Vấn đề lựa chọn nghịch và các công cụ giải quyết

BÀI TIỂU LUẬN Môn: LÝ THUYẾT TÀI CHÍNH – TIỀN TỆ ĐỀ TÀI: VẤN ĐỀ LỰA CHỌN NGHỊCH VÀ CÁC CÔNG CỤ GIẢI QUYẾT GVHD: THS.Trần Hùng Sơn LỚP: K10405B NHÓM: 7 BẢNG PHÂN CÔNG CÔNG VIỆC STT HỌ VÀ TÊN MSSV NỘI DUNG 1 NGUYỄN HỒNG HOA K104050842 Công cụ giải quyết 2 LÊ THỊ MINH HÒA K104050843 Lý thuyết lựa chọn nghịch 3 TÔ DUY LÂM K104050855 Công cụ giải quyết 4 NGUYỄN THỊ THƯƠNG K104050911 Công cụ giải quyết 5 ĐỖ LÊ ANH TÚ K104050923 Liên hệ thị trường chứng khoán Việt Nam LỜI MỞ ĐẦU N gày nay trong xu thế toàn cầu hóa, khu vực hóa cũng như quá trình hội nhập đang diễn ra mạnh mẽ, có quy mô thì việc tìm các cơ hội đầu tư mang lại lợi nhuận cao hay vấn đề thu hút vốn trong và ngoài nước vào các dự án là một trong những chiến lược kinh tế được các quốc gia ưu tiên thực hiện. Và để tiến trình này diễn ra thuận lợi thì thị trường cần có đầy đủ thông tin về doanh nghiệp giúp cho các nhà đầu tư có thể đưa ra những quyết định đúng đắn mang lại lợi ích cho chính mình và thị trường. Thế nhưng, thị trường không bao giờ là hoàn hảo, không có tất cả những thông tin cần thiết cho một quyết định. Đó là một thất bại của thị trường nói chung và đặc biệt là thị trường tài chính nói riêng. Đồng thời thông tin không cân xứng cũng chính là nguyên nhân của những lựa chọn nghịch trong thị trường. Chính những lí do đã khiến cho công việc tìm kiếm thông tin và đưa ra lựa chọn đầu tư gặp những cản trở và khó khăn hơn. Do đó để khắc phục tình trạng này trong các giao dịch kinh tế và dòng vốn được sử dụng hiệu quả thì việc tìm hiểu về lựa chọn nghịch cũng như các công cụ để giải quyết là một vấn đề cần thiết và ý nghĩa. Đó là đề tài mà nhóm chúng tôi quan tâm và tìm hiểu với mong muốn sẽ cung cấp thêm những thông tin hữu ích về thị trường tài chính cũng như hiểu hơn về khó khăn trong thị trường Việt Nam. Lý thuyết về lựa chọn nghịch: Khái niệm: Lựa chọn nghịch là một tình trạng kinh tế có thể nảy sinh do tồn tại tình trạng thông tin bất cân xứng, xảy ra trước khi giao dịch diễn ra. Người lựa chọn thứ tốt lại chọn phải thứ không tốt. Đây là một loại thất bại thị trường. Sự hình thành lựa chọn nghịch: Dựa trên nghiên cứu của nhà kinh tế học G.AKERLOF năm 1970 với tựa đề “ the Maket for Lemons: Quality Uncertainty and the Market Mechanism”, ông cho rằng: Lựa chọn nghịch là hiện tượng xảy ra trên bất kỳ thị trường nào xuất hiện thông tin không cân xứng_mà ông gọi là “thị trường quả chanh”. Do không có đủ thông tin liên quan đến giao dịch nên một trong các bên tham gia giao dịch sẽ đưa ra những quyết định sai lầm và hiện tượng lựa chọn nghịch được hình thành từ đó. Tác động của lựa chọn nghịch. Vấn đề quả chanh: Hiện tượng “thị trường quả chanh” là một đặc trưng cụ thể của vấn đề lựa chọn nghịch và tác động của nó tới sự vận hành hiệu quả của thị trường, được trình bày trong báo cáo nổi tiếng của nhà kinh tế đạt giải thưởng Nôben G. Akerlof. Nó nảy sinh trên thị trường ô tô cũ. Người mua thường không đánh giá được chất lượng của những chiếc ô tô cũ. Họ không biết chiếc ô tô định mua là tốt hay xấu, có liên tục bị trục trặc về máy móc không. Bởi vậy, giá mà người mua phải trả phản ánh chất lượng bình quân của tất cả ô tô hiện có trên thị trường, tức mức chất lượng nằm giữa giá trị thấp của một số ô tô xấu và giá trị của một số ô tô tốt. Người chủ cũ chiếc ô tô