Vô sinh –phần 1

VÔ SINH – Phần 1 8.1 ?" Khi nào có thể đánh giá bạn vô sinh Nếu hai vợ chồng đều muốn có con mà sau 2 năm chung sống vẫn không thấy vợ có thai, người ta nhận xét thấy: - 20% đôi có thai ngay tháng đầu tiên sau khi cưới. - 70% trong 6 tháng đầu. - 10% không thấy gì. Ngày nay, nếu đôi vợ chồng nào sinh hoạt tình dục đều đặn và bình thường (hai lần mỗi tuần) thì sau một năm không có thai, người ta bắt đầu tìm nguyên nhân vô sinh. 8.2 ?" Từ lúc nào bạn có thể đi khám Nếu mới 6 tháng, bạn đã vội xin thăm khám thì hơi gấp gáp quá vả lại khám thứ này khá phức tạp và tốn kém (xem câu 440 và những câu tiếp theo). Tuy nhiên sau 6 tháng, bạn có thể thăm dò theo cách đơn giản (xem câu 438, 439). Nếu kiếm được một thầy thuốc tin cậy thì không nên chuyển sang người khác. Hãy thổ lộ hết với ông ta/ bà ta. Nên nhớ rằng việc tìm nguyên nhân vô sinh đòi hỏi hàng tháng, hàng năm, đừng vội nản lòng khi ?ođã lâu? mà thầy thuốc không tìm ra được gì. 8.3 ?" Vô sinh từ đầu và vô sinh về sau Vô sinh được gọi là từ đầu nếu bạn chưa có con lần nào. Còn vô sinh về sau là khi bạn đã có một (hoặc vài) con nhưng rồi không thấy có thai được nữa. 8.4 ?" Khám lần đầu thế nào? Thầy thuốc sẽ hỏi bạn về tình hình ?ophụ khoa?: tuổi thấy kinh lần đầu, vòng kinh bao nhiêu ngày, tính chất kinh nguyệt, sinh hoạt tình dục ra sao? Đà dùng biện pháp tránh thai lần nào chưa? Đã có thai lần nào chưa? Có những nhận xét riêng thế nào về kinh nguyệt, về cơ quan sinh dục của bạn? Thầy thuốc còn hỏi bạn cả về gia đình, tổ tiên. Tất cả đều được đưa vào hồ sơ. Và sau đó, thầy thuốc khám bộ phận sinh dục của bạn. Hãy tạm thế đã. 8.5 ?" Đàn ông cũng bị hỏi Tất nhiên chồng bạn cũng bị hỏi tỉ mỉ về hoạt động tình dục và được khám tỉ mỉ bộ phận sinh dục. 8.6 ?" Hãy tin tưởng là bạn sẽ thắng Đúng thế bởi vì vô sinh đâu phải là điều tiền định. Tất nhiên bạn sẽ phải kiên trì nhưng rồi sẽ đến lúc tìm ra nguyên nhân. Khi đó việc điều trị, sẽ có định hướng và chắc chắn đem lại kết quả. 8.7 - Tại sao bạn lại còn theo dõi thân nhiệt nữa? Bảng theo dõi đường lên xuống của thân nhiệt (xem câu 57) là việc thường xuyên phải tiến hành trong phụ khoa. Xem xét đường lên xuống của thân nhiệt qua suốt vòng kinh, có thể phát hiện ra hoạt động tình dục của bạn, thí dụ vào khoảng ngày thứ 14 trứng rụng, kéo theo sự tiết hoc-môn progestérone khiến thân nhiệt bạn nhích thêm 3/10 hoặc 4/10 độ. Điều này nhìn thấy rất rõ trên bảng. Thường nhiệt độ cơ sở là 36,5 độC, nếu lên đến 36,8 là đã nhìn thấy rất rõ. Qua bảng có thể đoán được: - Nếu bình thường, vào ngày hành kinh, nhiệt độ tụt xuống, có nghĩa là bạn đã có rụng trứng và có tiết progestérone, Nhưng coi chừng, nếu thời gian nhiệt độ tăng chỉ dài 4-5 ngày thì có nghĩa là túi đựng trứng đã làm việc tồi và đẩy trứng ra quá sớm. - Nếu không thấy hiện tượng thân nhiệt tăng, tức là đã không xảy ra sự rụng trứng. - Nếu thân nhiệt tăng rồi không xuống nữa, quá 14 ngày vẫn tiếp tục cao và không thấy hành kinh có nghĩa là bạn đã có thai. Qua đấy, bạn đã thấy ý nghĩa của bảng theo dõi thân nhiệt. 