Viêm amiđan và va

VIÊM AMIĐAN VÀ VA Đối tượng : sinh viên Y khoa Thời gian : 2 tiết Giảng viên: ThS. Nguyễn Đức TùngMỤC TIÊU BÀI GIẢNG1. Giới thiệu tóm tắt về vai trò của TB Lympho trong đáp ứng miễn dịch bảo vệ cơ thể2 Trình bày tóm tắt về hình thái và chức năng của Amiđan và vòng Waldeyer3. Trình bày 2 thể viêm Amiđan thường gặp: viêm cấp- viêm mạn và các biến chứng4. Trình bày về Amiđan quá phát bít tắc.5. Nêu các chỉ định cắt Amiđan và các biến chứng có thể xảy ra.● Họng là cửa ngõ của cơ thể. Giao lộ đầu vào của đường ăn và đường thở.● Thức ăn uống và khí thở qua họng vào cơ thể (+).● Nơi cơ thể tiếp xúc đầu tiên với nhiều yếu tố gây bệnh (-). Vi sinh vật: Virus, vi khuẩn, vi nấm Dị nguyên, các chất kích thích, chất độc hại...● Viêm họng/Viêm Amiđan và VA bệnh lý rất thường gặp : trẻ em – người lớnViêm họng rất hay gặp ở nước ta. Tồn tại nhiều vấn đề vệ sinh thực phẩm. Ô nhiễm môi trường khí thở.Viêm họng tại Hoa Kỳ Viêm họng cấp : top 20 bệnh thường gặp nhất. 2% tổng số bệnh nhân khám bệnh là do Viêm họng.Amiđan và VA Mối quan tâm của BS TMH / BS Nhi khoa /BS Gia đình. Bệnh lý viêm/Quá phát tắc nghẽn hô hấp. Thích nghi và rối loạn miễn dịch. Điều trị nội khoa hay phẫu thuật ?Họng là ngã tư đầu vào của đường ăn (2) và đường thở (1)Họng được chia thành ba phần:I.Phần trên: Họng mũiII.Phần giữa: Họng miệngIII.Phần dưới: Họng thanh quản1.Cuốn giữa2.Cuốn dưới3.Xương khẩu cái4.Tuyến khẩu cái5.Trụ trước amiđan(Cung khẩu cái lưỡi)6.Mặt lưng của lưỡi7.Amiđan họng8.Gờ vòi9.Lỗ vòi10.Ngách họng11.Nếp họngvòi12.Màn hầu13.Trụ sau (Cung khẩu cái hầu)14.Amiđan khẩu cái15.V lưỡi16.Amiđan lưỡiCƠ CHẾ BẢO VỆ CƠ THỂVai trò TB Lympho trong đáp ứng miễn dịchBảo vệ không đặc hiệuDa và niêm mạcHiện tượng thực bào – đại thực bàoBảo vệ đặc hiệu Hệ thống miễn dịch và các cơ quan / TB tham gia đáp ứng miễn dịchCƠ CHẾ BẢO VỆ CƠ THỂKHÔNG ĐẶC HIỆUBảo vệ không đặc hiệu Hàng rào ngăn cách bảo vệ vòng ngoài và hiện tượng thực bào.a. Da và niêm mạc (NM) Hàng rào ngăn cách luôn tiết ra các thể dịch để tự làm sạch, rửa và làm trôi đi các vi sinh và vật lạ theo bám trên bề mặt. Trên bề mặt NM mũi, họng, đường HH: chất nhầy và sự tiết nhầy. Hệ sinh vật cộng sinh. Cơ thể người có 1014 TB các loại thì chỉ có 10% các TB cấu tạo cơ thể, 90% các TB còn lại là hệ sinh vật cộng sinhCƠ CHẾ BẢO VỆ CƠ THỂKHÔNG ĐẶC HIỆUb. Hiện tượng thực bào-Tiểu thực bào-Đại thực bàoBạch cầu hạt: BC đa nhân trung tính (polymorphonuclear neutrophile),BC ưa kiềm (basophile), BC ưa axít (ái toan-eosinophile).BC đa nhân trung tính có vai trò quan trọng trong hiện tượng thực bào.BC không hạt gồm TB một nhân (Monocyte) và TB lympho (lymphocyte). Monocyte là tiền thân của đại thực bào.Lymphocyte đóng vai trò quan trọng và chủ yếu trong đáp ứng miễn dịch đặc hiệu