Vận dụng quan điểm triết học Mác xit về qui luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ lực lượng sản xuất để phát triển những thành tựu, hạn chế trong phát triển kinh tế - Xã hội của Việt Nam trong giai đoạn từ đổi mới đến nay

PhÇn më ®Çu Tõ khi xuÊt hiÖn con ng­êi trªn hµnh tinh nµy, ®Õn ngµy nay ®· tr¶i qua 5 ph­¬ng thøc s¶n xuÊt: c«ng x· nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, x· héi phong kiÕn, chñ nghÜa t­ b¶n, chñ nghÜa x· héi. T­ duy nhËn thøc cña con ng­êi kh«ng dõng l¹i ë mét chç mµ ngµy cµng ph¸t triÓn hoµn thiªn h¬n. Tõ ®ã kÐo theo sù thay ®æi ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt còng nh­ quan hÖ s¶n xuÊt. Tõ h¸i l­îm s¨n b¾t ®Ó duy tr× cuéc sèng ®Õn tr×nh ®é khoa häc kÜ thuËt l¹c hËu, ®Õn ngµy nay tr×nh ®é khoa häc ®· ®¹t tíi møc tét ®Ønh. Mµ cèt lâi cña nÒn s¶n xuÊt x· héi chÝnh lµ sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc l­îng s¶n xuÊt, nh­ M¸c vµ ¡nghen nãi, ®ã lµ quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt. Tõ quan ®iÓm nµy cña chñ nghÜa M¸c xÝt, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· vËn dông vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n­íc ta trong giai ®o¹n tõ ®æi míi ®Õn nay. BiÖn chøng quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc l­îng s¶n xuÊt t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng ta cã ®­îc nhËn thøc vÒ s¶n xuÊt x· héi vµ kÜ thuËt. ThÊy ®­îc ý nghÜa ®ã, t«i xin bµy tá mét vµi ý kiÕn b¶n th©n vÒ vÊn ®Ò: "VËn dông quan ®iÓm triÕt häc M¸c xit vÒ qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt ®Ó ph¸t triÓn nh÷ng thµnh tùu, h¹n chÕ trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n tõ ®æi míi ®Õn nay". PhÇn néi dung I. Lùc l­îng s¶n xuÊt - Quan hÖ s¶n xuÊt - quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt 1. Lùc l­îng s¶n xuÊt + Lùc l­îng s¶n xuÊt biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®ång thêi thÓ hiÖn n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt bao gåm: ng­êi lao ®éng víi kÜ n¨ng lao ®éng cña hä vµ t­ liÖu s¶n xuÊt, tr­íc hÕt lµ cong cô lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, søc lao ®éng cña con ng­êi vµ t­ liÖu s¶n xuÊt, tr­íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng kÕt hîp víi nhau thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt. Trong c¸c yÕu tè cÊu thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt, con ng­êi lao ®éng vµ c«ng cô lao ®éng lµ yÕu tè quan träng nhÊt. Ng­êi lao ®éng lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt, víi søc m¹nh vµ kÜ n¨ng lao ®éng cña m×nh, sö dông t­ liÖu lao ®éng (c«ng cô lao ®éng) t¸c ®éng vµo ®èi t­îng lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. C«ng cô lao ®éng do con ng­êi t¹o ra víi môc ®Ých "nh©n" søc m¹nh b¶n th©n lªn trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt. Sù c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn kh«ng ngõng cña c«ng cô lao ®éng ®· lµm biÕn ®æi toµn bé t­ liÖu s¶n xuÊt. 2. Quan hÖ s¶n xuÊt Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt x· héi). Do con ng­êi kh«ng thÓ t¸ch khái céng ®ång nªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i cã nh÷ng mèi quan hÖ víi nhau. VËy viÖc ph¶i thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ trong s¶n xuÊt tù nã ®· lµ mét vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt. Nh×n tæng thÓ quan hÖ s¶n xuÊt gåm 3 mÆt: - Quan hÖ së h÷u ®èi víi t­ liÖu