8.8 - Một trong những khám nghiệm quan trọng nhất: thử nghiệm Huhner. Làm thử nghiệm Huhner đưa lại kết quả có giá trị quan trọng, nên được tiến hành trước khi làm những xét nghiệm phức tạp hơn, tỷ như X-quang tử cung, soi ổ bụng (xem câu 443). Cách làm đơn giản chỉ là xem xét chất nhầy ở cổ tử cung (xem câu 504) thời gian ngay trước lúc rụng trứng, nghĩa là ngay trước hôm có chênh lệch về thân nhiêt. Và phải tiến hành ít nhất là 6 giờ sau lúc giao hợp và chậm nhất là 20 giờ. Qua đó có thể biết được: - Chất nhầy tiết ra (xem câu 452) có tốt không. Vì chất lượng của nó ảnh hưởng quan trọng đến việc sống còn của tinh trùng và dẫn tinh trùng vào trong tử cung. - Tinh trùng lẫn trong đó có nhiều không và có ?odi động? không. 8.9 - Chụp tử cung Cách làm này (xem câu 56) giúp thấy rất rõ đường cong của mặt trong tử cung, phát hiện xem có pô-líp (xem câu 64. 68, 71) u xơ hoặc dính mô (xem câu 82) không và giúp kiểm tra hai vòi, để xem nguyên nhân trứng không thụ tinh được có nằm tại đây không. Chụp tốt nhất vào lúc vừa sạch kinh, tức ngày thứ 6 đến thứ 11 của vòng kinh, là khi bạn không còn ra huyết nữa. 8.10 ?" Soi tử cung Người ta đưa qua cổ vào hốc tử cung một ống soi, đầu có một bóng đèn lạnh (không tỏa nhiệt) để xem có pô-líp (xem câu 71), u xơ (xem câu 455) hay dính mô (xem câu 82) không. Cách này làm đơn giản, không đau và không phải gây tê, nhưng rất tiếc là đến nay cũng chưa được ứng dụng rộng rãi. 8.11 ?" Tìm lượng hoc-môn Thường tìm trong máu, xét nghiệm này đòi hỏi kỹ thuật cao và đắt tiền, người ta có thể thấy: - Hai loại hoc-môn sinh dục nữ chính: estrogène (dưới dạng estradiol) và progestérone. - Những hoc-môn nam chủ yếu (nói chung không quan trọng lắm) là testostérone. Cơ thể nữ có buồng trứng và tuyến thượng thận sản xuất hoc-mon này. - Mệnh lệnh của tuyến yên đưa xuống buồng trứng ra sao, căn cứ vào lượng FSH- LH. - Lượng hoc-mon prolactine là hoc-mon tạo sữa trong thời gian sinh nở. Những số liệu này rất cần cho thầy thuốc để tìm nguyên nhân vô sinh của bạn. Máu lấy để xét nghiệm vào ngày thứ 8 sau ngày nhiệt độ bạn tăng tức là ngày thứ 22 của vòng kinh, bởi vì hoc-mon progestérone chỉ có vào nửa sau của vòng kinh. 8.12 ?" Soi ổ bụng Đây là thủ thuật khó khăn nhất cần gây mê toàn thân và bạn phải nằm viện trong 2 ngày. Thủ thuật được tiến hành vào nửa thứ hai của vòng kinh sau khi trứng rụng. Sau khi bạn đã mê, thầy thuốc bơm khí cacbonic vào bụng làm bụng bạn phình lên rồi chọc một lỗ sát rốn, đưa ống soi vào xem kỹ tình trạng bên trong của ổ bụng: tử cung, buồng trứng, vòi. Có thể làm sinh thiết buồng trứng. 8.13 ?" ... thủ thuật soi vòi Nhân soi ổ bụng, thầy thuốc tiến hành soi luôn vòi bằng một dụng cụ đặc biêt gọi là tuboscopie là phương pháp hết sức mới mẻ và cầu kỳ, hiện chưa phổ biến rộng. 8.14 ?" Làm sinh thiết màng trong tử cung Nhằm xem tình trạng các hoc-mon. 8.15 ?" Thổi khí vào các vòi Để xem vòi tử cung có bị tắc không. 