thuộc cơ chế bảo vệ đặc hiệu.Metchnikoff (người Nga, 1845-1916): Nobel Y học năm 1904.Hiện tượng thực bào bảo vệ chuyên nghiệp: BC hạt, Monocyte, Đại thực bào2% tổng số TB cơ thể.BẢO VỆ ĐẶC HIỆU-HỆ THỐNG MIỄN DỊCHCác cơ quan và TB tham gia đáp ứng miễn dịch1. Đáp ứng miễn dịch đặc hiệu Các lympho nhận dạng và loại trừ kháng nguyên lạ. ĐƯMDĐH được thực hiện qua trung gian TB và qua dịch thể2. Cơ quan lympho và TB Lympho3. Đáp ứng miễn dịch đặc hiệu Qua trung gian dịch thể. Qua trung gian tế bào.BẢO VỆ ĐẶC HIỆU-HỆ THỐNG MIỄN DỊCHCác cơ quan và TB tham gia đáp ứng miễn dịchCơ quan lympho● Cơ quan lympho trung tâm: tuyến ức (Thymus) và tủy xương (Bone Marrow). Biến TB nguồn dòng lympho thành các TB lympho T và B:● Cơ quan lympho ngoại biên. Phát tán khắp nơi trong cơ thể, gồm có: 1. Lách. 2. Hạch lympho (hạch bạch huyết, lympho node, lympho gland). 3. Mảng Peyer ở ruột. 4. Amiđan (Hạnh nhân) là cơ quan lympho họng, vòng Waldeyer, 2 A quan trọng nhất là A khẩu cái (thường gọi là amiđan) và A họng (thường gọi là VA).BẢO VỆ ĐẶC HIỆU-HỆ THỐNG MIỄN DỊCHCác cơ quan và TB tham gia đáp ứng miễn dịchCác tế bào lympho: Lympho T và Lympho B.● Lympho T: được biệt hóa tại Thymus (tuyến ức) thành 2 dạng:Dòng lympho T4 chứa kháng nguyên bề mặt CD4.Dòng lympho T8 chứa kháng nguyên bề mặt CD8.● Lympho B: được biệt hóa tại tủy xương. Tiền lympho B được biến thành nguyên bào lympho B (lymphoblast B), trên bề mặt gắn IgM. Khi gắn thêm Ig D, hoặc Ig A, Ig E, Ig G chúng trở nên “chín” (trưởng thành) và gọi là lymphocyte B.Nguồn gốc, sự phát triển và hoạt động của các loại tế bào lymphô(Theo Nguyễn Trí Dũng, Mô học,tập II, NXB Y học, Chi nhánh TP.HCM, 2005Nguồn gốc, sự phát triển và hoạt động của các loại tế bào lymphô(Theo Nguyễn Trí Dũng, Mô học,tập II, NXB Y học, Chi nhánh TP.HCM, 2005Nguồn gốc, sự phát triển và hoạt động của các loại tế bào lymphô(Theo Nguyễn Trí Dũng, Mô học,tập II, NXB Y học, Chi nhánh TP.HCM, 2005CƠ QUAN LYMPHO HỌNGAmiđan-V.A vòng WaldeyerSự hình thành hệ thống mô lympho vùng họng ● Tháng thứ 3 cuả thai kỳ TB lympho đầu tiên xuất hiện ở lớp dưới cuả NM họng. ● Tháng thứ 6 các nang lympho đầu tiên mới được hình thành. ● Hình thành các khối A, có những chỗ lõm xuống để sau này hình thành các hốc A. ● Nhu mô A chứa nhiều nang lympho, lympho B tập trung chủ yếu ở các nang, còn giữa các nang chủ yếu là lymphoT.CƠ QUAN LYMPHO HỌNGAmiđan-V.A vòng WaldeyerAmiđan/Hạnh nhân (Tonsilla/Amygdale).Hạnh nhân: từ Việt. Amiđan: từ Việt gốc tiếng Pháp: để chỉ các khối mô lympho vùng họng.Tonsilla từ gốc Latin, Tonsil (Anh), Amygdale (Pháp).Vòng Waldeyer Heinrich von Waldeyer, người Đức là người đầu tiên mô tả một cách hệ thống các khối mô lympho ở họng liên kết với nhau tạo nên một vòng lympho khép kín, vòng Waldeyer.