s¶n xuÊt, tøc lµ quan hÖ gi÷a ng­êi víi t­ liÖu s¶n xuÊt, nãi c¸ch kh¸c lµ t­ liÖu s¶n xuÊt thuéc vÒ ai. - Quan hÖ trong tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt, tøc lµ quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong s¶n xuÊt vµ trao ®æi cña c¶i vËt chÊt nh­: ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c ho¸ lao ®éng, quan hÖ gi÷a ng­êi qu¶n lý vµ c«ng nh©n… - Quan hÖ trong ph©n phèi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra, tøc lµ quan hÖ chÆt chÏ gi÷a s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm víi cïng mét môc tiªu chung lµ sö dông hîp lÝ vµ cã hiÖu qu¶ t­ liÖu s¶n xuÊt. 3. Qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt Lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt, chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau mét c¸ch biÖn chøng, t¹o thµnh qui luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Tõ ®ã t¹o nªn qui luËt c¬ b¶n nhÊt cña sù vËn ®éng, ph¸t triÓn x· héi. Khuynh h­íng chung cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn ®ã xÐt ®Õn cïng lµ b¾t nguån tõ sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, tr­íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng. Sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®­îc ®¸nh dÊu b»ng tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt trong tõng giai ®o¹n lÞch sö thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ng­êi trong giai ®o¹n lÞch sö ®ã. Tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt biÓu hiÖn ë tr×nh ®é c«ng cô lao ®éng, tr×nh ®é, kinh nghiÖm vµ kÜ n¨ng lao ®éng cña con ng­êi, tr×nh ®é tæ chøc vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi, tr×nh ®é øng dông khoa häc vµo s¶n xuÊt. Sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh vµ lµm thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt cho phï hîp víi nã. Khi mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt míi ra ®êi th× yªu cÇu quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Sù phï hîp nµy t¹o ®iÒu kiÖn sö dông vµ kÕt hîp mét c¸ch tèi ­u gi÷a ng­êi lao ®éng víi t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó lùc l­îng s¶n xuÊt cã c¬ së ®Ó ph¸t triÓn hoµn thiÖn. Sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®Õn mét møc nhÊt ®Þnh sÏ lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt tõ chç phï hîp trë thµnh kh«ng phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. §iÒu nµy dÉn ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt k×m h·m lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ yªu cÇu kh¸ch quan tÊt yÕu lµ ph¶i thay thÕ quan hÖ s¶n xuÊt. Nh­ C¸c M¸c ®· viÕt: "Tíi mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo ®ã, c¸c lùc l­îng s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi m©u thuÉn víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã.. trong khi ®ã tõ tr­íc ®Õn giê c¸c lùc l­îng s¶n xuÊt vÉn ph¸t triÓn. Tõ chç lµ nh÷ng h×nh thøc cña lùc l­îng s¶n xuÊt, nh÷ng quan hÖ Êy trë thµnh nh÷ng xiÒng xÝch cña c¸c lùc l­îng s¶n xuÊt. Khi ®ã b¾t ®Çu thêi ®¹i mét cuéc c¸ch m¹ng x· héi. Lùc l­îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt, nh­ng quan hÖ s¶n xuÊt còng cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi vµ t¸c ®éng tröo l¹i sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt, t¸c ®éng ®Õn th¸i ®é cña con ng­êi trong lao ®éng s¶n xuÊt, ®Õn tæ chøc ph©n c«ng lao ®éng x· héi, ®Õn ph¸t triÓn vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ… do ®ã t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, ng­îc l¹i sÏ k×m h·m. Vµ khi quan hÖ s¶n xuÊt k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt th× theo quy luËt chung, quan hÖ s¶n xuÊt cò sÏ ®­îc thay thÕ b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp ®Ó thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt võa cã t¸c ®éng cho nhau l¹i võa m©u thuÉn víi nhau. ViÖc ph¶n ¸nh m©u thuÉn nµy lµ yªu cÇu cÇn cã. Nã ph¶i th«ng qua nhËn thøc vµ c¶i t¹o x· héi cña con ng­êi. Trong x· héi cã giai cÊp ph¶i th«ng qua ®Êu tranh giai cÊp, qua c¸ch m¹ng x· héi. II. Sù vËn dông cña §¶ng ta trong ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n­íc ta tõ ®æi míi ®Õn nay 1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn Sau ®éc lËp, nÒn kinh tÕ n­íc ta cßn gÆp v« vµn khã kh¨n do thãi quen lao ®éng tù cung tù cÊp, nÒn s¶n xuÊt nhá lÎ, tr×nh ®é khoa häc kÐm ph¸t triÓn, ®êi sèng x· héi v« cïng khã kh¨n… Víi hoµn c¶nh míi, ®Êt n­íc tiÕn lªn CNXH, ®ßi hái n­íc ta ph¶i cã mét chÕ ®é kinh tÕ phï hîp, ®ã lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. Thêi gian qua, chóng ta qu¸ coi träng vai trß cña quan hÖ s¶n xuÊt, cho r»ng cã thÓ ®­a quan hÖ s¶n xuÊt ®i tr­íc ®Ó më ®­êng san ®Êt, thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Quan niÖm Êy lµ sai lÇm, sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt trong thêi gian qua lµ minh chøng cho ®iÒu Êy vµ do ®ã g©y ra sù m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt víi h×nh thøc kinh tÕ - x· héi ®­îc ¸p ®Æt mét c¸ch chñ quan trªn ®Êt n­íc ta. Mèi m©u thuÉn Êy ®· ®em theo nhiÒu hËu qu¶ ngoµi ý muèn: Kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, x· héi n¶y sinh nhiÒu tiªu cùc, tÖ n¹n, tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm… yªu cÇu cÊp thiÕt lµ ph¶i gi¶i quyÕt ®óng ®¾n m©u thuÉn gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt - quan hÖ s¶n xuÊt, tõ ®ã kh¾c phôc khã kh¨n vµ tiªu cùc cña nÒn kinh tÕ - x· héi. ThiÕt lËp quan hÖ s¶n xuÊt míi víi nh÷ng b­íc ®i phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. §ã lµ sù cho phÐp phôc håi vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa t­ b¶n, bu«n b¸n tù do réng r·i, n©ng cao ®êi sèng x· héi,… Nh­ lêi cña ®ång chÝ Lª Kh¶ Phiªu nãi: "… kh«ng chÊt nhËn ViÖt Nam theo con ®­êng chñ quan cña t­ b¶n nh­ng kh«ng ph¶i triÖt tiªu t­ b¶n trªn ®Êt n­íc ViÖt Nam vµ vÉn quan hÖ víi CNTB trªn c¬ së cã lîi cho ®«i bªn vµ nh­ vËy cho phÐp ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n lµ s¸ng suèt". Hay quan ®iÓm tõ §¹i héi §¶ng VI còng kh¼ng ®Þnh: kh«ng nh÷ng kh«i phôc thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n vµ kinh tÕ c¸ thÓ mµ cßn ph¶i ph¸t triÓn chóng réng r·i theo chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Nh­ng ®iÒu quan träng lµ ph¶i nhËn thøc ®­îc vai trß cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc trong thêi k× qu¸ ®é. 2. Qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®­îc vËn dông trong qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt n­íc CNH- H§H ®­îc xem xÐt tõ t­ duy triÕt häc lµ thuéc ph¹m trï cña lùc l­îng s¶n xuÊt trong mèi quan hÖ biÖn chøng cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. Muèn CNH-H§H ®Êt n­íc cÇn ph¶i cã tiÒm lùc vÒ kinh tÕ, con ng­êi, trong ®ã lùc l­îng s¶n xuÊt lµ yÕu tè v« cïng quan träng. Ngoµi ra ph¶i cã sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Víi tiÒm n¨ng lao ®éng lín nh­ng c«ng cô lao ®éng l¹i hÕt søc th« s¬ l¹c hËu, CNH-H§H ®øng tr­íc khã kh¨n lín cÇn nhanh chãng kh¾c phôc. §¶ng ta ®· thùc hiÖn mét c¬ cÊu së h÷u hîp quy luËt, g¾n liÒn víi mét c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ hîp lÝ vµ trong thêi c¬ còng nh­ th¸ch thøc to lín hiÖn nay, ®Êt n­íc ta ®ang cã rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng ph¸t triÓn, mµ cèt lâi cña sù ph¸t triÓn Êy vÉn lµ quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Môc tiªu CNH-H§H ®Êt n­íc ®ang ®­îc nç lùc thùc hiÖn vµ ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ. Cïng víi nã vÉn lµ nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ song t­¬ng lai ph¸t triÓn ®Êt n­íc vÉn mang nhiÒu yÕu tè kh¶ quan. III. Thµnh tùu vµ h¹n chÕ trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ViÖt Nam tõ ®æi míi ®Õn nay 1. Thµnh tùu Trong ®¹i héi §¶ng VI (12/1986) lµ mét thêi gian qua träng, ®¸nh dÊu b­íc chuyÓn m×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc ta: xo¸ bá chÕ ®é bao cÊp s¶n phÈm, b·i bá sù cÊm ®o¸n ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, sù ph¸t triÓn yÕu ít cña ®êi sèng x· héi ®­îc thay thÕ b»ng sù héi nhËp víi thÕ giíi, quan t©m vµ chó träng ph¸t triÓn ®êi sèng cña nh©n d©n… §¹i héi VII (6/1991), §¹i héi VIII (6/1996), §¹i héi IX (4/2001) ®· tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh bæ sung vµ hoµn thiÖn c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ - x· héi: ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, ®iÒu chØnh c¬ cÊu c¸c ngµnh kinh tÕ, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, ®æi míi vÒ c«ng cô lao ®éng vµ chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ- x· héi, më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i, c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n. Sau 18 n¨m thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ cã ý nghÜa quan träng. - NÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng liªn tôc, nhiÒu n¨m tèc ®ä cao. Trong 5 n¨m ®Çu ®æi míi (1986-1990), khi chÕ ®é bao cÊp bÞ xo¸ bá dÇn, c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ hîp t¸c x· gÆp nhiÒu khã kh¨n, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ c¸ thÓ ch­a ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ r¬i vµo t×nh tr¹ng bÊt æn, b×nh qu©n chØ ®¹t 3,9%/n¨m (riªng 1986: 0,3%) vµ l¹m ph¸t cao kÐo dµi. Nh­ng ®Çu thËp kØ 90, nÒn kinh tÕ liªn tôc t¨ng tr­ëng æn ®Þnh vµ ®¹t ®Õn ®Ønh cao lµ 9,5% vµo n¨m 1995. §Æc biÖt trong kÕ ho¹ch 5 n¨m (1991-1995), ta ®· hoµn thµnh v­ît møc nhiÒu chØ tiªu chñ yÕu ®­a n­íc ta thùc sù tho¸t khái khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi, chuyÓn sang thêi k× ®Èy m¹nh CNH-H§H ®Êt n­íc. Toµn bé c¸c môc tiªu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996-2000 vµ chiÕn l­îc 10 n¨m ®Òu ®¹t vµ v­ît kÕ ho¹ch. GDP trong 10 n¨m nµy t¨ng b×nh qu©n 7,56%/n¨m ®Õn GDP 2000 gÊp 2,07% lÇn n¨m 1990. §Õn n¨m 2000-2002 tèc ®é t¨ng tr­ëng ®¹t æn ®Þnh 6,7%; 6,8% vµ 7,0%. N«ng nghiÖp ph¸t triÓn toµn diÖn c¶ trång trät vµ ch¨n nu«i, nghÒ rõng vµ thuû s¶n. S¶n l­îng l­¬ng thùc t¨ng nhanh tõ 21,5 triÖu tÊn (1990) lªn 27,5 triÖu tÊn (1995) vµ 34,5 triÖu tÊn (2000), gÇn 36 triÖu tÊn (2002), b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 1,4 triÖu tÊn. Tèc ®é t¨ng l­¬ng thùc b×nh qu©n 5%, cao h¬n tèc ®é t¨ng d©n sè (1,8%) nªn s¶n