8.16 ?" Nguyên nhân có khi do bên nam giới Người ta nghiệm thấy một nửa trường hợp vô sinh nguyên nhân là ở phía nam giới. Thử nghiệm quan trọng nhất đối với nam giới là làm xét nghiệm tinh dịch. 8.17 ?" Xét nghiệm tinh dịch Lấy tinh dịch ra bằng cách thủ dâm, kích thích cho tinh dịch phóng tra vào một ống thử nghiệm. Trước đó, phải nhịn quan hệ tình dục với nữ trong ba ngày. Xét nghiệm tinh dịch có thể biết: - Khối lượng tinh dịch (từ 2 đến 5 cm {3])??? <<~~ không hiểu chỗ này - Tinh di động của tinh trùng - Sức khỏe của chúng. - Số lượng - .. cùng các tính chất khác. 8.18 ?" Các ?okhám nghiệm? khác đối với nam giới. Ngoài xét nghiệm tinh dịch, còn tiến hành: - Lập ?obản đồ nhiễm sắc thể? để xem có gì không bình thường? - Sinh thiết tinh hoàn là nơi sản xuất tinh trùng. - X-quang bộ phận sinh dục. - Cấy tinh dịch để phát hiện mầm gây bệnh. - Tìm lượng hoc-mon. - Dùng siêu âm tìm bệnh giãn tĩnh mạch trong tinh hoàn. Trong tất cả những xét nghiệm này, việc tìm trọng lượng hoc-mon prolatine tạo sữa là thứ nếu có trong máu sẽ làm nam giới giảm đi đáng kể hào hứng tình dục và giảm cả số lượng cũng như chất lượng hoạt động của tinh trùng. 8.19 ?" Nguyên nhân cơ học: Chứng co đau âm đạo. Có khi phụ nữ không có thai chỉ vì âm đạo không chịu để cho dương vật vào một cách bình thường khiến giao hợp diễn ra không trọn vẹn. Trường hợp như thế, sẽ phải làm thụ tinh nhân tạo: nam phóng tin vào một cái cốc vô trùng rồi hút tinh dịch vào một ống tiêm bằng chất dẻo (chỉ dùng một lần rồi bỏ), bơm mạnh vào tận bên trong âm đạo, càng vào sâu càng tốt. 8.20 ?" Có khi thủ phạm là cổ tử cung Do viêm mặt trong của cổ tử cung khiến chất nhờn bị nhiễm trùng, cản trở tinh trùng lao vào bên trong, cũng có trường hợp cổ tử cung quá hẹp. 8.21 ?" Hoặc chất nhờn cổ từ cung chất lượng kém Nếu chất nhờn cổ tử cung (xem câu 504) ít về số lượng và kém về chất, cũng gây khó khăn cho tinh trùng trên đường và gặp trứng. Nguyên nhân thường là do lượng hoc-mon estrogène không đủ. Có 2 cách điều trị: cho uống viên thuốc có estrogène vào những ngày đầu của vòng kinh hoặc kích thích buồng trứng tạo thêm estrogène và qua đấy tuyến tiết chất nhờn sẽ hoạt động mạnh hơn. 8.22 ?" Và tử cung nữa Có khi tử cung không bình thường (dị dạng) bị ngả ra phía sau hoặc bị tách đôi hoặc chỉ có một vòi và quá nhỏ. Khi đó phải làm phẫu thuật sửa lại tử cung. 8.23 ?" Màng nhầy tử cung Màng nhầy tử cung bên trong tử cung làm nhiệm vụ tiếp đón tinh trùng. Rất có thể màng nhầy này bị tổn thương do: - Nhiễm trùng, dùng cách soi ổ bụng hoặc chụp tử cung có thể phát hiện. - Thiếu hoc-mon làm giàu cho nó hoặc có po-lip bên trong cần phải nạo bỏ (xem câu 71) - Bị dính mô (xem câu 82) biểu hiện qua kinh nguyệt không đều VÔ SINH – Phần 2 8.24 ?" U xơ U xơ (xem câu 68) cũng có thể là nguyên nhân vô sinh bởi nó làm biến dạng tử cung hoặc bít kín vòi trứng hoặc làm môi trường bên trong tử cung luôn bị nhiễm độc. Có thể khử bằng ống soi tử cung (xem câu 441) 8.25 ?" Vòi tử cung Vòi là đường thông giữa buồng trứng và tử cung đóng vai trò rất quan trọng và có thể gây vô sinh, 50% trường hợp vô sinh có nguyên nhân ở vòi. Phụ nữ nào không có vòi tử cung thì không thể có con. Để khám vòi có