Vai trò của thành phần kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa dưới sự quản lý của nhà nước ở nước ta hiện nay

Vai trß cña thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa d­íi sù qu¶n lý cña Nhµ N­íc ë n­íc ta hiÖn nay. LêI Më §ÇU Trong xu h­íng héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ, nÒn kinh tÕ thÕ giíi thùc sù lµ mét tæng thÓ chøa ®ùng nÒn kinh tÕ c¸c quèc gia vµ khu vùc trªn ph¹m vi toµn cÇu. Quèc tÕ ho¸ vµ khu vùc ho¸ kinh tÕ lµ nh÷ng qu¸ tr×nh kh¸ch quan kh«ng ®¶o nghÞch. Chóng t¹o ra c¬ héi lín ch­a tõng cã trong lÞch sö, nh­ng ®ång thêi còng lµ nh÷ng th¸ch thøc lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña tõng quèc gia, tõng khu vùc víi t­ c¸ch lµ mét bé phËn h÷u c¬ cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi thèng nhÊt. Lùa chän chiÕn l­îc ph¸t triÓn quèc gia trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi nhÊt thiÕt ph¶i tÝnh dÕn qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ vµ khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ.Tuy nhiªn, th¸ch thøc lín nhÊt ®èi víi ViÖt Nam lµ kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp, dÉn ®Õn nguy c¬ tôt hËu xa h¬n vÒ kinh tÕ, lu«n l©m vµo thÕ yÕu, bÞ thua thiÖt trong c¹nh tranh vµ hîp t¸c quèc tÕ. Sù tôt hËu vÒ xa h¬n vÒ kinh tÕ sÏ lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn mÊt æn ®Þnh vÒ mÆt chÝnh trÞ, x· héi h¹n chÕ kh¶ n¨ng cñng cè an ninh b¶o vÖ chñ quyÒn.Trong bèi c¶nh nh­ trªn, ViÖt Nam còng ®· ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p vµ ph­¬ng h­íng ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng æn ®Þnh. Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã lµ t¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Qua nh÷ng kÕt qu¶ ®· thu ®­îc ta cã thÓ thÊy r»ng nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, t¨ng c­êng quan hÖ ®èi ngo¹i víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. §Ó thÊy râ vai trß quan träng cña nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ta h·y ®i xem xÐt thùc tr¹ng nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. NéI DUNG A. VAI TRß CñA VèN §ÇU T¦ N¦íC NGOµI TRONG CHIÕN L¦îC PH¸T TRIÓN KINH TÕ X· HéI CñA VIÖT NAM. 1. vai trß tÝch cùc a. T¨ng khèi l­îng vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt trong n­íc. Môc tiªu tæng qu¸t cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 10 n¨m (2001-2010) ®Æt ra lµ nhu cÇu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn, trong ®ã riªng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong giai ®o¹n 2001-2005 kho¶ng 12 tØ USD, vèn thùc hiÖn kho¶ng 11 tØ USD. So víi thêi k× 5 n¨m tr­íc( 1996-2000), th× môc tiªu nµy kh«ng lín song ®©y lµ th¸ch thøc lín trong bèi c¶nh khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ n¨m 1997, ®ång vèn FDI vµo n­íc ta cã xu h­íng gi¶m sót nghiªm träng, trong khi nhiÒu n­íc trong khu vùc nhÊt lµ Trung Quèc ®ang tÝch cùc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ vµ trë thµnh ®iÓm hót m¹nh nguån vèn FDI. Thùc tÕ nµy ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i ®æi míi mét c¸ch khÈn tr­¬ng, ®ång bé c¬ chÕ chÝnh s¸ch. nhÊt lµ kh©u ®iÒu hµnh ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi môc tiªu thu hót nhiÒu h¬n vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn FDI. VÒ b¶n chÊt, FDI lµ ®Çu t­ cña nhµ t­ b¶n n­íc ngoµi, chñ yÕu lµ cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng vµ thu nhiÒu lîi nhuËn, ho¹t ®éng trong khu«n khæ ph¸p luËt cña n­íc së t¹i vµ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. ¦u ®iÓm cña FDI lµ kh«ng ®Ó l¹i g¸nh nî l©u dµi