Việt Nam chuyển đổi sang cơ chế kinh tế mới

PhÇn A: Giíi thiÖu ®Ò tµi LÞch sö ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt loµi ng­êi lµ lÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c PTSX kÕ tiÕp nhau. PTSX lµ sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a LLSX vµ QHSX ®ã lµ c¸ch thøc s¶n xuÊt ra cña c¶I vËt chÊt mµ trong ®ã LLSX ®¹t ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh , thèng nhÊt víi QHSX t­¬ng øng víi nã . Theo ®Þnh nghÜa cña phÐp biÖn chøng duy vËt : Lµ khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn vµ sù ph¸t triÓn, khoa häc vÒ nh÷ng quy luËt phæ biÕn nhÊt cña sù vËn ®éng vµ sù ph¸t triÕn cu¶ tù nhiªn ,x· héi vµ t­ duy trªn c¬ së duy vËt . Theo ®Þnh nghÜa trªn x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× mèi qu©n hÑ gi÷a QHSX va LLSX lµ kh«ng thÓ t¸ch rêi , ®©y lµ quy luËt chung cña sù ph¸t triÓn vµ lµ mét trong nh÷ng quy luËt quan träng quy ®Þnh sù tån t¹i, ph¸t triÓn vµ tiÕn bé x· héi. MÆc dï vËy trong thùc tÕ, hai nh©n tè QHSX vµ LLSX ®· lµm n¶y sinh nh÷ng m©u thuÉn gi÷a chóng . Vµ sù m©u thuÉn nµy ngµy cµng trë nªn gay g¾t lµm cho nÒn kinh tÕ n­íc ta ë trong t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nghiªm träng trong mét thêi gian dµi .M©u thuÉn nµy gi¶i quyÕt ra sao?, nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò sÏ ®­îc ®Ò cËp ®Õn trong bµi viÕt d­íi ®©y. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn viÕt tiÓu luËn nªn trong qu¸ tr×nh viÕt kh«ng thÓ kh«ng cã nh÷ng sai sãt, Xin nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó c¸c bµi viÕt kh¸c sÏ tèt h¬n. PhÇn B: c¬ së cña ®Ò tµi I. C¬ së lý luËn chung C¸c d¹ng nµy khiÕn chóng ta khi nghiªn cøu vÊn ®Ò cÇn nh×n nhËn M¸c va Ph.¡ng-ghen ®· s¸ng lËp ra chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµo gi÷a thÕ kû XIX vµ d­îc Lªnin ph¸t triÓn lªn vµo gi÷a thÕ kû XX ®· ®em l¹i cho phÐp biªn chøng duy vËt sù thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a thÕ giíi quan duy vËt vµ ph­¬ng ph¸p luËn biÖn chøng . PhÐp biÖn chøng ®· thùc sù trë thµnh khoa häc trong ®ã mèi liªn hÖ gi÷a QHSX ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é cña LLSX lµ mèi liªn hÖ giµng buéc vµ chi phèi lÉn nhau .Mèi liªn hÖ t¹o ra sù chuyÓn ho¸ ®a d¹ng , phong phó c ña mçi sù vËt hiÖn t­îng .ChÝnh v× sù ®a mét c¸ch toµn diÖn .Cã nh­ thÕ míi n¾m b¾t ®­îc b¶n chÊt , c¸i cèt lâi cña sù vËt mµ kh«ng bÞ r¬i vaß nguþ biÖn trong nhËn thøc vµ hµnh ®éng. luËt nµy. Trong qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn c¸c mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi Mét trong nh÷ng quy luËt quan träng nhÊt cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng lµ quy luËt m©u thuÉn .Theo quy luËt nµy th× trong kÕt cÊu cña mäi sù vËt hiÖn t­îng kh«ng ph¶i bao giê còng bao gåm c¸c nh©n tè ®ång nhÊt,thèng nhÊt víi nhau mµ mäi sù vËt hiÖn t­îng ®Òu ®­îc cÊu t¹o nªn bëi mét thÓ thèng nhÊt bao gåm nhiÒu mÆt kh¸c nhau, trong ®ã cã nh÷ng mÆt ®èi lËp.C¸c mÆt ®èi lËp t¸c ®äng víi nhau sÏ xuÊt hiÖn nh÷ng m©u thuÉn.M©u thuÉn xuÊt hiÖn khi c¸c mÆt ®èi lËp ®ã t¸c ®éng ,liªn hÖ vµ chi phèi lÉn nhau.§Êu tranh nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn gi÷a chóng lµm cho sù vËt míi ra ®êi,thay thÕ sù vËt cò ®· cho thÊy s­ vËn ®éng kh«ng ngõng cña s­ vËt,PTSX còng tu©n theo quy íi tù nhiªn,gi­a con ng­êi voi con ng­êi còng lu«n lu«n biÕn ®æi thèng nhÊt víi nhau.LLSX biÓu thÞ mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,lµ mÆt tù nhiªn cña s¶n xuÊt x· héi.QHSX lµ mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi con ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,nã lµ mÆt x· héi cña s¶n xuÊt.LLSX gåm nh÷ng c«ng cô lao®éng mµ con ng­êi dïng ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt nhê kinh nghiÖm vµ thãi quen lao ®éng ®· ®­îc tÝch luü l¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. QHSX ®­îc hiÎu lµ nh÷ng quan hÖ vËt chÊt,quan hÖ kinh tÕ cña ®êi sèng x· héi trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn. Mèi quan hÖ gi÷a LLSX vµ QHSX®· ®­îc C.M¸c viÕt: " Nh÷ng thêi ®¹i kinh tÕ kh¸c nhau kh«ng ph¶i ë chç chóng s¶n xuÊt ra c¸i g× ,mµ lµ ë chç chóng s¶n xuÊt b»ng c¸ch nµo, víi nh÷ng t­ liÖu lao ®éng nµo". Khi QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é LLSX nã sÏ trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy, t¹o ®iÒu kiÖn cho LLSX ph¸t triÓn vµ ng­îc l¹i khi QHSX l¹c hËu h¬n hay ë møc ®é cao h¬n so víi tÝnh chÊt tr×nh ®é LLSX th× nã sÏ trë thµnh xiÒng xÝch k×m h·m sù ph¸t triÓn cña LLSX, m©u thuÉn n¶y sinh vµ viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn t¹o ra ®éng lùc ph¸t triÓn cña PTSX, theo ®óng víi néi dung cña quy luËt m©u thuÉn. Vµ cø nh­ vËy lÞch sö cña s¶n xuÊt ®· vËn ®éng vµ ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh lÖch pha ®Õn c©n b»ng råi l¹i lÖch pha míi... ChØ cã kh¸i niÖm m©u thuÉn míi cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó v¹ch ra ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn, míi cã thÓ thùc tiÔn cho ta nhËn thøc ®­îc quy luËt cña s­ v©n ®éng kinh tÕ. II . C¬ së M©u thuÉn gi­a LLSX vµ QHSX trong giai ®o¹n ®i lªn CNXH ë n­íc ta thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. 1. Thùc tr¹ng . a. ViÖt Nam trong thêi kú ®Çu ®i lªn chñ nghÜa x· héi . Sau 30/4/1975 n­íc ta hoµn toµn gi¶i phãng, chóng ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu trong viÖc hµn g¾n vÕt th­¬ng chiÕn tranh .Tuy nhien nÒn kinh tÕ n­íc ta vÉn lµ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn mang nÆng tÝnh tù cÊp, tù tóc .Trang bÞ kü thuËt vµ kÕt cÊu x· héi yÕu kÐm, c¬ cÊu kinh tÕ mÊt c©n ®èi, c¬ cÊu kinh tÕ tËp chung quan liªu bao cÊp ®Ó l¹i nhiÒu hËu qu¶ nÆng nÒ . NÒn kinh tÐ kÐm hiÖu qu¶, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, khñng ho¶ng kinh tÕ kÐo dµi, c¸c tÖ n¹n tham nhòng... lan réng, §¶ng céng s¶n cßn non, ®éi ngò c¸n bé cßn yÕu vÒ n¨ng lùc...c¸c thÕ lùc ®Õ quèc vµ ph¶n ®éng r¸o riÕt thùc hiÖn chiÕn l­îc diÔn biÕn hoµ b×nh, ph¸ ho¹i vµ bao v©y kinh tÕ...NÕp sèng v¨n ho¸ , ®¹o ®øc bÞ xãi mßn, lßng tin vµo §¶ng vµ Nhµ n­íc bÞ gi¶m sót. Thùc tr¹ng trªn cã nguån gèc s©u xa do lÞch sö ®Ó l¹i vµ hËu qu¶ cña nhiÒu n¨m chiÕn tranh, song chñ yÕu lµ chóng ta ®· vi ph¹m sai lÇm chñ quan duy ý chÝ, vi ph¹m c¸c quy luËt kh¸ch quan trong c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa, trong tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ vµ trong c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®Æc biÖt lµ sù phï hîp gi÷a LLSX vµ QHSX. Chóng ta ®· sai lÇm khi tiÕn hµnh x©y dùng QHSX tiªn tiÕn råi míi thóc ®Èy lùa chän LLSX ph¸t triÓn, biÕn ®æi. Sù biÕn ®æi ®ã bao giê còng b¾t ®Çu b»ng sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña LLSX. LLSX biÕn ®æi dÉn ®Õn m©u thuÉn gay g¾t víi QHSX hiÖn cã vµ xuÊt hiÖn mét ®ßi hái kh¸ch quan lµ xo¸ bá QHSX cò, thay b»ng kiÓu QHSX míi thÝch øng víi mét tr×nh ®é ph¸t triÓn míi cña LLSX. C.M¸c viÕt :"Tíi mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo ®ã c¸c LLSX vËt chÊt x· héi sÏ m©u thuÉn víi QHSX hiÖn cã ... mµ trong ®ã tõ tr­íc ®Õn nay c¸c LLSX vÉn ph¸t triÓn. Tõ chç lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cña c¸c LLSX, nh÷ng QHSX Êy trë thµnh xiÒng xÝch cña c¸c LLSX . Khi ®ã b¾t ®Çu thêi ®¹i cña mét cuéc c¸ch m¹ng x· héi C.M¸c -Ph.Ang-ghen:TuyÓn tËp..t.1,NXB Sù thËt,HN,1970,tr438 ". KÕt qu¶ lµ d· t¹o ra cho chóng ta mét nhËn thøc b¶n chÊt cña phÐp biÖn chøng gi÷a LLSX vµ QHSX trong ph¹m vi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi míi sÏ kh«ng chøa ®ùng sù t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, kh«ng cßn tån t¹i m©u thuÉn biÖn chøng gi÷a chóng mµ sù lùa chän dÇn dÇn LLSX cho phï hîp víi kho¶ng kh«ng gian réng lín cña QHSX. b.ViÖt Nam chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ kinh tÕ míi Tr­íc t×nh h×nh trªn ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI ®· ®Ò ra viÖc tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ lµ ®óng ®¾n:"ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ ngay tõ ®Çu ®æi míi kinh tÕ víi ®æi míi chÝnh trÞ, lÊy ®æi míi kinh tÕ lµm träng t©m, ®ång thêi tõng b­íc ®æi míi chÝnh trÞ"V.I.Lenin Toµn tËp ,tËp 2 ChÝnh nhê ®­êng lèi ®æi míi vµ lùa chän c¸c b­íc ®i thÝch hîp mµ n­íc ta ®· tõng b­íc tho¸t khái khñng ho¶ng kinh tÕ vµ ®øng v÷ng tr­íc sù sôp ®æ cña hÖ thèng x· héi chñ nghÜa thÕ giíi. C«ng cuéc ®æi míi ®Ò ra cho chóng ta nhiÖm vô ph¶i xem xÐt l¹i ph­¬ng thøc vµ con ®­êng ®­a ®Êt n­íc ta tiÕn lªn. Sai lÇm cña ta lµ ®· ®Èy nhiÒu mÆt cña QHSX lªn qu¸ cao, t¸ch rêi tr¹ng th¸i cßn thÊp kÐm cña LLSX lµm cho hai nh©n tè nµy m©u thuÉn víi nhau dÉn ®Õn k×m h·m sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt x· héi. §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®· nhËn ra sai lÇm vµ còng ®· thÊy r»ng viÖc c¶i t¹o QHSX x· héi lµ cÇn thiÕt nh­ng kh«ng thÓ tiÕn hµnh mét c¸ch chñ quan nãng véi nh­ tr­íc ®©y, nghÜa lµ c¶i t¹o vµ cñng cè QHSX nh­ng g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña LLSX. §¹i héi VII cña §¶ng còng chØ râ:"...phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña LLSX, thiÕt lËp tõng b­íc QHSX x· héi chñ nghÜa tõ thÊp ®Õn cao víi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc" C­¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n­íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH,NXB Sù thËt,HN,1991,tr9-10 C¶i t¹o vµ cñng cè QHSX nh­ng bao giê còng ph¶i g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña LLSX, vµ ®­îc ®¶m b¶o b»ng sù ph¸t triÓn cña LLSX. §ã lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cho cuéc c¸ch m¹ng QHSX ph¸t triÓn v÷ng ch¾c. Víi tr×nh ®é cña m×nh LLSX yªu cÇu ph¶i cã nh÷ng QHSXphï hîp víi nã míi cã thÓ béc lé hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh vµ míi cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nhanh chãng. T­¬ng øng víi mçi tr×nh ®é LLSX ®ßi hái mét QHSX, mét thµnh phÇn kinh tÕ nhÊt ®Þnh nh­ Ph.