mấy cách: chụp tử cung (xem câu 440), thổi khí vào vòi (xem câu 446), soi ổ bụng (xem câu 443) và soi vòi (xem câu 444) 8.26 ?" Viêm vòi trứng Triệu chứng: Đau bụng dưới, sốt cao (39 độ C), ra một ít huyết. Cách điều trị: Dùng kháng sinh, thuốc chống viêm, đắp nước đá lên bụng và nằm nghỉ 8 ngày. Vòi, xin nhắc lại, dài vài cm, rộng vài milimet, khi nhiễm trùng thì chứa đầy mủ. Khỏi viêm, có thể trở lại bình thường, mủ tự tiêu, hình thành sẹo. Có trường hợp sẹo không tốt, bít kín vòi, gây vô sinh hay có thai ngoài tử cung (xem câu 460). Cũng có khi để lại ổ viêm và lâu lâu bệnh tái phát, phải chạy chữa hàng năm trời (hiện tượng này ngày nay hiếm xảy ra, nhờ thuốc kháng sinh). 8.27 ?" Một bệnh bí hiểm: U màng trong tử cung Bí hiểm và phức tạp, làm cho những mẩu mảng nhầy tử cung lan trên buồng trứng, vòi, vào bên trong cơ tử cung và màng ruột. Bệnh này khó nhận ra vì không có biểu hiện rõ rệt, có chăng chỉ hơi thấy đau lúc hành kinh hoặc giao hợp. Muốn phát hiện phải dùng cách chụp tử cung và nhiều khi phải soi ổ bụng mới thấy được. Điều trị phải lâu, từ 6 đến 9 tháng, bằng hoc-mon Progestérone hoặc một thứ thuốc tên là Danazol. 8.28 ?" Lao cơ quan sinh dục: Rât ít hi vọng Nếu mắc bệnh này rất ít hy vọng có con. Bệnh dễ mắc vào tuổi dậy thì và triệu chứng khó xác định: đau bụng dưới, mỏi mệt, sốt nhẹ. Ngay cả khi hết vi khuẩn Koch, cũng vẫn khó có thể thụ thai. Gần đây, người ta dùng phương pháp cấy trứng đã thụ tinh vào tử cung mới làm những phụ nữ này có thai và đẻ con được. 8.29 ?" Coi chừng có thai ngoài tử cung Thai ngoài tử cung (xem câu 74) do trứng ngao du. Sau khi gặp tinh trùng và thụ tinh, trứng dừng lại ở vòi. Thai lớn lên rất nhanh, chỉ nửa tháng sau đến 2 tháng, vòi sẽ bị vỡ và gây nên một xuất huyết rất nguy hiểm. Thai ngoài tử cung là do vòi bị nhiễm trùng, bị lao, bị viên, nhiều khi là do phẫu thuật vòi lâm bệnh. 8.30 ?" Vòi lâm bệnh, trường hợp nào thì phải làm phẫu thuật. Có 3 trường hợp mà người phụ nữ bị khước từ điều trị: - Những người phụ nữ bị tổn thương do lao (may mắn thì có thai ngoài tử cung). - Những phụ nữ mà vòi bị tổn thương nặng. - Những phụ nữ mà thùy tử cung bị tổn thương quá nặng không lưu giữ được trứng. Cho nên, trước khi tiến hành một phẫu thuật nào đó, thầy thuốc ngoại khoa phải bàn bạc kỹ, thẳng thắn với thầy thuốc phụ khoa. Nếu chỉ là dính mô bên cạnh vòi thì kết quả còn tạm khả quan (hy vọng có thai tới 70%), nhưng nếu vòi trứng đã bị tổn thương, khả năng thụ thai hết sức ít. 8.31 - Một lợi thế hôm nay: Vi phẫu thuật Vi phẫu thuật là phẫu thuật với kính hiển vi, phẫu thuật viên tiến hành qua ống kính phóng đại lên rất nhiều lần. Các dụng cụ, kể cả kim khâu, chỉ, đều nhỏ đến mức mắt thường không nhìn thấy. Hiện chưa được áp dụng nhiều nhưng kỹ thuật này bước đầu đã đem lại những kết quả hết sức khả quan. Bên cạnh đó, sự tiến bộ rất nhanh của phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (xem câu 493) giúp tạo nên nhiều cái thai mà không cần phẫu thuật. Hiền nhiều phụ nữ đã bỏ vi phẫu thuật để cầu cứu ở phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm nói trên. 8.32 ?" Không thấy kinh nguyệt; thật khó chịu! Trường hợp bạn không thấy kinh nguyệt? Đừng nên tìm ở đâu. Chỉ đơn giản là trứng không rụng. Nguyên do ở việc tiết hoc-mon và thủ phạm chính là vùng duới đồi trục trặc trong việc ra lệnh cho tuyến yên rồi cho buồng trứng. Mà vùng dưới đồi chịu ảnh hưởng rất lớn của tình trạng tư tưởng, tinh thần, cảm xúc của bạn. Vấn đề là phải giải quyết khâu ấy (xem câu40, 41, 42). 