Y khoa, dược - Bài 8: Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV

Khóa tập huấn cơ bản cho cán bộ điều dưỡng Tài liệu hướng dẫn cho giảng viên Bài 8: Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV 1 Bài 8 Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV Thời gian: 30 phút Mục tiêu chính: Mục tiêu chính của bài này là học viên sẽ có những thông tin cơ bản về cách chăm sóc người nhiễm HIV Mục tiêu cụ thể: Sau khi học xong bài này, học viên có thể: • Liệt kê 4 thách thức/nhiệm vụ về đạo đức thường gặp trong chăm sóc người nhiễm HIV • Trình bày các lợi ích của phòng ngừa chuẩn trong bảo vệ bệnh nhân • Giải thích các quyền liên quan tới xét nghiệm HIV của người bệnh Kế hoạch bài giảng Nội dung Thời gian Phương pháp giảng Phương tiện Hoạt động của Giáo viên/Học viên Lượng giá Giới thiệu, mục tiên bài học (các slide 1-2) 5 phút Thuyết trình Màn chiếu, máy tính Nhiệm vụ chăm sóc và bảo vệ người bệnh (các slide 3-9) 10 phút Thuyết trình Màn chiếu, máy tính GV thuyết trình, đặt câu hỏi HV nghe, động não, trả lời và chia sẻ kinh nghiệm thực tế So sánh kết quả với nội dung của bài Bí mật và quyền tự quyết của người bệnh (các slide 10-14) 10 phút Thuyết trình, Trình diễn Màn chiếu, máy tính Tài liệu đọc thêm 8.1 GV thuyết trình, đặt câu hỏi HV nghe, đọc tài liệu và chia sẻ kinh nghiệm thực tế So sánh kết quả với nội dung của bài Những điểm chính (các slide 15-16) 5 phút Thuyết trình Màn chiếu, máy tính GV đặt câu hỏi đề nghị HV đưa ra các điểm chính So sánh kết quả với nội dung của bài Các Dụng cụ cần có • Màn chiếu, máy tính • Các slide • Tài liệu đọc thêm 8.1: Chăm sóc người bệnh giai đoạn cuối Khóa tập huấn cơ bản cho cán bộ điều dưỡng Tài liệu hướng dẫn cho giảng viên Bài 8: Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV 2 Mở đầu Hướng dẫn cho giảng viên: Bước 1 (5 phút) Trình bày các slide 1-2 sử dụng các lưu ý dành cho giảng viên để giảng bài S li d e 1 Khóa tập huấn cơ bản cho cán bộ điều dưỡng - HAIVN Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV – VIE Chỉnh sửa 6/2013 S li d e 2 GIẢI THÍCH rằng nhiệm vụ của người điều dưỡng trong việc chăm sóc đồng thời cũng là các thách thức trong nghề nghiệp, • Nội dung của “Phòng ngừa chuẩn” đã được phổ biến đến tất cả cán bộ y tế? Giáo viên có thể đặt câu hỏi để biết thông tin này từ học viên để điều chỉnh thời gian và thông tin cần thảo luận trong bài. • Giáo viên có thông tin về XN HIV của các HV từ pre – test, có thể đặt câu hỏi “một số bạn trong lớp đã làm XN HIV, tại sao và các bạn đã làm XN ấy khi nào ” và “ trước khi làm xét nghiệm về HIV này các bạn có được ai giải thích gì không?” • Chúng ta sẽ thảo luận kỹ về nội dung của slide này trong bài. Khóa tập huấn cơ bản cho cán bộ điều dưỡng Tài liệu hướng dẫn cho giảng viên Bài 8: Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV 3 Hướng dẫn cho giảng viên: Bước 2 (10 phút) Trình bày các slide 3-9 sử dụng