Xu hướng phát triển giáo dục đại học trên thế giới - Các khuyến nghị cho Việt Nam

Hồ Chí Minh. Theo thống kê của Cục Đào tạo nước ngoài (Bộ Giáo dục và Đào tạo), năm 2015, Việt Nam có khoảng 120.000 du học sinh, trong đó 90% là du học tự túc. Để đáp ứng nhu cầu tiếp cận với nền giáo dục hiện đại của con em các gia đình có điều kiện du học tự túc và để hạn chế dòng chảy chất xám, giáo dục đại học trong nước cần nâng cao chất lượng, phát triển đội ngũ giảng viên, đầu tư cơ sở vật chất, cập nhật các chương trình đào tạo, giáo trình để “giữ chân” người học trong nước, nắm bắt một phần kinh phí mà người Việt đã chi trả cho các cơ sở giáo dục nước ngoài, đầu tư trở lại giáo dục đại học Việt Nam. - Theo Cục Hợp tác quốc tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, đến nay cả nước đã có hơn 500 chương trình hợp tác và liên kết đào tạo với các trường đại học trên thế giới đã Kỷ yếu Hội tHảo quốc tế CáC vấn đề mới trong khoa họC giáo dụC: tiếp Cận liên ngành và xuyên ngành54 được cấp phép hoạt động. Cần tiếp tục phát triển các chương trình đào tạo đại học và sau đại học theo mô hình liên kết để một mặt cung cấp các chương trình đào tạo và hình thức đào tạo đa dạng, phong phú đáp ứng nhu cầu học tập đại học trong nước mặt khác tạo điều kiện cho các trường đại học, các giảng viên được tiếp cận với những chương trình đào tạo tiên tiến của nước ngoài để học hỏi, cập nhật chương trình đào tạo của trường mình và thúc đẩy hợp tác về đào tạo và nghiên cứu. Để đảm bảo chất lượng, các chương trình đào tạo liên kết phải được Bộ Giáo dục & Đào tạo thẩm định chặt chẽ hồ sơ mở ngành. Các trường đại học đối tác cũng phải đảm bảo chất lượng chương trình đào tạo theo chuẩn quốc tế để giữ cam kết về giá trị của tấm bằng mà nhà trường cấp cho sinh viên. - Áp lực về NCKH gia tăng trong các trường đại học có thể đẩy các trường rơi vào vòng xoáy chạy theo thành tích và kích thích một môi trường học thuật thiếu chính trực, không tôn trọng đạo đức nghiên cứu khoa học. Để nâng cao chất lượng NCKH trong các trường đại học, cần tạo môi trường nghiên cứu thuận lợi, đảm bảo tự do học thuật, tạo điều kiện về trang thiết bị nghiên cứu cùng với các yếu tố về chính sách liên quan phù hợp. Cùng với việc thúc đẩy môi trường nghiên cứu khoa học, cần có chính sách phát triển một số lĩnh vực KH & CN được coi là thế mạnh ở một số trường đại học mũi nhọn. Các trường đại học cần chủ động thành lập các nhóm nghiên cứu để định hướng các đề tài nghiên cứu có thể thể tiếp cận những quỹ khoa học có uy tín, kết nối các đề tài với các tổ chức nghiên cứu, cơ sở sản xuất và gắn với thực tế xã hội. - Giáo dục trực tuyến đang là xu hướng của giáo dục thế giới, trong khu vực và đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam. Nhận thức được thực tế đó, chính phủ, toàn ngành giáo dục và các cơ sở giáo dục đại học nên xem xét dạy học trực tuyến như một phương tiện học tập khả thi và phát triển một khuôn khổ để áp dụng công nghệ trong giáo dục. Không ít nhà quản lý vẫn chưa tin tưởng vào các chương trình đào tạo trực tuyến toàn phần hay các chương trình hỗn hợp. Đây thực sự là một rào cản đối với sự phát triển của một xu hướng dạy học hiện đại đang được thế giới công nhận. Các nhà quản lý nên cởi mở để đóng vai trò kiểm soát chất lượng thay vì trở thành người gác cổng cho việc áp dụng các công nghệ trong hệ thống giáo dục đại học [3]. 3. Kết luận Với những thay đổi trong xu hướng phát triển giáo dục nói chung và giáo dục đại học nói riêng, cải cách giáo dục và giáo dục đại học là một xu hướng tất yếu của mỗi quốc gia. Việc tổng hợp các xu hướng phát triển giáo dục đại học trong giai đoạn hiện nay giúp các cơ sở giáo dục đại học có góc nhìn tổng thể từ đó xác định được vai trò, trách nhiệm cũng như chiến lược phát triển, tránh được những “va đập” giữa mong muốn và thực tế trong quá trình tổ chức thực hiện các mục tiêu giáo dục. Phần 1. TRIẾT lÝ, MÔ THỨc, PHƯƠNG THỨc GIÁO Dục THEO ĐỊNH HƯỚNG 4.0 55 Là đất nước đang phát