8.33 ?" Tuyến yên: Cũng những nguyên nhân và tác động ấy Cũng có khi thủ phạm là tuyến yên vì vùng dưới đồi thông qua tuyến yên mới chỉ huy xuống được. Tuyến yên tổn thương cũng làm bạn mất kinh nguyệt. 8.34 ?" Khi buồng trứng không thi hành lệnh. Có thể có trường hợp này. ?oVùng dưới đồi? và tuyến yên vẫn ra lệnh đúng nhưng buồng trứng không thi hành. Nguyên nhân là có dị tật bẩm sinh trong cơ quan sinh dục (xem câu 109) hoặc tình trạng mãn kinh quá sớm (xem câu 96) hoặc cũng có thể bạn đã chịu phẫu thuật và buồng trứng đã bị phá hủy.. 8.35 ?" Bệnh buồng trứng ?ođàn xếp? (Ovaires Accordéous) Bạn thấy kinh nguyệt thất thườg và rất thưa (3 ?" 4 lần trong cả năm) rất có thể là do bệnh buồng trứng ?ođàn xếp?. Triệu chứng: là bạn rất đau đớn vào thời điểm 14 ngày trước kỳ kinh nguyệt và đau liên tục cho tới khi nào thấy kinh mới hết. Khám buồng trứng sẽ thấy buồng trứng cứng như gỗ, gồ ghề và đụng vào rất đau. Sau khi hành kinh, buồng trứng lại trở về bình thường, coi như không có gì đặc biệt. Do đấy mà có tên ?ođàn xếp? hay ?ođàn acccoc?. Nguyên do là mệnh lệnh của vùng dưới đồi, tuyến yên loạc choạc khiến buồng trứng cũng thi hành đểnh đoảng, lớn lên quá mức, việc rụng trứng bị đảo lộn. Bệnh này có thể giải quyết bằng dùng viên ngừa thai để ổn định việc tiết hoc-mon và giúp kinh nguyệt trở lại đều đặn, tất nhiên với điều kiện là bạn chưa muốn có thai. Tuy nhiên, sau một thời gian 3 ?" 4 tháng, rất có thể vùng dưới đồi và tuyến yên trở lại hoạt động bình thường và bạn lại có thể có thai. Còn nếu không được như thế đành phải dùng biện pháp kích thích buồng trứng. Nhưng cách này khá nguy hiểm và xin nhắc là đừng nên nghĩ đến phẫu thuật buồng trứng ?ođàn xếp? vì nó là bộ phận hết sức tinh vi. 8.36 ?" Bệnh Stein - Leventhai. Cũng có thể gây nên vô sinh. Bệnh này là thế nào? Vòng kinh của bạn kéo dài tới 3 ?" 4 tháng. Đôi khi mất kinh hoàn toàn. Cứ 2 người mắc bệnh thì một thấy mọc râu ria, người to béo lên (tới 10kg) và trứng cá mọc đầy mặt. Về mặt phụ khoa, trứng của bạn không thấy rụng nữa (bảng ghi thân nhiệt chứng tỏ rõ). Buồng trứng to lên. Xét nghiệm lượng hoc-mon (xem câu 442), khám lâm sàng và sóng siêu âm (xem câu 343) sẽ thấy rõ căn bệnh. Nguyên nhân là rối loạn enzym vùng buồng trứng và rối loạn mệnh lệnh vùng dưới đồi. Chẩn đoán sẽ được khẳng định sau khi tiến hành soi ổ bụng (xem câu 443) và thấy thuốc sẽ quyết định hướng điều trị. Kết quả tới 70 ?" 80%. 