các lưu ý giành cho giảng viên để giảng bài S li d e 3 GIẢI THÍCH rằng chi tiết về 4 nhiệm vụ nêu trên sẽ được đề cập cụ thể trong các slide kế tiếp. Khóa tập huấn cơ bản cho cán bộ điều dưỡng Tài liệu hướng dẫn cho giảng viên Bài 8: Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV 4 S li d e 4 LƯU Ý Giáo viên cần đặt các câu hỏi phù hợp để lớp tập huấn thảo luận từng ý trong slide, liên hệ thực tế và đạo đức ứng xử cần có của người CBYT GIẢI THÍCH rằng hoạt động chăm sóc người bệnh có HIV là một thách thức đối với người Điều dưỡng do: • Không có đủ kiến thức về đường lây truyền, cách dự phòng phơi nhiễm HIV trong nghề nghiệp nên cảm thấy lo lắng, sợ hãi khi CSNB; • Người Điều dưỡng Kỳ thị với người có HIV vì các quan niệm sai lầm, gắn việc nhiễm HIV với ma túy, mại dâm, tệ nạn xã hội GIẢI THÍCH mọi người bệnh đều được cung cấp các dịch vụ chăm sóc phù hợp với bệnh tật của họ với điều kiên tốt nhất ở cơ sở y tế đang tiếp nhận họ, không được phân biệt. • Không bỏ qua hoặc làm sai các bước trong các quy trình • Không từ chối tiếp nhận người bệnh có HIV vào chữa bệnh hoặc sinh đẻ tại cơ sở y tế của mình NÊU ví dụ về một số thủ thuật xâm lấn như chọc dò, sinh thiết, v.v HỎI học viên các tình huống trong thực tế và mời chia sẻ. Khóa tập huấn cơ bản cho cán bộ điều dưỡng Tài liệu hướng dẫn cho giảng viên Bài 8: Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV 5 S li d e 5 LƯU Ý giảng viên cần liên hệ với nội dung các bài giảng trong chương trình tập huấn, nêu những câu hỏi thích hợp để cả lớp phân tích, thảo luận làm rõ từng vấn đề trong slide. HỎI học viên các câu hỏi trên slide DÀNH thời gian để học viên trả lời và thảo luận ĐƯA RA câu trả lời nếu cần thiết • Người bệnh nào sẽ được uống thuốc trước ? Sau khi thảo luận mọi người sẽ thống nhất câu trả lời trong từng tình huống. • Ai sẽ là người quyết định việc này ? Nhóm điều trị bao gồm Bác sĩ, Dược sĩ, Điều dưỡng, người hỗ trợ, người bệnh cùng làm việc để ra quyết định Người bệnh được vào Chương trình điều trị ARV S li d e 6 NHẮC LẠI nguyên tắc và nội dung Phòng ngừa chuẩn. NHẤN MẠNH rằng mọi người, mọi lúc và mọi nơi nhân viên y tế đều phải thực hiện phòng ngừa chuẩn. Điều này sẽ giảm được nguy cơ phơi nhiễm đồng thời giảm lo lắng khi chăm sóc bất cứ NB nào. S li d e 7 LƯU Ý rằng giảng viên chủ động hoặc mời HV nhắc lại mục đích và nguyên tắc của phòng ngừa chuẩn để phân tích từng ý trong slide này GIẢI THÍCH rằng nhiệm vụ bảo vệ bệnh nhân của NVYT nói chung và Điều dưỡng nói riêng chưa được quan tâm và củng cố thường xuyên nhất là với người bệnh nhiễm HIV/AIDS. • Nhiệm vụ này cần được mọi người quan tâm và thể hiện trong mọi hoạt động chăm sóc vì Người bệnh gặp rất nhiều khó khăn về thể chất cũng như tinh thần, có thể xảy ra các tình huống đáng tiếc nếu không được thực hiện tốt. Khóa tập huấn cơ bản cho cán bộ điều dưỡng Tài liệu hướng dẫn cho giảng viên Bài 