Vấn đề phát triển kinh tế đối ngoại trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội tại Việt Nam

LêI Më §ÇU Cã thÓ nãi , trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu , khu vùc ho¸ vµ ®­îc biÓu hiÖn râ nhÊt ë xu thÕ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng thÕ giíi trong mÊy thËp niªn gÇn ®©y , ®èi víi bÊt cø quèc gia nµo viÖc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®óng ®¾n ho¹t ®éng më cöa héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi cã ý nghÜa to lín ®èi víi viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi . §Æc biÖt ®èi víi n­íc ta kÓ tõ khi thùc hiÖn chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kinh tÕ tËp trung bao cÊp sang c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa (1986) th× vÊn ®Ò ®ã l¹i cµng trë nªn hÕt søc quan träng. Thùc tÕ c¸c n­íc ph¸t triÓn ®i tr­íc ®· cho thÊy viÖc chó träng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i trong c«ng cuéc më cöa héi nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi lµ hoµn toµn cã c¬ së vµ hoµn toµn ®óng ®¾n . Lîi Ých kinh tÕ – x· héi mµ kinh tÕ ®èi ngo¹i mang l¹i cho ®Êt n­íc lµ hÕt søc to lín ,®ã lµ sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt , ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ , t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi , tÝch luü ngo¹i tÖ , t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc , gi¶i quyÕt viÖc lµm , c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n … Tr­íc tÇm quan träng vÒ vÊn ®Ò ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi nh»m ®­a n­íc ta tõ mét n­íc n«ng nghiÖp nghÌo nµn l¹c hËu lªn thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn v÷ng m¹nh ngang tÇm c¸c quèc gia ph¸t triÓn trªn thÕ giíi kh«ng nh÷ng vÒ tiÒn cña , vÒ nguån lùc mµ cßn vÒ quan hÖ quèc tÕ , t«i ®· chän ®Ò tµi “ VÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam’’. Víi tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ , vµ trong giíi h¹n nhá hÑp cña bµi viÕt nµy t«i chØ xin gãp mét sè ý kiÕn trong viÖc ®­a ra c¸i nh×n tæng quan vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ë n­íc ta bao gåm ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng , ®Çu t­ quèc tÕ vµ dÞch vô thu ngo¹i tÖ vµ chØ râ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc ®ång thêi gãp phÇn ®Ò ra ph­¬ng h­íng , biÖn ph¸p ®Ó ph¸t triÓn , më réng vµ n©ng cao ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i . Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch¸c ch¾n cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt vµ khuyÕt ®iÓm do vËy t«i rÊt mong nhËn ®­îc sù nhËn xÐt vµ gãp ý . Còng qua ®©y t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o – gi¸o s­ tiÕn sÜ Ph¹m Quang Phan ng­êi ®· gióp ®ì vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho t«i hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy . NéI DUNG CH¦¥NG 1 TÝNH TÊT YÕU KH¸CH QUAN CñA VIÖC Më RéNG KINH TÕ §èI NGO¹I 1.1 Kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ g× ? Kinh tÕ ®èi ngo¹i cña mét quèc gia lµ mét bé phËn cña kinh tÕ quèc tÕ, lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ kinh tÕ , khoa häc , kÜ thuËt ,c«ng nghÖ cña mét quèc gia nhÊt ®Þnh víi c¸c quèc gia kh¸c cßn l¹i hoÆc víi c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c, ®­îc thùc hiÖn d­íi nhiÒu h×nh thøc , h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Vai trß cña kinh tÕ ®èi ngo¹i Kinh tÕ ®èi ngo¹i cã vai trß rÊt quan träng trong c«ng cuéc ph¸t triÓn cña mçi quèc gia ®Æc biÖt lµ ®èi víi n­íc ta ®ang trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi , trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Kinh tÕ ®èi ngo¹i gãp phÇn nèi liÒn s¶n xuÊt,trao ®æi , thÞ tr­êng trong n­íc víi quèc tÕ vµ víi khu vùc , nhê cã ho¹t ®éng kinh tÒ ®èi ngo¹i n­íc ta cã thÓ trao ®æi hµng ho¸ s¶n phÈm víi c¸c n­íc kh¸c nghÜa lµ võa xuÊt khÈu ra n­íc ngoµI,võa nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ ,s¶n phÈm cÇn thiÕt.Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ,hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®ang trong giai ®o¹n quan träng v× thÕ cÇn cã mét nguån vèn lín , cÇn khoa häc,kü thuËt c«ng nghÖ míi cÇn nh÷ng kinh nghiÖm x©y dùng vµ qu¶n lý nÒn kinh tÕ , nhê cã kinh tÕ ®èi ngo¹i mµ chóng ta ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu quan träng ®ã .Kh«ng chØ nh­ vËy , kinh tÕ ®èi ngo¹i cßn gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ thùc hiÖn tèt môc tiªu x©y dùng n­íc ta thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ,t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm , gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp ,t¨ng thu nhËp ,æn ®Þnh vµ c¶I thiÖn ®êi sèng nh©n d©n theo môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh. Nh÷ng c¬ së khoa häc cña viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i Ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ : Ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh tËp trung viÖc s¶n xuÊt vµ cung cÊp m«t hoÆc mét sè lo¹i s¶n phÈm vµ dÞnh vô cña mét quèc gia nhÊt ®Þnh dùa trªn c¬ së nh÷ng lîi thÕ cña quèc gia ®ã vÒ c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn ,kinh tÕ khoa häc ,c«ng nghÖ vµ x· héi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña quèc gia kh¸c th«ng qua trao ®æi quèc tÕ . VËy v× sao nãi ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ lµ c¬ së kh¸ch quan cña viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i ? Sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ lµm xuÊt hiÖn nhiÒu h×nh thøc hîp t¸c gi÷a c¸c n­íc ,®ã chÝnh lµ mét biÓu hiÖn cña kinh tÕ ®èingo¹i. Ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ víi tèc ®é ph¸t triÓn ngµy cµng nhanh c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u d­íi t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt l¹i cµng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i . Sù biÕn ®æi c¬ cÊu nghµnh vµ c¬ cÊu lao ®éng ®· xuÊt hiÖn c¸c nghµnh míi nh­ dÞch vô ,… tõ ®ã ho¹t®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i l¹i cµng phong phó h¬n trªn nhiÒu lÜnh vùc trªn nhiÒu mÆt víi nhiÒu n­íc h¬n Lý thuyÕt vÒ lîi thÕ –C¬ së lùa chän cña th­¬ng m¹i quèc tÕ: Cuèi thÕ kû XVII ®Çu thÕ kû XVIII, nh÷ng nhµ kinh tÕ häc tµi s¶n cæ ®iÓn ®· ®­a ra quan ®iÕm lîi thÕ tuyÖt ®èi trong trao ®æi quèc tÕ .Nã ®Ò cËp tíi sè l­îng cña mét lo¹i s¶n phÈm cã thÓ ®­îc s¶n xuÊt ra sö dông cïng mét nguån lùc ë hai n­íc kh¸c nhau . Mét n­íc ®­îc coi lµ cã lîi thÕ tuyÖt ®èi so víi n­íc kia trong viÖc s¶n xuÊt mét hµng ho¸ A khi cïng mét nguån lùc cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc nhiÒu s¶n phÈm A ë n­íc thø nhÊt h¬n lµ n­íc thø hai. Khi mçi n­íc cã lîi thÕ tuyÖt ®èi so víi n­íc kh¸c vÒ mét lo¹i hµng ho¸, th× lîi Ých th­¬ng m¹i lµ râ rµng . Nh­ng nÕu n­íc A cã thÓ s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ h¬n n­íc B c¶ hai mÆt hµng ®em trao ®æi th× ®iÒu g× sÏ x¶y ra? §Ó tr¶ lêi c©u hái nµy ,D. Ricardo ®­a ra lý thuyÕt vÒ lîi thÕ so s¸nh. Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh kh¼ng ®Þnh r»ng , nÕu mét n­íc cã lîi thÕ so s¸nh trong mét sè s¶n phÈm vµ kÐm lîi thÕ so s¸nh trong mét sè s¶n phÈm kh¸c th× n­íc ®ã sÏ cã lîi trong chuyªn m«n ho¸ vµ ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ . Th­¬ng m¹i quèc tÕ chñ yÕu phô thuéc vµo lîi thÕ so s¸nh chø kh«ng ph¶i chØ phô thuéc vµo lîi thÕ tuyÖt ®èi. Cô thÓ , «ng cho r»ng mét ®Êt n­íc cã lîi thÕ so s¸nh trong viÖc s¶n xuÊt mét mÆt hµng nµo ®ã nÕu n­íc ®ã cã chi phÝ s¶n xuÊt t­¬ng ®èi vÒ mÆt hµng ®ã thÊp h¬n so víi n­íc kh¸c . VÝ dô : Chi phÝ s¶n xuÊt l­¬ng thùc vµ quÇn ¸o cña Mü thÊp h¬n Ch©u ¢u tøc lµ Mü cã lîi thÕ tuyÖt ®èi vÒ c¶ hai mÆt hµng . Tuy nhiªn Mü chØ cã lîi thÕ so s¸nh vÒ l­¬ng thùc , cßn Ch©u ¢u l¹i cã lîi thÕ so s¸nh vÒ mÆt hµng quÇn ¸o. Nh­ vËy n­íc Mü nªn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt lu¬ng thùc cßn Ch©u ¢u th× nªn chuyªn m«n ho¸ vÒ mÆt hµng quÇn ¸o. S¶n phÈm Hao phÝ lao ®éng Mü Ch©u ¢u 1 ®¬n vÞ l­¬ng thùc 1 ®¬n vÞ quÇn ¸o 1 3 2 4 Nh­ vËy , mçi n­íc cã mét lîi thÕ so s¸nh nhÊt ®Þnh vÒ mét sè mÆt hµng vµ kÐm lîi thÕ vÒ mét sè mÆt hµng kh¸c , ®ã chÝnh lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh viÖc chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt mÆt hµng nµo , tõ ®ã cã nh÷ng quyÕt ®Þnh lùa chän c¸c h×nh thøc kinh tÕ ®èi ngo¹i cô thÓ . Xu thÕ thÞ tr­êng thÕ giíi : Chóng ta ®ang sèng trong mét thÕ giíi mµ xu thÕ toµn cÇu ho¸ ®ang ph¸t triÓn nhanh chãng , gia t¨ng m¹nh mÏ quy m« vµ ph¹m vi giao dÞch hµng ho¸ , dÞch vô xuyªn quèc gia , dßng vèn ®Çu t­ lan táa ra toµn cÇu , c«ng nghÖ , kü thuËt truyÒn b¸ nhanh chãng vµ réng r·i . Xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ph¸t triÓn ngµy cµng nhanh ; vßng ®µm ph¸n Uruguay kÕt thóc , HiÖp ®Þnh Marakest ®­îc ký kÕt , Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO)ra ®êi tõ 01.01.1995 thu hót tíi 136 vµ nay lµ 144 quèc gia vµ l·nh thæ , chiÕm gÇn 100% kim ng¹ch bu«n b¸n quèc tÕ , theo h­íng gi¶m m¹nh hµng rµo quan thuÕ vµ phi quan thuÕ , më cöa thÞ tr­êng hµng ho¸ , ®Çu t­ , dÞch vô ,…Bªn c¹nh sù ra ®êi cña WTO , xuÊt hiÖn rÊt nhiÒu tæ chøc tiÓu vïng , khu vùc , liªn khu vùc nh­ c¸c tam , tø gi¸c ph¸t triÓn , c¸c khu vùc mËu dÞch tù do (AFTA , NAFTA) , nh÷ng tæ chøc liªn kÕt toµn ch©u lôc (EU) hoÆc gi÷a c¸c ch©u lôc (APEC). C¸c n­íc lín nhá ®Òu dµnh ­u tiªn cho ph¸t triÓn kinh tÕ, theo ®uæi chÝnh s¸ch kinh tÕ më . Ngay nh÷ng n­íc cã tiÒm n¨ng vµ thÞ tr­êng réng lín nh­ Trung Quèc ,Nga ,¢n §é ,Mü,… vµ c¶ mét sè n­íc vèn “ khÐp kÝn “, theo m« h×nh tù cung tù cÊp còng dÇn më cöa , tõng b­íc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi . ThÞ tr­êng thÕ giíi ph¸t triÓn theo xu thÕ ngµy cµng më réng , c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i më réng c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u Tãm l¹i sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i mµ c¬ së khoa häc cña nã chñ yÕu ®­îc quyÕt ®Þnh bëi sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ mµ c¸c quèc gia vËn dông th«ng qua lîi thÕ so s¸nh trong xu thÕ ph¸t triÓn thÞ tr­êng thÕ giíi ngµy cµng s©u vµ réng. CH¦¥NG 2 NH÷NG H×NH THøC CHñ YÕu Vµ THùC TR¹NG CñA KINH TÕ §èI NGO¹I Ngo¹i th­¬ng : .Ngo¹i th­¬ng lµ g× vµ c¸c chøc n¨ng cña ngo¹i th­¬ng? Ngo¹i th­¬ng lµ sù trao ®æi hµng ho¸ , dÞch vô gi÷a c¸c n­íc th«ng qua mua b¸n .Sù trao ®æi ®ã lµ mét h×nh thøc cña mèi quan hÖ x· héi vµ ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a nh÷ng ng­êi s¶n xu¸t hµng ho¸ riªng biÖt cña c¸c quèc gia . Ngµy nay , ngo¹i th­¬ng kh«ng chØ mang ý nghÜa ®¬n thuÇn lµ bu«n