8.37 ?" Nếu có nhiều hoc-mon nam? Cũng gây vô sinh, do tuyến thượng thận tiết quá nhiều làm rối loạn các mệnh lệnh của vùng dưới đồi, tuyến yên. Cách điều trị là hạn chế hoạt động của tuyến thượng thận. Cũng có thể là tiết nhiều hoc-mon nam quá chính là buồng trứng. Đấy lại là bệnh Stein-Leventahi (xem câu 467). Mà cũng có thể do các khối u vùng tuyến thượng thận và buồng trứng. Nếu thế, phải dùng phẫu thuật loại bỏ. 8.38 ?" Các thuốc kích thích trứng rụng Là thành tựu đng chú ý của Y học hiện đại, khiến bạn có thể cho trứng rụng theo ý muốn. Có 5 laọi thuóc kích thích trứng rụng hiện đang dùng và rất công hiêu: - Vô hại nhất là cyclofenyl, tác động vào vùng dưới đồi (thuốc uống). - Clomifene công hiệu mạnh (1/3 trường hợp dùng đã ó thai nhưng hơi phiền phức vì gây một vài phản ứng ở thị giác, nhức đầu, chóng mặt). Cả hai thứ thuốc này đều đánh giá vào vùng dưới đồi và tuyến yên cho nên trạng thái các cơ quan này phải lành lặn. - Gonadotrophine, trực tiếp tác động vào buồng trứng (thuốc tiêm) - Gonadotrophine chorionique, lấy trong nước tiểu phụ nữ có thai, kích thích rụng trứng. - FSH tinh khiết, lấy từ nước tiểu phụ nữ đã mãn kinh. 8.39 ?" Nhưng khoan đã... Triệu chứng có thai (xem câu 91, 92, 93) xuất hiện 3 tuần lễ sau mũi tiêm cuối cùng của thuóc gonadotrophine chiorinique, bạn nên coi chừng! Có thể là không chính xác. 8.40 ?" Kết quả của những cách điều trị kể trên Là tốt vì người ta thống kê được 50% đã có thai. Có điều tỷ lệ sinh đôi, sinh ba khá cao (30% trường hợp có thai) do trứng rụng nhiều, thậmchsi có vài trường hợp sinh tư. 8.41 ?" Chất LHRH và các thuốc tương tự. LHRH là hoc-mon số 1 tạo thành mệnh lệnh của vùng dưới đồi do giáo sư Schally tổng hợp được lần đầu năm 1971 và nhận giải Nobel về công trình này. Từ ngày đó xuất hiện khoảng 3.000 chế phẩm có tác dụng tương tự và thuốc này trở thành thứ thuốc LHRH mà Y học tác động được có hiệu quả vào hoạt động của vùng dưới đồi và giải quyết những bệnh tật trước đây phải chịu bó tay. Đặc biệt những chất này có thể làm buồng trứng ngừng tiết estrogène. Đấy là việc cần thiết để giải quyết những trường hợp: - Mắc bệnh viên màng trong tử cung (xem câu 458) - Trong lúc điều trị các u xơ tử cung (xem câu 455). Các u xơ này rất cần estrogène để phát triển. - Dậy thì quá sớm, đối với các em trai cũng như các em gái. Thuốc này chận quá trình tai hại này (có em dậy thì lúc 7 ?" 8 tuổi) và tạo lập sự thăng bằng về tâm sinh lý cho các em. - Ung thư vú, tử cung và buồng trứng. Hiện nay, người ta dặt nhiều hy vọng vào triển vọng ứng dụng phát minh này. 8.42 ?" Vô sinh do nam giới: còn rất nhiều khâu chưa biết Khoa học đã đạt nhiều tiến bộ lớn lao trong lĩnh vực giải quyết bệnh vô sinh ở nứ giới, nhưng ở nam giới mới chỉ có một cách là xét nghiệm tinh dịch để phát hiện nguyên nhân. 8.43 ?" Không có tinh trùng: xét nghiệm tinh dịch sẽ phát hiện ra Hiện chưa có cách gì chữa được chứng bệnh này. Vô tinh trung có thể do nguyên nhân: - Tinh hoàn sản xuất ra tinh trùng nhưng tinh trùng không tới được dương vật do có cản trở trong hệ thống dẫn tinh: nhiễm trùng hoặc dị dạng. Nguyên nhân này có thể khắc phục được, đạt kết quả khoảng 1/3 trường hợp. - Tinh hoàn không sản xuất ra tinh trùng, có thể do mật mã di truyền, mắc bệnh quai bị hoặc tác hịa của tia X-quang. Vô hy vọng hoàn toàn. - Thiếu hoc-mon trầm trọng. Tinh hoàn không bị sao nhưng vùng dưới đồi không ra lệnh. Chữa bằng gonadotrophine (xem câu 469). 