cho n­íc nhËn ®Çu t­ nh­ h×nh thøc ODA vµ c¸c lo¹i tÝn dông kh¸c( vay th­¬ng m¹i, ph¸t hµnh cæ phiÕu ra n­íc ngoµi…) bëi v×, chÝnh x¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tù bá vèn vµ kinh doanh, trùc tiÕp tham gia x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, s¶n xuÊt kinh doanh, tån t¹i l©u dµi nªn nhµ ®Çu t­ kh«ng dÔ dµng rót vèn nh­ c¸c lo¹i vèn kh¸c. MÆt kh¸c, nhµ ®Çu t­ cã thÓ triÓn khai nhanh, nhiÒu vµ b¶o ®¶m tÝnh hiÖu qu¶ cña nhiÒu dù ¸n.H¬n 15 n¨m qua, kÓ tõ khi ban hµnh LuËt ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi n¨m 1987, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu quan träng gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi quan träng, vµo th¾ng lîi cña c«ng cuéc ®æi míi, ®­a ®Êt n­íc ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ, t¨ng c­êng thÕ vµ lùc trªn tr­êng quèc tÕ. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi söa ®æi th¸ng 12/ 1992 ®· bæ sung thªm h×nh thøc ®Çu t­ theo hîp ®ång BOT vµ qui chÕ BOT – mét h×nh thøc cña FDI, ¸p dông víi ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Tíi nay, h×nh thøc ®Çu t­ BOT cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cã 7 dù ¸n víi tæng vèn ®Çu t­ lªn tíi h¬n 2 tØ USD ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt ®iÖn , n­íc, kinh doanh c¶ng biÓn n­íc s©u vµ ®Òu do c¸c doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­. C¸c dù ¸n BOT hiÖn ®ang ho¹t ®éng tÝnh ®Õn th¸ng 6/ 2004 lµ 6 dù ¸n víi tæng sè vèn h¬n 1,3 tØ USD. C¸c dù ¸n BOT vµ c¸c d¹ng t­¬ng tù lµ h×nh thøc ®Çu t­ phæ biÕn ë c¸c n­íc nh»m thu hót ®Çu t­ tõ khu vùc t­ nh©n ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô lîi Ých c«ng céng mµ th«ng th­êng nhµ n­íc ph¶i bá vèn x©y dùng, nh­ng kh¶ n¨ng c©n ®èi ng©n s¸ch cßn h¹n chÕ. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm ®ã, dù ¸n BOT ë c¸c n­íc chñ yÕu do doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t­ nh©n thùc hiÖn tõ nguån vèn tù cã vµ nguån vèn vay d­íi h×nh thøc “tµi trî dù ¸n”. T¹i ViÖt Nam, ngoµi nguån vèn kh«ng cã thuéc ng©n s¸ch nhµ n­íc, dù ¸n BOT cßn cã thÓ thùc hiÖn b»ng vèn gãp ng©n s¸ch cña nhµ n­íc. §iÒu ®ã ®· t¹o ra lîi thÕ thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. HiÖn nay, cã nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi bµy tá muèn tham gia ®Çu t­ theo h×nh thøc nµy, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc cung cÊp n­íc s¹ch, s¶n xuÊt ®iÖn, c«ng tr×nh giao th«ng vËn t¶i, kÕt cÊu h¹ tÇng ®« thÞ. Nh­ vËy ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét néi dung quan träng, b­íc ph¸t triÓn toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸, lµm cho nÒn kinh tÕ c¸c n­íc kh«ng chØ quan hÖ trao ®æi víi nhau mµ cßn lång vµo nhau t¨ng sù phô thuéc, g¾n bã lîi Ých víi nhau theo nguyªn t¾c lîi cïng h­ëng lç cïng chia T¹i ViÖt Nam, møc tÝch luü ®Çu t­ x· héi cã xu h­íng t¨ng lªn ( n¨m 2001 lµ 33,75% GDP, trong ®ã FDI chiÕm 18,3% tæng vèn ®Çu t­ x· héi). HiÖu qu¶ cña ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam lµ kh¸ kh¶ quan. TÝnh ®Õn n¨m 2003, c¸c dù ¸n FDI ®¹t tæng doanh thu xÊp xØ 70 tØ USD( kh«ng kÓ dÇu khÝ), giai ®o¹n 2001-2002 ®¹t 24,7 tØ USD, trung b×nh t¨ng 20%/ n¨m. Tû träng cña khu vùc FDI trong tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¶ n­íc trong giai ®o¹n tõ 2001- 2003 lµ 24,4%-31,4%( kh«ng kÓ dÇu khÝ). Còng theo sè liÖu cña bé KH&§T, trong 4 th¸ng ®Çu n¨m 2004 ®· cã 139 dù ¸n FDI ®­îc cÊp phÐp víi kho¶ng 470 triÖu USD vµ 57 dù ¸n xin t¨ng vèn ®Çu t­ (trªn 420 triÖu USD) ®­a tæng sè vèn vµo n­íc ta t¨ng lªn 870 triÖu USD. Theo tÝnh to¸n cña bé ®Çu t­ th× dù kiÕn n¨m 2004 sÏ ®¹t ®Ønh ®iÓm thu hót vèn FDI kÓ tõ n¨m 1997 (v­ît møc 3,1 tØ USD). §Ó ®¹t môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ b×nh qu©n 7,5% trong kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005, trong ®iÒu kiÖn chØ sè ICOR ë møc cao ( hiÖn nay trªn 5 lÇn), ®ßi hái møc tÝch luü ®Çu t­ ph¶i ®¹t trªn 35%. Theo tÝnh to¸n, kh¶ n¨ng huy ®éng tèi ®a trong n­íc chØ kho¶ng 60-70%, cßn l¹i ph¶i huy ®éng tõ c¸c nguån vèn bªn ngoµi, trong ®ã ®¸ng kÓ lµ FDI( hiÖn nay chiÕm kho¶ng h¬n 2/3 vèn n­íc ngoµi) ®Ó b¶o ®¶m cho sù tÝch luü vèn cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Nh­ vËy vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· vµ ®ang chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong tæng vèn ®Çu t­ x· héi (kho¶ng 20%) vµ tØ lÖ ®ãng gãp vµo GDP còng t¨ng ®Òu ®Æn qua c¸c n¨m (n¨m 2003 lµ 14,3%). Nã lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong b¶n thÓ nÒn kinh tÕ. b. T¹o ra sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, h×nh thµnh nªn c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän vµ t¨ng sè viÖc lµm. Thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ cao FDI lµ mét néi dung quan träng cña viÖc thùc hiÖn chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa nh»m: ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, t¨ng sè lao ®éng viÖc lµm, t¹o ra nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän tõ ®ã n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm, doanh nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ. - Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu trong nÒn kinh tÕ: Cïng víi hai xu h­íng cña sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ ®ang diÔn ra trªn thÕ giíi lµ: + ChuyÓn dÞch tõ khu vùc s¶n xuÊt sang khu vùc dÞch vô, sù dÞch chuyÓn nµy th­êng diÔn ra ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao chÞu ¶nh h­ënh t¸c ®éng m¹nh mÏ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt. +ChuyÓn dÞch trong néi bé khu vùc s¶n xuÊt vËt chÊt, chñ yÕu lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu tõ khu vùc n«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp. Xu h­íng nµy th­êng diÔn ra ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Víi ®iÒu kiÖn cña n­íc ta hiÖn nay, ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, më cöa nÒn kinh tÕ, víi xu h­íng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ do t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt ®¹i vµ quan träng h¬n lµ n­íc ta ®· thu hót ®­îc mét nguån lín vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nªn chóng ta cã thÓ tiÕn hµnh cïng mét lóc hai sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trªn. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo ngµnh thÓ hiÖn t­¬ng ®èi râ nÐt ë sù thay ®æi c¬ cÊu tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP). TØ träng cña n«ng-l©m-ng­ nghiÖp t¨ng lªn ®Õn n¨m 1988 råi sau ®ã gi¶m dÇn. TØ träng cña ngµnh c«ng nghiÖp gi¶m cho tíi n¨m 1990 do sù x¸o trén cña c¬ chÕ nh­ng hiÖn nay do nguån vèn ®Çu t­ t¨ng lªn nªn ngµnh c«ng nghiÖp ®ang b­íc sang mét giai ®o¹n míi. Khu vùc dÞch vô t¨ng kh¸ nhanh, tõ n¨m 1992 ®· v­ît phÇn tØ träng cña khu vùc n«ng-l©m-ng­ nghiÖp. HiÖn nay tØ träng cña ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô chiÕm 58,6% trong ngµnh kinh tÕ quèc d©n. Bªn c¹nh sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo ngµnh th× trong néi bé c¸c ngµnh kinh tÕ còng cã sù chuyÓn dÞch. NÕu nh­ tr­íc kia, c«ng nghiÖp nÆng ®­îc chó träng ph¸t triÓn th× hiÖn nay c«ng nghiÖp nhÑ vµ thùc phÈm ®­îc chó träng ph¸t triÓn. C¸c c«ng ty