Vị thế của Việt Nam trong việc đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu

Kỷ yếu Hội nghị khoa học 165 VỊ THẾ CỦA VIỆT NAM TRONG VIỆC ĐẢM BẢO AN NINH LƯƠNG THỰC TOÀN CẦU Trần Mỹ Hải Lộc1, Hoàng Sơn Giang2* 1Lãnh sự quán Cộng hòa Ấn Độ 2Trung tâm Phát triển Khoa học và Công nghệ Trẻ TP.HCM *Tác giả liên hệ: hailoc2312@gmail.com TÓM TẮT Trong năm gần đây, thế giới đang quan tâm hàng đầu tới an ninh lương thực bởi đây là vấn đề liên quan trực tiếp tới đời sống của nhân loại và là một trong những nguyên nhân trực tiếp gây ra những cuộc bạo động, khủng hoảng chính trị ở các khu vực trên thế giới. Điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến cục diện an ninh và tình hình chính trị toàn cầu, gây ra những hệ luỵ khó lường đối với những quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Ngoài những nguyên nhân trực tiếp ảnh hưởng đến an ninh lương thực, thì bản thân Việt Nam cũng gặp rất nhiều khó khăn lẫn khách quan và chủ quan. Đối với Việt Nam, quốc gia sản xuất và xuất khẩu lương thực hàng đầu thế giới, đây vừa là thời điểm thể hiện trách nhiệm trước cộng đồng quốc tế vừa là giương cao ngọn cờ nhân văn, góp phần quan trọng vào việc đảm bảo an ninh lương thực quốc gia nói riêng và an ninh lương thực thế giới nói chung. Để làm được điều đó, chúng ta cần phải khắc phục những khó khăn hiện tại bằng những giải pháp thực tế và Việt Nam cần chung tay với cộng đồng quốc tế hỗ trợ những điểm nóng trên thế giới để góp phần cân bằng tình hình an ninh lương thực thế giới trong tương lai. Từ khóa: An ninh lương thực quốc gia, an ninh lương thực toàn cầu, biến đổi khí hậu, khủng hoảng chính trị, khủng hoảng lương thực. THE POSITION OF VIETNAM IN JOB ENSURING GLOBAL FOOD SECURITY Tran My Hai Loc1, Hoang Son Giang2* 1Consulate of the Republic of India 2Ho Chi Minh city Center of science and technology development for Youth *Corresponding Author: hailoc2312@gmail.com ABSTRACT In recent years, the world is taking a leading role in food security as it is directly related to the lives of human beings and is one of the direct causes of riots and crises. the politics in the regions of the world. That has a lot to do with the security situation and the global political situation, causing unpredictable implications for developing countries, including Vietnam. In addition to the direct causes that affect food security, Vietnam itself also faces many difficulties, both objective and subjective. For Vietnam, the world's leading food producer and exporter, this is both a time of responsibility to the international community and a humanitarian flag that contributes significantly to ensuring national food security in particular and world food security in general. To do that, we need to overcome the current difficulties with practical solutions and Vietnam should join hands with the international community to support the world's hot spots to contribute to balancing the security situation. Keywords: National food security, global food security, climate change, political crisis, food crisis. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA AN NINH LƯƠNG THỰC Có rất nhiều khái niệm về an ninh lương thực quốc gia, trong đó khái niệm an ninh lương thực của Tổ chức Lương- Nông Liên Hiệp Quốc (FAO) đưa ra vào thập niên 80 của thế kỷ trước với ba nội dung để một nước được cho là đảm bảo an ninh lương thực quốc gia được xem là cái cốt yếu nhất: Thứ nhất, có đủ lương thực cho cả nước. Thứ hai, có khả năng cung cấp lương thực ổn định và điều hoà cho mọi người sống trên lãnh thổ và cuối cùng là tất cả mọi người dân có đủ khả năng mua lương thực khi cần. Điều này thể hiện qua 4 yêu cầu sau đây: sẵn có lương thực, tiếp cận lương thực, ổn định lương thực, tiêu dùng lương thực. Khái niệm an lương thực thế giới cùng tương đồng như quốc gia nhưng được hiểu theo nghĩa rộng bao gồm các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Đảm bảo tốt nhu cầu lương thực cho mọi người dân trên toàn cầu. Đảm bảo an ninh lương thực sẽ giúp cho các quốc gia đối phó được với các biến động đột xuất như là Kỷ yếu Hội nghị khoa học 166 thiên tai, hạn hán, chiến tranh, xung đột. Trong thực tế, từ xưa đến nay nếu như quốc gia nào không đảm bảo được an ninh lương thực khi xảy ra những biến động đột ngột sẽ không thể nào đối phó kịp và gây ra những bất ổn về mọi mặt, có thể dẫn đến sự diệt vong của quốc gia. Bên cạnh đó, cũng thực hiện nhanh được một vấn đề nóng bỏng hiện nay của các quốc gia là xoá đói giảm nghèo. Việc xoá đói giảm nghèo sẽ giúp các quốc gia rút dần khoảng cách giữa các vùng và hơn hết là khoảng cách phát triển giữa các quốc gia. Vai trò quan trọng của an ninh lương thực còn thể hiện ở việc giúp ổn định chính trị xã hội của mỗi quốc gia và cũng như toàn thế giới. Tình hình mất an ninh lương thực trên thế giới Từ năm 1989, sản xuất lúa gạo của Việt Nam không những đủ đáp ứng nhu cầu trong nước, mà còn bắt đầu xuất khẩu ra nước ngoài. Tính đến năm 2010 lượng gạo của Việt Nam cung ứng cho nhu cầu lương thực của các nước trên thế giới lên tới gần 78 triệu tấn. Xuất khẩu gạo liên tục tăng cao cả về chất lượng lẫn số lượng đã đưa mặt hàng gạo trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam và dần khẳng định được vị thế của Việt Nam trên thị trường gạo quốc tế. Trong những năm gần đây, tình hình an ninh lương thực là một những nguyên nhân trực tiếp gây ra những cuộc bạo động, khủng hoảng chính trị và ảnh hưởng đến đời sống của người dân ở các khu vực trên thế giới. An ninh lương thực cũng là một trong những thách thức trực tiếp đe doạ đến cục diện an ninh và tình hình chính trị của thế giới. Điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh và kinh tế toàn cầu, gây ra những hệ luỵ khó lường đối với những quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Vào cuối năm 2012 và đầu 2013, giá lương thực thế giới tăng mạnh đã làm dấy lên mối lo ngại về việc xảy ra một cuộc khủng hoảng lương thực mới. Cuộc khủng hoảng lương thực sắp tới nếu có cũng có thể khiến cho hàng trăm triệu người lâm vào tình cảnh thiếu ăn, nếu thế giới không có phản ứng kịp thời. Trên thực tế, tình hình thiếu lương thực ở Đông Phi đã đến mức báo động đối với hàng trăm triệu người ở Kenya, Uganda và Somalia. Còn tại châu Á, các nước bị ảnh hưởng nặng nề nhất sẽ là Trung Quốc, Ấn Độ - hai nước có dân số đông nhất thế giới. Ngoài ra, hầu hết các nước Mỹ Latinh cũng sẽ bị ảnh hưởng do đợt tăng giá lương thực này. Tuy nhiên, vấn đề tăng dân số hiện nay không ngừng giảm làm cho