8: Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV 6 S li d e 8 NHẮC LẠI về nguồn lây, đường lây HIV để giải thích slide này GIẢI THÍCH rằng trong hầu hết các trường hợp, không có nguy cơ lây nhiễm từ nhân viên y tế do đó họ không bắt buộc phải bộc lộ tình trạng nhiễm của mình S li d e 9 NHẤN MẠNH rằng phòng ngừa chuẩn phải được được áp dụng với : MỌI NGƯỜI, MỌI LÚC và MỌI NƠI. GIẢI THÍCH rằng phòng ngừa chuẩn sẽ giảm được sự kỳ thị với người bệnh có HIV, bảo vệ được tất cả mọi người. GIẢI THÍCH thêm rằng nếu cơ sở y tế hoặc CBYT chủ quan có thể xảy ra các tai nạn nghề nghiệp như kim đâm , tăng nguy cơ lây nhiễm HIV và các bệnh khác. Việc chỉ dựa vào XN HIV để có biện pháp đề phòng thái quá hoặc không áp dụng phòng ngừa chuẩn sẽ có nhiều sự đáng tiếc xảy ra: • với những người bệnh đã XN HIV (-) trước mổ, trước đẻ nhưng họ đang trong giai đoạn cửa sổ, hoặc • Nghĩ BN nào đó không thể có HIV dù chưa làm xét nghiệm Khóa tập huấn cơ bản cho cán bộ điều dưỡng Tài liệu hướng dẫn cho giảng viên Bài 8: Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV 7 Hướng dẫn cho giảng viên: Bước 3 (10 phút) Trình bày các slide 10-14, sử dụng các lưu ý giành cho giảng viên và Tài liệu đọc thêm 8.1 để giảng bài S li d e 1 0 GIẢI THÍCH rằng bảo vệ bí mật của bệnh nhân là một nhiệm vụ của CBYT nói chung, mọi CBYT đã được học từ các trường nhưng trong thực tế có những CBYT không thường xuyên thực hiện được điều này, có trường hợp gây ảnh hưởng xấu cho người bệnh và gia đình họ NHẤN MẠNH rằng giữ bí mật thông tin của NB là điều quan trọng mọi CBYT phải thực hiện, để bảo vệ NB. ĐƯA RA 1 số ví dụ về sự bất cẩn làm lộ thông tin của NB gây kết quả đáng tiếc. ( hoặc mời 1-2 HV chia sẻ ) S li d e 1 1 GIẢI THÍCH rằng trong 1 số trường hợp đặc biệt NVYT vừa phải bảo mật thông tin cho người bệnh vừa phải thực hiện nhiệm vụ thông báo cho những người có nguy cơ lây nhiễm từ người bệnh . Đây là 1 nhiệm vụ đồng thời là 1 thách thức lớn với NVYT. GIẢI THÍCH rằng NVYT phải tư vấn cho người bệnh: • Giúp người bệnh thông báo cho những người có nguy cơ lây nhiễm từ mình (vợ, chồng), Thay đổi hành vi có nguy cơ lây nhiễm cho người khác. • Nếu người bệnh không muốn, NVYT sẽ thảo luận với họ để tìm cách thông tin cho người có nguy cơ mà ko cần bộc lộ nhân dạng người nhiễm.  VD: Anh A bị nhiễm HIV, làm sao có thể thông tin cho bạn gái của anh ta biết nguy cơ để có quan hệ tình dục an toàn mà không nói thẳng ra là anh A bị nhiễm HIV. Khóa tập huấn cơ bản cho cán bộ điều dưỡng Tài liệu hướng dẫn cho giảng viên Bài 8: Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV 8 S li d e 1 2 GIẢI THÍCH rằng quyền con người/ quyền của bệnh nhân cần được tôn trọng. CBYT nói chung và Điều dưỡng khi làm việc, giao tiếp, chăm sóc người bệnh nhất là người có HIV cần: • tôn trọng người bệnh • bảo vệ người bệnh trước Bác sĩ, các CBYT khác, trước các đối tượng khác, kể cả với gia đình họ. GIỚI THIỆU 1 