cũ ngược lại có khả năng biết rõ chiếc ô tô là tốt hay kém chất lượng. Nếu chiếc ô tô có chất lượng kém, người chủ hạnh phúc nếu bán được nó tại mức giá mà người mua sẵn sàng trả, tức mức giá nằm ở mức chất lượng trung bình. Song nếu chiếc ô tô vẫn tốt, người chủ biết rằng chất lượng ô tô của mình bị đánh giá quá thấp và vì vậy, anh ta không muốn bán nó. Kết quả của sự lựa chọn nghịch này là chỉ có rất ít ô tô chất lượng cao được đưa vào thị trường. Do chất lượng bình quân của một chiếc ô tô cũ hiện có trên thị trường thấp và do chỉ có rất ít người muốn mua phải ô tô cũ chất lượng kém, nên mức tiêu thụ thấp. Nói cách khác thị trường ô tô cũ vận hành kém. Tác động của lựa chọn nghịch đến thị trường tài chính. Giả sử bạn là nhà đầu tư đang muốn mua cổ phiếu, nhưng lại không thể phân biệt được đâu là công ty tốt đâu là công ty xấu. Do vậy, bạn sẽ sẵn sàng chi trả mức giá mà nó phản ánh được giá trị trung bình của các công ty. Ví dụ trên thị trường cổ phiếu, nếu giá một cổ phiếu của công ty hoạt động tốt A là 10.000đ, giá một cổ phiếu của công ty hoạt động kém B là 6.000đ, thì nhà đầu tư sẽ trả giá 8.000đ cho một cổ phiếu. Khi đó, công ty A không muốn bán, chỉ có công ty B muốn bán. Sự lựa chọn nghịch xảy ra: nhà đầu tư chỉ có thể mua cổ phiếu của công ty tồi B. Phản ứng tất yếu họ sẽ dè dặt để mua cổ phiếu, làm thị trường kém sôi nổi, không thu hút được người mua, người bán. Trên thị trường trái khoán, người mua quan tâm đến lãi suất cao. Các công ty hoạt động tốt không muốn chấp nhận lãi suất cao. Chỉ có công ty hoạt động không tốt muốn chấp nhận lãi suất cao như vậy. Sự lựa chọn nghịch lại xảy ra: nhà đầu tư chỉ có thể mua được trái khoán của công ty hoạt động kém. Dẫn đến vốn được di chuyển ít và chậm chạp trên thị trường chứng khoán. Chức năng cơ bản của thị trường tài chính là tạo kênh dẫn vốn từ người tiết kiệm, dư vốn sang cho người chi tiêu, thiếu vốn. Tuy nhiên, sự tồn tại của “quả chanh” đã ngăn cản thị trường chứng khoán (trái phiếu và cổ phiếu) thực hiện tốt chức năng của mình. Các công cụ giải quyết vấn đề lựa chọn nghịch Khi không có sự hiện diện của vấn đề thông tin không cân xứng, thì vấn đề “quả chanh” cũng không còn. Nếu người mua biết về chất lượng của ô tô cũ như người bán, những người liên quan đều có thể phân biệt giữa ô tô tốt và ô tô xấu, thì người mua sẽ sẵn sàng trả đúng giá trị của chiếc ô tô cũ còn tốt. Do người chủ của những chiếc ô tô tốt nhận được giá phải chăng, nên họ sẵn sàng bán chúng trên thị trường. Thị trường sẽ có nhiều giao dịch và hoàn thành tốt công việc của mình là tạo ra một kênh phù hợp để chuyển ô tô sang cho những người muốn có chúng. Sản xuất và bán thông tin: Lời giải cho vấn đề lựa chọn nghịch trên thị trường tài chính là loại trừ tình trạng thông tin không cân xứng bằng cách trang bị cho những người cung cấp vốn các thông tin chi tiết về cá nhân hay doanh nghiệp đang tìm kiếm nguồn vốn để tài trợ cho hoạt động đầu tư của mình. Một cách để chuyển các thông tin này cho người tiết kiệm - cho vay là có các công ty tư nhân thu thập và tạo ra các thông tin giúp phân biệt giữa doanh nhiệp tốt và doanh nghiệp yếu kém, sau đó bán nó. Ở Mỹ, các công ty như Standard và Poor’s, Moody’s và Value Line thu thập thông tin về tình hình tài sản và các hoạt động đầu tư của doanh nghiệp, xuất bản những số liệu này và bán chúng cho những