Ý nghĩa thực tiễn trong quản lý các doanh nghiệp nước ta hiện nay

I - PhÇn më bµi: TÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ®ang vËn ®éng ph¸t triÓn kh«ng ngõng trong tiÕn tr×nh diÔn ra cña dßng thêi gian vµ lÞch sö. Nh×n l¹i nh÷ng g× mµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®·, ®ang ®¹t ®­îc chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn r»ng trong khi hÇu hÕt c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa nh­ n­íc ta ®ang gÆp khã kh¨n, ph¸t triÓn chËm ch¹p th× c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa l¹i ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín trong ph¸t triÓn ®Êt n­íc víi tèc ®é ph¸t triÓn chãng mÆt ë tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc mµ xuÊt ph¸t ®iÓm lµ tõ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ: kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ bá xa chóng ta hµng chôc n¨m, n¨ng suÊt lao ®éng cao, ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ râ rÖt, lùc l­îng s¶n xuÊt ®· ®¹t ®­îc tr×nh ®é x· héi ho¸ cao... C. Marx ®· nghiªn cøu vµ t×m ra nguyªn nh©n cña sù ph¸t triÓn: §©u lµ quy luËt vËn ®éng cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n , c¸i g× lµ bÝ mËt vµ thùc chÊt cña s¶n xuÊt hµng ho¸ t­ b¶n, ®iÒu g× lµ ®éng lùc cho kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa ? _ §ã chÝnh lµ quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ vµ sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ trong ph¸t triÓn hµng ho¸ t­ b¶n chñ nghÜa. ViÖc nghiªn cøu quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­_ quy luËt trung t©m cña x· héi t­ b¶n cã ý nghÜa lÝ luËn vµ thùc tiÔn cao. Thø nhÊt nã sÏ cung cÊp cho ta nhËn thøc, n©ng cao lÝ luËn vµ hiÓu biÕt vÒ häc thuyÕt kinh tÕ næi tiÕng nµy. Bªn c¹nh ®ã, ®iÒu nµy lµ cÇn thiÕt v× hiÖn nay n­íc ta ®ang qu¸ ®é tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi, ph¶i x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp trong ®iÒu kiÖn nÒn t¶ng kinh tÕ cña n­íc ta cßn rÊt thÊp kÐm. Chóng ta ®ang thùc hiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng, më cöa nÒn kinh tÕ, x©y dùng kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. C¬ chÕ kinh tÕ míi ®ång thêi víi hµng lo¹t nh÷ng sù thay ®æi vÒ chÕ ®é së h÷u, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, chÕ ®é ph©n phèi... §iÒu nµy cho phÐp quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ ho¹t ®éng vµ ph¸t huy nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nã c¶ ­u ®iÓm vµ nh÷ng khuyÕt tËt. T×m hiÓu s©u s¾c ®Ò tµi sÏ gióp ta t×m ra biÖn ph¸p sö dông hîp lý quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ lµm ®ßn bÈy kÝch thÝch nÒn kinh tÕ mµ kh«ng chÖch h­íng chÝnh trÞ. II - PhÇn néi dung: Lý luËn vÒ quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­: 1. Kh¸i qu¸t chung: Tr­íc tiªn ta nghiªn cøu vÒ quy luËt næi tiÕng: Quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­. V. I Lªnin ®· ®¸nh gi¸ rÊt cao quy luËt nµy. ¤ng coi quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ lµ hßn ®¸ t¶ng trong toµn bé häc thuyÕt kinh tÕ cña Marx vµ häc thuyÕt kinh tÕ cña Marx l¹i lµ néi dung c¨n b¶n cña chñ nghÜa Marx. V× vËy, nã chøng tá quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ cã mét vai trß to lín trong lý luËn cña chñ nghÜa Marx. Chñ nghÜa t­ b¶n ®· vËn dông quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ t­ b¶n bëi t¸c dông cña quy luËt nµy. ViÖc t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ chÝnh lµ ®éng lùc kÝch thÝch kÜ thuËt tiÕn bé, ph©n c«ng lao ®éng x· héi s©u s¾c, lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn kh«ng ngõng, khèi l­îng cña c¶i vËt chÊt t¹o ra rÊt lín, n¨ng suÊt lao ®éng n©ng cao, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn hiÖn ®¹i. C¸c n­íc t­ b¶n së dÜ cã b­íc tiÕn xa v­ît bËc nh­ vËy lµ do hä ®· vËn dông triÖt ®Ó quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­. ViÖc t×m hiÓu bÝ mËt vµ thùc chÊt cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ t­ b¶n: quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ lµ cÇn thiÕt vµ quan träng. 