thùc phÈm, c«ng ty s¶n xuÊt hµng tiªu dïng cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· h×nh thµnh ngµy cµng nhiÒu h¬n, ch¼ng h¹n nh­ hµng may mÆc cã Piere Cacdin An Ph­¬c, Hanosimec, Hafaco,…§Æc biÖt lµ c¸c ngµnh thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng ®­îc chó träng ®Çu t­ th«ng qua con ®­êng hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ ngµnh b­u ®iÖn, b¶o hiÓm, th«ng tin liªn l¹c ( AIA, Prudential, Mobile Phone,…) -T¨ng sè l­îng viÖc lµm: KÓ tõ khi cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, sè viÖc lµm ®­îc t¹o ra lµ 665 ngh×n viÖc lµm trùc tiÕp vµ h¬n 1 triÖu viÖc lµm cã liªn quan cho ng­êi lao ®éng. Do sù chuyÓn dÞch vÒ mÆt c¬ cÊu nªn sè l­¬ng lao ®éng lµm viÖc trong c¸c khu vùc c«ng nghiÖp,n«ng nghiÖp, dÞch vô còng cã sù biÕn ®æi. Sè l­îng lao ®éng ®ang t¨ng m¹nh ë khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. HiÖn nay tØ lÖ lµm viÖc trong khu vùc nµy lµ vµo khoÈng gÇn 50% trong c¬ cÊu nÒn kinh tÕ quèc d©n. Víi viÖc h×nh thµnh c¸c c«ng ty liªn doanh sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, víi ®ßi hái kh¾t khe vÒ tr×nh ®é, tri thøc vµ viÖc tr¶ c«ng chÝnh x¸c víi nh÷ng g× mµ ng­êi lao ®éng bá ra th× ®©y thùc sù lµ mét c¬ héi víi lao ®éng trÎ ViÖt Nam. Sè l­îng c¸c c«ng ty h×nh thµnh còng tØ lÖ thuËn víi sè viÖc lµm ®­îc t¹o ra. §©y thùc sù lµ mét gi¶i ph¸p víi vÊn viÖc lµm, mét vÊn ®Ò rÊt nh¹y c¶m ë ViÖt Nam hiÖn nay. - H×nh thµnh c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän: MÆt kh¸c, th«ng qua viÖc ®Èy m¹nh thu hót vèn ®Çu t­ FDI ®Ó h×nh thµnh mét sè ngµnh kinh tÕ mòi nhän nh­ c«ng nghiÖp ®iÖn tö, c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp ®iÖn tö, du lÞch …, tranh thñ c«ng nghÖ nguån cña c¸c n­íc cã nÒn khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn, kinh nghiÖm qu¶n lÝ, më réng thÞ tr­êng gãp phÇn h×nh thµnh ®ång bé c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta.Theo tæng c«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam, trong giai ®o¹n 2001-2010, ViÖt Nam cã kÕ ho¹ch x©y dùng vµ ®­a vµo vËn hµnh 32 nhµ m¸y ®iÖn, víi tæng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi kho¶ng 305 ngh×n tØ ®ång( t­¬ng ®­¬ng víi 20 tØ USD). c. N©ng cao tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lÝ vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã t¸c dông hç trî mét c¸ch ®ång bé vÒ vèn vÒ kÜ thuËt c«ng nghÖ, vÒ thÞ tr­êng vµ kinh nghiÖm qu¶n lÝ.Nh­ vËy ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trë thµnh mét trong nh÷ng nguån vèn quan träng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nh­: n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lÝ, tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu gãp phÇn më réng quan hÖ ®èi ngo¹i vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Vai trß ®ã cµng quan träng h¬n khi n­íc ta ®ang trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiªn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cã sù tham gia qu¶n lÝ cña nhµ n­íc. - N©ng cao tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ: N­íc ta vèn ®i lªn tõ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu, l¹i ph¶i chÞu hËu qu¶ nÆng nÒ cña chiÕn tranh. NÒn kinh tÕ mang nÆng tÝnh chËt tù cung tù cÊp, c«ng nghiÖp nhá bÐ l¹c hËu, c¸c ngµnh dÞch vô ch­a ph¸t triÓn. ChiÕn tranh kÐo dµi lµm tæn hao vÒ ng­êi vµ cña, nhiÒu c¬ së c«ng nghiÖp míi ®­îc kh«i phôc vµ x©y dùng ®· bÞ tµn ph¸, ®­êng x¸ vµ c¬ së h¹ tÇng kÜ thuËt bÞ h­ háng nÆng, ®êi sèng x· héi bÞ h­ háng nÆng. Do ®ã viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong qu¸ tr×nh ®æi míi cña n­íc ta lµ c¶ mét khã