¡ng-ghen viÕt :"...giai cÊp T­ s¶n kh«ng thÓ biÕn nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt h¹n chÕ Êy thµnh nh÷ng LLSX m¹nh mÏ ®­îc nÕu kh«ng biÕn nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt cña c¸ nh©n thµnh nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt x· héi, mµ chØ mét sè ®«ng ng­êi cïng lµm míi cã thÓ s­ dông ®­îc" Ph.¡ng-ghen Chèng ®uy rinh,NXB Sù thËt,HN,1971,tr 455 . KÕt hîp tõng ­u thÕ riªng cña tõng thµnh phÇn kinh tÕ th«ng qua ph©n c«nglao ®éng x· héi lµ con ®­êng hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ph¸t triÓn LLSX, qua ®©y ta còng thÊy râ vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ lÇm thÕ nµo ®Ó QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë n­íc ta lu«n lu«n ®­îc tiÕn hµnh ®ång thêi víi viÖc kh«ng ngõng ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ nh»m b¶o ®¶m cho s­ ph¸t triÓn ®ã kh«ng xa rêi ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. HiÖn nay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña ta ®ang vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng víi sù ®iÒu tiÕt qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Nhµ n­íc qu¶n lý thÞ tr­êng b»ng ph¸p luËt, b»ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch ,vµ c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn ®Ó s¶n xuÊt phôc vô mäi nhu cÇu cña x· héi. c.Nh÷ng ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ trong c¬ chÕ kinh tÕmíi * ¦u ®iÓm: Trong c¬ chÐ kinh tÕ míi, sù c¹nh tranh diÔn ra m¹nh mÏ. Do ®ã tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o ®­¬c ph¸t huy, ng­êi lao ®éng ®· kh«ng cßn tÝnh û l¹i vµo nhµ n­íc nh­ trong c¬ chÐ tËp trung quan liªu bao cÊp mµ kh«ng biÕt chñ ®éng t×m viÖc vµ t¨ng thu nhËp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp b­íc ®Çu ®æi míi ph©n phèi lîi nhuËn, thùc hiÖn c¬ chÕ gi¸ tiªu thô s¶n phÈm theo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ . Do ®­îc b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt nªn quan hÖ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng ngµy cµng t¨ng, ph¹m vi ®éc quyÒn nµ n­íc g¾n víi c¸c mÆt hµng thuéc diÖn cÊm hay h¹n chÕ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®· thu hÑp râ rÖt. C¸c thµnh phµn kinh tÕ cã ®iÒu kiÖn t×m tßi s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn .VÝ dô vÒ nghµnh B­u ®iÖn hay §iÖn lùc ®©y lµ hai ngµnh ®éc quyÒn vÒ kinh doanh ë n­íc ta hiÖn nay . * H¹n chÕ: Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm lµ nh÷ng h¹n chÕ ®ã lµ viªc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cßn cã nhiÒu mÆt thiÕu nhÊt qu¸n ®Æc biÖt trong tµi chÝnh tiÒn tÖ , qu¶n lý cßn láng lÎo , ®éi ngò c¸n bé ch­a theo kÞp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng míi , vai trß cña Nhµ n­íc trong qu¶n lý ho¹t ®éng ®êi sèng kinh tÕ x· héi cßn yÕu .Trong lÜnh vùc kinh doanh. Nhµ n­íc ch­a t¹o ®­îc ®éng lùc khuyÕn khÝch n©ng cao n¨ng suÊt kinh doanh . Ng­êi lao ®éng ch­a cã ®éng lùc th­êng xuyªn vµ ch­a c¶m thÊy cã sù g¾n bã ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.T×nh tr¹ng l¹m dông kinh doanh cßn nhiÒu , thÞ tr­êng vèn cßn chËm ph¸t triÓn, l·i xuÊt, ch­a phï hîp víi kinh tÕ thÞ tr­êng dÉn ®Õn h¹n chÕ ®Çu t­ ph¸t triÓn. 