2. MÆt chÊt cña gi¸ trÞ thÆng d­: Gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc t×m hiÓu ®Çy ®ñ th«ng qua c¶ mÆt chÊt vµ mÆt l­îng. Nghiªn cøu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ sÏ cho thÊy b¶n chÊt cña nã. 2.1. §iÒu kiÖn ra ®êi cña gi¸ trÞ thÆng d­: (a).C«ng thøc chung cña T­ b¶n: Trong s¶n xuÊt hµng ho¸, nh©n tè ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt lµ tiÒn v× mäi quan hÖ mua b¸n trao ®æi giao dÞch ®Òu ®­îc thùc hiÖn th«ng qua ®ång tiÒn. TÊt c¶ c¸c t­ b¶n ®Òu biÓu hiÖn d­íi h×nh th¸i mét sè tiÒn mÆt nhÊt ®Þnh. §iÒu nµy dÔ dÉn ®Õn sù lÇm t­ëng mäi ®ång tiÒn bá ra ®Òu lµ t­ b¶n. B¶n th©n tiÒn kh«ng ph¶i lµ t­ b¶n. TiÒn chØ biÕn thµnh t­ b¶n khi chóng ®­îc sö dông ®Ó bãc lét lao ®éng cña ng­êi kh¸c. Víi t­ c¸ch lµ tiÒn th«ng th­êng, nã ®­îc dïng lµm vËt ngang gi¸ chung, lµm m«i giíi trong mua vµ b¸n hµng ho¸. TiÒn ®¬n gi¶n chØ lµ ph­¬ng tiÖn cña l­u th«ng hµng ho¸ gi¶n ®¬n. Nh­ng víi t­ c¸ch lµ t­ b¶n, nã ®­îc thÓ hiÖn râ trong c«ng thøc cña l­u th«ng hµng ho¸ t­ b¶n chñ nghÜa.Thùc vËy, h·y xem xÐt kÜ vµ so s¸nh hai c«ng thøc l­u th«ng ®ã. Trao ®æi l­u th«ng hµng ho¸ t­ b¶n cã c«ng thøc kh¸c víi c«ng thøc l­u th«ng hµng ho¸ gi¶n ®¬n. NÕu c«ng thøc l­u th«ng hµng ho¸ gi¶n ®¬n lµ H-T-H th× c«ng thøc cña t­ b¶n lµ T-H-T'. Ta kh«ng thÓ phñ nhËn hai c«ng thøc trªn cã nhiÒu ®iÓm gièng nhau v× chóng ®Òu lµ nh÷ng c«ng thøc l­u th«ng hµng ho¸. C¶ hai c«ng thøc ®Òu cã c¸c giai ®o¹n mua vµ b¸n hµng, tøc lµ dïng tiÒn ®Ó mua hµng ho¸ vµ ®em hµng ho¸ ®i b¸n ®Ó thu tiÒn. C¸c giai ®o¹n ®ã bao gåm ®ñ c¶ ng­êi mua vµ ng­êi b¸n trªn thÞ tr­êng th× míi ®¶m b¶o qu¸ tr×nh trao ®æi mua b¸n ®­îc diÔn ra. Quan hÖ trong l­u th«ng lµ quan hÖ tiÒn víi hµng. Nh­ng hai c«ng thøc trªn kh¸c nhau ë nhiÒu ®iÓm c¨n b¶n nh­ sau: C«ng thøc l­u th«ng hµng ho¸ gi¶n ®¬n H-T-H cã tr×nh tù b¸n vµ mua nh­ sau: tr­íc tiªn ng­êi cã hµng ®em hµng cña m×nh b¸n trªn thÞ tr­êng ®Ó thu tiÒn vÒ. Nh­ng ®èi víi anh ta tiÒn kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých cña l­u th«ng. Anh ta l¹i dïng tiÒn b¸n ®­îc nµy ®Ó mua hµng ho¸ kh¸c. Qu¸ tr×nh l­u th«ng lÇn ®Çu kÕt thóc ë ®©y. Mét vÝ dô ®¬n gi¶n lµ ng­êi n«ng d©n b¸n mét t¹ g¹o, sè tiÒn anh ta thu ®­îc nhê b¸n g¹o ®­îc anh ta sö dông ®Ó mua mét c¸i ¸o_ §iÒu ®ã cã nghÜa lµ môc ®Ých b¸n g¹o cña anh ta lµ ®Ó mua ¸o. §iÓm xuÊt ph¸t vµ kÕt thóc lµ hµng hãa, tiÒn chØ ®ãng vai trß lµ m«i giíi trung gian. C«ng thøc nµy cho thÊy môc ®Ých cña l­u th«ng hµng ho¸ gi¶n ®¬n lµ gi¸ trÞ sö dông. V× vËy c«ng thøc lµ cã giíi h¹n, nã kÕt thóc khi ng­êi mua t×m ®­îc gi¸ trÞ sö dông. Cßn c«ng thøc l­u th«ng hµng ho¸ cña t­ b¶n cã tr×nh tù ng­îc l¹i, míi ®Çu lµ mua vµ kÕt thóc ë hµnh vi b¸n, thu tiÒn vÒ. ë ®©y b¾t ®Çu tõ ng­êi cã tiÒn, thay v× gi÷ tiÒn trong tói anh ta nÐm nã vµo l­u th«ng, dïng nã mua mét sè l­îng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh. Anh ta kh«ng hÒ cã ý ®Þnh sö dông g× sè hµng ho¸ ®ã c¶ mµ ngay sau ®ã anh ta b¸n tÊt c¶ chóng ®i ®Ó l¹i thu tiÒn vÒ. Hµng ho¸ ®ãng vai trß trung gian, m«i giíi. ë ®©y tiÒn lµ ®iÓm xuÊt ph¸t còng lµ ®iÓm kÕt thóc cña c«ng thøc. Nh­ng tiÒn thu vÒ lóc sau kh¸c sè tiÒn bá ra ban ®Çu. Thùc vËy, nÕu nh­ anh ta chØ thu vÒ ®­îc