vấn đề an ninh lương thực luôn ở mức báo động khi dân số thế giới dự báo sẽ tăng lên đến 9,1 tỷ người vào năm 2050, kèm theo những ảnh hưởng nặng hưởng từ biến đổi khí hậu toàn cầu. Sau đây là bức tranh toàn cảnh của thế giới về tình hình mất an ninh lương thực hiện nay: - Điển hình là trong năm 2013, nhiều vụ bảo động đã xảy ra ở các nước như Ai Cập, Bangladesh, Philippines, Indonesia, Camaroon, Bờ Biển Ngà, Mauritani, Ethopia, Madagascar do bị thiếu lương thực. Và hàng loạt các quốc gia trong nhóm G33 cũng bị khủng hoảng chính trị do thiếu lương thực. Nếu xét kĩ thì khuynh hướng dễ nảy sinh xung đột thường tập trung ở Cận Xahara Châu Phi (điển hình là có đến 9/11 quốc gia ở Châu Phi đang bị đe doạ ở nguy cơ rất cao) - Ước tính hiện nay có khoảng 80 quốc gia đang bị đối diện với nạn thiếu lương thực, phần lớn ở Bắc Phi- Trung Đông và 1 số quốc gia ở Châu Á như Triều Tiên, Mông Cổ, Afghanistan. Tại Myanmar năm 2013, cuộc xung đột giữa đạo Phật và Hồi giáo đã làm cho nước này đối diện với nguy cơ mất an ninh lương thực nghiêm trọng. - Tại Ai Cập, do giá lương thực leo thang đã dẫn đến sự ra đi của Tổng thống Mubarak sao Kỷ yếu Hội nghị khoa học 167 31 năm cầm quyền. Tại Modzambique, bạo động làm hàng trăm người bị thương và chết. Điều đó thấy rằng một trong những nguyên nhân có thể tạo ra môi trường cho bất ổn xã hội, thậm chí thay đổi cả một chế độ là do vấn đề lương thực. Và chính các cuộc xung đột lại đe doạ nghiêm trọng đến an ninh lương thực của người dân. - Trong năm 2016 và 2017, FAO cho biết, khoảng 37 nước châu Phi cần hỗ trợ lương thực từ bên ngoài, trong đó có 28 nước chịu hậu quả của hạn hán do hiện tượng thời tiết En Ni-nô gây ra hồi năm ngoái đối với mùa thu hoạch. Trong khi sản xuất nông nghiệp dự báo phục hồi ở miền nam châu Phi, thì giao tranh và bất ổn kéo dài đang làm gia tăng số người nghèo đói và rời bỏ nhà cửa ở những vùng khác. Nạn đói đã chính thức được tuyên bố ở Nam Sudan, trong khi tình hình an ninh lương thực là mối lo ngại nghiêm trọng ở miền bắc Nigeria, Somalia và Yemen. Tại Nam Sudan, khoảng 4,9 triệu người đang đối mặt khủng hoảng. Con số này ước tính sẽ tăng tới 5,5 triệu người, chiếm gần nửa dân số nước này, khi mùa đói kém lên tới đỉnh điểm vào tháng 7/2017. Tại Somalia, xung đột, mất an ninh dân sự và hạn hán đã làm khoảng 2,9 triệu người thiếu lương thực nghiêm trọng. 8,1 triệu người ở miền bắc Nigeria đang đối mặt tình trạng mất an ninh lương thực trầm trọng và cần sự hỗ trợ khẩn cấp. Trong khi đó, 17 triệu người ở Yemen, chiếm hai phần ba dân số nước này, được cho là thiếu ăn và một nửa trong số này cần hỗ trợ khẩn cấp. Xung đột và bất ổn nhiều nơi trên thế giới như Afghanistan, Burundi, CH Trung Phi, CHDC Congo, Iraq, Syria cũng làm trầm trọng thêm vấn đề an ninh lương thực đối với hàng triệu người, đồng thời ảnh hưởng các nước lân cận tiếp nhận người tị nạn. - Tính đến tháng 3/2017, tình trạng mất an ninh lương thực tại Dimbabue đã tăng vọt lên hơn 4 triệu người cần được viện trợ lương thực do kho dữ trữ lương thực đã cạn kiệt. Nguyên nhân gây ra điều này được xác định là do những nguyên nhân sau: sản lượng lương thực bị giảm do sử dụng sản phẩm nông nghiệp làm năng lượng sinh học; biến đổi khí hậu, tăng dân số, diện tích đất nông