Xây dựng hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio) cho sinh viên Khóa 43 trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh

Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học 339 XÂY DỰNG HỒ SƠ HỌC TẬP ĐIỆN TỬ (E-PORTFOLIO) CHO SINH VIÊN KHÓA 43 TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Đặng Mạnh Phi*, Nguyễn Như Quỳnh Anh Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh *Tác giả liên lạc: dangmanhphi@gmail.com TÓM TẮT Trong bài viết, chúng tôi khẳng định vai trò quan trọng của hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio) trong quá trình bốn năm học tập, rèn luyện tại môi trường đại học. Tuy nhiên, việc xây dựng hồ sơ học tập điện tử ở sinh viên vẫn chưa được quan tâm thực hiện. Với mục đích giải quyết những khó khăn trong quá trình học tập, là nơi lưu trữ thành quả và tăng cường sự trao đổi với cố vấn học tập. Chúng tôi đã xây dựng hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio) cho sinh viên khóa 43. Kết quả nghiên cứu hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio) cho thấy, sinh viên đánh giá cao và tỏ ra hứng thú với hồ sơ học tập điện tử. Bước đầu góp phần giải quyết những khó khăn mà sinh viên khóa 43 gặp phải trong học tập. Từ khóa: E-portfolio, hồ sơ học tập điện tử, xây dựng hồ sơ học tập điện tử. E-PORTFOLIO PROFESSIONAL EDUCATION BUILDING FOR K43 STUDENTS HO CHI MINH CITY UNIVERSITY OF EDUCATION Dang Manh Phi*, Nguyen Nhu Quynh Anh Ho Chi Minh City University of Education *Corresponding Author: dangmanhphi@gmail.com ABSTRACT This article, we are confirming the important role of e-learning in the four years of university education. However, the development of e-learning profiles in students has not been paid attention. For the purpose of addressing learning difficulties, store the results and enhance communication with the academic counselor. We have built an E-portfolio for students the course 43. The results of the E-portfolio study show that students appreciate and are excited. with e- learning records. Initially contributing to the difficulties faced by students in the course 43. Keywords: E-portfolio, e-learning profiles, e-learning profiles. TỔNG QUAN Hiện nay, tại các trường đại học công cụ hỗ trợ sinh viên (SV) học tập và nghiên cứu đã được trang bị nhưng chưa thực sự đạt hiệu quả. Tiêu biểu việc lưu trữ tài liệu, trưng bày các sản phẩm trong suốt quá trình học tập hay cung cấp nguồn thông tin ngành nghề mà SV đang theo học vẫn chủ yếu ở dạng bản in. Phương thức này dù được sử dụng phổ biến, song còn nhiều hạn chế. Với xu thế phát triển chung của Cách mạng Công nghiệp 3.0, hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio) ra đời và ngày càng chứng tỏ được những lợi thế hỗ trợ người học một cách vượt bậc. Công cụ này linh hoạt, tiết kiệm, giúp bản thân mỗi SV tự theo dõi quá trình học tập của mình, lưu trữ và sưu tầm những nguồn thông tin bổ ích hay các nguồn tài liệu tham khảo hỗ trợ việc học. Ngoài ra, công cụ này còn giúp ghi Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học 340 nhận các thành tích, kinh nghiệm trong quá trình học tập. Từ đó, người học dễ dàng xây dựng hồ sơ, trình bày thành tích cá nhân để xin học bổng, xin việc làm... Ngoài ra, công cụ đó còn tăng cường sự kết nối và tương tác giữa sinh viên và cố vấn học tập, giúp cố vấn học tập theo dõi, định hướng và hỗ trợ SV một cách hiệu quả hơn. Tuy nhiên, công cụ hỗ trợ đó vẫn chưa được áp dụng phổ biến tại các trường đại học Việt Nam. Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh là trường đại học sư phạm trọng điểm phía Nam, “máy cái” để đào tạo giáo viên cho cả nước, đóng góp lớn vào việc phát triển nền giáo dục. Hằng năm, nhà trường có hơn 3.000 SV nhập học, phân bổ cho 36 ngành. Với yêu cầu không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo đòi hỏi các nhà quản lí phải tăng cường đổi mới, cập nhật công nghệ thông tin vào hệ thống tổ chức, sự phối hợp của các phòng ban chức năng trong việc quản lí và đặc biệt là hỗ trợ SV. Đối với SV khóa K43 (năm thứ nhất), việc chuyển từ môi trường học tập phổ thông sang đại học đã tạo nhiều khó khăn trong cuộc sống và học tập. Do vậy, đối tượng này rất cần các phương tiện hỗ trợ xây dựng kế hoạch học tập, kết nối, tương tác, lưu trữ và trình bày các sản phẩm, thông tin. Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài “Xây dựng hồ sơ học tập điện tử (E - portfolio) cho sinh viên khóa 43 Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh”. Với mục đích là nghiên cứu thực trạng khó khăn trong quá trình học tập, nhu cầu sử dụng hồ sơ học tập điện tử (E - portfolio) của sinh viên khóa 43, đề tài tổ chức xây dựng hồ sơ học tập điện tử (E -portfolio) cho sinh viên khóa 43 Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu lý thuyết Nghiên cứu, phân tích, hệ thống hóa và khái quát hóa tài liệu liên quan đến đặc điểm hoạt động học tập của SV, hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio) trong và ngoài nước. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Xây dựng bảng hỏi điều tra về những khó khăn trong hoạt động học tập của SV và mức độ cần thiết về các nội dung để xây dựng hồ sơ học tập điện tử (E- portfolio). Từ đó, đứa ra các nhận định về thực trạng và nhu cầu của vấn đề. Nghiên cứu thực hiện điều tra trên 200 SV khóa K43 đang học tại Trường Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh theo phương thức phát phiếu ngẫu nhiên. Phương pháp phỏng vấn Xây dựng câu hỏi phỏng vấn sâu SV để làm rõ thêm về thực trạng khó khăn trong hoạt động học tập của SV khóa K43. Phương pháp khảo nghiệm sư phạm Sau khi xây dựng hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio), nhóm nghiên cứu tiến hành khảo nghiệm sản phẩm trên 10 SV khóa K43 để đánh giá mức độ hứng thú và cần thiết của các nội dung đã xây dựng. Phương pháp thống kê tóa n học Đề tài sử dụng phần mền Excel để phân tích, xử lí các số liệu thống kê, thu thập từ phiếu khảo sát, nhằm định lượng các kết quả nghiên cứu. Từ đó, đưa ra các nhận xét và dự đóa n kết quả. Lý luận về hồ sơ (E – Portfolio) cho sinh viên Hoạt động học tập của SV là một loại hoạt động được tổ chức một cách có ý thức nhằm tiếp thu những tri thức khoa học chuyên sâu chuẩn bị cho họ trong tương lai trở thành những chuyên gia phát triển toàn diện và có trình độ nghiệp vụ cao trong một lĩnh vực nghề Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học 341 nghiệp nhất định. Hoạt động học tập của SV mang những đặc điểm nổi bật sau: Tính chuyên nghiệp: Hoạt động học tập của SV hướng vào việc hình thành, phát triển và hoàn thiện nhân cách người lao động trong lĩnh vực nghề nghiệp tương ứng. Trong quá trình học tập SV phải xây dựng cho mình vốn hành trang trí tuệ và nhân cách đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp sau này. Tính độc lập trí tuệ cao trong học tập: Do yêu cầu của việc đào tạo người lao động tương lai nên học tập của SV đòi hỏi mức độ độc lập trí tuệ cao, SV phải tự ý thức về học tập của bản thân. Những khó khăn trong hoạt động học tập của sinh viên Thứ nhất, nhóm khó khăn xuất phát từ bản thân SV: không xác định được mục tiêu nghề nghiệp, mục tiêu của các môn học, không tìm hiểu về chương trình đào tạo hay chuẩn đầu ra của ngành mình theo học, không biết tương lai bản thân sẽ làm gì sau khi tốt nghiệp, không biết