sè tiÒn ®óng b»ng c¸i kho¶n mµ anh ta bá ra th× anh ta d¹i g× mµ bá tiÒn trong tói m×nh ra ®Ó ph¶i chÞu nh÷ng rñi ro trong l­u th«ng. C¶ hai c¸ch anh ta ®Òu chØ thu ®­îc nh­ nhau mµ th«i, vµ tiÒn trong tói an toµn h¬n nhiÒu. Nh­ vËy lµ khi nÐm tiÒn vµo l­u th«ng anh ta ph¶i thu ®­îc mét c¸i g× ®ã rÊt cã ý nghÜa lµm cho anh ta bÊt chÊp tÊt c¶ nh÷ng rñi ro cã thÓ gÆp ph¶i trong l­u th«ng. V× môc ®Ých l­u th«ng hµng hãa cña t­ b¶n lµ gi¸ trÞ, h¬n n÷a lµ gi¸ trÞ t¨ng thªm. V× vËy, T' = T + t (t: gi¸ trÞ míi d«i ra hay gi¸ trÞ thÆng d­). C«ng thøc nµy kh«ng cã giíi h¹n, nhµ t­ b¶n lu«n mong muèn kh«ng ngõng gia t¨ng sè tiÒn cña hä. ë ®©y, tiÒn lµ t­ b¶n. VËy t­ b¶n lµ gi¸ trÞ mang l¹i gi¸ trÞ thÆng d­. Râ rµng ta thÊy gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc t¹o ra. Nh­ng nã ®­îc t¹o ra tõ ®©u? Tr¶ lêi c©u hái nµy dÉn ta tíi m©u thuÉn sau: (b).M©u thuÉn cña c«ng thøc chung cña t­ b¶n: H·y thö ®Æt c©u hái l­u th«ng cã t¹o ra gi¸ trÞ vµ lµm t¨ng gi¸ trÞ hay kh«ng? NÕu trong l­u th«ng, ta trao ®æi ngang gi¸ th× gi¸ trÞ riªng cña tõng ng­êi vµ tæng gi¸ trÞ cña x· héi kh«ng ®æi, do ®ã kh«ng cã ®éng lùc thóc ®Èy l­u th«ng hµng ho¸. Ng­îc l¹i nÕu trao ®æi kh«ng ngang gi¸, mua rÎ, b¸n ®¾t. Ta biÕt r»ng mçi ng­êi ®Òu cã hai vai trß ng­êi mua vµ ng­êi b¸n. Gi¶ sö ng­êi ®ã b¸n ®¾t h¬n so víi gi¸ trÞ ®· mua th× sè tiÒn anh ta cã ®­îc tõ b¸n ®¾t còng chÝnh lµ sè tiÒn anh ta mÊt ®i khi mua ®¾t. NÕu anh ta mua ®­îc hµng ho¸ víi gi¸ rÎ h¬n gi¸ trÞ cña nã th× sè tiÒn anh ta cã nhê mua rÎ còng chÝnh lµ sè tiÒn anh ta mÊt do ph¶i b¸n rÎ.Thùc chÊt trong x· héi tæng gi¸ trÞ kh«ng thay ®æi, chØ cã sù ph©n phèi l¹i gi¸ trÞ gi÷a c¸c c¸ nh©n trong x· héi mµ th«i, h¬n n÷a, giai cÊp t­ s¶n kh«ng thÓ lµm giµu trªn l­ng cña giai cÊp m×nh, kh«ng thÓ lµm tæn h¹i vµ diÖt vong chÝnh b¶n th©n giai cÊp cña m×nh. Nh­ vËy c¶ trao ®æi ngang gi¸ hay kh«ng ngang gi¸ ®Òu kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ hay l­u th«ng kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ . Nh­ng ta kh«ng thÓ nãi l­u th«ng kh«ng hÒ cã t¸c dông g× trong viÖc t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ . V× nÕu kh«ng cã l­u th«ng th× tiÒn cña n»m trong kÐt, hµng n»m trong kho vµ kh«ng thÓ cã gi¸ trÞ thÆng d­. VËy m©u thuÉn cña c«ng thøc chung cña t­ b¶n lµ gi¸ trÞ thÆng d­ võa ®­îc t¹o ra trong l­u th«ng võa kh«ng ®­îc t¹o ra trong l­u th«ng. Nghiªn cøu s©u h¬n vµ chuyÓn sang lÜnh vùc s¶n xuÊt, Marx ®· kÕt hîp c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l­u th«ng ®Ó t×m xem gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc s¶n xuÊt tõ ®©u? Vµ «ng ®· t×m ra ch×a kho¸ lÝ gi¶i nguån gèc cña gi¸ trÞ thÆng d­ . (c).Gi¶i quyÕt m©u thuÉn: Ph¸t sinh ra gi¸ trÞ thÆng d­ hay lµ sù t¨ng gi¸ trÞ cña sè tiÒn cÇn chuyÓn ho¸ thµnh t­ b¶n kh«ng thÓ x¶y ra tõ b¶n th©n sè tiÒn Êy, chØ cã thÓ tõ hµng ho¸ ®­îc mua vµo_mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt. §ã lµ hµng ho¸ søc lao ®éng mµ nhµ t­ b¶n ®· ph¸t hiÖn trong l­u th«ng vµ tiªu dïng nã trong s¶n xuÊt. Søc lao ®éng chÝnh lµ toµn bé n¨ng lùc cña con ng­êi bao gåm c¶ thÓ lùc vµ trÝ lùc tån t¹i trong con ng­êi vµ ®­îc ng­êi ®ã sö dông vµo c«ng viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö, søc lao ®éng chØ thµnh hµng ho¸ khi cã 2 ®iÒu kiÖn sau: §ã lµ ng­êi lao ®éng ®­îc tù do vÒ th©n thÓ tøc lµ chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ ph¶i bÞ thñ tiªu. Nh­ng hä l¹i kh«ng cã t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸. V× vËy, hä kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c ®Ó sinh sèng ngoµi viÖc b¸n søc lao ®éng. Do ®ã søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸. Ch×a