kh¨n lín. NÒn kinh tÕ n­íc ta muèn theo kÞp c¸c c­êng quèc trªn thÕ giíi th× kh«ng thÓ kh«ng ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn. C«ng nghÖ lµ ®éng lùc m¹nh mÏ nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn x· héi loµi ng­êi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c«ng nghÖ ®­îc coi lµ vò khÝ c¹nh tranh m¹nh mÏ nhÊt. Nhê c«ng nghÖ tiªn tiÕn h¬n chÊt l­îng s¶n phÈm sÏ tèt h¬n, n¨ng suÊt cao h¬n, chi phÝ s¶n xuÊt sÏ gi¶m dÉn ®Õn gi¸ thµnh h¹ t¹o ra ­u thÕ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. C«ng nghÖ lµ mét trong ba yÕu tè t¹o ra sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ: tÝch luü t­ ban, d©n sè vµ lùc l­îng lao ®éng vµ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ. TiÕn bé c«ng nghÖ th«ng qua ®æi míi c«ng nghÖ t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao. C«ng nghÖ lµ ph­¬ng tiÖn h÷u Ých ®Ó n©ng cao c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia ch¼ng h¹n nh­ chØ tiªu HDI, chØ tiªu ph¸t triÓn nh©n lùc. NÕu nh­ tr­íc kia c¸c n­íc ph¶i mÊt tíi hµng chôc n¨m míi t¹o ra vµ ¸p dông ®­îc c¸c ph¸t minh khoa häc kÜ thuËt th× hiÖn nay n­íc ta cã thÓ thõa h­ëng thµnh qu¶ lao ®éng ®ã. C¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi kh«ng chØ mang theo ®ång vèn ®Çu t­ vµo n­íc ta mµ hä cßn mang theo c«ng nghÖ khoa häc kÜ thuËt vµo. §iÒu ®ã cã ®­îc lµ do bÊt k× mét doanh nghiÖp nµo khi bá vèn ra ®Çu t­ còng ®Òu mong sÏ thu ®­îc lîi nhuËn tèi ®a nªn hä sÏ ®Çu t­ trang thiÕt bÞ khoa häc kÜ thuËt ®Ó cho ra møc s¶n l­îng tèi ®a øng víi chÊt l­îng tèt nhÊt. C¸c trang thiÕt bÞ ®ã lµ: d©y chuyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, c¸ch chän nguyªn liÖu ®Çu vµo, cÊc ch­¬ng tr×nh marketing mix… Th«ng qua ®ã chóng ta cã thÓ häc tËp ®­îc c¸c kinh nghiÖm s¶n xuÊt, c¸ch ¸p dông thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt, ®Ó tõ ®ã tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng n­íc ta ®­îc n©ng cao. §©y chÝnh lµ mét gi¶i ph¸p tèt ®Ó n©ng tr×nh ®é nnÒn kinh tÕ ViÖt Nam lªm mét tÇm cao míi. - N©ng cao tr×nh ®é qu¶n lÝ: Trong bèi c¶nh hiÖn nay, khi n­íc ta míi ®­îc 30 n¨m ®éc lËp tr×nh ®é qu¶n lÝ nÒn kinh tÕ cßn kh¸ quan liªu bao cÊp, thñ tôc hµnh chÝnh cßn r­êm rµ phøc t¹p, viÖc ph©n c«ng lao ®éng lµ ch­a ®ång bé tõ trung ­¬ng cho tíi ®Þa ph­¬ng… th× viÖc c¶i tæ l¹i bé m¸y qu¶n lÝ nÒn kinh tÕ lµ rÊt cÇn thiÕt. §iÒu nµy lµ kh«ng hÒ dÔ dµng, muèn lµm ®­îc ®ßi hái ph¶i cã ®éi ngò l·nh ®¹o cã mét tr×nh ®é bao qu¸t lín, cã n¨ng lùc thùc sù. M«i tr­êng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp liªn doanh víi n­íc ngoµi phÇn nµo ®¸p øng ®­îc nhu cÇu nµy. Trong c¸c doanh nghiÖp liªn doanh, hä sÏ ¸p dông ph­¬ng ph¸p qu¶n lÝ tiªn tiÕn cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi gi¶m bít g¸nh nÆng vÒ thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ. §èi víi sù ®iÒu hµnh cña hÖ thèng luËt ph¸p n­íc së t¹i th× thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã mèi quan hÖ t¸c ®éng hai chiÒu. Doanh nghiÖp ®ã chÞu sù t¸c ®éng cña luËt ph¸p vµ t¸c ®éng ng­îc trë l¹i ®Ó lµm cho hÖ thèng ph¸p luËt ®­îc hoµn chØnh h¬n. Nã ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng tu©n theo ®óng ph¸p luËt, sù së h÷u cña nã ®­îc thõa nhËn vµ b¶o hé t¹i ViÖt Nam, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµI lµ mét ph¸p nh©n theo ph¸p luËt ViÖt Nam. Ph¸p luËt chÊp nhËn vµ khuyÕn khÝch chuyÓn vµo ViÖt Nam vèn, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ kinh nghiÖm qu¶n lÝ tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi. §ång thêi nã còng chØ râ ra bÊt cËp, ®iÒu ch­a hîp lÝ trong hÖ thèng