triển, hiện nay giáo dục đại học của Việt Nam gặp phải rất nhiều khó khăn, sự cạnh tranh cũng như những đòi hỏi từ nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội đã đặt ra cho các cơ sở giáo dục đại học những thách thức phải vượt qua. Điều này đặt ra cho hệ thống giáo dục và cơ sở giáo dục đại học cần lựa chọn đúng các giải pháp đột phá để lãnh đạo dẫn dắt quá trình đổi mới giáo dục đại học đạt hiệu quả, thực hiện được vai trò định hướng sự phát triển của kinh tế xã hội. LỜI CẢM ƠN Báo cáo kết quả tham luận trong khuôn khổ của đề tài nghiên cứu “Cơ sở khoa học của quy hoạch mạng lưới các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam”, mã số KHGD/16-20. ĐT.021, thuộc Chương trình khoa học và công nghệ cấp quốc gia giai đoạn 2016 - 2020 “Nghiên cứu phát triển khoa học giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam”. Tác giả xin chân thành cảm ơn Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tài trợ cho nghiên cứu này. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. British Council (2012), The shape of things to come: higher education global trends and emerging opportunities to 2020. 2. Council of Europe (2002). “Code of Good Practice in the Provision of Transnational Education” Directorate General IV. DGIV/EDU/HE (2002). 3. FICCI (2017), Leapfrogging to Education 4.0: Student at the core. 4. Michael Gaebel and Thérèse Zhang(2018), Trends 2018 Learning and teaching in the European Higher Education Area, European University Asociation. 5. University of Oxford (2017), International Trends in Higher Education 2016–17. 6. France Shapes its Higher Education and Research system into 25 clusters, Ministry of National Education (2016), p. 3 [ enseignementsup- recherche.gouv.fr/file/COMUE/22/7/France-HigherEducation-Research-25_ clusters-2015_496227.pdf] 7. The Observatory on Borderless Higher Education (2012), ‘International branch cam- puses: data and developments’ (www.obhe.ac.uk/documents/view_ details?id=894) 8. www.universityworldnews.com/article. php?story=20160303145339679 9. www.timeshighereducation.com/features/global-university-employabili- tyranking-2016 Kỷ yếu Hội tHảo quốc tế CáC vấn đề mới trong khoa họC giáo dụC: tiếp Cận liên ngành và xuyên ngành56 10. www.qsdigitalsolutions.com/blog/qs-graduate-employability-rankings2017- overview/ 11. The European Higher Education Area in 2015: Bologna Process Implementation Report (Luxembourg, Publications Office of the European Union) https://eacea. ec.europa.eu/national-policies/eurydice/content/european-higher-education- area-2015-bologna-process-implementation-report_en 12. The European Higher Education Area in 2018: Bologna Process Implementation Report (Luxembourg, Publications Office of the European Union) https://eacea. ec.europa.eu/national-policies/eurydice/content/european-higher-education- area-2018-bologna-process-implementation-report_en 13. 14. https://moet.gov.vn/thong-ke/Pages/thong-ko-giao-duc-dai-hoc.aspx- ?ItemID=5877 15. chay-chat-xam-43993.html 16. INTERNATIONAL TRENDS IN HIGHER EDUCATION - RECOMMANDATIONS FOR VIETNAM Abstract: Globalization trend, rapid development of information technology, knowledge and changes in population structure, challenges of knowledge economy and the stakes of globalisation will lead to inevitable modifications in education in general and specifically in higher education. This paper will analyze deeply 6 trends of higher education in the world related to: Internationalisation; Research collaboration; Student mobility; Quality assurance; Graduate employability; Digitalisation in higher education. From these analysis, we will compare them with the current status of higher education in Vietnam. Then, we will put forward recommendations for the Government, the education sector as well as higher education institutions in Vietnam to prepare and receive those trends well. Keywords: Trends; Higher education, Vietnam, International trends, Recommendations.