kho¸ chÝnh lµ ë chç hµng ho¸ søc lao ®éng lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt, thÓ hiÖn ë hai thuéc tÝnh cña nã lµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ søc lao ®éng lµ trong qu¸ tr×nh ®Ó s¶n xuÊt ra mét hµng ho¸, søc lao ®éng ®­îc tiªu dïng vµ t¹o ra mét gi¸ trÞ míi lín h¬n gi¸ trÞ cña b¶n th©n nã, t¹o ra GTTD_§©y lµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt, ®iÓm chèt gi¶i quyÕt m©u thuÉn. Bªn c¹nh ®ã hµng ho¸ søc lao ®éng cßn cã gi¸ trÞ, gi¸ trÞ cña nã ®­îc quy ®Þnh bëi thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. Thêi gian nµy ®­îc ®o b»ng thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra t­ liÖu sinh ho¹t cho ng­êi c«ng nh©n vµ gia ®×nh cña anh ta. Nh­ vËy gi¸ trÞ søc lao ®éng b»ng gi¸ trÞ t­ liÖu sinh ho¹t vËt chÊt vµ tinh thÇn cÇn thiÕt cho ng­êi c«ng nh©n vµ gia ®×nh anh ta. Nã bao gåm c¶ yÕu tè tinh thÇn vµ lÞch sö. Nhµ t­ b¶n khi ®· mua ®­îc hµng ho¸ søc lao ®éng trong l­u th«ng råi sÏ sö dông nã nh­ thÕ nµo trong s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­? 2.2. Thùc chÊt cña s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­: (a).Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa lµ sù thèng nhÊt cña hai qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ thÆng d­: Nghiªn cøu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, C.Marx ®· ph¸t hiÖn ra sù thèng nhÊt cña hai qu¸ tr×nh: S¶n xuÊt ra gi¸ trÞ sö dông vµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­. XÐt sù thèng nhÊt cña hai qu¸ tr×nh lµ lao ®éng vµ t¹o ra gi¸ trÞ th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸. Cßn nÕu xÐt sù thèng nhÊt cña qu¸ tr×nh lao ®éng vµ qu¸ tr×nh lµm t¨ng gi¸ trÞ th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. §iÒu nµy ®­îc minh chøng qua qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sau: Trong tay nhµ t­ b¶n, søc lao ®éng ®­îc sö dông triÖt ®Ó nh»m ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña nã, t¹o ra s¶n phÈm thÆng d­ cho nhµ t­ b¶n cµng nhiÒu cµng tèt. Khi mua hµng ho¸ søc lao ®éng nhµ t­ b¶n ®· tÝnh to¸n ®Õn sù kh¸c nhau gi÷a gi¸ trÞ søc lao ®éng mµ hä ph¶i tr¶ khi mua vµ gi¸ trÞ thùc tÕ mµ søc lao ®éng ®ã cã thÓ t¹o ra cho hä(gi¸ trÞ nµy lu«n lín h¬n gi¸ trÞ mµ nhµ t­ b¶n ®· tr¶). Nguyªn nh©n lµ nhµ t­ b¶n ®· tr¶ tiÒn mua søc lao ®éng trong mét ngµy lµm viÖc vµ viÖc hä sö dông søc lao ®éng ®ã nh­ thÕ nµo phô thuéc vµo hä. Trong tay nhµ t­ b¶n søc lao ®éng gièng nh­ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt kh¸c vµ ®­îc nhµ t­ b¶n sö dông sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt. Ta h·y xÐt mét vÝ dô cô thÓ: Gi¶ sö mét nhµ m¸y s¶n xuÊt giÊy. §Ó s¶n xuÊt 1kg giÊy cÇn 2kg gç nguyªn liÖu cã gi¸ 1.700®. Trong mét ngµy nhµ m¸y s¶n xuÊt ®­îc 5kg giÊy tøc lµ cÇn 10kg gç nguyªn liÖu, hao mßn m¸y lµ 3.000®, gi¸ trÞ mçi c«ng nh©n t¹o ra trong mét giê lao ®éng lµ 500®, tiÒn thuª lao ®éng mét ngµy(16 giê) lµ 4.000®.Ta cã sè liÖu sau: C¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt cña nhµ m¸ylµ: - TiÒn mua gç: (=10*1.700) 17.000® - Hao mßn m¸y: 3.000® - TiÒn mua søc lao ®éng trong 1 ngµy: 4.000® _________ VËy tæng chi phÝ s¶n xuÊt lµ: 24.000® Khi tÝnh to¸n gi¸ trÞ cña s¶n phÈm míi do c¸c bé phËn ®Çu vµo t¹o ra, nhµ t­ b¶n tÝnh nh­ sau: Gi¸ trÞ cña 10kg gç ®­îc chuyÓn vµo 5kg giÊy: 17.000® Gi¸ trÞ cña m¸y mãc chuyÓn vµo 5kg giÊy: 3.000® Gi¸ trÞ søc lao ®éng cña c«ng nh©n t¹o ra trong 16 giê: 8.000® Theo tÝnh to¸n trªn th× tæng gi¸ trÞ cña 5kg giÊy thµnh phÈm lµ 28.000®. Nh­ vËy víi tæng chi phÝ mµ nhµ t­ b¶n ®· bá ra lµ 24.000® hä thu vÒ s¶n phÈm míi lµ 5kg giÊy cã gi¸ trÞ 28.000®, lín h¬n gi¸ trÞ øng tr­íc lµ 4.000®. PhÇn gi¸ trÞ nµy lµ phÇn gi¸ trÞ míi d«i ra ngoµi gi¸ trÞ søc lao ®éng mµ ng­êi c«ng nh©n t¹o ra trong qu¸ tr×nh lao ®éng cña m×nh b»ng lao ®éng trõu t­îng. §©y chÝnh lµ gi¸ trÞ thÆng d­ mµ T­ B¶n thu ®­îc qua qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. TiÒn biÕn thµnh t­ b¶n . M©u thuÉn cña c«ng thøc chung t­ b¶n ®­îc gi¶i quyÕt. ChØ trong l­u th«ng nhµ t­ b¶n míi mua ®­îc mét hµng ho¸ ®Æc biÖt lµ hµng ho¸ søc lao ®éng. Sau ®ã nhµ t­ b¶n sö dông hµng ho¸ ®ã trong s¶n xuÊt (ngoµi l­u th«ng) ®Ó s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ cho hä. Ta cã thÓ hiÓu b¶n chÊt cña gi¸ trÞ thÆng d­: Lµ gi¸ trÞ míi d«i ra ngoµi gi¸ trÞ søc lao ®éng do c«ng nh©n t¹o ra vµ bÞ nhµ t­ b¶n chiÕm kh«ng. (b). Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­: Nghiªn cøu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ ë trªn ta thÊy s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ lµ qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ ®­îc kÐo dµi qu¸ c¸i ®iÓm mµ ë ®ã gi¸ trÞ søc lao ®éng cña ng­êi c«ng nh©n do nhµ t­ b¶n tr¶ ®­îc hoµn l¹i b»ng vËt ngang gi¸ míi. §iÒu nµy lµ do ngµy lao ®éng cña ng­êi c«ng nh©n ®­îc chia thµnh hai phÇn. PhÇn lao ®éng mµ ng­êi c«ng nh©n t¹o ra víi mét l­îng gi¸ trÞ b»ng gi¸ trÞ søc lao ®éng cña m×nh ®­îc gäi lµ thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt. Trong vÝ dô trªn thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt cña ng­êi c«ng nh©n lµ 8 giê. Tuy nhiªn trong thùc tÕ ng­êi c«ng nh©n ph¶i lao ®éng nhiÒu h¬n sè thêi gian trªn, tøc lµ v­ît qu¸ thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt. PhÇn thêi gian cßn l¹i cña ngµy lao ®éng sau khi ®· trõ ®i thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®­îc gäi lµ thêi gian lao ®éng thÆng d­. ChÝnh thêi gian lao ®éng thÆng d­ cña ng­êi c«ng nh©n ®· t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ _ c¸i mµ môc ®Ých s¶n xuÊt cña nhµ t­ b¶n h­íng vµo, lµ gi¸ trÞ mµ nhµ t­ b¶n muèn chiÕm kh«ng cña ng­êi c«ng nh©n. HiÖn t­îng nµy x¶y ra lµ do nhµ t­ b¶n cã trong tay l­îng t­ b¶n nhÊt ®Þnh, do ®ã hä së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt vµ nh­ C.Marx nãi: hä chi phèi ®­îc mét sè l­îng lao ®éng kh«ng c«ng nhÊt ®Þnh cña ng­êi kh¸c. Sau khi ®· mua hµng ho¸ søc lao ®éng hä sö dông nã nh­ c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt kh¸c, tøc lµ sao cho cã lîi nhÊt cho hä, t¹o ra nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d­ nhÊt. ë vÝ dô trªn 8 giê lao ®éng cßn l¹i trong ngµy chÝnh lµ thêi gian lao ®éng thÆng d­ vµ ®· t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ lµ 4.000®. Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cã hai phÇn: PhÇn gi¸ trÞ cò do lao ®éng cô thÓ cña ng­êi c«ng nh©n t¹o ra vµ phÇn gi¸ trÞ míi (gåm gi¸ trÞ søc lao ®éng vµ gi¸ trÞ thÆng d­) do lao ®éng trõu t­îng cña ng­êi c«ng nh©n t¹o ra. Nh­ vËy kh«ng thÓ t¸ch biÖt nghiªn cøu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ sö dông vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­. Chóng thèng nhÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. V× vËy nªn nhiÒu khi néi dung ®Ých thùc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ bÞ lu mê. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ th«ng qua viÖc sö dông t­ b¶n cña nhµ t­ b¶n. Trong s¶n xuÊt nhµ t­ b¶n ph¶i øng tr­íc ra mét sè t­ b¶n nhÊt ®Þnh ®Ó mua t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm míi th× mçi nh©n tè cña ®Çu vµo cã mét ph­¬ng thøc chu chuyÓn gi¸ trÞ cña nã vµo s¶n phÈm míi lµ kh¸c nhau, trong qu¸ tr×nh chu chuyÓn ®ã cã thÓ gi¸ trÞ cña nã kh«ng t¨ng lªn, cã thÓ gi¸ trÞ cña nã t¨ng lª .Tuú thuéc vµo tÝnh chÊt chu chuyÓn gi¸ trÞ cña lo¹i t­ b¶n bá ra ban ®Çu mµ C.Marx chia t­ b¶n ra lµm hai bé phËn lµ t­ b¶n bÊt biÕn vµ t­ b¶n kh¶ biÕn. C¸c kh¸i niÖm ®­îc hiÓu nh­ sau: T­ b¶n bÊt biÕn (kÝ hiÖu lµ C) lµ bé phËn t­ b¶n biÕn thµnh t­ liÖu s¶n xuÊt mµ gi¸ trÞ ®­îc b¶o tån vµ chuyÓn vµo s¶n phÈm , tøc lµ gi¸ trÞ kh«ng biÕn ®æi vÒ l­îng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Bé phËn t­ b¶n nµy ®­îc dïng mua t­ liÖu s¶n xuÊt lµ nhµ x­ëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn nhiªn vËt liÖu... Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, c¸c c«ng tr×nh x©y dùng nhµ x­ëng, thiÕt bÞ m¸y mãc ®ã ®­îc sö dông trong nhiÒu chu k×, nhiÒu n¨m nªn gi¸ trÞ cña nã chuyÓn dÇn tõng phÇn vµo s¶n phÈm míi. Tuú theo møc ®é vµ tÝnh chÊt hao mßn mµ qu¸ tr×nh trªn diÔn ra l©u hay nhanh chãng. Cßn t­ liÖu s¶n xuÊt lµ nguyªn nhiªn vËt liÖu th× gi¸ trÞ cña chóng ®­îc chuyÓn nguyªn vÑn vµo s¶n phÈm míi trong mét chu k× s¶n xuÊt. Dï chuyÓn mét lÇn hay dÇn dÇn vµo s¶n phÈm th× c¸c bé phËn trªn cã ®Æc ®iÓm chung lµ gi¸ trÞ kh«ng mÊt ®i, kh«ng lín lªn mµ ®­îc b¶o tån, chuyÓn nguyªn vÑn vµo s¶n phÈm míi. V× vËy nã ®­îc C.Marx gäi lµ bé phËn t­ b¶n bÊt biÕn. Cßn bé phËn t­ b¶n kh¶ biÕn (kÝ hiÖu lµ V) lµ bé phËn t­ b¶n biÕn thµnh søc lao ®éng kh«ng t¸i hiÖn ra nh­ng th«ng qua lao ®éng trõu t­îng cña ng­êi c«ng nh©n lµm thuª mµ t¨ng lªn, tøc lµ biÕn ®æi vÒ l­îng. Ng­êi c«ng nh©n trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt cho nhµ t­ b¶n xÐt vÒ mÆt lao ®éng trõu t­îng ®· t¹o ra mét gi¸ trÞ míi lín h¬n gi¸ trÞ søc lao ®éng cña b¶n th©n m×nh. V× vËy bé phËn t­ b¶n mµ nhµ t­ b¶n øng ra ®Ó mua hµng ho¸ søc lao ®éng lµ t­ b¶n kh¶ biÕn. Sù ph©n chia t­ b¶n bÊt biÕn vµ t­ b¶n kh¶ biÕn mét c¸ch râ rµng ®· cho thÊy vai trß cña tõng lo¹i: T­ b¶n bÊt biÕn lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt kh«ng thÓ thiÕu ®Ó s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­, cßn t­ b¶n kh¶ biÕn cã vai trß quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh ®ã v× nã chÝnh lµ bé phËn t­ b¶n ®· lín lªn. T­ b¶n kh¶ biÕn (chuyÓn ho¸ thµnh søc lao ®éng lµm thuª) chÝnh lµ nguån gèc duy nhÊt t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­. Nh­ vËy gi¸ trÞ hµng ho¸ ®­îc biÓu hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ nh­ sau: H = C + V + m Tõ ph©n tÝch ta rót ra ®Þnh nghÜa vÒ t­ b¶n: T­ b¶n lµ gi¸ trÞ mang l¹i gi¸ trÞ thÆng d­ b»ng c¸ch bãc lét c«ng nh©n lµm thuª. Nã lµ quan hÖ x· héi - quan hÖ bãc lét gi÷a nhµ t­ b¶n vµ ng­êi c«ng nh©n. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ cho thÊy nguån gèc, b¶n chÊt cña nã vµ cho thÊy b¶n chÊt bãc lét cña chñ nghÜa t­ b¶n. 2.3. KÕt luËn: Nh­ vËy, mÆt chÊt cña gi¸ trÞ thÆng d­ chÝnh lµ gi¸ trÞ míi d«i ra ngoµi gi¸ trÞ søc lao ®éng do c«ng nh©n t¹o ra vµ bÞ nhµ t­ b¶n chiÕm kh«ng. Gi¸ trÞ thÆng d­ lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh sö dông lao ®éng lµm thuª cña ng­êi c«ng nh©n v­ît qu¸ thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt, trong thêi gian lao ®éng thÆng d­ ®Ó lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ .§ã lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh kÕt hîp chÆt chÏ, hîp lý hai yÕu tè t­ b¶n: t­ b¶n bÊt biÕn C vµ t­ b¶n kh¶ biÕn V. 3. MÆt l­îng cña gi¸ trÞ thÆng d­: NÕu nh­ mÆt chÊt cña gi¸ trÞ thÆng d­ ph¶n ¸nh b¶n chÊt bãc lét cña chñ nghÜa t­ b¶n th× mÆt l­îng cña gi¸ trÞ thÆng d­ sÏ ph¶n ¸nh møc ®é cña sù bãc lét Êy. MÆt l­îng ®­îc biÓu hiÖn th«ng qua hai ph¹m trï lµ tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ vµ khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­. 