cách lựa chọn các môn học phù hợp với bản thân, sắp xếp thời gian không hợp lí giữa việc học tập, sinh hoạtThứ hai, nhóm khó khăn xuất phát từ giảng viên và cố vấn học tập: không nhận thấy được ứng dụng của môn học hay sự liên kết giữa lý thuyết và thực hành, thiếu sự hỗ trợ và tư vấn từ cố vấn học tập vào những lúc cần thiếtThứ ba, nhóm khó khăn xuất phát từ nhà trường, bạn bè: không hiểu rõ chương trình đào tạo, chuẩn đầu ra của ngành học, thiếu sự hợp tác trong làm việc nhóm. Hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio) Hồ sơ học tập điện tử (E-porfolio) là bộ hồ sơ được xây dựng trên những ứng dụng công nghệ điện tử dùng để thu thập sản phẩm của các môn học, ghi lại các thành tích, trải nghiệm của SV dựa trên cơ sở là những kế hoạch học tập của SV đã xây dựng cùng với những góp ý phản hồi từ cố vấn học tập. Kế hoạch học tập bao gồm các mục tiêu được xây dựng theo theo chuẩn đầu ra, chương trình đào tạo mà nhà trường đã ban hành. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN Thực trạng về khó khăn trong hoạt động học tập của sinh viên Kết quả khảo sát về những khó khăn trong học tập của sinh viên khóa K43 của nhà trường được trình bày ở bảng dưới đây: Bảng 1. Trung bình mức độ các khó khăn trong hoạt động học tập của sinh viên STT Nội dung ĐTB Hạng 1 Xác định mục tiêu nghề nghiệp 3,59 2 2 Xác định mục tiêu các môn học 3,41 8 3 Tìm hiểu chuẩn đầu ra và chương trình đào tạo 3,44 7 4 Lựa chọn các học phần phù hợp với mục tiêu của bản thân 3,49 5 5 Nhận thấy ứng dụng của các học phần được học 3,23 10 6 Sắp xếp và quản lí thời gian học tập, sinh hoạt 3,47 6 7 Tìm kiếm tài liệu học tập 3,56 3 8 Thiếu động lực đọc sách, tài liệu 3,30 9 9 Ghi chép nội dung bài học 3,50 4 10 Hệ thống hóa nội dung học tập 3,49 5 11 Làm việc nhóm 3,56 3 12 Hoàn thành các bài tập 3,50 4 Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học 342 13 Ôn tập học phần 3,59 2 14 Làm các bài thi tập trung cuối kì 3,87 1 15 Tự đánh giá sự tiến bộ học tập 3,23 10 16 Tìm kiếm sự giúp đỡ, định hướng của CVHT 3,00 11 ĐTB chung 3,50 Qua bảng 1 ta thấy các giá trị nghiên cứu ở mức độ thường xuyên (ĐTB chung = 3,50). Trong các khó khăn mà nhóm nghiên cứu đưa ra thì có đến 12/16 khó khăn có ĐTB lớn hơn 3,40. Điều này cho thấy SV thường xuyên gặp phải những khó khăn khi bước chân vào môi trường học tập mới, 12 khó khăn mà SV đánh giá gặp khó khăn ở mức độ thường xuyên: làm các bài thi tập trung cuối kì (ĐTB = 3,87); ôn tập học phần, xác định mục tiêu nghề nghiệp (ĐTB = 3,59); tìm kiếm tài liệu học tập, làm việc nhóm (ĐTB = 3,56); ghi chép nội dung bài học, hoàn thành các bài tập (ĐTB = 3,50); lựa chọn các học phần phù hợp với mục tiêu của bản thân, hệ thống hóa nội dung bài tập (ĐTB = 3,49); sắp xếp và quản lí thời gian học tập, sinh hoạt (ĐTB =3,47); tìm hiểu chuẩn đầu ra và chương trình đào tạo (ĐTB = 3,44); xác định mục tiêu các môn học (ĐTB = 3,41). Các khó khăn còn lại được đánh giá ở mức độ thỉnh thoảng gặp khó khăn. Nhu cầu xây dựng hồ sơ học tập điện tử của sinh viên khóa K43 Hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio) được thiết kế dựa trên việc nghiên cứu thực trạng khó khăn trong hoạt động học tập của sinh viên khóa K43, cũng như lấy ý kiến về nhu cầu xây dựng hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio). Việc xây dựng hồ sơ điện tử (E-portfolio) như một biện pháp giải quyết được phần nào những khó khăn mà SV khóa K43 đang phải đối mặt. Dưới đây là kết quả khảo sát nhu cầu xây dựng hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio) của sinh viên khóa K43. Bảng 2. Trung bình về mức độ cần thiết các nội dung của E - portfolio STT Nội dung xây