Ứng dụng phần mềm IMindMap - Vẽ sơ đồ tư duy nhằm nâng cao hiệu quả trong giảng dạy, học tập môn học Sức bền vật liệu

Thoâng tin KH - GD Tröôøng Ñaïi hoïc Xaây döïng Mieàn Taây 19 NGHIÊN CỨU TRAO ĐỔI ỨNG DỤNG PHẦN MỀM IMINDMAP - VẼ SƠ ĐỒ TƯ DUY NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ TRONG GIẢNG DẠY, HỌC TẬP MÔN HỌC SỨC BỀN VẬT LIỆU APPLICATION OF IMINDMAP SOFTWARE - DRAWING ON THE MAP OF THINKING TO IMPROVE EFFICIENCY IN TEACHING AND LEARNING MATERIAL STRENGTH SUBJECTS Lương Thị Bảo Yến1 Tóm tắt: Sử dụng sơ đồ tư duy sẽ nâng cao hiệu quả trong giảng dạy và học tập, đặc biệt là các môn khoa học chuyên ngành kỹ thuật như môn học Sức bền vật liệu, Cơ học kết cấu, Bê tông cốt thép... Bài viết này xin giới thiệu tóm tắt ứng dụng cách vẽ sơ đồ tư duy bằng phần mềm IMindMap nhằm nâng cao hiệu quả trong học tập và giảng dạy môn Sức bền vật liệu. Abstract: Using the mind map will improve the effectiveness of teaching and learning, especially in science subjects such as subject of Material Strength, Structural mechanics, Reinforced concrete design This article briefly introduce the application of drawing mind maps with IMindMap software to improve the efficiency in learning and teaching the subject of Material Strength. 1. Đặt vấn đề Môn học Sức bền vật liệu là môn học cơ sở trong chương trình đào tạo kỹ sư Xây dựng trong trường Đại học Xây dựng Miền Tây. Đây chính là môn học cơ sở làm tiền đề để học được các môn chuyên ngành tiếp theo như Cơ học kết cấu, Bê tông cốt thép ... Cho nên việc học tốt môn Sức bền vật liệu là một lợi thế cho sinh viên. Thế nhưng để học tốt môn học này cũng là một vấn đề nan giải. Vì vậy, để đạt được mục tiêu học tốt môn học này đòi hỏi giảng viên và sinh viên phải nghiên cứu giảng dạy và học tập như thế nào có hiệu quả. Một trong những phương pháp hết sức hữu hiệu là sử dụng sơ đồ tư duy trong việc giảng dạy và học tập. Ngày nay cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ, việc lập sơ đồ tư duy được nâng lên tầm cao mới đó là sử dụng phần mềm hỗ trợ IMindMap. 2. Nội dung 2.1. Phần mềm IMindMap Hiện nay có rất nhiều phần mềm hỗ trợ lập sơ đồ tư duy như IMindMap, Edraw Mind Map hay Mindjet MindManager..., để thiết kế các sơ đồ tư duy theo nhiều lĩnh vực, công việc khác nhau. Trong đó, phổ biến nhất là IMindMap, phần mềm này hỗ trợ chúng ta thể hiện các ý tưởng của mình rõ ràng hơn thông qua hình ảnh trước khi bắt tay vào thực hiện trên thực tế. IMindMap cung cấp nhiều tùy chọn về hình ảnh, kỹ thuật vẽ chuyên nghiệp, có thể kết xuất bản đồ ra nhiều định dạng để chia sẻ. Hiện phần mềm đã và đang được sử dụng nhiều trong các tổ chức nổi tiếng như NASA, Walt Disney, Microsoft, Pepsi, IBM.... đồng thời cũng là công cụ hỗ trợ doanh nhân nâng cao hiệu quả công việc mọi lúc mọi nơi [2]. Phần mềm IMindMap đã công bố nhiều phiên bản khác nhau. Việc đầu tiên chúng