nghiệp ngày càng giảm, các cuộc xung đột và đô thị hóa; tình hình kinh tế-chính trị-xã hội trên thế giới. Vị thế của Việt Nam trong việc đảm bảo an ninh lương thực thế giới Là quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu của thế giới, Việt Nam không thể xem nhẹ mối nguy mất an toàn lương thực, đặc biệt trong bối cảnh thế giới đang lo đối phó giá lương thực tăng cao, điều này không những tránh mối lo về khủng hoảng kinh tế- chính trị nói chung mà trên hết là đảm bảo sự phát triển bền vững của Việt Nam. Ngày nay, thế giới càng trở nên bất ổn, cùng với thiên tai, khủng bố, ô nhiễm môi trường, nạn đói luôn là mối đe dọa nghiêm trọng đối với đời sống nhân loại. Giá lương thực, thực phẩm tăng cao và an ninh lương thực đang ngày càng trở thành vấn đề nóng bỏng của nhiều quốc gia. Vì vậy, bảo đảm an ninh lương thực không chỉ là nhiệm vụ của mỗi quốc gia, khu vực mà còn là vấn đề cấp bách của toàn thế giới hiện nay. An ninh lương thực đã trở thành vấn đề an ninh toàn cầu khi tình trạng khan hiếm nguồn cung cũng như giá lương thực tăng cao đang gây ra những ảnh hưởng xã hội nghiêm trọng. Thực trạng chung về tình hình an lương thực thế giới hiện nay là một bài toán nan giải. Nạn đói vẫn đang tiếp tục đe doạ hàng triệu người nghèo trên thế giới, nhất là tại các nước khu vực Sừng Châu Phi và Trung Đông. Hạn hán tồi tệ nhất trong vòng hơn nữa thế kỷ đã xảy ra ở một số khu vực của Hoa Kỳ, Biển Đen, Australia, và một số quốc gia ở khu vực Nam Á đây sẽ là những nơi có nguy cơ thiếu lương thực trong tương lai. Ngoài ra, sự gia tăng nhập khẩu gạo của Trung Quốc trong những năm gần đây cũng có thể là một mối đe doạ nghiêm trọng đến an ninh lương thực toàn cầu và sự mất cân bằng thương mại khi Trung Quốc dự kiến sẽ nhập khẩu 7 triệu tấn gạo vào năm 2020. Báo cáo của Ngân hàng Phát triển châu Phi cho biết, châu lục này đã mất hơn 35 tỷ USD để nhập khẩu lương thực, thực phẩm và cảnh báo con số này có thể sẽ tăng lên 110 tỷ USD vào năm 2025. Số tiền khổng lồ chi cho nhập khẩu lương thực lẽ ra nên được đầu tư và sử dụng để phát triển nông nghiệp, tạo thêm việc làm cho lực lượng dân số trẻ của châu Phi. Lực lượng này cần được khuyến khích tham gia vào lĩnh vực nông nghiệp thay vì những cuộc di cư mạo hiểm sang châu Âu nhằm tìm kiếm cuộc sống tốt đẹp hơn. Các chuyên gia cho rằng, một trong số vấn đề mà các nhà lãnh đạo Kỷ yếu Hội nghị khoa học 168 cấp cao châu Phi cần hoạch định và thực hiện là các chính sách phát triển kinh tế vĩ mô phù hợp để thúc đẩy phát triển nông nghiệp, bao gồm các vấn đề chính sách tài khóa, tài chính tín dụng, thị trường nông sản, tăng năng suất cây trồng. Một nghịch lý nữa là châu Phi phải chi hàng tỷ USD nhập khẩu lương thực, thực phẩm, trong khi có khoảng 40% sản phẩm nông nghiệp được sản xuất ở lục địa này lại bị lãng phí, do công tác chế biến sau thu hoạch yếu kém và thiếu trang thiết bị bảo quản. Châu Phi đang rất cần sự hỗ trợ nhằm nâng cao năng lực quản lý trong vấn đề bảo đảm an ninh lương thực. Do đó, việc tăng dân số, hạn hán, biến đổi khó hậu, bạo động vũ trang, sử dụng sản phẩm nông nghiệp để sản xuất năng lượng sinh học đều là những thách thức trực tiếp đến tình hình an ninh lương thực hiện tại. Từ năm 2000 đến giai đoạn Quý