số điều luật để giải thích kỹ slide này đồng thời mời HV chia sẻ kinh nghiệm thực tế của họ • Điều 26 của Luật phòng chống HIV/AIDS các trường hợp xét nghiệm HIV đều phải được tư vấn trước và sau khi XN • Điều 27 của Luật phòng chống HIV/AIDS việc XN HIV được thực hiện trên cơ sở tự nguyện • Điều 28 của Luật phòng chống HIV/AIDS: Xét nghiệm bắt buộc với 1 số trường hợp:  theo yêu cầu của cơ quan điều tra  theo quy định BYT để chẩn đoán và điều trị cho NB. NHẤN MẠNH rằng pháp luật đã quy định quyền của BN và XN HIV, các CBYT cần nắm vững luật pháp và thực hiện đúng pháp luật để đảm bảo quyền của người bệnh. GIẢI THÍCH rằng không đúng đạo lý khi thông báo cho BN kết quả HIV dương tính mà không cung cấp thông tin và sự hỗ trợ về mặt tinh thần vì sẽ gây tổn thương lớn cho người bệnh, thậm chí họ sẽ có hành động tiêu cực ngay sau đó như tự tử hoặc làm lây nhiễm cho nhiều người khác Theo chương IX: Văn bản pháp luật liên quan đến phòng chống HIV/AIDS ( tr 276,277 cuốn Dự phòng và Chăm sóc người nhiễm HIV/AIDS của Hội Điều dưỡng Việt Nam – 2008. Khóa tập huấn cơ bản cho cán bộ điều dưỡng Tài liệu hướng dẫn cho giảng viên Bài 8: Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV 9 S li d e 1 3 GIẢI THÍCH rằng “Khi các biện pháp y học không còn hữu hiệu , thì việc chăm sóc sẽ hướng tới việc giúp NB chết một cách tự nhiên, thanh thản và yên tĩnh”. GIỚI THIỆU cho học viên Tài liệu đọc thêm 8.1: Chăm sóc người bệnh giai đoạn cuối để có thêm thông tin trích từ Phần VI Chăm sóc người bệnh giai đoạn cuối - trang 50 , cuốn “ Hướng dẫn chăm sóc giảm nhẹ đối với người bệnh ung thư và AIDS” của Bộ Y tế 2006. S li d e 1 4 THẢO LUẬN với học viên để làm rõ từng ý trong slide • Trong bệnh viện, tại phòng khám hay tại nhà: mọi người khi bị bệnh đều mong muốn được chăm sóc tốt, • Khi chăm sóc cần bộc lộ thân thể NB -> cần có bình phong che chắn, với thái độ lịch sự, tôn trọng, thông cảm với NB • Cần hỏi ý kiến người bệnh trước khi tiến hành các quy trình chăm sóc, động viên NB cùng phối hợp trong các quy trình chăm sóc, • Động viên , giải thích các thắc mắc của NB trong phạm vi có thể để NB an tâm, • Không được bỏ mặc NB dù họ là ai và động viên gia đình NB cùng CBYT chăm sóc NB đến khi họ “ra đi” Khóa tập huấn cơ bản cho cán bộ điều dưỡng Tài liệu hướng dẫn cho giảng viên Bài 8: Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV 10 Tài liệu đọc thêm N1S8.1: Chăm sóc người bệnh giai đoạn cuối Khóa tập huấn cơ bản cho cán bộ điều dưỡng Tài liệu hướng dẫn cho giảng viên Bài 8: Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV 11 Khóa tập huấn cơ bản cho cán bộ điều dưỡng Tài liệu hướng dẫn cho giảng viên Bài 8: Những vấn đề đạo đức trong chăm sóc người nhiễm HIV 12 Hướng dẫn cho giảng viên: Bước 4 (5 phút) Trình bày các slide 15-16, sử dụng các lưu ý cho giảng viên để giảng bài. S li d e 1 5 NHẤN MẠNH các điểm chính trước khi kết thúc bài S li d e 1 6