luËt cña n­íc së t¹i. KÕt qu¶ thu ®­îc mang tÝnh ®ét ph¸ nh­: quyÒn cña nhµ ®Çu t­ ®· ®­îc më réng (nhµ ®Çu t­ cã quyÒn chñ ®éng lùa chän dù ¸n ®Çu t­, thêi ®iÓm ®Çu t­, tØ lÖ gãp vèn ph¸p ®Þnh…); më réng quyÒn tù chñ cña doanh nghiÖp ( c¸c doanh nghiÖp FDI ®­îc më chi nh¸nh v¨n phßng ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cã ph¹m vi kinh doanh trong vµ ngoµi n­íc); ­u ®·i ®Çu t­ th«ng qua thuÕ suÊt…TÊt c¶ nh÷ng chÝnh s¸ch nµy cho thÊy c¸c chÝnh s¸ch qui ®Þnh c¬ chÕ qu¶n lÝ th­¬ng m¹i ®· th«ng tho¸ng h¬n, ®©y lµ dÊu hiÖu tèt cña bé m¸y qu¶n lÝ kinh tÕ ë ViÖt Nam trong thêi k× ®æi míi. - Më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu: Tõ khi cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sè l­îng s¶n phÈm ®­îc t¹o ra nhiÒu h¬n, nã kh«ng chØ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trong n­íc mµ cßn phôc vô cho xuÊt khÈu, tõ ®ã nã lµm t¨ng tæng thu nhËp quèc d©n cña ViÖt Nam. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mét ®Êt n­íc ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua c¸n c©n xuÊt nhËp khÈu. N­íc ta mÆc dï nhËp siªu vÉn cao h¬n xuÊt siªu nh­ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y quy m« vµ tèc ®é xuÊt khÈu liªn tôc ®­îc më réng vµ gia t¨ng. C¸c doanh nghiÖp FDI lu«n cã tèc ®é t¨ng cao vµ chiÕm tØ träng lín trong kim ngh¹ch xuÊt khÈu (chiÕm h¬n 50% tæng kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc). Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu mÆt hµng ®èi víi c¸c thÞ tr­êng chñ yÕu còng cã chuyÓn biÕn tÝch cùc. §Æc biÖt lµ thÞ phÇn vµo thÞ tr­êng MÜ t¨ng m¹nh tõ sau HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- MÜ cã hiÖu lùc ®Õn n¨m 2003. NhiÒu ngµnh s¶n xuÊt míi thu hót ®«ng ®¶o lao ®éng x· héi nh­ dÖt may, thuû h¶i s¶n…®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹nh gãp phµn t¹o viÖc lµm t¨ng thu ngo¹i tÖ ®Ó phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. ChÊt l­îng hµng xuÊt khÈu ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ mét sè mÆt hµng ®· cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®ång thêi t¸c ®éng tÝch cùc vµo chÊt l­îng s¶n phÈm trong n­íc. HiÖn nay g¹o, dÇu th«, thuû h¶i s¶n, hµng dÖt may, giµy dÐp, cµ phª, nh©n ®iÒu, h¹t tiªu cña ViÖt Nam ®¹t hoÆc xÊp xØ chÊt l­îng quèc tÕ. KÕt qu¶ thu ®­îc tõ nh÷ng b­íc tiÕn ®ã lµ thÞ tr­êng hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· ®­îc më réng. Hµng ho¸ cña n­íc ta ®· xuÊt sang Singapore víi gi¸ trÞ lµ 1290 triÖu USD, NhËt B¶n lµ b¹n hµng lín nhÊt cña n­íc ta, bªn c¹nh ®ã cßn cã Th¸i Lan, Ind«nªxia, Malaixia, Hungari, Australia,… vµ ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng MÜ. Nh­ vËy nhê tèc ®é gia t¨ng thÞ phÇn xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi mµ c¸n c©n xuÊt nhËp n­íc ta ®ang lÊy l¹i ®­îc thÕ c©n b»ng. 2. vai trß tiªu cùc a. T¹o ra sù mÊt c©n ®èi vÒ c¬ cÊu vïng. C¬ cÊu ®Çu t­ n­íc ngoµi tuy cã chuyÓn biÕn nh­ng cßn mÊt c©n ®èi, nhÊt lµ vÒ c¬ cÊu vïng. HÇu hÕt c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th­êng chän c¸c vïng cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn vµ vïng khã kh¨n th× kh«ng hoÆc lµ cã rÊt Ýt dù ¸n vµ vèn ®Çu t­. NÕu cã th× còng chØ lµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo c¸c ®ån ®iÒn cao su, cµ phª, hå tiªu ë §«ng Nam Bé hoÆc ë c¸c c¶ng biÓn lín. §iÒu nµy cã ®­îc lµ do ë c¸c vïng ph¸t triÓn nh­ Hµ Néi, Hå ChÝ Minh, §µ N½ng cã ®iÒu kiÖn vÒ nguån lao ®éng dåi dµo víi tr×nh ®é v¨n ho¸ cao, c¬ së h¹ tÇng tèt, thÞ tr­êng tiªu thô réng lín… Cßn ë vïng s©u vïng xa, d©n c­ tËp trung th­a thít nªn nguån lao ®éng kh«ng ®ñ, ®Þa h×nh kh«ng b»ng