II/2017, thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam tập trung vào Châu Phi và Châu Á vào khoảng 88,68% và các khu vực khác là 11,32%. Bên cạnh đó, xuất khẩu cũng tăng mạnh ở một số thị trường như: Angeria (tăng trên 400% cả về lượng và kim ngạch), Nga (tăng trên 250% cả về lượng và kim ngạch), Chi Lê (tăng 183% về lượng và tăng 171% về kim ngạch), Ucraina (tăng 271% về lượng và tăng 258% về kim ngạch), Bỉ (tăng 232% về lượng và tăng 162% về kim ngạch). Hiện tại Việt Nam đang gặp khó khăn bởi mức cạnh tranh giá gạo với Thái Lan, khi nước này đang thực hiện chính sách giảm giá gạo để xuất khẩu phần gạo dự trữ với giá rẻ để giữ vững ngôi vị đầu bảng của mình. Và các thị trường tiêu thụ có nguy cơ sẽ chuyển từ gạo Việt Nam, Ấn Độ sang Thái Lan. Tuy nhiên, nhu cầu lương thực của thế giới thực tế luôn cao và Việt Nam có sẵn nguồn bạn hàng thường trực, hiện tại Việt Nam cũng đang trong giai đoạn đầu tư gạo có chất lượng cao với giá phù hợp nên có thể cạnh tranh với Thái Lan. Riêng Việt Nam được dự đoán dân số sẽ chạm mốc 100 triệu người vào năm 2020, nghĩa là trong vòng chưa đầy một thập kỷ nữa. Việt Nam phải đảm bảo đủ lương thực cho số dân tăng này trong khi quỹ đất hiện tại dành cho nông nghiệp thì ít và có nguy cơ giảm. Đây chính là thử thách mà Việt Nam cần phải vượt qua. Từ một quốc gia thiếu thốn lương thực, Việt Nam đã vươn lên thành nước xuất khẩu gạo đứng thứ hai trên thế giới, đánh dấu mốc quan trọng bằng an ninh lương thực toàn cầu và có tầm ảnh hưởng to lớn đến cục diện chính trị thế giới. Bên cạnh những thành công còn những mặt hạn chế cần giải quyết như: - Sản lượng gạo của Việt Nam luôn tăng theo hằng năm, nhưng chất lượng chưa gao làm giá gạo thấp và nguồn lợi nhuận thu về không cao. - Gạo của nước ta vẫn còn chưa có thương hiệu riêng cho mình - Thị trường xuất khẩu gạo chỉ tập trung vào các nước trong khu vực Châu Phi và Châu Á, nhưng nguồn thu về từ những nơi đó không cao. Còn thị trường cao cấp như Châu Âu, Châu Mỹ, Châu Úc thì vẫn chưa cạnh tranh được với Thái Lan. Nguyên nhân khách quan là do chu kỳ xuất khẩu gạo của Việt Nam không phù hợp với thị trường thế giới, Việt Nam lại là một trong năm quốc gia bị ảnh hưởng trực tiếp của biến đổi khí hận toàn cầu, thiên tai thường xảy ra nên làm mất mùa. Nguyên nhân chủ quan là nhà nước đang thực hiện chính sách kim tử tháp là chỉ tập trung đầu tư vào các Viện nghiên cứu mà không đầu tư nhiều cho người nông dân, nông dân chưa tiếp cận được với các chất lượng giống tốt, chỉ mua các giống đang bán tràn lan trên thị trường làm chất lượng gạo kém. Hiện nay, Việt Nam đang xuất khẩu gần 1/3 sản lượng gạo của mình, đóng góp hơn 20% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của thế giới và chiếm 1/5 lượng gạo xuất khẩu gạo toàn cầu. Việt Nam cũng thường cuyên cử các đoàn chuyên gia sang nhiều nước Châu Á, Châu Phi, Châu Mỹ Latinh để chia sẻ kinh nghiệm và được chính phủ, nhân dân các nước bạn, cộng đồng quốc tế hoan nghênh cũng như đánh giá cao. Sự chia sẻ này ảnh hướng rất lớn tới một số nước có nền nông nghiệp kém phát triển và thiếu kinh nghiệm, góp phần làm các quốc gia tại các khu vực trên có thể sản xuất được lương thực và tự cân bằng tình hình an ninh lương thực trong nước. Đề xuất giải pháp và chính sách để đảm