ta cần tải và cài đặt IMindMap phiên bản mình yêu thích vào máy tính. Sau khi cài đặt xong, chúng ta khởi chạy chương trình và thực hiện vẽ sơ đồ tư duy Soá 39 - Quyù I naêm 202020 NGHIÊN CỨU TRAO ĐỔI 2.2. Vẽ sơ đồ tư duy trên phần mềm IMindMap Thực hiện vẽ sơ đồ tư duy theo các bước sau: Bước 1: Tạo một Central idea (ý tưởng trung tâm). Trên giao diện chính của IMindMap các bạn chọn File -> New -> Mindmap -> chọn biểu tượng cho central idea -> Start. Hình 1. Tạo ý tưởng trung tâm Sau khi chọn một central idea thì trên giao diện xuất hiện central idea các bạn vừa chọn, tiếp theo các bạn nhấp đúp chuột trái và thay đổi nội dung, font, cỡ chữ, kiểu chữ theo ý muốn. Các bạn có thể phóng to, thu nhỏ central idea bằng cách nhấn chuột chọn biểu tượng central idea, xuất hiện 8 nút nắm màu xanh ở xung quanh. Nhấn giữ chuột trái vào nút nắm bất kỳ và kéo vào để thu nhỏ hoặc kéo ra để phóng to central idea theo ý muốn. Hình 2. Thay đổi định dạng cho ý tưởng trung tâm Bước 2: Thêm các nhánh. IMindMap gồm hai loại nhánh là Branch (nhánh trơn) và Box Branch (nhánh có hộp văn bản đi kèm). Các bạn có thể thêm nhánh bằng cách nhấn chọn central idea xuất hiện hai biểu tượng dấu +, các bạn chọn dấu cộng và chọn kiểu nhánh các bạn muốn thêm. Thoâng tin KH - GD Tröôøng Ñaïi hoïc Xaây döïng Mieàn Taây 21 NGHIÊN CỨU TRAO ĐỔI Hình 3. Thêm các nhánh từ ý tưởng trung tâm Hoặc các bạn chọn central idea và chọn thẻ Insert -> Branch -> Child (nếu muốn thêm một nhánh trơn). Chọn Insert -> Box -> Child (nếu muốn thêm một nhánh chứa hộp văn bản). Để di chuyển nhánh các bạn nhấn chọn nhánh cần di chuyển, xuất hiện biểu tượng mũi tên bốn chiều như hình dưới, các bạn nhấn giữ chuột trái vào biểu tượng đó và kéo nhánh đến vị trí cần thiết thì nhả con trỏ chuột ra. Hình 4. Di chuyển nhánh Để thay đổi kiểu của nhánh các bạn chọn nhánh -> Branch -> Branch Art, xuất hiện hộp thoại Branch Art các bạn chọn kiểu cho nhánh và nhấn OK để thay đổi. Hình 5. Thay đổi kiểu nhánh Soá 39 - Quyù I naêm 202022 NGHIÊN CỨU TRAO ĐỔI Nếu các bạn muốn thay đổi hình hộp chứa văn bản của nhánh chứa hộp văn bản thì các bạn chọn hộp văn bản và chọn biểu tượng Shape. Sau đó lựa chọn hình các bạn muốn. Hình 6. Thay đổi hộp chứa văn bản Thêm nhánh con cho các nhánh chính: chọn nhánh chính cần thêm nhánh sau đó chọn biểu tượng thêm nhánh trơn hoặc nhánh chứa hộp văn bản. Các bạn có thể thêm nhiều nhánh con cho một nhánh chính bằng các thao tác tương tự. Bước 3: Thêm từ khóa. Với nhánh có hộp văn bản thì các bạn nhấn chọn chuột vào hộp văn bản và nhập từ khóa, chỉnh sửa font, kiểu chữ và cỡ chữ cho nhánh. Còn với nhánh trơn các bạn nhấn chọn nhánh và nhập từ khóa, chỉnh sửa font, kiểu chữ và cỡ chữ cho nhánh. Hình 7. Thêm từ khóa cho các nhánh Lưu ý: Nên sử dụng một từ khóa cho một nhánh. Bước 4: Chọn mã màu cho các nhánh. Thay đổi màu sắc cho nhánh các bạn