3.1. Tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­: TØ suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ lµ tØ sè tÝnh theo % gi÷a gi¸ trÞ thÆng d­ m vµ t­ b¶n kh¶ biÕn v cÇn ®Ó s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ ®ã, tøc lµ tØ sè theo ®ã t­ b¶n kh¶ biÕn t¨ng thªm gi¸ trÞ. C.Marx ký hiÖu tû xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ lµ m', c«ng thøc tÝnh: m'=(m/v) *100% Tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ ph¶n ¸nh tr×nh ®é bãc lét cña nhµ t­ b¶n ®èi víi c«ng nh©n: Tr×nh ®é cao hay thÊp (hay gi¸ trÞ thÆng d­ nhµ t­ b¶n chiÕm ®­îc tõ lao ®éng cña c«ng nh©n nhiÒu hay Ýt) ®­îc biÓu hiÖn qua tû lÖ % cña m'. Nã chØ râ trong tæng thÓ gi¸ trÞ míi do søc lao ®éng t¹o ra c«ng nh©n ®­îc h­ëng bao nhiªu vµ nhµ t­ b¶n chiÕm bao nhiªu. Tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ còng chØ râ trong mét ngµy lao ®éng phÇn thêi gian lao ®éng thÆng d­ t' mµ c«ng nh©n lµm cho nhµ T­ B¶n b»ng bao nhiªu phÇn tr¨m so víi phÇn thêi gian lao ®éng tÊt yÕu t mµ hä lµm cho m×nh. V× vËy tØ suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ cßn ®­îc tÝnh b»ng c«ng thøc: m'=(t/t')*100% D­íi gãc ®é kinh tÕ m' nãi lªn hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng sèng. NÕu m'=100% nghÜa lµ nhµ t­ b¶n bá ra v ®ång ®Ó tr¶ l­¬ng cho c«ng nh©n th× thu ®­îc gi¸ trÞ thÆng d­ m=v (®ång). Xu h­íng ph¸t triÓn lµ nhµ t­ b¶n kh«ng ngõng gia t¨ng m' hay n©ng cao tr×nh ®é bãc lét. Mét vÝ dô vÒ tØ suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ b×nh qu©n trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp MÜ t¨ng lªn nh­ sau: N¨m Tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ trung b×nh 1955 129% 1960 306,3% 1963 351% 1970 400% 1980 465% nh÷ng n¨m 80 500% Nh­ vËy, tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ ph¶n ¸nh tr×nh ®é bãc lét cña nhµ t­ b¶n. Tuy nhiªn nã kh«ng biÓu hiÖn l­îng tuyÖt ®èi cña sù bãc lét Êy mµ chóng ta ph¶i nghiªn cøu mét kh¸i niÖm thø hai ®ã lµ khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­. 3.2. Khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­: Khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ lµ tÝch sè gi÷a tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ vµ tæng t­ b¶n kh¶ biÕn V ®· ®­îc sö dông, ký hiÖu lµ M. C«ng thøc tÝnh: M=m'*V Khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ ph¶n ¸nh quy m« cña sù bãc lét. Nã cho thÊy sè l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ mµ nhµ t­ b¶n thu ®­îc trong mét thêi gian s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Trong c«ng thøc tÝnh khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ th× m/v ph¶n ¸nh quy m« bãc lét theo chiÒu s©u, v lµ l­îng x¸c ®Þnh v× tiÒn c«ng cña c«ng nh©n lµ kh«ng ®æi tÝnh trong kho¶ng thêi gian ng¾n vµ c¸c ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Cßn V lµ tæng t­ b¶n kh¶ biÕn, ®¹i biÓu cho tæng sè c«ng nh©n ®­îc sö dông. Nã ph¶n ¸nh quy m« bãc lét theo chiÒu réng. Khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ phô thuéc vµo tØ suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ m' vµ tæng t­ b¶n kh¶ biÕn V hay khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ phô thuéc vµo thêi gian vµ c­êng ®é lao ®éng cña mçi c«ng nh©n, phô thuéc vµo sè l­îng c«ng nh©n mµ nhµ t­ b¶n ®· sö dông. Cïng víi sù ph¸t triÓn cñachñ nghÜa t­ b¶n, khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ kh«ng ngõng ®­îc gia t¨ng. V× môc ®Ých cña c¸c nhµ t­ b¶n lµ lîi nhuËn, s¶n xuÊt ra cµng nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d­ cµng tèt nªn toµn bé ho¹t ®éng cña hä ®Òu h­íng tíi viÖc t¨ng c­êng t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­. C¸c ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông lµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ tuyÖt ®èi, t­¬ng ®èi vµ siªu ng¹ch. Ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ tuyÖt ®èi lµ ph­¬ng ph¸p trong ®ã gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc t¹o ra b»ng c¸ch kÐo dµi ngµy lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt kh«ng thay ®æi. Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông trong giai ®o¹n ®Çu cña chñ nghÜa t­ b¶n, khi kÜ thuËt cßn thÊp, tiÕn bé chËm ch¹p. VÝ dô ngµy lao ®éng lµ 10h, 5h lµ thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt, 5h lµ thêi gian lao ®éng thÆng d­. Do ®ã, tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ lµ m'=(5/5)* 100 = 100%. Nh­ng gi¶ ®Þnh ngµy lao ®éng kÐo dµi thªm 2h trong ®iÒu kiÖn thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt kh«ng ®æi. Nh­ vËy thêi gian lao ®éng thÆng d­ lµ 7h. Tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ lµ m'=(7/5)*100 = 240%. Nh­ vËy tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ t¨ng lªn, gi¸ trÞ thÆng d­ còng t¨ng lªn hay tr×nh ®é bãc lét c«ng nh©n còng t¨ng lªn. Víi sù thÌm kh¸t gi¸ trÞ thÆng d­, nhµ t­ b¶n t×m mäi c¸ch kÐo dµi ngµy c«ng lao ®éng. Nh­ng ®iÒu nµy l¹i bÞ h¹n chÕ bëi thÓ chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng. Tr­íc ®©y ngµy lao ®éng cña c«ng nh©n kÐo dµi 16h, do c«ng cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n toµn thÕ giíi ngµy nay c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa chÕ ®é ngµy lµm 8h ®· ®­îc thùc hiÖn. T¨ng c­êng ®é lao ®éng còng lµ mét c¸ch t¨ng gi¸ trÞ thÆng d­ gièng nh­ kÐo dµi thêi gian lao ®éng trong ngµy vµ ®­îc ¸p dông thay thÕ. Ph­¬ng ph¸p thø hai lµ s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi. Gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi ®­îc t¹o ra b»ng c¸ch rót ng¾n thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt trong ®iÒu kiÖn ®é dµi ngµy lao ®éng kh«ng ®æi, nhê ®ã kÐo dµi t­¬ng øng thêi gian lao ®éng thÆng d­. XuÊt ph¸t tõ viÖc kÐo dµi ngµy lao ®éng bÞ giíi h¹n vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng, vÊp ph¶i sù ph¶n kh¸ng ngµy cµng m¹nh cña giai cÊp c«ng nh©n céng thªm sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt b»ng c¬ khÝ, kÜ thuËt t¨ng cao lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn nhanh chãng.Nhµ t­ b¶n dùa vµo t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó t¨ng l­îng gi¸ trÞ thÆng d­, n©ng cao tr×nh ®é bãc lét. VÝ dô ngµy lao ®éng 8h ®­îc chia lµm hai phÇn: 4h lao ®éng cÇn thiÕt vµ 4h lao ®éng thÆng d­. Khi ®ã tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ lµ m'=(4/4)*100=100%. Gi¶ thiÕt c«ng nh©n chØ cÇn lao ®éng 3h ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ b»ng gi¸ trÞ søc lao ®éng cña m×nh. Nh­ vËy ngµy lao ®éng ®­îc chia thµnh 3 giê lao ®éng cÇn thiÕt vµ 5 giê lao ®éng thÆng d­.Tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ lµ m'=(5/3)*100=166%.VÝ dô trªn cho thÊy tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ ®· t¨ng lªn tøc lµ l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ t¨ng lªn. §Ó gi¶m thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ph¶i gi¶m gi¸ trÞ søc lao ®éng b»ng c¸ch gi¶m gi¸ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ t­ liÖu sinh ho¹t _ tøc lµ ph¶i t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông khi tr×nh ®é kÜ thuËt cña chñ nghÜa t­ b¶n ®· t­¬ng ®èi ph¸t triÓn. LÞch sö ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ n¨ng suÊt lao ®éng d­íi chñ nghÜa t­ b¶n tr¶i qua ba giai ®o¹n: hiÖp t¸c gi¶n ®¬n, c«ng tr­êng thñ c«ng vµ ®¹