bảo an ninh lương thực thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng Với điều kiện phát triển như hiện nay, ASEAN sẽ trở thành khu vực xuất khẩu gạo lớn, trong đó Việt Nam là nhân tố chính. Dự báo đến năm 2019, Việt Nam trở thành quốc gia số 1 về xuất khẩu gạo. Hiện tại, Việt Nam đã xuất khẩu gạo sang 30/55 nước châu Phi. Kỷ yếu Hội nghị khoa học 169 Trong đó, những thị trường nhập khẩu nhiều gồm có Bờ Biển Ngà, Ghana, Senegal, Angola, Cameroon, gạo Việt Nam chiếm lĩnh được thị trường ở đây là nhờ vào giá cả cạnh tranh và chất lượng tốt. Đây là tin vui mà cùng là một thách thức không nhỏ đối với ngành xuất khẩu gạo của Việt Nam. Nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu đã làm sản lượng ở nước ta luôn ổn định và có khi giảm. Do vậy mà nhà nước cần có những chính sách phát triển dài hạn để làm tốt vai trò của một quốc gia nông nghiệp hàng đầu thế giới. Trong đó, cần tập trung cải thiện chất lượng lương thực để xuất khẩu, đặc biệt là lúa- gạo, để sản phẩm đạt chất lượng tốt, vừa đảm bảo được vị thế của Việt Nam, vừa mang lại lợi nhuận cao để phát triển kinh tế- xã hội, mà còn có thể cải thiện cơ sở hạ tầng của các khu vực nông thôn để nhằm phát triển nông nghiệp. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, khu vực miền Trung luôn chịu nhiều thiên tai, vì thế cần phải luôn đảm bảo kho an ninh lương thực quốc gia để phòng tránh những nguy cơ thiên tai tiềm ẩn sau đó góp phần với các quốc gia còn lại trên thế giới đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu. An ninh lương thực không đơn thuần là vấn đề thiếu lương thực, Việt Nam nên giải quyết tốt hơn khả năng tiếp cận lương thực gắn liền biến động giá thực phẩm hoặc thay đổi đột ngột về thu nhập. Việt Nam là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất châu Á cùng với đó là tốc độ phát triển dân số tương đối nhanh. Do vậy, những thách thức mà Việt Nam phải đối mặt trong việc đảm bảo nhu cầu ăn uống, đảm bảo dinh dưỡng cho thế hệ sau là rất lớn. KẾT LUẬN Sự tồn vong của loài người phụ thuộc vào lương thực, điều này là không thể phủ nhận. Cho dù tiến trình hiện đại hóa nền kinh tế của các quốc gia đã và đang khiến tỷ trọng đóng góp vào tổng thu nhập quốc dân của ngành nông nghiệp ngày một giảm dần, song không vì thế mà tầm quan trọng của nông nghiệp giảm sút, bởi đây là yếu tố bảo đảm an ninh lương thực cho toàn xã hội. Vài năm gần đây, thế giới quan tâm hàng đầu tới an ninh lương thực bởi đây là vấn đề liên quan trực tiếp tới đảm bảo đời sống của người dân, đặc biệt các nhóm dễ tổn thương, và có hiệu ứng lan tỏa nhanh chóng trên diện rộng. Đối với Việt Nam, quốc gia sản xuất và xuất khẩu lương thực hàng đầu thế giới, đây vừa là thời điểm thể hiện trách nhiệm trước cộng đồng quốc tế vừa là thời cơ giương cao ngọn cờ nhân văn, góp phần quan trọng vào việc đảm bảo an ninh lương thực cho thế giới. Tuy nhiên, Việt Nam cũng là quốc gia đang phải đối phó với nhiều áp lực như biến đổi khí hậu, diện tích đất sản xuất bị sút giảm, dân số tăng nhanh (với trên 80 triệu người và ước tính sẽ đạt 100 triệu người vào năm 2020), .v.v.. Sự gia tăng dân số và suy giảm đất đai sản xuất mà chủ yếu do quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa, đã làm cho diện tích canh tác trên