Từ quan niệm của Hồ Chí Minh về nhà giáo, nghĩ về vị thế nhà giáo trong nền giáo dục Việt Nam hiện nay

ắn với nhu cầu xã hội, đào tạo con người yêu lao động và biết lao động theo tư tưởng Hồ Chí Minh: “Học đi với lao động; Lí luận đi với thực hành; Cần cù đi với tiết kiệm” [8; tr.594]. - Đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp dạy học theo hướng phát huy năng lực người học, hướng tới hành vi đạo đức và văn hóa cho người học, trong đó, giáo viên giữ vai trò định hướng; - Xây dựng quy định về chuẩn nghề nghiệp, đạo đức nghề nghiệp và chế tài về xử lí vi phạm, xử lí kỉ luật nhà giáo khi có dấu hiệu vi phạm. Về bản thân nhà giáo Là đội ngũ trí thức tiêu biểu cho cốt cách, nhân cách Việt Nam, từng thế hệ thầy giáo, cô giáo bằng lối sống giản dị, trọng nghĩa tình, tôn sư trọng đạo đã là những tấm gương sáng trong giáo dục nhân cách cho các thế hệ học trò. Từ nghiên cứu quan điểm Hồ Chí Minh về nhà giáo và thực tiễn công tác giảng dạy, thực tiễn giáo dục Việt Nam hiện nay, chúng tôi có những suy nghĩ về trách nhiệm của nhà giáo để góp phần khẳng định, nâng cao vị thế nghề nghiệp trong bối cảnh hiện nay như sau: Một là, mỗi người giáo viên cần thấm nhuần đường lối, quan điểm của Đảng về vai trò của giáo dục trong thời đại cách mạng khoa học công nghệ và hội nhập quốc tế Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế- xã hội, trong đó trực tiếp đề cập đến vai trò của giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhân lực chất lượng cao của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế: “Xây dựng đồng bộ thể chế, chính sách để thực hiện có hiệu quả chủ trương giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt để phát triển đất nước” [16; tr.136]. Đại hội cũng đã xác định rõ mục tiêu của giáo dục và đào tạo trong giai đoạn tới là nhằm xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, có sức khoẻ, năng lực, trình độ, có ý thức, trách nhiệm cao đối với bản thân, gia đình, xã hội và Tổ quốc. Để làm được Nguyễn Hoa Mai và Nguyễn Thị Thu Hoài 108 điều này, giáo dục và đào tạo cần “Chú trọng giáo dục phẩm chất, năng lực sáng tạo và các giá trị cốt lõi, nhất là giáo dục tinh thần yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc, khơi dậy khát vọng phát triển, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [16; tr.136]. Quan điểm chỉ đạo của Đảng đã thể hiện rõ đường lối lãnh đạo: phải làm sao gắn giáo dục tri thức, đạo đức, thẩm mĩ, kĩ năng sống với giáo dục thể chất, nâng cao tầm vóc con người Việt Nam, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Điều này cũng đã được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn khẳng định trong bức thư gửi các nhà giáo: Nhiệm vụ càng lớn, trách nhiệm càng nặng nề, yêu cầu càng cao thì vinh quang đó càng lớn. Nhiệm vụ - Trách nhiệm - Đòi hỏi và Kì vọng của xã hội là những vấn đề mà phát biểu của tân Bộ trưởng Bộ Giáo dục đặt kì vọng vào đội ngũ giáo viên với niềm tin, chúng ta sẽ làm được. Chủ trương của Đảng nếu được thấm nhuần sẽ là những cú hích quan trọng để thầy cô thay đổi, bắt kịp với tốc độ của thời đại chuyển đổi số, từ đó tiếp tục khẳng định vị thế của nhà giáo đối với người học và xã hội. Hai là, mỗi nhà giáo cần thấm nhuần quan điểm “hữu xạ tự nhiên hương” Hồ Chí Minh căn dặn, nhà giáo không thể ngồi trông chờ các cấp chính quyền và nhân dân nâng cao vị thế của mình. Bản thân mỗi nhà giáo nếu nghiêm túc, yêu nghề, say mê lao động, hăng hái trong các phong trào ở trường, ở khu dân cư thì chắc chắn, sự trọng thị sẽ tự đến. Nói cách khác, vị thế của nhà giáo không phải chỉ có được nhờ xã hội gán cho mà quan trọng hơn là họ đạt được đến đâu nhờ vào tài và đức của mình. Để đào tạo được con người xã hội chủ nghĩa phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, nhà giáo nhất định phải có tư tưởng xã hội chủ nghĩa và có hành động cụ thể để thể hiện tư tưởng đó, đặc biệt phải quét sạch chủ nghĩa cá nhân, xây dựng tập thể đoàn kết, yêu lao động và gắn bó với đời sống. Đây là nhân tố quan trọng để hình thành vị thế nhà giáo. Nói cách khác, nhà giáo là chủ thể xây dựng cách nhìn nhận, cách đánh giá của xã hội, của học trò dành cho mình. Hồ Chí Minh thẳng thắn chỉ ra: “Bác nghe nói một số giáo viên phàn nàn là không được chính quyền địa phương coi trọng. Người ta có câu: “Hữu xạ tự nhiên hương”. Giáo viên chưa được coi trọng là vì chưa có hương, còn xa rời quần chúng. Có nhiều giáo viên được quần chúng coi trọng, như chiến sĩ thi đua, giáo viên bình dân học vụ, họ cùng với nhân dân kết thành một khối nên được quần chúng yêu mến. Nếu giáo viên tách rời ra, tự cho mình là trí thức, thì làm sao quần chúng coi trọng được” [4; tr.271]. Để làm được điều này, ngoài những việc mà Hồ Chí Minh yêu cầu nhà giáo cần làm ở trên, theo chúng tôi, nhà giáo ngày nay cần: - Không ngừng học