b¸n víi bªn ngoµi , mµ thùc chÊt lµ cïng víi c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ quèc tÕ , dÞch vô thu ngo¹i tÖ t¹o nªn kinh tÕ ®èi ngo¹i . Lµ mét ngµnh kinh tÕ ®¶m nhËn kh©u l­u th«ng hµng ho¸ gi÷a trong n­íc víi n­íc ngoµi , chøc n¨ng c¬ b¶n cña ngo¹i th­¬ng lµ tæ chøc chñ yÕu qu¸ tr×nh l­u th«ng hµng ho¸ víi bªn ngoµi tho¶ m·n nhu cÇu cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng vÒ hµng ho¸ theo sè l­îng , chÊt l­îng mÆt hµng ®Þa ®iÓm vµ thêi gian phï hîp víi chi phÝ Ýt nhÊt . Cô thÓ : Thø nhÊt -T¹o nguån vèn cho qu¸ tr×nh më réng vèn ®Çu t­ trong n­íc Thø hai – ChuyÓn ho¸ gi¸ trÞ sö dông lµm thay ®æi c¬ cÊu vËt chÊt cña tæng s¶n phÈm x· héi vµ thu nhËp quèc d©n ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc vµ thÝch øng chóng víi nhu cÇu cña tiªu dïng vµ tÝch lòy . Thø ba - Gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ b»ng viÖc t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho s¶n xuÊt , kinh doanh . Thùc tr¹ng vµ thµnh tùu ngo¹i th­¬ng ®¹t ®­îc trong thêi gian qua. Ngo¹i th­¬ng bao gåm ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸ , thuª n­íc ngoµi gia c«ng t¸i xuÊt khÈu , trong ®ã xuÊt khÈu lµ h­íng ­u tiªn vµ lµ träng ®iÓm cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ë c¸c n­íc nãi chung vµ ë n­íc ta nãi riªng . XuÊt nhËp khÈu lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc , ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®· gãp phÇn xøng ®¸ng cña m×nh vµo nh÷ng thµnh tùu to lín rÊt quan träng mµ toµn §¶ng , toµn d©n ®· dµnh ®­îc trong thêi kú ®æi míi ®Êt n­íc . Trong đó tiếp tục củng cố sắp xếp lại các tổ chức xuất nhập khẩu nhất là xuất khẩu thuỷ sản, để ngành xuất khẩu thuỷ sản giữ vai trò chủ đạo trong công tác xuất khẩu của tỉnh. Tích cực mở rộng thị trường, vừa duy trì thị trường truyền thống, vừa phát triển thị trường mới; nâng cao chất lượng các mặt hàng xuất khẩu để tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu. Đầu tư nâng cấp các cơ sở chế biến hiện có, xây dựng mới cơ sở sản xuất hàng hải sản với các thiết bị hiện đại đáp ứng các yêu cầu của thị trường, đồng thời khuyến khích các nhà đầu tư trong và ngoài tỉnh xây dựng các cơ sở sản xuất và chế biến hàng xuất khẩu tại địa phương. Về mặt hàng xuất khẩu, chú trọng phát triển hàng hải sản chất lượng cao nhất là tôm và mực. Phấn đấu đưa 60 – 70% lượng tôm nuôi, 20 – 25% lượng hải sản khai thác vào chế biến hàng xuất khẩu, đến năm 2005 kim ngạch xuất khẩu đạt 28 – 30 triệu USD, nông sản 8 – 10 triệu USD. Về cơ cấu hàng xuất khẩu: nhóm hàng hải sản chiếm 75 – 80% và nông sản 20 – 25% trong cơ cấu giá trị hàng xuất §Çu t­ quèc tÕ . 2.2.1 §Çu t­ quèc tÕ lµ g× vµ c¸c lo¹i h×nh cña ®Çu t­ quèc tÕ . §Çu t­ quèc tÕ lµ mét h×nh thøc c¬ b¶n cña quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i , nã lµ qu¸ tr×nh trong ®ã hai hoÆc nhiÒu bªn (cã quèc tÞch kh¸c nhau ) cïng gãp vèn ®Ó x©y dùng vµ triÓn khai mét dù ¸n ®Çu t­ quèc tÕ nh»m môc ®Ých sinh lêi . §Çu t­ quèc tÕ cã hai lo¹i h×nh lµ ®Çu t­ trùc tiÕp vµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp .§Çu t­ trùc tiÕp lµ h×nh thøc ®Çu t­ mµ quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông qu¶n lý vèn cña ng­êi ®Çu t­ thèng nhÊt víi nhau , tøc lµ ng­êi cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tham gia vµo viÖc tæ chøc , qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh dù ¸n ®Çu t­ , chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ , rñi ro trong kinh doanh vµ thu lîi nhuËn . §Çu t­ gi¸n tiÕp lµ lo¹i h×nh ®Çu t­ mµ quyÒn së h÷u t¸ch rêi quyÒn sö dông vèn ®Çu t­ , tøc lµ ng­êi cã vèn khong trùc tiÕp tham gia vµo viÖc tæ chøc , ®iÒu hµnh dù ¸n mµ thu lîi d­íi h×nh thøc lîi tøc cho vay hoÆc lîi tøc cæ phÇn , hoÆc cã thÓ kh«ng thu lîi trùc tiÕp . Xu h­íng ®Çu t­ quèc tÕ . Trong thời gian gần đây, hoạt động kinh tế đối ngoại của Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ. Năm ngoái, Việt Nam đã đạt những kỷ lục mới về kinh tế đối ngoại: kim ngạch xuất khẩu đạt gần 40 tỷ đôla, đầu tư trực tiếp nước ngoài đạt 10,2 tỷ đôla và viện trợ phát triển chính thức đạt 4,445 tỷ đôla. Đặc biệt ngày 7/11/2006, Việt Nam đã chính thức trở thành thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), một sân chơi kinh tế toàn cầu chiếm khoảng 90% dân số thế giới, 95% GDP và 95% giá trị thương mại của toàn thế giới. Việc gia nhập WTO là kết quả tất yếu của quá trình đổi mới, tích cực hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế của Việt Nam. Đây là bước hội nhập đầy đủ hơn và thực chất hơn của Việt Nam vào kinh tế thế giới, đồng thời đánh dấu một mốc mới rất quan trọng trên con đường hội nhập kinh tế quốc tế: từ hội nhập ở cấp độ khu vực (ASEAN năm 1995) đến cấp độ liên khu vực (ASEM năm 1996, APEC năm 1998) và đến cấp độ toàn cầu hiện nay.  2.2.2 T×nh h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam trong thêi gian qua: Cấp mới tháng 10 năm 2007 phân theo ngành(Tính tới ngày 22/10/2007) STT Chuyên ngành số dự án tổng vốn đầu tư vốn điều lệ I Công nghiệp 700 5.331.529.796 ######### Công nghiệp dầu khí 5 152.820.000 152.820.000 Công nghiệp nặng 277 2.585.513.710 931.241.648 Công nghiệp nhẹ 322 1883.775.461 932.504.118 Công nghiệp thực phẩm 27 91.807.125 68.001.125 Xây dựng 69 617.613.500 203.826.500 II Nông-lâm-ngư nghiệp 57 168.601.536 98.644.282 Nông-lâm nghiệp 45 143.826.536 80.108.282 Thuỷ sản 12 24.775.000 18.559.000 III Dịch vụ 387 4.253.401.251 ######## Dịch vụ 267 345.816.361 148.775.222 Giao thông vận tải-Bưu điện 21 558.169.397 180.780.915 Khách sạn-Du lịch 41 1773.326.408 615.425.780 Văn hoá- Y tế-Giáo dục 38 183.301.770 98.320.810 Xây dựng hạ tầng khu chế xuất 5 83.500.000 25.600.000 Xây dựng khu đô thị mới 2 150.000.000 40.000.000 Xây dựng văn phòng-căn hộ 13 1.159.557.385 313.328.372 Nguồn:Cục đầu tư nước ngoài-Bộ kế hoạch và đầu tư Tới tháng 10-2007 phân theo vốn đầu tư (tới 22/10/2007) STT Hình thức đầu tư số dự án tổng vốn đầu tư vốn điều lệ 1 100% vốn nước ngoài 921 7.517.938.900 ###### 2 Liên doanh 176 1.538.353.989 596.010.649 3 hợp đồng hợp tác kinh doanh 19 212.818.491 197.180.951 4 Công ty cổ phần 28 484.401.203 153.097.040 Tổng số 1.144 ########### ######### Nguồn:Tổng cục Bộ thống kê C¸c h×nh thøc dÞch vô thu ngo¹i tÖ , du lÞch quèc tÕ : 2.3.1. C¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ lµ g× ? C¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ lµ nh÷ng ho¹t ®éng mang tÝnh quèc tÕ do c¸ nh©n vµ nhµ n­íc ®øng ra thùc hiÖn nh»m thu vÒ ngo¹i tÖ .Sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ n­íc ta ngµy cµng kh¼ng ®Þnh c¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ lµ mét bé phËn quan träng cña kinh tÕ ®èi ngo¹i . §èi víi n­íc ta –mét n­íc ®ang ph¸t triÓn víi nhiÒu tiÒm n¨ng ch­a khai th¸c th× viÖc ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng dÞch vô thu ngo¹i tÖ lµ gi¶i ph¸p cÇn thiÕt , thiÕt thùc ®Ó ph¸t huy lîi thÕ cña ®Êt n­íc .Xu thÕ hiÖn nay lµ tû träng c¸c ho¹t ®éng dÞch vô t¨ng lªn so víi c¸c hµng ho¸ kh¸c trªn thÞ tr­êng thÕ giíi C¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ chñ yÕu : §Çu tiªn lµ du lÞch quèc tÕ .Ngµy nay nhu cÇu du lÞch nhÊt lµ du lich quèc tÕ ngµy cµng t¨ng lªn v× thu nhËp cña con ng­êi ngµy cµng t¨ng lªn ,thêi gian nhµn rçi , nghØ ng¬i ngµy cµng nhiÒu . Du lÞch quèc tÕ lµ nghµnh kinh doanh tæng hîp bao gåm c¸c ho¹t ®éng tæ chøc , h­íng dÉn du lÞch , s¶n xuÊt , trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô nh»m ®¸p øng c¸c nhu cÇu ¨n uèng , ®i l¹i ,nghØ ng¬i, l­u tró , tham quan , gi¶i trÝ , t×m hiÓu , l­u niÖm ,… cña du kh¸ch . Ph¸t triÓn nghµnh du lÞch quèc tÕ sÏ ph¸t huy lîi thÕ cña n­íc ta vÒ c¶nh quan thiªn nhiªn , vÒ c¸c phong tôc truyÒn thèng mang ®Ëm tÝnh d©n téc ,… Thø hai lµ xuÊt khÈu lao ®éng ra n­íc ngoµi vµ t¹i chç .HiÖn nay ë c¸c n­íc ph¸t triÓn nhu cÇu lao ®éng lµ rÊt lín nh­ng tû lÖ t¨ng d©n sè l¹i thÊp kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng . Ng­îc l¹i ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ lai kÐm phat triÓn mµ d©n sè l¹i ®«ng . Mét n¬i cÇu vÒ lao ®éng lín h¬n cung vÒ lao déng , mét n¬i cung vÒ lao ®éng l¹i lín h¬n cÇu vÒ lao ®éng tÊt yÕu dÉn tíi xuÊt khÈu lao ®éng tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sang c¸c n­íc ph¸t triÓn . ViÖc nµy mang l¹i lîi Ých tr­íc m¾t vµ l©u dµI cho c¶ hai bªn . Thø ba lµ vËn t¶i quèc tÕ – lµ h×nh thøc chuyªn chë hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch gi÷a hai n­íc hoÆc nhiÒu n­íc . ViÖt Nam lµ n­íc cã vÞ trÝ ®Þa lÝ quan träng , cã nhiÒu h¶i c¶ng thuËn tiÖn cho vËn t¶i ®­êng biÓn . V× thÕ ph¸t triÓn vËn t¶i quèc tÕ còng lµ mét h×nh thøc thu ngo¹i tÖ . Ngoµi ra ho¹t ®éng thu ngo¹i tÖ cßn bao gåm nhiÒu ho¹t ®én nh­ dÞch vô thu b¶o hiÓm , dÞch vô th«ng tin b­u ®iÖn , dÞch vô kiÒu hèi , ¨n uèng , t­ vÊn Thùc tr¹ng dÞch vô thu ngo¹i tÖ : §èi víi n­íc ta , héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ang chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi , cao h¬n vÒ chÊt , ®¸nh dÊu b»ng nh÷ng cét mèc quan träng , nh­ thùc hiÖn ®Çy ®ñ cam kÕt AFTA , HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam –Hoa Kú, ®µm ph¸n gia nhËp tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO),… Nh×n chung c¸c ho¹t ®éng dÞch vô thu ngo¹i tÖ ë n­íc ta míi ®ang ë giai ®o¹n h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn b­íc ®Çu . Nh÷ng ho¹t ®éng nµy cã triÓn väng to lín . VÒ du lÞch , kinh tÐ ngµy cµng ph¸t triÓn kÐo theo ho¹t ®éng du lÞch cña chóng ta còng ngµy cµng ph¸t triÓn thu hót mét l­îng lín kh¸ch du lÞch . NÕu nh­ n¨m 1995 míi cã 1360,9 ngh×n l­ît kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam th× n¨m 1996 lµ 1606,8 ngh×n l­ît , n¨m 1997 lµ 1717,8 ngh×n , n¨m 1998 lµ 1453,8 ngh×n , n¨m 1999 lµ 1779,4 ngh×n , n¨m 2000 lµ 2138,1 ngh×n , vµ n¨m 2001 lµ 2330,3 ngh×n . Theo Bé Th­¬ng M¹i , kim ng¹ch xuÊt khÈu dÞch vô ®Õn n¨m 2010 ®­îc cho d­íi b¶ng sau (®¬n vÞ : triÖu USD) Nghµnh dÞch vô N¨m 2005 N¨m 2010 XuÊt khÈu lao ®éng 1500 4500 Du lÞch 1000 1600 Mét sè ngµnh kh¸c (vËn t¶i, ng©n hµng,..) 1600 2000-2500 Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu dÞch vô 4100 8100-8600 2.4 Hợp tác trong lĩnh vực sản xuất: Hợp tác trong lĩnh vực sản xuất bao gồm gia công, xây dựng xí nghiệp chung,chuyên môn hoá và hợp tác hoá sản xuất quốc tế. Hiện n nay nước ta có trên 30 triệu người có khả năng lao động trong độ tuổi lao động,trong đó mấy triệu người chưa có việc làm.Dự kiến đế năm 2020 sẽ có 56,8 triệu người trong độ tuổi lao động,tăng gần 11 triệu người so với năm 2000.Do nhiều nguyên nhân,chủ yếu là do thiếu thị trường , thiếu vốn,thiếu tư liệu sản xuất nên chúng ta chưa khai thác được vốn quý báu đó. 2.5 Hợp tác khoa học kĩ thuật: Hợp tác khoa học kĩ thuật được thực hiện dưới nhiều hình thức như trao đổi tài liệu- kĩ thuật và thiết kế,mua bán giấy phép trao đổi kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ,phối hợp nghiên cứu khoa học kĩ thuật, hợp tác đâo tạo bồi dưỡng cán bộ và công nhân.Hợp tác khoa hoc kĩ thuật là điều kiện thiết yếu để rút ngắn khoảng cách với các nước tiên tiến.Mặt khác, mỗi vùng mỗi quốc gia có những thế mạnh khác nhau,vì vậy cần hợp tác với nhau để phát huy tối đa các ưu đỉêm và điều kiện thuận lợi của mình để đạt hiệu quả cao nhất. Ch­¬ng 3 Môc tiªu, quan ®iÓm, nguyªn t¾c c¬ b¶n nh»m më réng Vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i 3.1. Môc tiªu : §èi víi n­íc ta , viÖc më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i ph¶i nh»m tõng b­íc thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh , x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa . Trong thêi gian tr­íc m¾t viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i nh»m thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ,hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc –nhiÖm vô trung t©m cña thêi k× qu¸ ®é mµ cô thÓ lµ tiÕp tôc gi÷ v÷ng m«i tr­êng hoµ b×nh vµ t¹o c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ thuËn lîi ®Ó ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi , c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc , x©y dùng b¶o vÖ Tæ Quèc , b¶o ®¶m ®éc lËp vµ chñ quyÒn quèc gia , ®ång thêi gãp phÇn vµo cuéc ®Êu tranh chung cña nh©n d©n thÕ giíi v× hoµ b×nh , ®éc lËp d©n téc , d©n chñ vµ tiÕn bé x· héi . Më réng quan hÖ nhiÒu mÆt , song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng ë c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ , c¸c trung t©m chÝnh trÞ kinh tÕ quèc tÕ , c¸c tæ chøc quèc tÕ lín vµ khu vùc theo c¸c nguyªn t¾c VËy c¸c nguyªn t¾c ®ã lµ g×? 3.2. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n nh»m më réng vµ n©ng cao ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i : Thø nhÊt lµ t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ , kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau , kh«ng dïng vò lùc hoÆc ®e do¹ dïng vò lùc Thø hai lµ b×nh ®¼ng cïng cã lîi Thø ba lµ gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa . §©y lµ mét nguyªn t¾c c¬ b¶n, viÖc lý gi¶i nguyªn t¾c nµy vï¨ cã ý nghÜa lý luËn võa cã ý nghÜa thùc tiÔn ®èi víi chóng ta .T­ t­ëng ®éc lËp chñ chñ trogn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cÇn ®­îc thùc hiÖn tr­íc hÕt trong viÖc tù m×nh quyÕt ®Þnh ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña m×nh . Nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ chóng ta chñ tr­¬ng theo chñ nghÜa biÖt lËp , tr¸i l¹i chóng ta lu«n quan t©m nghiªn cøu , häc tËp nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm bæ Ých cña c¸c n­íc kh¸c , tr©n träng nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp x©y dùng song chÝnh chóng ta míi lµ ng­êi quyÕt ®Þnh ®­êng lèi ph¸t triÓn cña ®¸t n­íc . TÝnh ®éc lËp tù chñ cÇn ®­îc qu¸n triÖt trong nhËn thøc vÒ n¨ng lùc néi sinh cña n­íc ta , d©n téc ta v× nguån lùc bªn ngoµi dï lín bao nhiªu ®i n÷a còng kh«ng thay thÕ ®­îc nh©n lùc , tµi lùc cña chóng ta . N­íc ta chØ cã thÓ tËn dông ®­îc nh÷ng thuËn lîi vµ øng phã víi nh÷ng thö th¸ch trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ ®Æt ra nÕu chóng ta cã ®ñ lùc , kÓ c¶ nh÷ng nh©n tè vËt chÊt cÇn thiÕt nh­ tµi chÝnh , tiÒn tÖ , l­¬ng thùc , n¨ng l­îng , c¬ së h¹ tÇng , mét sè ngµnh thiÕt yÕu . §iÒu nµy cµng quan träng trong mét thÕ giíi Èn chøa nhiÒu bÊt tr¾c khã l­êng . §Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa thÓ hiÖn tr­íc hÕt ë môc tiªu héi nhËp ®Ó ph¸t triÓn v× mét n­íc ViÖt Nam “ d©n giµu , n­íc m¹nh , x· héi c«ng b»ng , d©n chñ , v¨n minh ‘’trªn con ®­êng x· héi chñ nghÜa . §Þnh h­íng Êy cßn ®­îc thÓ hiÖn trong vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh héi nhËp . Mét biÓu hiÖn n÷a vÒ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ lËp tr­êng cña chóng ta trong cuéc ®Êu tranh cho mét trËt tù kinh tÕ c«ng b»ng , d©n chñ trong quan hÖ quèc tÕ 3.3.Ph­¬ng h­íng c¬ b¶n nh»m më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i , ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i : Thø nhÊt , kh«ng bÕ quan to¶ c¶ng , kh«ng ®ãng cöa . §©y lµ quan ®iÓm lín , lµ sîi chØ ®á xuyªn suèt tõ khi thµnh lËp n­íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ ®Õn nay vµ ch¾c ch¾n lµ m·i m·i vÒ sau nµy. Së dÜ nh­ vËy v× §¶ng ta hiÓu râ bÊt cø nÒn kinh tÕ nµo còng lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña kinh tÕ thÕ giíi , hiÓu râ quy luËt ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ . Quy luËt vËn hµnh thÞ tr­êng tõ nhá tíi lín , tõ chî lµng , chî th«n ra chî huyÖn , chî tØnh , chî toµn quèc , råi ra chî thÕ giíi mµ b©y giê gäi lµ thÞ tr­êng thÕ giíi . V× vËy kh«ng mét nÒn kinh tÕ nµo muèn ph¸t triÓn l¹i kh«ng héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi . Thø hai,§¶ng ta lu«n lu«n nhÊn m¹nh muèn ph¸t triÓn ph¶i dùa vµo néi lùc lµ chÝnh nh­ng nguån lùc bªn ngoµi lµ rÊt quan träng . Tr­íc kia ta hay nãi ‘’tù lùc c¸nh sinh” lµ chÝnh , c¸ch nãi ®ã cã thÓ t¹o ra sù hiÓu lÇm nh­ lµ mét sù ‘’®ãng cöa” . B©y giê chóng ta gäi lµ ph¸t huy néi lùc vµ kh¼ng ®Þnh nÕu nh­ kh«ng cã néi lùc ®ñ m¹nh , ®ñ v÷ng vµng th× kh«ng thÓ tiÕp nhËn ®­îc sù ñng hé , gióp ®ì còng nh­ hîp t¸c cña c¸c n­íc . Nh©n tè bªn ngoµi cã quan träng ®Õn mÊy còng chØ lµ bæ sung cho nh©n tè bªn trong . Nh­ng nÕu chØ cã bªn trong th× còng kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®­îc . Do ®ã , ph¸t huy néi lùc lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh ,cßn nh©n tè bªn ngoµi lµ quan träng . Thø ba , ®¶ng ta lu«n lu«n nhÊn m¹nh nhu cÇu héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi ®Ó më réng thÞ tr­êng , cã thªm ®èi t¸c , cã thªm nguån vèn ®Ó ph¸t triÓn . Thø t­ , ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ ho¹t ®éng kinh tÕ cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ . Tr­íc ®©y chóng ta coi ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i , nhÊt lµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu , lµ lÜnh vùc ®éc quyÒn Nhµ n­íc . Trong thêi k× ®æi míi , chóng ta hiÓu râ r»ng Nhµ n­íc kh«ng thÓ lµm thay ®­îc søc d©n , ph¶i ®Ó cho tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo qu¸ tr×nh nµy . ChÝnh nhê c¸c quan ®iÓm chØ ®¹o ®óng ®¾n trªn ®©y cña §¶ng mµ kinh tÕ ®èi ngo¹i trong thêi gian qua ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn nhÈy vät . Trong thêi gian tíi , ®Þnh h­íng chung , nh÷ng ®­êng lèi c¬ b¶n mµ §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh qua c¸c k× §¹i héi vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ . §ã lµ ®­êng lèi më cöa , héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi . Trong t×nh h×nh quèc tÕ ho¸ cao nh­ hiÖn nay , chóng ta cµng cÇn tiÕp tôc ®­êng lèi nµy chø kh«ng cã sù lùa chän nµo kh¸c . Cho ®Õn nay , chóng ta míi héi nhËp víi khu vùc ASEAN , th«ng qua viÖc