đầu người của Việt Nam xếp vào hạng thấp nhất thế giới, chỉ tính riêng đối với đất trồng lúa ước tính mỗi năm Việt Nam giảm khoảng 20 nghìn hecta. Bên cạnh đó, nguy cơ mất an ninh lương thực là do biến đổi khí hậu toàn cầu, một số nước tăng nguồn dự trữ lương thực, dân số tăng cao, diện tích trồng cây lương thực giảm sút và một số lượng đáng kể lương thực được dùng vào mục đích sản xuất ethanol dùng chạy xe thay vì để ăn. Thêm vào đó là những biến động chính trị ở Bắc Phi, Trung Đông và hậu quả của động đất, sóng thần, rò rỉ phóng xạ hạt nhân ở Nhật Bản Trong bối cảnh đó, nếu cộng với thiên tai ở một vài nơi trên thế giới nữa thì thị trường thế giới sẽ có đột biến và nguy cơ mất an ninh lương thực là khó tránh khỏi. Giá các loại hàng hoá, đặc biệt là giá lương thực thế giới tăng cao trong thời gian gần đây vừa là cơ hội vừa là thách thức đối với mỗi quốc gia. Chính những nguyên nhân trên đã dẫn tới những sự việc đáng tiếc xảy ra, cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu như một hồi chuông cảnh tỉnh toàn nhân loại cần phải quan tâm hơn nữa đến việc phát triển nông nghiệp. Dân số thế giới ngày càng đông, nhu cầu của mọi người về tiêu dùng lương thực ngày càng nhiều, nếu chúng ta không biết phát triển lương thực, tàn phá đất nông nghiệp và tài nguyên thì ắt hẳn thế hệ mai sau của chúng ta sẽ phải gánh chịu những hậu quả khôn lường. Một khi nhu cầu sống không được đảm bảo thì loài người sẽ dẫn đến tranh giành, xâu xé lẫn nhau cho mục tiêu sinh tồn. Chưa bao giờ an ninh lương thực được đặt nặng như ngày nay, chưa bao giờ loài người phải lo cho miếng ăn Kỷ yếu Hội nghị khoa học 170 nhiều như ngày nay trước thực tế về điều kiện sản xuất không hề thay đổi, dân số loài người ngày càng đông. Như vậy, trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam cần chủ động tích cực để tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức trong việc bảo đảm an ninh lương thực quốc gia và góp phần bảo đảm an ninh lương thực thế giới với tư cách là quốc gia xuất khẩu gạo đứng thứ 2 thế giới và là thành viên tích cực của nhiều tổ chức kinh tế quốc tế. TÀI LIỆU THAM KHẢO Lê Anh Thực, “An ninh lương thực của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế”, Luận văn Thạc sĩ ngành kinh tế thế giới và quan hệ kinh tế, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, 2012. TS. Nguyễn Bá Thuỷ, “Dân số, biến đổi khí hậu, an ninh lương thực và phát triển bền vững ở Việt Nam”, Tổng cục dân số- kế hoạch hoá gia đình, số 8 (101), 2009. Nguyễn Kim Hồng- Nguyễn Thị Bé Ba, “An ninh lương thực đồng bằng sông Cửu Long”, Tạp chí Khoa học trường Đại học Sư Phạm TPHCM, số 32 (66), 2012. Bài viết “Đảm bảo an ninh lương thực trên thế giới và Việt Nam” được đăng trên Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung Ương, Số 14-2008. Bài viết “Thị trường xuất khẩu gạo 6 tháng đầu năm 2017”, trang website Trung Tâm Thông Tin Công nghiệp và Thương Mại - Bộ Công Thương (VITIC), ngày 13/07/2017. Bài viết “Năm 2014, đẩy mạnh xuất khẩu gạo sang châu Phi”, trang website chau-Phi/192405.vgp. Tài liệu tham khảo đặc biệt của Thông tấn xã Việt Nam các số: số 202- 1/9/2008, số 137- 17/6/2009, số 052- 6/3/2009, số 102- 7/5/2008. Trang xúc tiến thương mại của Bộ NN&PTNT. Tổng cục Hải Quan.