người đặt trước( cá nhân, thư viện và trung gian tài chính liên quan đến việc mua bán chứng khoán). Vấn đề “người trốn vé”: Thực sự, hệ thống tư nhân trong việc tạo ra và bán thông tin không hoàn toàn giải quyết được vấn đề lựa chọn nghịch trên thị trường chứng khoán do vấn đề “người trốn vé”. Đó là khi những người không trả tiền cho thông tin tận dụng được lợi thế về thông tin mà những người khác phải trả tiền mới có được. Vấn đề “người trốn vé” cho thấy rằng việc tạo ra và bán thông tin của tư nhân chỉ giải quyết được một phần của vấn đề “quả chanh”. Để thấy tại sao, chúng ta hãy giả sử rằng bạn vừa mua được thông tin nói cho bạn biết doanh nghiệp nào tốt danh nghiệp nào yếu kém. Bạn tin rằng số tiền bỏ ra là đáng đồng tiền bát gạo và có thể mua được chứng khoán với giá thấp hơn giá trị thực của các doanh nghiệp ( làm ăn tốt). Song nếu nhà đầu tư láu cá (kẻ “người trốn vé”) nhìn thấy bạn mua một loại chứng khoán nhất định, anh ta có thể mua theo bạn, mặc dù không trả tiền cho bất kỳ thông tin nào. Nếu nhiều nhà đầu tư khác cũng hành động như vậy, thì sự gia tăng nhu cầu về các chứng khoán tốt và bị định giá thấp sẽ làm cho giá của chúng ngay lập tức tăng lên tới giá trị thực. Do vấn đề “người trốn vé” này, bạn có thể không mua được chứng khoán với giá thấp hơn giá trị thực của chúng nữa. Do không thu được lợi nhuận từ việc mua thông tin, bạn có thể nghĩ rằng không nên trả tiền cho thông tin. Nếu các nhà đầu tư khác cũng đi đến nhận thức như vậy thì các doanh nghiệp và cá nhân không còn khả năng bán thông tin. Sự suy yếu khả năng kiếm lợi nhuận từ việc bán thông tin của các doanh nghiệp tư nhân có nghĩa là thị trường có ít thông tin hơn và vì thế vấn đề lựa chọn nghịch (vấn đề “quả chanh”) sẽ cản trở sự vận hành có hiệu quả của thị trường chứng khoán. Biện pháp điều hành của nhà nước Vấn đề “người trốn vé” cản trở thị trường tư nhân tạo ra đủ thông tin để loại trừ toàn bộ vấn đề thông tin không cân xứng dẫn đến sự lựa chọn nghịch. Vậy sự can thiệp của nhà nước có làm lợi cho thị trường tài chính không? Có, chẳng hạn nhà nước có thể tạo ra thông tin để giúp các nhà đầu tư phân biệt giữa doanh nghiệp tốt và doanh nghiệp yếu kém, sau đó cung cấp miễn phí cho công chúng. Tuy nhiên, cách giải quyết này liên quan đến việc nhà nước phải công bố các thông tin tiêu cực về doanh nghiệp, việc làm có thể rất khó chấp nhân về mặt chính trị. Cách làm thứ hai (nhiều nước công nghiệp phát triển khác đã áp dụng) là biện pháp điều hành của chính phủ đối với thị trường chứng khoán sao cho các doanh nghiệp tự giác cung cấp thông tin chân thực về mình nhiều đến mức cho nhà đầu tư có thể tự nhận định là doanh nghiệp đang làm ăn tốt hay yếu kém. Ở Mỹ, ủy ban chứng khoán và hối đoái (SEC) (là cơ quan chính phủ có quyền yêu cầu các doanh nghiệp bán chứng khoán của mình ra thị trường đại chúng) phải tuân thủ các nguyên tắc kế toán chuẩn và công bố thông tin về doanh thu, tài sản và thu nhập của mình. Những biện pháp điều hành tương tự cũng được vận dụng ở nhiều nước khác. Tuy nhiên, yêu cầu công bố thông tin không phải lúc nào cũng vận hành tốt. Sự sụp đổ mới đây của ENRON ( tháng 10 năm 2001 đã tuyên bố lỗ 618 triệu đô la trong quý 3 đằng sau vẻ làm ăn khá phát đạt) và các vụ bê bối kế toán phát hiện được các công ty khác minh chứng cho nhận định này. Sự lựa chọn nghịch trên thị trường tài chính phát sinh từ vấn đề thông tin không cân xứng góp phần lý giải tại sao thị trường tài chính lại là một trong các khu vực bị điều hành nặng nề nhất trong nền kinh tế. Biện pháp điều hành của chính phủ với mục đích làm tăng thông tin cho nhà đầu tư là cần thiết để cắt giảm vấn đề lựa chọn nghịch, vấn đề cản trở sự vận hành có hiệu quả của thị trường chứng khoán (cả thị trường cổ phiếu và trái phiếu). Mặc dù sự điều hành của chính phủ cắt giảm được vấn đề lựa chọn nghịch, song cũng không loại trừ hoàn toàn được nó. Ngay cả khi các doanh nghiệp cung cấp thông tin và doanh thu, tài sản hay thu nhập của mình cho công chúng, thì họ vẫn có nhiều thông tin hơn nhà đầu tư: ngoài thông tin do các con số thống kê mang lại, còn có rất nhiều thứ cần biết để đánh giá chất lượng của một doanh nghiệp. Ngoài ra, các doanh nghiệp yếu kém có động cơ làm cho họ trông giống như doanh nghiệp làm ăn phát đạt, bởi vì điều này cho phép hưởng thụ mức giá cao hơn cho chứng khoán của mình. Các doanh nghiệp yếu kém thường bóp méo những thông tin buộc phải cung cấp cho công chúng, qua đó làm cho nhà đầu tư gặp nhiều khó khăn hơn trong việc đánh giá xem doanh nghiệp nào làm ăn tốt và doanh nghiệp nào yếu kém. Trung gian tài chính Như vậy, chúng ta đã thấy rằng việc tư nhân tạo ra thông tin và biện pháp điều hành của chính phủ nhằm khuyến khích cung cấp thông tin làm giảm bớt, nhưng không loại trừ được hoàn toàn vấn đề lựa chọn nghịch trên thị trường tài chính. Về cơ cấu tài chính có thể làm gì để góp phần thúc đẩy luồng vốn chảy sang cho những người có cơ hội đầu tư và sản xuất khi vấn đề thông tin không cân xứng tồn tại? Cơ cấu của thị trường ô tô cũ đem lại cho chúng ta một gợi ý. Một đặc trưng quan trọng của thị trường ô tô là hầu hết ô tô cũ không được bán trực tiếp từ người này sang người khác do mọi người khó thu thập đủ thông tin. Thay vào đó, chúng được bán cho một người trung gian, gọi là người kinh doanh ô tô cũ. Người này mua ô tô cũ từ nhiều người và bán lại cho những người khác. Người kinh doanh ô tô cũ cũng tạo ra thông tin trên thị trường bằng cách sử dụng các chuyên gia để xác định xem những chiếc ô tô cũ này là tốt hay xấu. Khi chiếc xe còn tốt, người kinh doanh có thể bán nó kèm theo một bảo lãnh nhất định, ví dụ cấp giấp bảo hành hay uy tín của người kinh doanh. Và anh ta thu được lợi nhuận từ chênh lệch giữa giá bán và giá mua. Hơn nữa nhà kinh doanh hoạt động mua bán trên cở sở thông tin mình tự sản xuất ra, nên tránh được vấn đề người trốn vé. Cũng giống như các nhà buôn ô tô cũ, các trung gian tài chính cũng đóng vai trò tương tự trên thị trường tài chính. Chẳng hạn ngân hàng, trở thành chuyên gia trong việc tạo ra thông tin về doanh nghiệp sao cho mọi người có thể phân biệt giữa cơ hội cho vay tốt và xấu. Sau đó, họ có thể thu hút vốn từ người gửi tiền và sử dụng nó cho các doanh nghiệp làm ăn phát đạt vay. Do các ngân hàng tập trung vào việc cho những doanh nghiệp làm ăn phát đạt vay tiền, nên họ có khả năng kiếm được mức lợi tức cao hơn lãi suất huy động vốn. Mức lợi nhuận mà các ngân hàng kiếm được cho phép họ tham gia vào hoạt động tao ra thông tin. Thế chấp và vốn chủ sở hữu Thế chấp: Sự lựa chọn nghịch tác động vào chức năng hoạt động vào thị trường tài chính khi người cho vay bị thiệt hại do người cho vay không có khả năng hoàn trả tiền và phá sản. Thế chấp là việc cam kết của người vay dùng tài sản của mình để bảo đảm cho khoản vay nếu không trả được nợ, do đó làm giảm được hậu quả của sự lựa chọn nghịch bởi vì giảm được tổn thất của người cho vay khi người vay phá sản. Nếu người đi vay không trả được nợ, người cho vay có thể bán vật thế chấp và sử dụng số tiền thu được để bù lại tổn thất về tiền vay. Ví dụ: nếu bạn không hoàn trả khoản tiền vay mua nhà của mình, người cho vay có thể nắm quyền sở hữu ngôi nhà của bạn, tổ chức đấu giá nó và sử dụng số tiền thu được để bù vào khoản tiền vay. Do đó, người cho vay sẵn sàng cho vay có đảm bảo bằng vật thế chấp và người đi vay sẵn sàng giao vật thế chấp để làm giảm mức rủi ro của người cho vay và họ có nhiều khả năng được cho vay với mức lãi suất thấp hơn. Sự hiện diện của lựa chọn nghịch trong thị trường tín dụng đã giải thích tại sao thế chấp là một đặc điểm của các hợp đồng cho vay. Vốn chủ sở hữu: Vốn chủ sở hữu là phần chênh lệch giữa tài sản của một doanh nghiệp và các khoản nợ của nó có thể thực hiện vai trò tương tự như các khoản thế chấp. Nếu doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu cao ngay cả khi nó tham gia vào các khoản đầu tư dẫn đến lợi nhuận âm thì khả năng phá sản của công ty vẫn thấp do còn có một phần tài sản có thể dùng để thanh toán nợ nần. Do vậy, nếu các doanh nghiệp đi vay có vốn chủ sở hữu lớn thì hệ quả của việc lựa chọn nghịch sẽ kém quan trọng hơn và người cho vay sẽ sẵn sàng cho vay. Những dấu hiệu thông tin bất cân xứng, lựa chọn nghịch trong thị trường chứng khoán Việt Nam và phương pháp giải quyết. Những hạn chế trong việc công bố thông tin và quản lý công bố thông tin. Thị trường chứng khoán Việt Nam còn rất nhiều bất cập trong việc công bố thông tin và quản lý công bố thông tin khiến nhiều nhà đầu tư cảm thấy không bình đẳng trong giao dịch và đã quay lưng lại với thị trường. Chất lượng thông tin kém được thể hiện qua các biểu hiện sau: Công bố thông tin chậm. Tờ bản tin thị trường do Trung tâm giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh cung cấp được truyền qua fax tới các công ty chứng khoán rồi mới tới tay nhà đầu tư. Một số công ty chứng khoán phô tô lại rồi phát cho nhà đầu tư, một số khác dán lên bảng tin. Việc công bố thông tin qua mạng Internet, trừ kết quả giao dịch ra, còn rất chậm gây nên sự bất bình đẳng giữa các nhà đầu tư ở gần và xa trung tâm giao dịch. Thông tin không đầy đủ và không rõ ràng. Quản lý công bố thông tin và giám sát các công ty niêm yết còn yếu. Điển hình là vụ gian lận thuế giá trị gia tăng của Công ty Halong Canfoco (làm hồ sơ giả, chiếm đoạt 7 tỷ đồng tiền hoàn thuế giá trị gia tăng). Điều này cho thấy việc giám sát các công ty niêm yết còn nhiều yếu kém. Từ đó cho thấy thực trạng vấn đề thông tin và quản lý thông tin trên thị trường chứng khoán Việt Nam còn rất hạn chế và lỏng lẻo. Đề xuất phương hướng giải quyết. Giải pháp cho vấn đề lựa chọn đối nghịch là đưa ra thông tin có tác dụng loại bỏ thông tin không cân xứng và cho phép những người cung cấp vốn có thông tin đầy đủ về những cá nhân hay những công ty cần tài trợ cho các hoạt động đầu tư. Do đó: Nên có các công ty chuyên thu thập và đưa ra thông tin giúp phân biệt các công ty tốt với các công ty hoạt động kém. Đồng thời, cơ quan quản lý cần nghiên cứu, thử nghiệm và triển khai các văn bản pháp luật liên quan đến sự thành lập, tổ chức và hoạt động của các công ty cung cấp thông tin chuyên nghiệp. Việc cung cấp thông tin theo cách này chưa giải quyết một cách triệt để do sự tồn tại của hiện tượng “người trốn vé”. Tăng cường sự điều hành của chính phủ để làm tăng thông tin trên thị trường chứng khoán. Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường tính công bằng về thông tin trên thị trường chứng khoán như thanh tra, giám sát việc công bố thông tin chặt chẽ, lập ra các bộ phận thu thập, phân tích sơ bộ và công bố thông tin cho giới đầu tư… Khuyến khích thành lập các trung gian tài chính, đặc biệt là các quỹ đầu tư chứng khoán. Một thực tế đang diễn ra trên thị trường chứng khoán Việt Nam là các nhà đầu tư còn rất hạn chế về khả năng thu thập và xử lý thông tin. Chúng ta nên học hỏi giải pháp của phương tây đó là đầu tư qua các trung gian tài chính như các ngân hàng thương mại, quỹ đầu tư, các quỹ tương trợ, quỹ đầu tư chứng khoán… Do được chuyên môn hoá và hoạt động có tổ chức nên họ có nhiều ưu thế trong việc khai thác thông tin, phân tích số liệu, nhìn nhận chính xác về công ty tốt hay xấu cho các gói đầu tư. Chính nhờ những lợi thế đó mà các tổ chức này luôn là những người hạn chế tốt hơn vấn đề thông tin không cân xứng và do đó giảm được đáng kể lựa chọn nghịch trong hoạt động đầu tư tài chính nói chung và đầu tư chứng khoán nói riêng. Do vậy, các nhà đầu tư có thể đầu tư thông qua các tổ chức này (bằng cách cho vay, mua chứng chỉ quỹ đầu tư, thuê…). KẾT LUẬN Nói chung lựa chọn nghịch như là chìa khóa để giải thích một số thất bại trong thị trường tài chính nói chung và trong thị trường chứng khoán nói riêng. Lựa chọn nghịch cũng là cơ sở giải thích được một số đặc điểm của cấu trúc tài chính doanh nghiệp như tầm quan trọng của trung gian tài chính (chủ yếu là ngân hàng) và vai trò thiết yếu của thị trường chứng khoán trong việc tài trợ vốn cho doanh nghiệp; thị trường tài chính là một trong các lĩnh vực được điều tiết nhiều nhất trong nền kinh tế...Tìm hiểu những đặc trưng, phương thức tác động và ảnh hưởng của lựa chọn nghịch không những đã giúp chúng ta hiểu thêm về thị trường mà còn rất hữu ích trong việc giải thích được những sai lầm trong đầu tư không mang lại kết quả như mong muốn. Đồng thời, hiểu rõ về các công cụ giải quyết lựa chọn nghịch sẽ phần nào khắc phục những hạn chế của thị trường đối với việc ra quyết định đầu tư và là cơ sở để dòng vốn được sử dụng hiệu quả. Đặc biệt, đối với nền kinh tế Việt Nam đang hội nhập ngày càng sâu rộng và thực hiện những bước chuyển mình sang nền kinh tế thị trường thì những khó khăn và thất bại là điều không thể tránh khỏi. Do đó, những hiểu biết này sẽ phần nào giải quyết các vấn đề đó để đưa nền kinh tế ngày càng đi lên, mở cửa cùng nền kinh tế thế giới. TÀI LIỆU THAM KHẢO Sách “Các nguyên lý tiền tệ ngân hàng và thị trường tài chính” của tác giả Trần Viết Hoàng (Chủ biên) – Cung Trần Việt – Nhà xuất bản Thống Kê. Sách “Các nguyên lý tiền tệ ngân hàng và thị trường tài chính” của các tác giả: PGS.TS. Nguyễn Văn Luân, Trần Việt Hoàng, Cung Trần Việt, NXB Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Sách “Lý thuyết chung về thị trường tài chính, ngân hàng và chính sách tiền tệ” của trường ĐH Kinh tế quốc dân. Kênh thông tin: Tài liệu.vn. Thông tin từ nguồn Wikipedia, Saga.vn. Nguồn: www.stockmarket.vnn.vn. MỤC LỤC Contents