2. Gi¶i ph¸p viÖc vËn dông qu¶n lý s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é cña LLSX ë n­íc ta cÇn tËp chung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau. a, Ph¸t triÕn LLSX ë n­íc ta hiÖn nay. YÕu tè qu©n träng nhÊt cóa LLSX chÝnh lµ con ng­êi,tr×nh ®é LLSX thÕ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn côa con ng­êi trong tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh. Cho dï t­ liÖu lao ®éng t¹o ra tõ tr­íc cã søc m¹nh ®Õn ®©u vµ yÕu tè ®èi t­îng lao ®éng cã phong phó nh­ thÕ nµo nh­ng nÕu con ng­êi kh«ng cã kü n¨ng , kü s¶o th× còng trë nªn v« t¸c dông. lª nin viÕt "LLSX hµng ®µu cña toµn nh©n lo¹i lµ c«ng nh©n , lµ ng­êi lao ®éng" V.I.Lªnin :Toµn tËp, t 38 NXB TiÕn bé 1977, tr 430. . LÞch sö loµi ng­êi ®· ®anh dÊu b»ng nh÷ng møc quan träng trong sù ph¸t triÓn cña LLSX C.Mac vµ Ph.Ang ghen ®· tõng nãi:"LLSX lµ kÕt qu¶ cña n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ng­êi, nh­ng b¶n th©n n¨ng lùc thùc tiÔn nµy bÞ quyÕt ®Þnh bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn trong ®ã ng­êi ta sèng boöi nhiÒu LLSX ®· ®¹t ®­îc bëi h×nh th¸i x· héi ®· cã tr­íc hä, kh«ng ph¶i do hä t¹o ra mµ do thÕ hÖ tr­íc t¹o ra" C.Mac- Ph Ang-ghen TuyÓn tËp ,t2 NXB Sù thËt , Hµ néi 1977, tr 541 . Vµ hiÖn nay chóng ta ®ang chøng kiÕn sù bïng næ vÒ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc Kü thuËt .NhiÖm vô cña chóng ta lµ x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng lÜnh vùc vÇn ­u tiªn dùa trªn thÕ m¹nh cña m×nh vµ dô b¸o ®óng xu h­íng ph¸t triÓn cña Khoa häc kÜ thuËt hiÖn ®¹i.Lµm nh­ vËy míi cã b­íc tiÕn lín vÒ sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo kÞp tr×nh ®é cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. b,Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i vµ vÊn ®Ò yÕu tè con ng­êi trong LLSX . Khoa häc kü thuËt cã mét søc m¹nh kú diÖu vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triªnr s¶n xuÊt, nh­ng kh«ng ph¶i lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cua LLSX. C«ng nghÖ hiÖn ®¹i chØ lµm t¨ng søc m¹nh chinh phôc tù nhiªn cña con ng­êi chø kh«ng lµm thay thÕ hoµn toµn ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña con ng­êi.Khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn ph¸t triÓn ®Õn ®©u th× con ng­êi còng kh«ng bao giê bÞ ®Èy ra ngoµi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. M¸y mãc dï th«ng minh ®Õn mÊy còng do con ng­êi t¹o ra vµ phô thuéc vµo con ng­êi. §iÒu cèt yÕu lµ chóng ta biÕt lôa chän nh÷ng c«ng nghÖ thÝch hîp víi yÕu tè con ng­êi vµ tµi nguyªn ®Êt n­íc .V× thÕ M¸c ®· nhËn xÐt "Trong tÊt c¶ nh÷ng LLSX lín nhÊt lµ b¶n th©n giai cÊp C¸ch m¹ng". c, Ph¸t huy yÕu tè con ng­êi trong lùc l­îng s¶n xuÊt. Trong lÞch sö ®· vµ sÏ kh«ng tån t¹i mét h×nh thøc s¶n xuÊt vËt chÊt nµo mµ l¹i kh«ng cã nh©n tè con ng­êi. C.M¸cvµ Ph.