Triết học - Chương VI: Học thuyết kinh tế về chủ nghĩa tư bản độc quyền và chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước

Chương VIHọc thuyết kinh tế về chủ nghĩa tư bản độc quyền và chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nướcIChủ nghĩa tư bản độc quyềnDo sự phát triển của LLSX dưới tác động của KHKTDo cạnh tranh tự do Do khủng hoảng kinh tếSự phát triển của hệ thống tín dụng TBCN trở thành đòn bẩymạnh mẽ thúc đẩy tập trung sxtạo tiền đề cho việc hình thànhcác tổ chức độc quyềnCNTBđộc quyền xuất hiệnNguyên nhân hình thành CNTB độc quyềnTự do cạnh tranh Tích tụ,tập trungsản xuấtĐộc quyềnV.I.Lê nin:"Tự do cạnh tranh đẻ ra tập trung sản xuất và sự tập trung sản xuất này khi phát triển đến một mức độ nhất định lại dẫn tới độc quyền."Tích tụ, tập trung tư bản và chủ nghĩa tư bản độc quyền:Tích tụ tư bảnNhà tư bản độc quyềnCạnhtranh trong sản xuấtCạnh tranh trong lưu thôngCạnh tranh trong nội bộ ngànhCạnh tranh giữa các ngànhMercedes MaybackToyotaCuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20 Chủ nghