Vai trò của trung tâm hỗ trợ học sinh, sinh viên thành phố (SAC) trong việc giới thiệu, hỗ trợ định hướng nghề nghiệp, việc làm cho sinh viên

LIÊN KẾT GIỮA NHÀ TRƯỜNG VÀ DOANH NGHIỆP TRONG VIỆC GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO SINH VIÊN 212 VAI TRÒ CỦA TRUNG TÂM HỖ TRỢ HỌC SINH, SINH VIÊN THÀNH PHỐ (SAC) TRONG VIỆC GIỚI THIỆU, HỖ TRỢ ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ NGHIỆP, VIỆC LÀM CHO SINH VIÊN Lê Xuân Dũng Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Học sinh, Sinh viên TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh là nơi hội tụ rất nhiều sinh viên trên mọi miền đất nước về học tập. Bên cạnh việc trau dồi, tích lũy kiến thức, một con số không nhỏ trong các bạn còn canh cánh mối lo học phí, áo cơm... cùng mong muốn tự lực cánh sinh. Nắm bắt nhu cầu đó, giới thiệu việc làm thêm cho sinh viên là một trong những chương trình được SAC xây dựng đầu tiên. Hoạt động ra đời ngay sau khi SAC thành lập (1996), với nhiều gian nan ban đầu, khi còn xa lạ với sinh viên, xa lạ với mọi người cũng như chưa kết nối được với hệ thống doanh nghiệp. Nhưng chỉ một năm sau (1997), SAC đã trở thành chiếc cầu nối với nhiều đầu việc đa dạng, phong phú (bán hàng, tiếp thị sản phẩm, dạy kèm, phục vụ, phục vụ nhà...) và nhiều nguồn lựa chọn cho sinh viên, doanh nghiệp. Không chỉ dừng lại ở việc kết nối giới thiệu, đến năm 2002, những mô hình giải pháp mới được ra đời, “Chiến dịch Việc làm hè”, "Việc làm Tết", đây là những ký kết hợp đồng với doanh nghiệp vào những thời vụ cao điểm. Những chiến dịch góp phần nâng cao hiệu quả trong việc giới thiệu việc làm cho sinh viên lên rất nhiều. Sự ra đời của các chiến dịch việc làm thời vụ, đòi hỏi hơn nữa hiệu quả và tính chuyên nghiệp của sinh viên trong việc thực hiện công việc của mình, giúp các bạn sinh viên có thêm kinh nghiệm làm việc sau khi tốt nghiệp ra trường. Các giải pháp được tiếp nối, những câu lạc bộ, đội nhóm được hình thành (CLB Gia sư, Phục vụ, Lễ tân, Giới thiệu sản phẩm...), nhằm quy tụ số lượng lớn sinh viên trong khoảng thời gian rảnh rỗi cũng như tập hợp tập huấn, huấn luyện những kỹ năng cần thiết cho các bạn, để đáp ứng nhu cầu cần thiết của các các doanh nghiệp tuyển dụng. Về sau, từ năm 2007 đến năm 2011, khi chiếc cầu nối đã quá thân quen, nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp, nhu cầu tìm việc của sinh viên càng gia tăng. SAC phải mở rộng thêm nữa các mô hình như mô hình “Ngày hội việc làm”, lồng ghép hoạt động giới thiệu việc làm trong các sự kiện nổi bật như “Tuần lễ hỗ trợ sinh viên”, “Liên hoan các đơn vị hỗ trợ sinh viên”... Song song đó, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, xu hướng tuyển dụng trực tuyến phổ biến. Bắt đầu từ năm 2012, không chỉ hình thức tư vấn trực tiếp như bấy KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC 213 lâu nay, SAC đã phát triển thêm giới thiệu việc làm bằng phần mềm trực tuyến tại website www.hotrosinhvien.vn. Trang web này hỗ trợ tương tác trực tiếp, việc nắm bắt thông tin, phỏng vấn và tiếp nhận công việc của nhà tuyển dụng qua mạng với sinh viên được xúc tiến nhanh nhất. SAC nhịp bước cùng với xu thế thời đại. Và hơn thế nữa, chiếc cầu nối được nối dài thêm, song hành với sinh viên bao năm qua thì nay SAC tiếp tục song hành, tìm kiếm giới thiệu chỗ thực tập và cả việc làm cho sinh viên chuẩn bị tốt nghiệp, sau khi tốt nghiệp. Hơn 20 năm hoạt động, SAC trở thành địa điểm tin cậy của doanh nghiệp khi cần tuyển sinh viên và sinh viên tìm việc làm, xứng đáng là chiếc cầu nối bền vững. 1. HOẠT ĐỘNG GIỚI THIỆU VIỆC LÀM Trong những năm qua, Trung tâm chú trọng hỗ trợ việc làm cho sinh viên năm cuối, nhất là trang bị kỹ năng thực hành nghề nghiệp, hỗ trợ giới thiệu nơi thực tập, kiến tập, thử việc phù hợp; công việc thời vụ cho sinh viên cũng được phát triển đúng mức. Đặc biệt, tập trung phát triển phần mềm ứng tuyển, tìm việc trực tuyến dành cho sinh viên và doanh nghiệp tại website www.vieclam.hotrosinhvien.vn Tính trong năm 2017, Trung tâm đã nhận được 19.496 đầu việc của 1.847 đơn vị tuyển dụng. Trung tâm đã giới thiệu được cho 18.191 lượt sinh viên có việc làm, trong đó có 16.201 sinh viên đăng ký việc làm bán thời gian, 1690 lượt đăng ký việc làm chuyên môn, 124 sinh viên đăng ký dạy kèm, 110 sinh viên đăng ký phụ việc nhà theo giờ và công việc đội nhóm khác. Riêng dịp tết, Trung tâm đã giới thiệu gần 3.000 việc làm cho sinh viên, Tháng Thanh niên, Trung tâm giới thiệu được 586 việc làm cho sinh viên, Việc làm Hè, giới thiệu được 2.311 việc làm cho sinh viên. Đặc biệt, trong chương trình việc làm hè, Trung tâm có thêm một số đầu việc mới như viết sách tham khảo, biên tập bài, dịch thuật, dạy năng khiếu (vẽ, aerobic, võ,) Các công việc đều thu hút rất đông các bạn sinh viên ứng tuyển. Trung tâm khảo sát và tìm hiểu kỹ trước khi giới thiệu cho sinh viên, giảm hẳn tình trạng sinh viên đổi việc khác khi không đáp ứng yêu cầu của các đơn vị tuyển dụng. Ngoài các đơn vị, doanh nghiệp thường xuyên tuyển dụng lao động bán thời gian, đơn vị tiếp tục liên hệ với các doanh nghiệp mới nhằm phong phú thêm công việc cho sinh viên. Bên cạnh đó, đơn vị cũng chủ động tư vấn thời gian làm việc cho doanh nghiệp để có thể lựa tuyển được sinh viên phù hợp cho vị trí tuyển dụng của công ty. Khi sinh viên đến liên hệ việc làm, nhân viên phụ trách việc làm tư vấn kỹ cho sinh viên về loại hình công việc ứng tuyển (bán thời gian và chuyên môn) từ đó sinh viên sẽ chọn lựa những công việc phù hợp với bản thân. Trung tâm xây dựng kênh thông tin nhằm ghi nhận phản hồi của sinh viên trong quá trình làm việc, nhằm nắm bắt tâm tư, nguyện vọng và nhu cầu của các bạn để hỗ trợ phù hợp. LIÊN KẾT GIỮA NHÀ TRƯỜNG VÀ DOANH NGHIỆP TRONG VIỆC GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO SINH VIÊN 214 Khó khăn hiện nay là lịch học của sinh viên có sự thay đổi liên tục và phần lớn doanh nghiệp đòi hỏi sinh viên làm theo ca cố định nên một số công việc tuyển dụng hơi chậm. Ngoài ra, số đầu việc chuyên môn không nhiều, đa số sinh viên được giới thiệu còn yếu về kỹ năng và Anh văn nên chưa đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp. Trung tâm triển khai bảng lương niêm yết theo giờ, theo ca đối với người lao động là sinh viên và trao đổi với doanh nghiệp về giờ làm việc của sinh viên linh động hơn để phù hợp với lịch học và vận động tăng mức lương cơ bản đối với sinh viên làm thêm và sinh viên mới tốt nghiệp. Việc làm bán thời gian: Việc làm bán thời gian thu hút rất nhiều sự quan tâm của sinh viên, bởi đặc thù đảm bảo thu nhập và phù hợp với thời gian học tập của sinh viên. Trong năm 2017, đơn vị đã giới thiệu việc làm bán thời gian cho 16.201 lượt sinh viên, chiếm 82% tổng số sinh viên được giới thiệu việc làm. Các công việc bán thời gian chủ yếu là viết sách tham khảo, làm bánh, giới thiệu sản phẩm, bán hàng ở siêu thị mini, gia sư, phụ việc nhà, phục vụ, lễ tân, phụ tiệc cưới, treo băng rôn, poster,... Việc làm chuyên môn: Trong những năm qua, Trung tâm chú trọng hỗ trợ sinh viên năm cuối, nhất là trang bị kỹ năng thực hành nghề nghiệp, hỗ trợ giới thiệu nơi thực tập, kiến tập, thử việc phù hợp. Sinh viên tìm việc chủ yếu là vị trí kế toán, nhân viên văn phòng, kinh doanh, kỹ sư môi trường, công nghệ thông tin, hành chính nhân sự, nhân viên marketing, quản lý và phát triển mạng xã hội, Công việc nhân viên phát triển thị trường nhà ở và bất động sản tuyển nhiều, tuy nhiên, thu nhập bấp bênh nên rất nhiều sinh viên đến Trung tâm đổi việc mới hoặc tìm thêm công việc tương tự để tăng thu nhập. Bên cạnh đó, Trung tâm cũng giới thiệu chỗ thực tập cho các bạn sinh viên để trải nghiệm, học hỏi và tích lũy thêm kiến thức, kinh nghiệm. Tăng cường đẩy mạnh mô hình giới thiệu việc làm trên website Trung tâm: Phần mềm đăng tin doanh nghiệp tuyển dụng và đăng ký ứng tuyển của sinh viên về việc làm bán thời gian và việc làm dành cho sinh viên mới tốt nghiệp tại www.hotrosinhvien.vn. Theo đó, doanh nghiệp có thể đăng tin tuyển dụng hoặc lựa chọn ứng viên phù hợp theo hồ sơ ứng tuyển của sinh viên. Phần mềm tích hợp đăng tải dữ liệu việc làm cập nhật hằng ngày, sinh viên có thể cập nhật tìm kiếm thông tin việc làm, tuyển dụng, các chuyên mục tư vấn tìm việc, kỹ năng phỏng vấn ứng tuyển, các kỹ năng liên quan. Bên cạnh đó, đơn vị thường xuyên đăng tải thông tin tuyển dụng sinh viên trên fanpage www.facebook.com/hotrohssv và chuyên trang Việc làm sinh viên. Sinh viên ứng tuyển và được mời phỏng vấn trực tiếp, rút ngắn thời gian và khoảng cách giữa đơn vị tuyển dụng với sinh viên có nhu cầu tìm việc làm thêm. Thông qua kênh này, các thông tin tuyển dụng với số lượng nhiều hoặc tuyển gấp, Trung tâm đáp ứng tốt cho doanh nghiệp KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC 215 có nhu cầu và đảm bảo chất lượng sinh viên thông qua việc tập huấn kỹ năng cho từng loại hình công việc mà doanh nghiệp yêu cầu. Trong năm 2017, Trung tâm đăng tải 1.525 lượt tin bài với 6.825 đầu việc, hơn 2.000 lượt người tiếp cận/ bài đăng. Hoạt động tư vấn, giới thiệu việc làm cho sinh viên ngày cuối tuần: Trong những năm qua, Trung tâm đã phối hợp với Công ty May Nhà Bè và Công ty Cổ phần Dược phẩm Hoa Thiên Phú và một số doanh nghiệp khác tổ chức tư vấn, giới thiệu việc làm cho sinh viên thường xuyên, liên tục trong các ngày cuối tuần. Lồng ghép tổ chức hoạt động này trong các ngày hội việc làm cuối tuần tại các trường: Đại học Tôn đức Thắng, Cao đẳng Vinatex, Đại học Văn hóa,... Ngoài hoạt động tư vấn giới thiệu việc làm, đơn vị còn tổ chức các chuyên đề kỹ năng tìm việc và trả lời phỏng vấn ứng tuyển cho các sinh viên trước khi ứng tuyển vào các doanh nghiệp tại từng chương trình. Hoạt động đã giới thiệu hơn 3.000 sinh viên tham gia ứng tuyển vào các đơn vị. 2. NGÀY HỘI “PHỎNG VẤN – TUYỂN DỤNG” Nhằm trang bị cho sinh viên những kỹ năng cần thiết trong quá trình tìm việc và phỏng vấn ứng tuyển, tạo điều kiện để sinh viên được trải nghiệm qua cuộc phỏng vấn với các chuyên gia nhân sự; được các chuyên gia góp ý nhằm hoàn thiện hơn hồ sơ tìm việc và cách thức trả lời phỏng vấn ứng tuyển; đồng thời được gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm với các doanh nhân thành đạt, các chuyên gia nhân sự tư vấn trên các lĩnh vực, hàng năm Trung tâm Hỗ trợ học sinh, sinh viên thành phố tổ chức ngày hội “Phỏng vấn – Tuyển dụng” tại Nhà Văn hóa Thanh niên. Ngày hội là tổ hợp nhiều hoạt động trang bị cho sinh viên những kỹ năng cần thiết trong quá trình chuẩn bị hồ sơ và tìm việc, kỹ năng trả lời và xử lý tình huống trong phỏng vấn ứng tuyển, kỹ năng đàm phán thương lượng, phỏng vấn ứng tuyển và hội nhập doanh nghiệp, tuyển dụng trực tiếp tại các doanh nghiệp tuyển dụng. Qua đó, tạo cầu nối để các doanh nghiệp tuyển dụng sinh viên sau khi tốt nghiệp ra trường. Ngày hội “Phỏng vấn – Tuyển dụng” năm 2017 đã thu hút 70 đơn vị doanh nghiệp, hơn 10.000 sinh viên tham gia, trong đó có 2.256 hồ sơ sinh viên tham gia phỏng vấn giả định, giới thiệu 3.025 đầu việc làm/ 4.452 sinh viên ứng tuyển 3. CHƯƠNG TRÌNH “PHỎNG VẤN THỬ - THÀNH CÔNG THẬT” Từ năm 1999 – 2010, dưới sự phối hợp của các trung tâm việc làm, hướng nghiệp trên địa bàn Thành phố cho ra đời những chương trình phỏng vấn giả định mang tính chất cho các bạn sinh viên có thêm những kinh nghiệm khi đi phỏng vấn xin việc do các cán bộ của các trung tâm thực hiện. LIÊN KẾT GIỮA NHÀ TRƯỜNG VÀ DOANH NGHIỆP TRONG VIỆC GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO SINH VIÊN 216 Nắm bắt được nhu cầu thực tế từ các bạn sinh viên, năm 2010 Trung tâm hỗ trợ học sinh, sinh viên Thành phố cho ra đời chương trình “Phỏng vấn thử - Thành công thật” mang đến cho các bạn sinh viên cơ hội để được gần hơn để nghe những lời góp ý thực tế từ chính các doanh nghiệp. Qua chương trình không những các bạn sinh viên có cơ hội học hỏi mà còn có cơ hội được nhận làm việc chính thức sau khi tốt nghiệp tại các doanh nghiệp. Đây còn là cơ hội để sinh viên tiếp xúc và trao đổi trực tiếp với các chuyên gia về nhu cầu trang bị kỹ năng trong quá trình tìm việc và tìm kiếm được những cơ hội việc làm tốt nhất cho bản thân. Theo đó, sinh viên chủ động xây dựng thương hiệu cá nhân, hòa nhập và thích nghi tốt với văn hóa doanh nghiệp, tạo niềm tin vững chắc trong lòng doanh nghiệp với sinh viên mới tốt nghiệp ra trường; đồng thời cũng là hoạt động tạo mối liên hệ gần gũi, gắn kết giữa Trung tâm Hỗ trợ học sinh, sinh viên Thành phố với sinh viên và doanh nghiệp. Từ năm 2010 đến nay, chương trình “Phỏng vấn thử - Thành công thật” đã có gần 40.000 lượt các bạn sinh viên tham gia với hơn 13.000 bộ hồ sơ phỏng vấn và hơn cả là con số 3.000 bạn sinh viên đã được nhận vào thực tập và làm việc tại các doanh nghiệp sau chương trình. 4. THỜI KỲ HỘI NHẬP – THỜI KỲ KỸ NĂNG Nếu như trước đây, sinh viên ra trường sử dụng bằng cấp đã có thể tìm được việc làm như ý, thì bây giờ, ngoài việc đầu tư tính chuyên nghiệp, tính kỷ luật trong chuyên môn, sinh viên cần có kỹ năng thực hành xã hội để gia tăng ưu thế cạnh tranh nhân lực. Từ sau những năm 90, khi đất nước đầy mạnh hội nhập toàn cầu, yêu cầu về nhân lực chất lượng cao gắn với tính chất làm việc chuyên nghiệp, thì kỹ năng thực hành ngày càng được quan tâm và phát triển. Các doanh nghiệp trong và ngoài nước không chỉ hướng đến những người giỏi về chuyên môn, mà còn tìm kiếm nguồn nhân lực hội tụ kỹ năng thực hành xã hội, kỹ năng trong nghề nghiệp, để có thể hỗ trợ tốt nhất cho công việc, cho thành công của họ. Điều đó đã đặt ra một thách thức rất lớn đối với sinh viên, bởi nếu không biết cách rèn luyện cho mình những kỹ năng cơ bản, rất khó để các bạn cạnh tranh với nhiều nguồn nhân lực khác, đặc biệt là với sinh viên các nước bạn. Và nếu đánh giá một cách khách quan, các thế hệ sinh viên trong bối cảnh lúc bấy giờ, thậm chí kéo dài cho tới hôm nay, một thực trạng đáng buồn xảy ra là số lượng sinh viên ý thức được vai trò quan trọng của việc rèn luyện kỹ năng rất ít. Ngược lại, phần lớn các bạn đều chỉ tập trung coi trọng vào việc học tập để có được bằng cấp. Đó cũng chính là lý do tỉ lệ sinh viên ra trường thất nghiệp ngày càng tăng, chất lượng sinh viên được đào tạo ra trường không cao so với các nước. Nhìn nhận được thực trạng chung đó, Trung tâm đã lập tức lập những kế hoạch cụ thể để hỗ trợ sinh viên trong vấn đề này. Mục tiêu hướng các bạn sinh viên đến một phương pháp đào tạo tốt hơn - phương pháp kết hợp đồng thời giữa học tập kiến thức trên ghế nhà trường và rèn luyện kỹ năng ngoài xã hội, nhằm đáp ứng được nhu cầu của thực tiễn. Đó KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC 217 là một hướng đi mới mẻ, để thay đổi nhận thức cũng như tạo được thói quen cho các bạn sinh viên đòi hỏi cả một quá trình. Trung tâm luôn nỗ lực không ngừng, vừa thực hiện vừa tổng kết đánh giá, rút ra kinh nghiệm cho nhiều hoạt động tiếp nối. Và hàng loạt các chương trình ra đời, nhận được sự quan tâm yêu mến của các bạn sinh viên. Từ “café 360 độ”, “Cùng bạn chọn nghề tương lai”, “Kỹ năng sống trong thời đại số” đến hội thảo “Chìa khóa thành công”, các chương trình đã thu hút khoảng 50.780 sinh viên tham gia, đó là một con số không hề nhỏ mà SAC thực hiện từ những ngày đầu. Quy mô tổ chức chương trình ban đầu còn hạn hẹp trong các trường Đại học, Cao đẳng và từng bước cố gắng vượt bậc, SAC đã mở rộng phạm vi hoạt động ra bên ngoài. Kết nối, phối hợp với nhiều đơn vị để mang đến những không gian rèn luyện, hình thức rèn luyện thực tế tốt nhất cho các bạn sinh viên. Đó cũng là bước tạo tiền đề cho hướng đi vững chắc về sau. “Trang bị và bồi dưỡng kỹ năng thực hành xã hội cho sinh viên trên địa bàn TP.HCM” là đề án SAC phối hợp với Hội Sinh viên TP.HCM xây dựng và triển khai vào năm 2008. Thông qua đề án, các bạn sinh viên biết cách xác định mục tiêu, nhận thực đúng đắn về bản thân và có kế hoạch làm việc để đạt kết quả tốt nhất. Bước sang giai đoạn 2010 – 2015, đề án được đổi tên thành “Nâng cao kỹ năng thực hành xã hội cho sinh viên Thành phố”. Qua đó SAC ngày càng nâng chất và đổi mới các hình thức, đề ra những phương hướng mới hơn nữa nhằm phát triển với quy mô rộng khắp với hình thức linh hoạt, phong phú. Vì vậy số lượng sinh viên tham dự qua mỗi năm càng tăng nhanh. Những kỹ năng tập huấn cho các bạn đều là những kỹ năng cần thiết như giao tiếp xã hội, làm việc nhóm, thuyết trình 5. KẾT LUẬN Trong những năm qua, Trung tâm chú trọng hỗ trợ việc làm cho sinh viên năm cuối, nhất là trang bị kỹ năng thực hành nghề nghiệp, hỗ trợ giới thiệu nơi thực tập, kiến tập, thử việc phù hợp; công việc thời vụ cho sinh viên cũng được phát triển đúng mức. Đặc biệt, tập trung phát triển phần mềm ứng tuyển, tìm việc trực tuyến dành cho sinh viên và doanh nghiệp tại website www.vieclam.hotrosinhvien.vn Với nỗ lực không mệt mỏi trong việc suy nghĩ, tìm tòi các phương thức tiếp cận và hỗ trợ sinh viên cho phù hợp với từng đối tượng, từng giai đoạn cụ thể, Trung tâm Hỗ trợ học sinh, sinh viên Thành phố tiếp tục hoàn thiện để thực sự là người bạn đồng hành, tri kỷ của sinh viên thành phố. Các nội dung hoạt động của Trung tâm không đơn thuần là các hoạt động một chiều mà trong mỗi hoạt động đều nhận sự phản hồi và tiếp thu ý kiến từ chính các đối tượng thụ hưởng để ngày một hoàn thiện hơn. Ngoài những nội dung hỗ trợ sinh viên, việc giới thiệu việc làm gắn với nhu cầu của doanh nghiệp cũng được Trung tâm liên tục thay đổi cho phù hợp, giúp khoảng cách giữa sinh viên và doanh nghiệp gần lại với nhau hơn.