¡ng-ghen viÕt :"B¶n th©n con ng­êi b¾t ®Çu tõ ph©n biÑt víi sóc vËt ngay khi con ng­êi b¾t ®Çu s¶n xuÊt ra nh÷ng t­ liÖu sinh ho¹t ..." C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen:tuûªn tËp ,t1, NXB Sù thËt,HN, 1980,tr268 . §Ó nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy, chóng ta cÇn ph©n tÝch ®Æc®iÓm hiÖn tr¹ng cña lùc l­îng lao ®éng n­íc ta nh»m v¹ch ra nh÷ng tiÒm n¨ng vµ h¹n chÕ.Qua ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn chung ®ång thêi ph¸t huy kh¶ n¨ng lao ®éng s¶n xuÊt vµ s¸ng t¹o cña con ng­êi . N­íc ta lµ mét n­íc ®«ng d©n ,d©n sè n¨m 2000 gÇn 77 triÖu víi 40 triÖu lao ®éng .Lùc l­îng lao ®éng ®«ng ®¶o nµy ®· tiÕp nhËn vµ ph¸t huy truyÒn thèng lao ®éng cÇn cï , kh¶ n¨ng n¾m b¾t kü thuËt vµ n©ng cao nghÒ nhanh tuy cßn nhiÒu h¹n chÕ :T×nhtr¹ng d­ thõa lao ®éng do s¶n xuÊt ch­a ph¸t triÓn .Trong nhËn thøc cña ng­êi lao ®éng vÒ thang bËc nghÒ nghiÖp còng cã nhiÒu quan niÖm ®¸nh gi¸ kh¸c nhau. T©m lý "ë trong biªn chÕ nhµ n­íc"vÉn næi tréi h¬n so víi t©m lý "gi¶i quyÕt nhu cÇu viÖc lµm".Quan niÖm trªn ®· t¸c ®éng m¹nh ®Õn sù lùa chän viÖc lµm , do ®ã còng lµ lùc c¶n sù cèng hiÕn cho x· héi . Chóng ta ®ang tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn trªn c¸c lÜnh vùc. §Ó ph¸t huy nh©n tè con ng­êi nh­ lµ"LLSX s¶n xuÊt hµng ®Çu cña nh©n lo¹i" kh«ng thÓ ®Æt ngoµi mèi quan hÖ biÖn chøng gi­· LLSX vµ QHSX. Xu¸t ph¸t trªn c¬ së nhËn thøc l¹i vai trß, vÞ trÝ vµ yÕu tè con ng­êi trong LLSX ,§¶ng vµ Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng ®iÒu chØnh ®óng ®¾n trong ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ trong chiÐn l­îc vÒ con ng­êi nãi riªng. Con ng­êi lµ tæng hoµ cña nh÷ng mèi quan hÖ x· héi. §Ó ph¸t triÓn toµn diÖn con ng­êi cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc, ®ång bé , nh÷ng chÝnh s¸ch Kinh tÕ ®óng ®¾n. Nh­ vËy th× yÕu tè con ng­êi míi ®­îc ph¸t huy mét c¸ch triÖt ®Ó trong LLSX . d, §Ó Khoa häc nhanh chãng trë thµnh LLSX trùc tiÕp ë n­íc ta. ViÖc Khoa häc trë thµnh LLSX trùc tiÕp lµ mét quy luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn x· héi. Ngµy nay dù ®o¸n Êy ®ang trë thµnh hiÖn thùc trong nhiÒu n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Trong thùc tÕ,sù ph¸t triÓn cña Khoa häc ®· gióp con ng­êi t¨ng c­êng søc m¹nh trong qu¸ tr×nh chinh phôc tù nhiªn, sö dông nh÷ng søc m¹nh cña nã. Kh«ng cã khoa häc lµm sao con ng­êi cã thÓ t¹o ra n¨ng l­îng h¹t nh©n, phãng tÇu vò trô lªn th¸m hiÓm c¸c hµnh tinh hay s¶n xuÊt ra m¸y ®iÖn tö vµ ng­êi m¸y c«ng nghiªpj thay thÕ nhiÒu ho¹t ®éng phøc t¹p cña m×nh. M¸c viÕt" cïng víi s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, nh©n tè khoa häc lÇn ®Çu tiªn ®­îc ph¸t triÓn, vËn dông vµ t¹o ra mét c¸ch cã ý thøc trong ph¹m vi mµ c¸c thêi ®¹i tr­íc ®ã ch­a hÒ cã ý thøc ®­îc" trÝch thea t¹p chÝ "ng­êi céng s¶n"(liªn x«), sè7,1958,tr 23 . Khoa häc lµ mét h×nh th¸i ý thøc x· héi ,tù nã cã thÓ g©y nªn mét biÕn ®æi nµo cho LLSX khoa häc vèn b¾t ®Çu ho¹t®éng lao ®éng S¶n xuÊt vµ lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng nhËn nhËn thøc cña con ng­êi ,g¾n liÒn vµ phô thuéc vµo con ng­êi ph¶i th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña con ng­êi ,khoa häc míi cã thÓ trë thµnh lùc l­îng trùc tiÕp ®­îc.Ng­êi cã tri thøc khoa häc sÏ cã kü n¨ng lao ®éng vµ lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n nh÷ng ng­êi kh«ng kh«ng n¾m ®­îc tri thøc khoa häc. NH­ vËy khoa häc trë thµnh LLSX kh«ng ph¶i víi t­ c¸ch lµ mét yÕu tè ®éc lËp mµ nã th©m nhËp vµo tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña LLSX .Ngµy nay kh«ng chØ cã khoa hoc tù nhiªn mµ c¶ khoa häc x· héi còng tham gia m¹nh mÏ trë thµnh LLSX trùc tiÕp. Do vËy,chóng ta nghiªn cøu LLSX vµ c¸c yÕu tè hîp thµnh LLSX kh«ng ngoµi môc ®Ých trªn, c¬ së lý luËn ®· t¸c®éng ®óng tíi LLSX, rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc ph¸t triÓn ®­a ®Êt n­íc ta tíi phån vinh h¹nh phóc. e,X©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt vµ hoµn thiÖn mèi quan hÖ nµy ë n­íc ta hiÖn nay. TÇm vãc trÝ tuÖ cña §¶ng vµ nh©n d©n ta trong qu¸ tr×nh t×m tßi s¸ng t¹o,®­a ®Êt n­íc tho¸t khái nghÌo nµn l¹c hËu , tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh nhÊt lµ sau 10 n¨m thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi ,b¾t ®Çu tõ §¹i héi VI cña §¶ng . Tõ ®ã ®Õn nay quan ®iÓm cña chóng ta vÒCNXH ®· ®­îc x¸c ®Þnh ngµy cµng râ h¬n. Nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ ®iÒu mµ cuéc sèng ®Æt ra chóng ta ®Òu ®· lµm xong cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn tiÕp tôc gi¶i quyÕt. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®ã lµ viÖc x©y dùng QHSX, ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Tr­íc ®©y chóng ta chó träng x©y dùng vµ hoµn thiÖn QHSX nh­ng mÆt kh¸c chóng ta chñ tr­¬ng ®ång thêi t¹o lËp c¶ QHSX vµ LLSX . Tuy nhiªn khi thùc hiÖn chñ tr­¬ng nµy do chñ quan vµ nãng véi, cã lóc chóng ta ®· lµm sai quy luËt ,xo¸ bá qu¸ nhanh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n. Tõ chç nhËn biÕt c¸c sai lÇm , chóng ta ®· biÕt chuyÓn sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn . ViÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn thùc chÊt ®Ó x©y dùng ñng hé vµ ph¸t triÓn QHSX , thùc hiÖn mäi gi¶i ph¸p ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thuéc khu vùc së h÷u nhµ n­íc ,tËp thÕ, cñng cè vµ n©ng cao ®Þa vÞ lµm chñ cña ng­êi lao ®éng trong s¶n xuÊt x· héi . Sù chuyÓn h­íng kinh tÕ vÒ ph­¬ng diÖn lý luËn vµ thùc tÕ sÏ gióp cho viÖc gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn LLSX ,cñng cè hoµ thiÖn thªm QHSX XHCN vµ h¬n n÷a tõng b­íc lµm cho QHSX ë n­íc ta phï hîp víi yªu cÇu phats triÓn cña LLSX. Ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng ph¶i lµ c«ng viÖc dÔ dµng vµ cµng kh«ng thÓ hoµn thµnh trong mét thîi gian ng¾n. VËy nªn kÕt qu¶ võa qua chØ lµ b­íc ®Çu vµ trong qu¸ tr×nh thõc hiÖn nhiÖm vô trªn cïng cßn kh«ng Ýt sai sãt. Song còng ph¶i nhËn thÊy r»ng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ mét chiÕn l­îc ®óng ®¾n. Kh«ng thÓ cã c¸c thµnh tùu kinh tÕ võa qua nÕu kh«ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn , nÕu QHSX kh«ng ®­îc ®iÒu chØnh ®æi míi phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña LLSX . §· lµm cã thÓ cã sai sãt ,yÕu kÐm nh­ng nÕu sím