dựng E-portfolio ĐTB Hạng 1 Hướng dẫn sử dụng E-portfolio 4,25 2 2 Chương trình đào tạo (chuẩn đầu ra, hệ thống môn học) 4,25 2 3 Thông tin cá nhân 3,81 8 4 Các mục tiêu dài hạn 4,04 7 5 Các mục tiêu ứng với từng học kì 4,15 5 6 Các mục tiêu ứng với từng môn học 4,16 4 7 Góc trao đổi của cố vấn học tập 4,11 6 8 Kho lưu giữ các bài tập, sản phẩm từng môn học 4,23 3 9 Nhật ký đọc sách 3,70 10 10 Sơ đồ tổng kết nội dung chính mỗi môn học 4,26 1 11 Kho lưu giữ các “thành tựu” 3,77 9 ĐTB chung 4,10 Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học 343 Bảng 2 cho thấy các nội dung mà nhóm nghiên cứu đưa ra khảo sát được SV khóa K43 đánh giá ở mức cần thiết với ĐTB chung = 4,10. Điều đó chứng tỏ rằng, các nội dung mà nhóm nghiên cứu đưa ra khảo sát đã đáp ứng được mặt nội dung của một hồ sơ học tập điện tử. Cách thức thiết kế hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio) Để thiết kế hồ sơ học tập điện tử, chúng tôi đã tiến hành các bước xây dựng hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio): Đầu tiên, để tiện lợi cho việc xây dựng hồ sơ học tập điện tử, nhóm nghiên cứu chọn mã nguồn mở Moodle, vì đây là mã nguồn mở rất mạnh trong việc xây dựng hệ thống. Mã nguồn mở được viết bằng ngôn ngữ lập trình PHP. Thứ hai, chạy thử nghiệm và kiểm tra trên localhost bằng phần mềm Xampp. Cuối cùng, upload mã nguồn (source) và cơ sở dữ liệu (database) của website lên host và trỏ tên miền về host để website có thể chính thức hoạt động. Địa chỉ website: và giao diện của hồ sơ học tập điện tử bao gồm các thành phần sau: trang ngoài, trang chủ và trang cá nhân. Mỗi trang chứa đụng các mục con, cụ thể như trong trang cá nhân bao gồm thông tin cá nhân, hồ sơ học tập và các nội dung khác. đăng nhập tài khoản; trang chủ gồm: tin tức của các thành viên. Trong mỗi hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio) cá nhân, chúng tôi đã thiết kế ra những mục sau: Chương trình đào tạo, chuẩn đầu ra, hướng dẫn sử dụng, thông tin cá nhân, mục tiêu học tập, lưu trữ tài liệu, hồ sơ cá nhân. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Đề tài đã khái quát lịch sử nghiên cứu về hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio) trên thế giới và tại Việt Nam. Hiện nay, hồ sơ học tập điện tử vẫn chưa được áp dụng một cách rộng rãi và chỉ được áp dụng giới hạn trong một số môn học ở nhà trường Việt Nam. Ngoài ra, những khó khăn trong hoạt động học tập của SV, cách thức xây dựng hồ sơ học tập điện tử (E-portfolio) cũng đã được hệ thống một cách khái quát. Nghiên cứu cũng đã làm rõ thực trạng những khó khăn trong hoạt động học tập của sinh viên khóa K43. Trong 16 khó khăn được đưa ra lấy ý kiến thì có 12/16 khó khăn SV gặp ở mức độ thường xuyên như làm bài thi cuối kỳ, ôn tập học phần, hệ thống hóa môn học, xác định mục tiêu học tập, làm việc nhóm, ghi chép lưu trữ các tài liệu Những khó khăn trên phần lớn đều ảnh hưởng bất lợi đến học tập của SV, làm giảm động lực học tập, nghiên cứu, kết quả học tập không cao. Qua đó, thấy được tầm quan trong của việc giải quyết những khó khăn của SV đang gặp phải. TÀI LIỆU THAM KHẢO HOÀNG THỊ QUÝ, (2014). Khó khăn trong hoạt động học tập của sinh viên người dân tộc Chăm tại trường Cao đẳng Ninh Thuận. Luận văn Thạc sĩ Tâm lý học. Trường Đại học Sư phạm TP.HCM. NGUYỄN THỊ TỨ, ĐÀO THỊ DUY DUYÊN, (2013). Những khó khăn trong cuộc sống của sinh viên năm nhất Trường Đại học Sư phạm TP.HCM. Tạp chí khoa học Trường Đại học Sư phạm TP.HCM. số 50, 120-130. TRƯƠNG THỊ NGỌC ĐIỆP VÀ ĐỒNG NGHIỆP, (2012). Thuận lợi và khó khăn trong học tập của sinh viên năm nhất tại trường Đại học Cần Thơ. Tạp chí khoa học Cần Thơ. số 2012:21a 78 – 91.