ph¼ng g©y khã kh¨n cho viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nhµ m¸y s¶n xuÊt, ®­êng x¸. Tõ nh÷ng thùc tr¹ng ®ã ®· dÉn ®Õn viÖc c¬ cÊu vÒ vïng dÇn dÇn mÊt thÕ c©n b»ng. ViÖc nµy t¸c ®éng rÊt xÊu ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn ë n­íc ta v× nã t¹o ra sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu ®èi víi c¸c vïng trong c¶ n­íc. C¸c vïng ph¸t triÓn sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn cßn c¸c vïng kÐm ph¸t triÓn sÏ ngµy cµng thôt lïi. Tõ ®ã nã t¹o ra sù ph©n ho¸ vÒ tr×nh ®é theo l·nh thæ, dÇn lµm mÊt ®i khèi ph¸t triÓn thèng nhÊt cña c¶ n­íc. b. VÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr­êng, tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ hÖ sinh th¸i Sè l­îng c¸c nhµ m¸y ®­îc x©y dùng ë n­íc ta t¨ng thªm tØ lÖ thuËn víi khèi l­îng chÊt th¶i th¶i ra. C¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt ®· vµ ®ang th¶i ra m«i tr­êng sèng mét l­îng lín c¸c chÊt ®éc h¹i. §iÒu nµy g©y ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn m«i tr­êng kh«ng khÝ, m«i tr­êng n­íc, m«i tr­êng ®Êt…NÕu ta kh«ng cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc nhanh chãng th× n­íc ta nãi riªng vµ thÕ giíi nãi chung sÏ ph¶i ®èi mÆt víi c¸c dÞch bÖnh, c¸c lo¹i virut míi v« cïng nguy hiÓm. Chóng ®ang tõng b­íc ®e do¹ sù sèng trªn tr¸i ®Êt. Bªn c¹nh ®ã c¸c c«ng tr×nh s¶n xuÊt míi ®­îc x©y dùng sÏ ph¸ vì hÖ sinh th¸i cña n­íc ta. Sù më réng cña ®ån ®iÒn cao su, cµ phª, hå tiªu… sÏ lµm cho diÖn tÝch rõng bÞ thu hÑp, khiÕn m«i tr­êng sèng cña c¸c lo¹i ®éng thùc vËt mÊt ®i. ViÖc më réng nh÷ng c¶ng biÓn. sù xuÊt hiÖn cña tµu biÓn lu«n ®èi mÆt víi viÖc « nhiÔm n­íc, sù cè loang dÇu… g©y ra ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn m«i tr­êng sèng cña c¸c lo¹i thuû h¶i s¶n. Víi vÊn ®Ò tµi nguyªn thiªn nhiªn, khi c¸c nhµ m¸y ®­îc x©y dùng, nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo dµnh cho s¶n xuÊt còng t¨ng lªn. Muèn cã nguyªn liÖu s¶n xuÊt th× nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi b¾t buéc ph¶i khai thÊc nguån tµi nguyªn cña nø¬c ta. §iÒu nµy dÉn ®Õn viÖc c¸c lo¹i kho¾ng s¶n nh­ s¾t, gang, b«xit, th¹ch anh… sÏ trë nªn ngµy cµng khan hiÕm cã nguy c¬ c¹n kiÖt v× ®ã lµ nh÷ng nguyªn liÖu kh«ng thÓ thiÕu trong ngµnh c«ng nghiÖp nÆng. Thªm vµo ®ã viÖc x©y dùng c¸c nhµ m¸y còng ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng ®Êt lµm cho ®Êt ngµy cµng xÊu ¶nh h­ëng ®Õn s¶n xuÊt n«ng, ng­ nghiÖp, mét thµnh phÇn kh«ng thÓ thiÕu cña nÒn kinh tÕ. 3. kÕt luËn vÒ vai trß cña vèn ®Çu t­ n­íc ngoµI trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¹i viÖt nam. Qua ph©n tÝch vai trß cña nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë trªn ta thÊy ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu v« cïng quan träng, gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi, vµo th¾ng lîi cña c«ng cuéc ®æi míi ®­a ®Êt n­íc ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ, t¨ng c­êng thÕ vµ lùc trªn tr­êng quèc tÕ. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thùc sù trë thµnh mét trong nh÷ng nguån vèn quan träng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong n­íc, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, më ra nhiÒu ngµnh nghÒ mòi nhän víi c¸c s¶n phÈm míi, n©ng cao tr×nh ®é n¨ng lùc qu¶n lÝ vµ khoa häc c«ng nghÖ, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm gãp phÇn më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trong qu¸ tr×nh më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ vµ víi h×nh thøc thu hót nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, n­íc