chọn nhánh -> Branch -> Branch Color, xuất hiện hộp thoại Branch Color Picker các bạn chọn màu sắc cho nhánh và nhấn OK để thay đổi. Thoâng tin KH - GD Tröôøng Ñaïi hoïc Xaây döïng Mieàn Taây 23 NGHIÊN CỨU TRAO ĐỔI Hình 8. Thay đổi màu sắc cho các nhánh Bước 5: Thêm các hình ảnh. Để sơ đồ sinh động hơn, dễ tư duy hơn thì các bạn có thể thêm các hình ảnh mô tả ý tưởng của nhánh bằng cách nhấn chọn biểu tượng Images ở menu phía bên phải hoặc chọn Insert -> Image Library để mở hộp thoại Image Library. Tại đây các bạn có thể tìm hình ảnh trong thư viện của IMindMap bằng cách nhập từ khóa hình ảnh cần tìm trong ô Search the image library và nhấn Enter để tìm kiếm. Sau đó chọn hình ảnh các bạn cần thêm vào sơ đồ. Hình 9. Chèn hình ảnh từ thư viện Nếu các bạn muốn thêm hình ảnh trên máy tính thì các bạn chọn Browse và chọn đến file ảnh mà bạn muốn chèn. Hình 10. Chèn hình ảnh từ máy tính Soá 39 - Quyù I naêm 202024 NGHIÊN CỨU TRAO ĐỔI Để di chuyển hình ảnh các bạn nhấn giữ chuột trái và kéo hình ảnh đến vị trí cần đặt. Để phóng to, thu nhỏ hình ảnh các bạn thực hiện như phóng to, thu nhỏ central idea. Bước 6: Xuất tập tin và chia sẻ. Cuối cùng, sau khi đã hoàn tất sơ đồ tư duy các bạn có thể xuất sơ đồ ra file ảnh, document, chia sẻ qua web bằng cách chọn File -> Export & Share. Xuất hiện hộp thoại Export các bạn có thể chọn kiểu xuất và làm theo hướng dẫn để nhanh chóng xuất tập tin hoặc chia sẻ tập tin. Hình 11. Xuất tập tin 2.3. Các quy tắc trong việc thực hiện sơ đồ tư duy Khi thực hiện một sơ đồ tư duy, nên tuân thủ theo những quy tắc sau: Vẽ tất cả những gì mình nghĩ cho dù nó có ngớ ngẩn, đừng bỏ lỡ những ý tưởng đó. Đôi khi những ý nghĩ tưởng trên lại là một ý tưởng cực kỳ độc đáo và sáng tạo. Sơ đồ tư duy được vẽ, viết và đọc theo hướng bắt nguồn từ trung tâm di chuyển ra phía ngoài, và sau đó là theo chiều kim đồng hồ. Do đó, các từ ngữ nằm bên trái sơ đồ tư duy nên được đọc từ phải sang trái (bắt đầu từ phía trong di chuyển ra ngoài) 2.4. Hiệu quả khi sử dụng IMindMap IMindMap làm tăng sự phát triển và tư duy của não bộ, bởi vì trong cuộc sống hiện đại ngày nay sự phát triển không ngừng của công nghệ thông tin, các máy móc hiện đại đã đi vào cuộc sống vì vậy việc học hành không phải cứ chăm chỉ là có tiến bộ tốt, mà cần phải được hỗ trợ bởi công nghệ một cách đúng mực. IMindMap được đánh giá là công cụ tuyệt vời để bạn thiết kế một bản đồ tư duy thể hiện các ý tưởng, hiện thực hóa suy nghĩ, kế hoạch, dự án trên giấy. Phần mềm này được viết ra bởi Tony Buzan, tác giả nổi tiếng chuyên khai thác những bản đồ tư duy giúp con người sáng tạo và làm việc hiệu quả hơn. IMindMap giúp bạn phác họa tư duy bằng các hình ảnh và ký tự, áp dụng cho quá trình nhận thức hỗ trợ việc ghi nhớ, phân tích, đây là một loại bản đồ kết hợp giữa hình ảnh và màu sắc, đi kèm với việc sử dụng các từ khóa để thể hiện mối liên kết giữa các ý tưởng. Khi sử dụng IMindMap, bạn có thể dễ dàng thiết kế bản đồ tư duy nhờ giao diện trực quan: có thể di chuyển chuột đến nhiều vị trí, lựa chọn các gợi ý trên vòng tròn 5 phần, sử dụng công cụ Mind Map View hoặc Brainstorm View cho việc xây dựng ý tưởng, chuyển đổi ý tưởng thành kế hoạch [2]. 