Xem xét Báo cáo đánh giá tác động

XEM XÉT BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNGNguyễn Đức LamTrung tâm bồi dưỡng đại biểu dân cửTP HCM, 23/8/2011Đánh giá tác động (RIA) là gì?Là một quá trình;Để đánh giá những lợi ích, chi phí và tác động của các phương án chính sách;Làm căn cứ cho nhà nước lựa chọn hành động hoặc không hành động;Không phải để cố chứng minh cho phương án đã được quyết định;Được thể hiện thành báo cáo.Yêu cầu về RIA ở VN Luật ban hành VBQPPL 2008 (liên quan đến QH)Điều 23: Đề nghị về luật, pháp lệnh phải có RIA sơ bộ;Điều 33: Cơ quan, tổ chức chủ trì soạn thảo phải làm RIA;Điều 34: Hồ sơ dự án, dự thảo gửi Chính phủ tham gia ý kiến phải có báo cáo RIA;Điều 42: Hồ sơ gửi thẩm tra phải có báo cáo RIANghị định 24/2009/NĐ-CPRIA sơ bộ: Vấn đề, mục tiêu, phương án;RIA đơn giản; RIA đầy đủ: Nếu RIA đơn giản cho thấy tác động lớn;Người đứng đầu cơ quan, tổ chức trình ký xác nhậnCác loại báo cáo RIA RIA đầy đủ RIA đơn giản RIA sơ bộYêu cầu về RIA ở Việt Nam*ĐBQH có thể làm gì?“Soi xét” báo cáo RIA (xem các slides sau);Biết đặt ra yêu cầu về RIA: Nội dung, phạm vi, mức độ, chất lượng, thời hạn gửi v.v;RIA không phải là duy nhất; đối chiếu RIA với các nguồn khác;Sử dụng thông tin trong RIA để xem xét, thảo luận, biểu quyết.Nội dung của RIAXác định vấn đề bất cập;Mục tiêu chính sách;Các phương án;Các tác động;Chi phí-lợi ích.*Xác định vấn đề bất cậpXác định vấn đề bất cậpHướng dẫn Xác định vấn đề bất cập cần giải quyếtNêu rõ vấn đề đang gây ảnh hưởng tiêu cực ở Việt Nam, cần phải được giải quyết bằng sự can thiệp của nhà nước.Nêu rõ bối cảnh của vấn đề và giải thích tại sao, bao gồm bất cập liên quan đến quy định hiện hành.Nguyên nhân làm phát sinh vấn đề? Biểu hiện của vấn đề là gì? Giải thích tại sao vấn đề không thể giải quyết được bằng các quy định hiện hành (nếu có).Thông tin về quy định hiện hành, tại sao các quy định này không thể giải quyết được vấn đề. Có thể khắc phục vấn đề bằng việc thực hiện tốt hơn các quy định*Xác định vấn đề – Ví dụVí dụ tốt về xác định vấn đềVí dụ tồi về xác định vấn đềNgành nông nghiệp hiện nay đang đi xuống do thiếu vốn đầu tư. Có hai nguyên nhân dẫn tới thiếu nguồn vốn đầu tư:Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết nguồn vốn từ ngân sách nhà nước và hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) dành cho dự án nông nghiệp ngày càng giảm. Các nhà phân tích độc lập cho biết thủ tục hành chính phức tạp, tốn thời gian và môi trường pháp lý không ổn đã khiến môi trường đầu tư ở Việt Nam trở nên kém hấp dẫn. VD: khoảng 15-20 mẫu đơn, mẫu tờ khai mới được cấp đất để triển khai dự án. Thiếu vốn đầu tư để hỗ trợ phát triển ngành nông nghiệp ở Việt Nam trong thập kỷ vừa qua.[Cách xác định vấn đề này có thể đúng nhưng chỉ nêu là thiếu vốn đầu tư - không chỉ ra được nguyên nhân cốt lõi tại sao lại thiếu nguồn vốn] * Ví dụ: Cây vấn đề về đói nghèoThiếu lương thựcNăng suất thấpKhó tiếp cận thị trường Thiên taiGiống thoái hoáĐất bạc màuThủy lợi kémChậm chuyển đổi cơ cấu SXKhông có đườngThiếu thông tinTư duy ngại thay đổiChưa có mô hình mẫuĐói nghèoHệ quảNguyên nhânXác định mục tiêu chính sáchMục tiêu chính sáchHướng dẫnNêu mục đích chung hay mục tiêu cụ thể của dự thảo VBQPPL. “Mục tiêu” là những kết quả hay tác động dự kiến mà dự thảo VBQPPL sẽ mang lại. Nêu các mục tiêu chi tiết trong từng vấn đề ưu tiên đánh giá cụ thể, nếu đó là một dự thảo VBQPPL phức tạp.Nêu các tiêu chí thực hiện hay các mục tiêu có thể đo được mà dự thảo VBQPPL cần đạt được (nên được chú trọng thực hiện)Nêu các mục tiêu có thể đo lường được và thời hạn để đạt được các mục tiêu đó. *Xác định mục tiêu chính sách – Ví dụVí dụ tốt về xác định mục tiêuVí dụ tồi về xác định mục tiêuGiảm 20% số ca tử vong và bệnh do ngộ độc thực phẩm vào năm 2015.