ta sÏ tham gia tèt h¬n vµo sù ph©n c«ng lao ®éng gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc, hoµ nhËp nhanh h¬n vµo ®êi sèng kinh tÕ quèc tÕ ®ang diÔn ra s«i næi trªn toµn thÕ giíi. Nãi tãm l¹i, nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã vai trß v« cïng quan träng, nã lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong b¶n thÓ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong giai ®o¹n qu¸ ®é lªn x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta hiÖn nay. b. thùc tr¹ng vµ gi¶I ph¸p ®Èy m¹nh thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµI ë viÖt nam hiÖn nay. 1. thùc tr¹ng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2004, trªn ®Þa bµn c¶ n­íc cã 280 dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp víi tæng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®¨ng kÝ trªn 806,6 triÖu USD, b»ng 79,8% vÒ sè dù ¸n vµ 89,7% vÒ vèn ®¨ng kÝ so víi cïng k× n¨m tr­íc. TÝnh chung c¶ vèn ®¨ng kÝ cña c¸c dù ¸n cÊp míi vµ t¨ng vèn më réng s¶n xuÊt trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2004, c¶ n­íc ®· thu hót ®­îc 1,63 tØ USD, t¨ng 24,3%so víi cïng k× n¨m tr­íc ( kho¶ng b»ng 49% môc tiªu dù kiÕn cho c¶ n¨m 2000 lµ 3,3 tØ USD). VÒ c¬ cÊu ngµnh lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ xay dùng chiÕm kho¶ng 68% tæng vèn ®Çu t­ míi. VÒ c¬ cÊu vïng, tËp trung t¹i ba ®Þa bµn cã c¬ së h¹ tÇng t­¬ng ®èi tèt nh­ B×nh D­¬ng, TP Hå ChÝ Minh, §ång Nai chiÕm kho¶ng 54,9% tæng vèn ®Çu t­ míi. Nh­ vËy, tÝnh ®Õn hÕt 30 th¸ng 6 n¨m 2004, trªn ph¹m vi c¶ n­íc cã 4677 dù ¸n cßn hiÖu lùc víi tæng sè vèn ®Çu t­ ®¨ng kÝ trªn 43 tØ USD, vèn ph¸p ®Þnh 19,2 tØ USD. VÒ c¬ cÊu ngµnh, vèn ®Çu t­ ®¨ng kÝ tËp trung trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm 57,6% tæng vèn ®Çu t­. VÒ c¬ cÊu vïng vèn ®¨ng kÝ chñ yÕu t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng cã c¬ së h¹ tÇng t­¬ng ®èi tèt chiÕm kho¶ng 50,6% riªng Hµ Néi chiÕm 18% tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng kÝ. VÒ c¬ cÊu n­íc vµ l·nh thæ ®Çu t­, vèn ®¨ng kÝ chñ yÕu lµ tõ c¸c n­íc, ®èi t¸c ch©u ¸ (Singapore, §µi Loan, NhËt B¶n, Hµn Quèc vµ Hång K«ng) chiÕm kho¶ng 62% tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng kÝ. NhiÒu doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¨ng vèn më réng s¶n xuÊt kinh doanh víi sè vèn t¨ng thªm ®¹t trªn kho¶ng 828 triÖu USD, gÇn gÊp ®«i cïng k× n¨m ngo¸i, Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2004 khèi doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· thu hót thªm gÇn 3 v¹n lao ®éng ®­a tæng sè lao ®éng trong khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tÝnh ®Õn cuèi th¸ng 6 n¨m 2004 ®¹t gÇn 71 v¹n lao ®éng. Nguyªn nh©n cña nh÷ng kÕt qu¶ trªn lµ: - §¶ng vµ nhµ n­íc ta tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh chñ tr­¬ng t¨ng c­êng thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, x¸c ®Þnh khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn l©u dµi vµ b×nh ®¼ng víi thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Héi nghÞ trung ­¬ng §¶ng kho¸ 9 ®· ®Ò ra nhiÖm vô: “T¹o chuyÓn biÕn c¬ b¶n trong thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, nhÊt lµcña c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia, h­íng m¹nhh¬n n÷a vµo nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc quan träng cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ cao, c«ng nghÖ nguån. Më réng c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi phï hîp víi lé tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ” - ChÝnh phñ ®· tÝch cùc chØ ®¹o c¸c bé, ngµnh c¶i thiÖn m«i tr­ê