2.5. Những tính năng chính của IMindMap - Nhiều tùy chọn hình ảnh: IMindMap hỗ trợ hàng trăm hình ảnh, cho người dùng nhiều sự lựa chọn Thoâng tin KH - GD Tröôøng Ñaïi hoïc Xaây döïng Mieàn Taây 25 NGHIÊN CỨU TRAO ĐỔI khi muốn tìm kiếm một hình ảnh phù hợp với ý tưởng trung tâm (Central idea) của mình. Từ ý tưởng này sẽ phát triển ra các nhánh khác nhau. - Kỹ thuật vẽ chuyên nghiệp: Việc thiết kế bản đồ tư duy rất thuận tiện. Người dùng chỉ cần di chuyển chuột đến vị trí bất kỳ, giao diện của IMindMap sẽ hiển thị một vòng tròn được chia làm 5 phần. Ở mỗi phần bao gồm các gợi ý, giúp người dùng dễ dàng lựa chọn nội dung bắt đầu mà không mất nhiều thời gian phải click vào nhiều nút khác nhau. - Sử dụng Mind Map View hoặc Brainstorm View để xây dựng ý tưởng và chuyển đổi thành kế hoạch. - Biến những suy nghĩ sáng tạo thành bản đồ tư duy trong không gian 3D; các nhánh vẽ đầy nghệ thuật; các đường biểu diễn mối quan hệ giữa các nhánh, biểu tượng và hình ảnh. - Thêm chú thích, đường dẫn, tập tin và bình luận để bổ sung các thông tin liên quan một cách dễ dàng. [2] 2.6. Những ưu điểm của IMindMap - Sử dụng những hình ảnh cần thiết - Hỗ trợ thiết kế bản đồ trong không gian 3D - Tập trung hình ảnh, nội dung tổng quát - Sử dụng các màu sắc để làm nổi bật vấn đề mà bạn quan tâm - Vẽ sơ đồ nhanh chóng và dễ dàng - Hỗ trợ nhiều icon độc đáo thú vị, các biểu tượng phù hợp với từng loại sơ đồ - Xuất sơ đồ ra nhiều định dạng khác nhau như PDF, JPEG.... 3. Kết luận IMindMap hỗ trợ việc thiết kế sơ dồ tư duy thuận tiện hơn từ việc xây dựng ý tưởng đến chuyển đổi thành kế hoạch. Những suy nghĩ sáng tạo được biến hóa thành sơ đồ với những biểu tượng và hình ảnh sinh động, đầy nghệ thuật. Ngoài ra, IMindMap dễ dàng xuất ra PowerPoint, thậm chí là tải lên Youtube. Từ đó có thể tạo ra phong cách thuyết trình chuyên nghiệp tạo hứng thú, hiệu quả hơn trong việc giảng dạy của giảng viên và học tập của sinh viên. Đặc biệt đối với sinh viên khối ngành kỹ thuật nói chung và ngành kỹ thuật công trình xây dựng nói riêng luôn đòi hỏi sự chính xác, do đó việc lập kế hoạch học tập một cách khoa học là điều rất cần thiết, đây chính là yếu tố quan trọng giúp sinh viên học tốt môn Sức bền vật liệu nói riêng và cho cả những môn học khác nói chung. Tài liệu tham khảo [1]. Nguyễn Thị Thanh Xuân, Bản đồ tư duy - phương pháp dạy và học hiệu quả, Đại học Đại Nam, 2019 [2]. https://taimienphi.vn/download-imindmap-15839 Ngày nhận bài: 21/02/2020 Ngày gửi phản biện: 04/3/2020 Ngày chấp nhận đăng: 12/3/2020 1 Trường ĐHXD Miền Tây.