ph¸t hiÖn vµ biÕt kh¾c phôc th× kh«ng nh÷ng QHSX míi ®­îc x©y dùng cñng cè vµ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c h¬n mµ cßn gi¶i phãng m¹nh mÏ h¬n LLSX . §ã còng lµ ®iÒu mµ §¶ng ta lu«n quan t©m ®Ó gi¶i quyÕt. phÇn c: kÕt luËn Qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn trªn, LLSX chØ cã thÓ ph¸t triÓn khi cã mét QHSX míi phï hîp víi nã. QHSX l¹c hËu hoÆc tiªn tiÕn h¬n mét c¸ch gi¶ t¹o sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña LLSX . Duy tr× sù tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ®i lªn CNXH chÝnh lµ nh÷ng b­íc ®i phï hîp víi tÊt yeÐu kinh tÕ tõ s¶n xuÊt nhá len s¶n xuÊt lín. Ph ¡ng-ghen viÕt"...Giai cÊp T­ s¶n kh«ng thÓ biÕn nh÷ng Tµi liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt h¹n chÕ thµnh nh÷ng LLSX m¹nh mÏ ®­îc nÕu kh«ng biÕn nh÷ng tµi liÖu s¶n xuÊt cña c¸ nh©n thµnh nh÷ng tµi liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt x· héi mµ chØ mét sè ®«ng ng­¬× cïng lµm, míi cã thÓ sö dông ®­îc'' Ph ¡ng- ghen:chèng §uy-Rinh, NXB sù thËt ,HN,1971,tr 455 . MÆc dï bÞ chi phèi bëi lùc l­îng s¶n xuÊt nh­ng QHSX còng cã nh÷ng t¸c ®éng trë l¹i víi LLSX . Khi QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é cña LLSX, nã sÏ t¹o thµnh lùc l­îng thóc ®Èy, ®Þnh h­íng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho LLSX ph¸t triÓn .Ng­îc l¹i nÕu QHSX l¹c hËu h¬n so víi tÝnh chÊt, trÝnh ®é ph¸t triÓn cña LLSX nã sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cua LLSX . Do cã ®­îc nh÷ng LLSX míi, loµi ng­êi thay ®æi ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña m×nh vµ do thay ®æi ph¸t triÓn s¶n xuÊt , c¸ch lµm ¨n cña m×nh loµi ng­êi ®· thay ®æi tÊt c¶ c¸c QHSX. B¶n th©n sù vËn ®éng cña c¸c cÆp m©u thuÉn tronh ph¹m tru LLSX ,QHSX vµ ®Æc biÖt lµ mèi quan hÖ cña LLSX vµ QHSX ë mét n­íc nh­ n­íc ta còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn lµm râ. Quy luËt Mac ®· ph¸t hiÖn ®­îc vËn ®éng, ph¸t triÓn trong thùc tÕ C¸ch m¹ng vµ tronh nhËn thøc khoa häc. Nã còng ®ßi hái bæ sung vµ ph¸t triÓn. Qua ®ã cã thÓ thÊytõ s¶n xuÊt nhá ®i lªn CNXH chóng ta vÉn ph¶i tu©n theo mét c¸ch nghiªm kh¾c quy luËt C M¸c ®· ph¸t hiÖn. Cã thÓ kÕt luËn r»ng : C¸c d©n téc,c¸c quèc gia cã thÓ bá qua hoÆc rót ng¾n mét giai ®o¹n lÞch sö cña m×nh nh­ng kh«ng thÓ bá qua ®­îc quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX . Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c – LªNin T¹p chÝ triÕt häc s« 1-1993 T¹p chÝ triÕt häc sè 3-4997 T¹p chÝ triÕt häc sè 5-2000 T¹p chÝ triÕt häc sè 1-2001 Tµi liÖu nghiªn cøu v¨n kiÖn ®¹i héi VI cña §¶ng Tµi liÖu nghiªn cøu v¨n kiÖn ®¹i héi VIII cña §¶ng Tµi liÖu nghiªn cøu v¨n kiÖn ®¹i héi IX cña §¶ng Thùc tr¹ng quan hÖ s¶n xuÊt ë ViÖt Nam Môc lôc PhÇn A:Giíi thiÖu ®Ò tµi 1 PhÇn B:C¬ së cña ®Ò tµi 2 I C¬ së lý luËn chung 2 II C¬ së thùc tiÔn[M©u thuÉn gi÷a LLSX vµ QHSXtõ 1975 ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p] 3 1 .Thùc tr¹ng 3 2 .Gi¶i ph¸p viÖc vËn dông quy luËt QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt ,tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX ë n­íc ta cÇn tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò sau: 7 7 PhÇn C: KÕt luËn 12