[Cách xác định mục đích này cụ thể, có thể đo lường được, có thể giải trình được, thực tế và có thời hạn cụ thể.]Cải thiện sức khỏe người dân Việt Nam.[Cách xác định mục đích này quá chung chung, do đó không rõ kết quả trên thực tế sẽ như thế nào.]*Giảm tình trạng nghèoAn ninh lương thực được đảm bảo Năng suất được nâng caoKhả năng tiếp cận TT cải thiệnPhòng thiên taiCải tạo giống Cải tạo đấtNâng cấp TL Xây đườngTăng cường thông tinChuyển đổi cơ cấu sản xuấtThay đổi tư duyXD mô hình mẫuPhương tiệnMục đíchVí dụ: Cây mục tiêu về đói nghèoXác định các phương ánCác phương ánHướng dẫnMô tả phương án ‘không can thiệp’. Đây luôn luôn là Phương án 1. Nếu nhà nước không can thiệp thêm mà chỉ duy trì hiện trạng hay sử dụng các chính sách hiện hành thì vấn đề sẽ như thế nào (nếu có)? Phương án này nhằm đưa ra căn cứ để so sánh các thay đổi do các phương án khác mang lại.Nêu cụ thể các phương án thay thế việc ban hành VBQPPL (các phương án không dùng quy định, mà chỉ sử dụng giải pháp thay thế quy định)Thuyết minh nếu áp dụng phương án không dùng quy định, mà chỉ dùng các giải pháp thay thế quy định, bao gồm cả phương án cải thiện thực thi của VBQPPL hiện hành (nếu có) có thể giúp gì cho việc giải quyết vấn đề? Nếu đề xuất giải pháp ban hành VBQPPL, nêu các thiết kế chính sách khác nhau.Cân nhắc các giải pháp quy định khác nhau để giải quyết vấn đề và thực hiện mục tiêu một cách hiệu quả. Ví dụ, có nên sử dụng giấy phép không? Tại sao không sử dụng các quy định chung? *Bài tập thực hànhXem thông tin nền trong tài liệu phát tay2 tổ cho điểm phần xác định vấn đề2 tổ cho điểm phần xác định mục tiêuThời gian thảo luận: 20 phútMỗi tổ trình bày 5 phútBình luận, nhận xétPhương án không dùng quy địnhPhương án không ban hành VBVí dụTự quy địnhBộ quy tắc về hoạt động nghề nghiệp và thương mạiĐồng quy địnhCác chiến dịch thông tin, giáo dụcChiến dịch tác động đến hành vi hoặc nhân thức về nguy cơGiải pháp tài chínhƯu đãi hoặc bỏ ưu đãi thuếDấu đảm bảo chất lượngChứng nhận chất lượng sản phẩm, ví dụ: đồ gỗTiêu chuẩn thực hiệnQuy định kết quả cần đạt được, không quy định cách thức nhằm đạt được kết quả như thế nào, ví dụ: mũ bảo hiểmTiêu chuẩn dịch vụNgành du lịch thường có bản tuyên bố tiêu chuẩn dịch vụ nhằm thiết lập tiêu chuẩn tối thiểu của các cơ sở du lịch, nhằm thu hút du khách.*Tác động về mặt kinh tếĐánh giá tác độngHướng dẫnTác động về kinh tế tới doanh nghiệp Xác định các chi phí tuân thủ chính cho doanh nghiệp cho từng phương án. Chi phí tiết kiệm được cho doanh nghiệp được đưa vào phần lợi ích. Báo cáo RIA sơ bộBáo cáo RIAPhân tích định tính cho thấy: (1) không có tác động, (2) tác động nhỏ, (3) tác động vừa, hoặc (4) tác động lớn.Khi có thể, thực hiện phân tích định lượng đối với tác động vừa hoặc lớn.Lượng hóa chi phí tuân thủ trực tiếp theo năm bằng VND, Mô tả chính xác các tác động khác và lượng hóa khi có thể. *Đánh giá các phương án trong hồ sơ trìnhCó nêu cụ thể các phương án quy định khác nhau?Có làm rõ tại sao lựa chọn phương án này và loại bỏ các phương án khác: so sánh các phương án đã đề xuất, trình bày các ưu, nhược điểm của từng phương án?Có loại bỏ ngay các giải pháp KHÔNG có hiệu quả trong quá khứ; các bài học rút ra từ đó?Kinh nghiệm của nước ngoài trong việc giải quyết những vấn đề tương tự?So tương quan chi phí-lợi ích của các phương án; đạt mục tiêu ban đầu với chi phí thấp nhất?Tác động tới DN vừa và nhỏĐánh giá tác độngHướng dẫnTác động về kinh tế tới các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME)Các doanh nghiệp nhỏ phải gánh chịu các gánh nặng chính sách không cân xứng so với các doanh nghiệp lớn, mà hầu hết doanh nghiệp Việt Nam là doanh nghiệp nhỏ. Do đó, cần cân nhắc xem liệu phương án đang xem xét có gây các tác động tiêu cực hoặc tích cực đáng kể nào tới các SME, và liệu tác động đó có lớn hơn tác động đối với doanh nghiệp lớn. Ví dụ: Doanh nghiệp nhỏ phải chịu chi phí hành chính lớn hơn.Báo cáo RIA sơ bộBáo cáo RIAPhân tích định lượng liệu DN nhỏ có chịu tác động lớn hơn tác động đối với DN lớn. Cần xác định cụ thể các chi phí này.Phân tích định lượng liệu DN nhỏ có chịu tác động lớn hơn tác động đối với DN lớn. Cần xác định cụ thể và lượng hóa các chi phí này.*Tác động tới ngân sách nhà nướcĐánh giá tác độngHướng dẫnTác động tới ngân sách nhà nước cấp trung ương và địa phươngTrong báo cáo RIA, cần lượng hóa chi phí thi hành văn bản trực tiếp phát sinh cho nhà nước ở cấp trung ương và địa phương cũng như tác động tới nguồn thu ngân sách (khi có thể). Đánh giá bằng VNĐ theo năm.Ví dụ: Chi phí cho nhà nước có thể phát sinh từ nhu cầu tuyển dụng thêm công chức, VD, thanh tra, hoặc mua sắm trang thiết bị như máy vi tính, hoặc nguồn lực khác như văn phòng làm việc.Báo cáo RIA sơ bộBáo cáo RIALượng hóa theo VNĐ/nămLượng hóa theo VNĐ/năm*Các tác động lớn khácĐánh giá tác độngHướng dẫnCác tác động lớn khác trong các lĩnh vực sau: xã hội, môi trường, hệ thống pháp luật, quyền tự do và quyền cơ bản của công dânĐịnh tínhTác động về mặt xã hội: Sức khỏe, sự an toàn, sự gắn kết xã hội và các vấn đề xã hội khác ở Việt Nam là gì? Tác động về mặt môi trường: Chất lượng môi trường? Tác động lên hệ thống pháp luật: Phương án có tăng tính minh bạch, an toàn và chất lượng của hệ thống pháp luật? Tác động lên quyền của công dân: Phương án có tác động đến các quyền chính đáng của công dân như được sống tự do và tận dụng các cơ hội cải thiện cuộc sống không? Báo cáo RIA sơ bộBáo cáo RIAPhân tích định tính cho thấy: (1) không có tác động, (2) tác động nhỏ, (3) tác động vừa, hoặc (4) tác động lớn.Phân tích định tính cho thấy: (1) không có tác động, (2) tác động nhỏ, (3) tác động vừa, hoặc (4) tác động lớn.Phân tích các tác động vừa và lớn khi có thể. *Làm luật phải “đáng đồng tiền bát gạo”XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ,CÁC PHƯƠNG ÁN CHÍNH SÁCHCHI PHÍLỢI ÍCHChi phí thực thiChi phí vốnChi phí hiệu lựcLợi ích bằng tiềnLợi ích lượng hoáLợi ích định tínhCông thức chi phí chuẩn (SCM)Đánh giá rủi roPhân tích rủi ro trên rủi ro (liệu rủi ro thuần có giảm đi)Phân tích chi phí – lợi ích: Lợi ích – chi phíPhân tích chi phí – hiệu suất: So sánh chi phí/đơn vị lợi íchPhân tích chi phí nhỏ nhất: Chi phí thấp nhất để đạt được mục tiêu VÀHOẶCBài tập thực hànhXem thông tin nền trong tài liệu phát tay2 tổ cho điểm phần các phương án2 tổ cho điểm phần đánh giá tác độngThời gian thảo luận: 20 phútMỗi tổ trình bày 5 phútBình luận, nhận xét