8.44 ?" Trường hợp hay thấy hơn là tinh trùng ít và mệt mỏi Do nhiều nguyên nhân khác nhau. Nếu là tổn thương do giãn tĩnh mạch ở tinh hoàn (thường bên bìu trái) thì tương đối dễ chữa. Bằng phẫu thuật, người ta có thể cứu vãn được 30% trường hợp. Nếu là nhiễm trùng bộ phận sinh dục hay dị dạng thân thể (chẳng hạn một bên tinh hoàn không xuống được bìu) thì rất kho khôi phục lại. Nếu là nguyên nhân do hoc-mon thì chữa bằng gonadotrophine. Qua xét nghiệm tinh dịch, có thể thấy tình trạng suy yếu của tinh trung. Nhưng riêng trong đợt phóng tinh đầu tiên (mỗi lần phóng tinh có nhiều đợt) thì tinh trùng rất tốt. Do đấy, nếu làm thụ tinh nhân tạo, người ta dùng những giọt tinh dịch trong đợt phóng tinh đầu. 8.45 ?" Một cách trợ giúp thêm: làm test rụng trứng Ngày nay, người ta tìm ra nhiều cách để do thể guíp những nam giới có tinh trùng yếu và mỏi mệt. Ngày tước, người ta rất khó đưa những tinh trùng này vào tử cung vì phải qua lớp màng nhầy ở cổ tử cung. Nhưng với kỹ thuật ngày nay, người ta có thể đưa tinh trùng vào đến tận bên trong tử cung sau lúc rụng trứng, được nhằm đúng lúc thời điểm nhờ sóng siêu âm (xem câu 343) hoặc bằng cách xem luowngj LH plasme trong máu. Tuy nhiên LH vào máu rồi sang nước tiểu. Nếu kết quả là (+) có nghĩa là chỉ sau đó 20 đến 30 tiếng đồng hồ, trứng sẽ rụng. Cách thử này thuận tiện và hiện rất nhiều phụ nữ áp dụng để dự tính trước kế hoạch tình dục cảu bản thân. Mục đích hoàn toàn không liên quan gì đến tác dụng ban đầu của nó là để chữa chứng vô sinh. Hiện nay, xuất hiện nhiều kiểu test trứng rụng trên thị trường của nhiều tác giả khác nhau. VÔ SINH – Phần 3 8.46 ?" Những lời đề bạt với nam giới của những phụ nữ muốn có con Xin ghi lộn xộn như sau: - Tránh làm tăng nhiệt độ vùng tinh hoàn (tắm nước nóng hoặc mặc xi-lip quá chật). - Tránh làm việc quá sức, tránh lo lắng buồn phiền nhiều. - Ngừng hút thuốc lá, uống ít rượu và café thôi, bắt ăn đi và gầy đi thì tốt. - Đừng tăng số lượng lần giao hợp trong một ngày vì tưởng thế sẽ tăng xác suất! Không ích gì đâu. - Nếu thầy thuốc khuyên thì nên tuân theo và uống các thuốc: vitamin, gorginine, testostérone liều thấp, estrogène liều thấp, cyclofénil và clomiphène, thuốc an thần nhẹ. - Và đừng đặt quá nhiều hy vọng vào Y học mà cùng với nó dò tìm cách nào có hiệu quả nhất. 8.7 ?" Phía nam bất lực: làm thế nào? Chúng ta đừng nên nhầm ?obất lực? với ?ovô sinh?. Nhiều khi chỉ do nguyên nhân ?ocơ học? khiến việc phóng tinh ra không đem lại hiệu quả, mặc dù tính tốt, chẳng hạn: - Dương vật cương nhưng không kéodài được lâu, tinh dịch phóng ra không vào tới âm đạo, thậm chí không đưa được dương vật vào âm đạo. Trường hợp này phải dùng cách thụ thai bằng ống phun (xem câu 450). - Dương vật cương cứng,đưa vào tốt nhưng không có phóng tính. Trường hợp này không có cách chữa. - Phóng tinh sớm quá, chưa kịp đưa và cũng không