l­îng l­¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng­êi t¨ng tõ 304 kg (1985) lªn 364 kg (1995); 444,8 kg (2000) & 450 kg (2002). ViÖt Nam tõ n­íc thiÕu l­¬ng thùc, ®Õn 1989 trë thµnh n­íc xuÊt khÈu g¹o thø 2 thÕ giíi. Së dÜ n«ng nghiÖp t¨ng nhanh lµ nhê nh÷ng ®æi míi trong c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý nhµ n­íc: N«ng d©n ®­îc giao ruéng ®Ó sö dông l©u dµi, ph¸t triÓn trang tr¹i, khuyÕn khÝch khaihoang më réng diÖn tÝch canh t¸c, n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång. Nh÷ng thµnh tùu trªn mÆt trËn l­¬ng thùc ®· gãp phÇn quan träng vµo sù æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n. Trong 10 n¨m 1991 - 2000, b×nh qu©n mçi n¨m xuÊt khÈu g¹o t¨ng 7,6%, cao su t¨ng 12,4%; cµ phª t¨ng 17,7%; rau qu¶ t¨ng 10,8%; h¹t tiªu 24,8%; h¹t ®iÒu t¨ng 37,5%. Tæng gi¸ trÞ n«ng s¶n xuÊt khÈu chiÕm 40% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¶ n­íc. Mét nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ h×nh thµnh g¾n víi thÞ tr­êng quèc tÕ. C«ng nghiÖp t¨ng liªn tôc, b×nh qu©n trong thêi k× 1991-1995 t¨ng 13,7%; 1996-2000 t¨ng 13,2%. C«ng nghiÖp t¨ng nhanh lµ do ®Çu t­ lín cña nhµ n­íc trong nh÷ng n¨m tr­íc ®©y cho mét sè ngµnh quan träng nh­ dÇu khÝ, ®iÖn, xi m¨ng, thÐp, giÊy, ®­êng… nh­ng quan träng h¬n c¶ lµ sù ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý cña nhµ n­íc, xo¸ bá bao cÊp, nhËn vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi… HÖ thèng ®­êng giao th«ng, b­u ®iÖn ®­îc x©y dùng míi vµ n©ng cÊp trªn kh¾p mäi miÒn tæ quèc: quèc lé 1A, 5, 18, s©n bay, bÕn c¶ng ®­îc n©ng cÊp vµ x©y dùng. Th­¬ng m¹i vµ dÞch vô cã nhiÒu khëi s¾c. - C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch theo h­íng tiÕn bé: chuyÓn tõ khu vùc I (N«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n) sang khu vùc II (c«ng nghiÖp - x©y dùng) vµ khu vùc III (dÞch vô), chuyÓn tõ khu vùc quèc doanh, hîp t¸c x· sang ®a thµnh phÇn vµ chuyÓn theo h­íng h×nh thµnh 3 vïng kinh tÕ träng ®iÓm ë 3 miÒn B¾c- Trung- Nam. - §Èy lïi l¹m ph¸t: 1986: 774,7%; 1990: 67,4%; 1995: 12,7%; 1997: 3,7%; 1999: 0,1%. - Kinh tÕ ®èi ngo¹i ph¸t triÓn nhanh: kim ng¹ch xuÊt khÈu 1996: 882,9 triÖu USD; 2001: 15,027 tØ USD; NhËp khÈu: 2,16 tØ USD (1986); 16,162 tØ USD (2001). - §êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt: lao ®éng cã viÖc t¨ng t¨ng nhanh, mçi n¨m t¹o 1,3 triÖu viÖc lµm míi, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t gÇn 400 USD/n¨m . Sè hé giµu t¨ng > 10%; sè hé nghÌo gi¶m 55% (1989) cßn 11,4% (2000). Nh÷ng thµnh tùu t¨ng tr­ëng vµ æn ®Þnh ho¸ kinh tÕ, t×nh h×nh x· héi ®· ®­îc c¶i thiÖn rÊt nhiÒu. TØ lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn gi¶m mçi n¨m 1‰ vµ gi÷ møc b×nh qu©n 2,1%/ n¨m, gi¶m so víi thêi kú tr­íc (2,3%) nh­ng vÉn cao h¬n môc tiªu ®Ò ra (1,9%). Sè ng­êi ®i häc b×nh qu©n tÝnh trªn 1 v¹n d©n, t¨ng tõ 1834 ng­êi (1990) t¨ng lªn 2171 ng­êi (1995). TØ träng chi cho c¸c lÜnh vùc x· héi chiÕm tõ 24,4 - 28,4% tæng ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ cã xu h­íng t¨ng lªn. HÖ thèng y tÕ ®­îc c¶i thiÖn, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng b¶o hiÓm y tÕ. T×nh h×nh n«ng th«n ®­îc c¶i thiÖn thªm mét b­íc. Cã kho¶ng 60,2% sè x· cã ®iÖn; 86,4% sè x· cã ®­êng « t«, 91,6% sè x· cã tr­êng phæ th«ng c¬ së. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc lµ kÕt qu¶ cña con ®­êng ®æi míi do §¶ng khëi x­íng vµ l·nh ®¹o. Nã lµ kÕt qu¶ cña nhËn thøc ®óng ®¾n qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi hiÖn nay. 2. H¹n chÕ Do nÒn kinh tÕ n­íc ta chñ yÕu vÉn lµ n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp cßn nhá bÐ, kÕt cÊu h¹ tÇng kÐm ph¸t triÓn, c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt ch­a x¸c ®­îc nhiÒu. MÆc dï c¬ cÊu c¸c ngµnh trong GDP cã chuyÓn dÞch râ rÖt nh­ng c¬ cÊu lao ®éng chËm biÕn ®æi. HiÖn nay h¬n 75% d©n sè vÉn sèng ë n«ng th«n, lao ®éng n«ng nghiÖp vÉn chiÕm > 60% tæng sè lao ®éng x· héi. NÒn kinh tÕ cã møc t¨ng tr­ëng kh¸ nh­ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ cßn thÊp. §Êt n­íc ViÖt Nam vÉn thuéc 20 n­íc nghÌo nhÊt thÕ giíi. §©y lµ th¸ch thøc cùc k× to lín cÇn ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng ®Ó gi¶i quyÕt. Vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ - x· héi cßn yÕu: kh¶ n¨ng kiÒm chÕ l¹m ph¸t cßn ch­a v÷ng ch¾c. Ng©n s¸ch thu kh«ng ®ñ chi, tØ lÖ béi chi ng©n s¸ch cßn cao. T×nh tr¹ng bÊt c«ng x· héi, tham nhòng, bu«n lËu, vi ph¹m kØ c­¬ng cßn nÆng vµ phæ biÕn. N¹n bu«n lËu vµ tÖ quan liÖu ®­îc coi lµ quèc n¹n, ®­îc ®­a vµo ch­¬ng tr×nh nghÞ sù quan träng hµng ®Çu cña ViÖt Nam. Song hiÖn nay vÉn ch­a chèng ®­îc, thËm chÝ cßn cã phÇn nghiªm träng h¬n. H¹n chÕ trong nÒn kinh tÕ x· héi n­íc ta cßn nhiÒu. Nguyªn nh©n cña nh÷ng yÕu kÐm ®ã lµ do hËu qu¶ cña nhiÒu n¨m tr­íc ®Ó l¹i khi kh«ng hiÓu râ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt, sù phï hîp mang tÝnh tÊt yÕu cña chóng, ®ßng thêi nh÷ng bÊt lîi cña t×nh h×nh thÕ giíi hiÖn nay vµ nh÷ng khuyÕt ®iÓm cßn mang tÝnh chñ quan duy ý chÝ trong c«ng t¸c l·nh ®¹o cña §¶ng vµ qu¶n lý cña Nhµ n­íc ta. PhÇn kÕt luËn §¶ng vµ Nhµ n­íc cÇn ph¶i hiÓu vµ vËn dông tèt quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Trªn thùc tÕ kh«ng thÓ cã sù phï hîp tuyÖt ®èi gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt song ph¶i tuú theo t×nh h×nh thùc tÕ mµ chän gi¶i ph¸p phï hîp. Sù vËn dông ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc sÏ ®em l¹i thµnh tùu v« cïng to lín cho nÒn kinh tÕ - x· héi n­íc ta, hoµn thµnh tèt môc tiªu CNH-H§H ®Êt n­íc. Tuy vËy, h¹n chÕ, yÕu kÐm vÉn cßn rÊt nhiÒu, ®ßi hái cÇn cã sù nç lùc hÕt søc, ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng vèn cã ®Ó kh¾c phôc. ChØ tÝnh tõ ®æi míi ®Õn nay, ®Êt n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn m×nh lín lao trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi. §ã lµ nhê sù nhËn thøc vµ vËn dông kÞp thêi quy luËt vÒ sù phï hîp quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt më ra con ®­êng ®Çy høa hÑn cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Trong t­¬ng lai, chóng ta sÏ lµ nh÷ng ng­êi g¸nh v¸c nhiÖm vô x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc, v× vËy ngay tõ lóc nµy cÇn nhËn thøc râ rµng vµ ®óng ®¾n mèi quan hÖ biÖn chøng cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt, nh­ quan ®iÓm triÕt häc M¸c xÝt th× ®ã lµ quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c - Lªnin - NXB ChÝnh trÞ quèc gia Gi¸o tr×nh lÞch sö kinh tÕ - NXB Thèng kª PhÇn cam ®oan T«i xin cam ®oan r»ng tiÓu luËn trªn lµ do b¶n th©n t«i t×m kiÕm tµi liÖu, suy nghÜ vµ tù viÕt ra, cã sù tham kh¶o cña c¸c tµi liÖu trªn. Vµ t«i kh«ng hÒ sao chÐp tiÓu luËn cña c¸c b¹n kh¸c, kh«ng nhê viÕt hé, kh«ng thuª viÕt hé. Trªn ®©y lµ phÇn cam ®oan cña t«i vÒ bµi tiÓu luËn cña m×nh. Sinh viªn Hoµng Minh YÕn Môc lôc