tập, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đặc biệt là kĩ năng sử dụng phương tiện dạy học hiện đại và phương pháp dạy học tích cực, thích ứng với điều kiện cách mạng thông tin hiện nay; trong đó, tinh thần tự học và học tập suốt đời theo tư tưởng Hồ Chí Minh cần được phát huy; - Cần ý thức được vai trò, vị trí của mình trong sự hình thành nhân cách người học để xây dựng được hệ giá trị, chuẩn mực giáo dục của bản thân, từ đó làm tấm gương tốt cho người học trong môi trường giáo dục và môi trường sống; - Xác định được triết lí giáo dục của bản thân để làm kim chỉ nam cho hoạt động dạy học của mình. 3. Kết luận Trong bối cảnh giáo dục Việt Nam đang cần có những bước chuyển đổi nhanh, thực chất để đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn phát triển đất nước như hiện nay, việc nhìn nhận khoa học về vị thế nhà giáo là việc làm cần thiết. Đội ngũ nhà giáo mạnh là nguồn lực căn bản đẩy sự nghiệp giáo dục tiến xa và vững chắc bởi suy cho cùng, con người là nhân tố xây dựng và vận hành cơ chế. Dân tộc Việt Nam vốn có truyền thống “tôn sư trọng đạo”, đây sẽ là một trong những cơ sở quan trọng cho việc xây dựng và khẳng định vị thế nhà giáo từ cả góc độ cơ chế lẫn bản thân nhà giáo. Để làm được điều đó, việc học tập, làm theo tư tưởng, phong cách Hồ Chí Minh, trong đó có quan điểm về vai trò, vị trí và những việc nhà giáo cần làm có ý nghĩa quan trọng. Từ quan niệm của Hồ Chí Minh về nhà giáo, nghĩ về vị thế nhà giáo trong nền giáo dục Việt Nam hiện nay 109 TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Hồ Chí Minh, 2011. Toàn tập, t.4. Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. [2] Hồ Chí Minh, 2011. Toàn tập, t.6. Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. [3] Hồ Chí Minh, 2011. Toàn tập, t.15. Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. [4] Hồ Chí Minh, 2011. Toàn tập, t.12. Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. [5] Hồ Chí Minh, 2011. Toàn tập, t.13. Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. [6] Hồ Chí Minh, 2011. Toàn tập, t.14. Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. [7] Hồ Chí Minh, 2011. Toàn tập, t.10. Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. [8] Hồ Chí Minh, 2011. Toàn tập, t.11. Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. [9] Hồ Chí Minh, 2011. Toàn tập, t.9. Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. [10] UNESCO và ILO, 2012. Vị thế nhà giáo (Nguyễn Quang Kính - dịch, TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến - hiệu đính). Nxb Giáo dục Việt Nam, Hà Nội. [11] Dillon, 2011. S, U.S. Is Urged the Raise Teachers' Status. The New York Times. [12] Ingersoll, R., & Merril, E., 2011. The Status of Teaching as a Professions. University of Pennsylvaina GSE Publications. [13] Varkey GEMS, 2018. Chỉ số vị thế giáo viên toàn cầu, https://www.varkeyfoundation. org/media/4790/gts-index-9-11-2018.pdf [14] Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2005. Luật Giáo dục, https://thuvienphapluat.vn. [15] Đảng Cộng sản Việt Nam, 2013. Nghị quyết số 29-NQ/TƯ Hội nghị Trung ương 8 khóa XI ngày 04-11-2013 “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. https://tulieuvankien.dangcongsna.vn. [16] Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I. Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. ABSTRACT Ho Chi Minh's view of teachers and the status of teachers in Vietnamese current education system Nguyen Hoa Mai1 and Nguyen Thi Thu Hoai2 1The Publishing House of Political Theory, Ho Chi Minh National Academy of Politics 2Faculty of Vietnam Studies, Hanoi National University of Education Educating socialist people has always held an important position among Ho Chi Minh’s thoughts on the issues of the Vietnamese revolution. In which, concepts related to teachers’ noble roles and positions in the educational profession; teachers’ mission, i.e. identifying teaching objects, goals, contents, and methods, nurturing passion for teaching career, being role models to learners... are of great theoretical and practical significance. Ho Chi Minh's opinion about the status of teachers is also shared by international organizations (UNESCO, ILO), as well as many other educators and sociologists... Therefore, in order for teachers to truly affirm their professional position in today's changing world, it is important to fully grasp, study and follow Ho Chi Minh's thought, morality and style as well as to follow the viewpoints of the Communist Party of Vietnam. In addition, more attention should be paid to institutionalizing the guidelines of the Communist Party of Vietnam into the State's laws and policies. For teachers, it takes effort to assert themselves through expertise and lifestyle. Keywords: Ho Chi Minh, education, teacher, teacher status.