đưa được dương vật vào âm đạo. Cũng lại phải dùng thụ thai bằng ống phụ bơm vào. Đương nhiên hầu hết trường hợp là bắt nguồn từ những xung đột tâm lý sâu xa. Bệnh đái tháo, bệnh liệt hai chi dưới có thể là nguyên nhân dẫn đến ?obất lực?. Tuy nhiên, trong rất nhiều trường hợp, nguyên nhân không phải do cơ thể mà do tinh thần, tư tưởng. Phải cầu cứu ở thầy thuốc tâm thần và các chuyên gia phân tâm học. 8.48 ?" Tôi ngừng uống thuốc viên ngừa thai, vậy mà kinh nguyệt không thấy ra đều: làm thế nào? Đấy là trường hợp hiếm xảy ra. Bạn ngừng uống viên ngừa thai, kinh nguyệt mất hay trở nên không đều? Đừng vội lo! Đấy là do vùng dưới đồi chưa hoạt động bình thường trở lại. Bạn dùng thuóc có cyclofénit (hay nếu cần clomiphène) là sẽ đâu vào đấy ngay. Trong những trường hợp vẫn không thấy kết quả, thầy thuốc có thể khuyên bạn dùng gonadotrophine (xem câu 469), HMG và HCG, chắc chắn sẽ hiệu nghiệm. 8.49 ?" Sau khi thôi dùng viên ngừa thai, bạn vẫn sẽ sinh nở bình thường Bạn sẽ không lo sinh đôi hay sinh ba như trường hợp dùng thuóc kích thích rụng trứng đâu (xem câu 469). Sau khi ngừng dùng viên ngừa thai, bạn sẽ sinh nở bình thường không hơn không kém. 8.50 ?" Vòng tránh thai thì sao? Nhiều phụ nữ băn khoăn dùng vòng tránh thai có gây vô sinh không? Xin đáp rằng, trừ trường hợp vòng gây nhiễm trùng, thường không nhiều. Theo thống kê, tỷ lệ nhiễm trùng do dùng vòng chỉ là 3% và nghiêm trọng chỉ chiếm 1%. Tuy nhiên thường là trước đây đã có bệnh và vòng kích động bệnh nhiếm trùng kia tái phát, hoặc lúc đặt vòng không cẩn thận, vòng đưa vi khuẩn vào theo. 8.51 ?" Nếu đã có nạo thai? Sau khi nạo thai (hoặc hút) có thể khó có thai lại nhưng trường hợp này tỷ lệ rất thấp, chỉ từ 1 đến 2 %. 8.52 ?" Sảy thai liên tiếp Cũng là một thứ vô sinh. Nguyên nhân có nhiều dạng (xem câu 340 và những câu sau đấy). Bạn cần tìm ra đúng nguyên nhân nào để điều trị bằng cách chụp tử cung, xét nghiệm lượng hoc-mon? cũng rất có thể do bạn mắc bệnh đái tháo đường hoặc bị tổn thương tuyến giáp. 8.53 ?" Nếu do nguyên nhân tinh thần? Hiện nay, khuynh hướng tìm nguyên nhân tâm lý đang phát triển. Chúng tôi cũng đã thấy rất nhiều trường hợp hoàn toàn do nguyên nhân tâm lý, nhất là trong bệnh buồng trứng ?ođàn xếp? (xem câu 466) hoặc rối loạn kinh nguyệt (xem câu 34 và sau đấy). Tâm lý ảnh hưởng tới việc có thai như thế nào? Tất nhiên rất có thể từ ý nghĩ của người đàn bà, trong khi giao hợp, thành những cơn co bóp tử cung và có thể ?ođẩy? những tinh trùng ra. Chủ yếu là thứ tâm lý sợ có con (trong tiềm thức) tác động mạnh nhất. Tuy nhiên, trước khi dùng tâm lý liệu pháp, cần tìm hiểu kỹ xem có các nguyên nhân cơ thể không đã. Khoa phân tâm học đã từng đem lại nhiều kết quả kỳ diệu và đáng khâm phục. 8.54 ?" Vô sinh do miễn dịch? Đúng thế. Hiện tượng xảy ra dường như bạn đã tiêm vac-cin chống tinh trùng. Vì các kháng thể đựoc sản xuất và tích lũy sẵn trong máu bạn. (Có khi người đàn ông cũng sản xuất ra kháng thể trống lại tinh trùng của chính bản thân mình). Chính nguyên nhân này dẫn đến sảy lặp đi lặp ali (xem cau 483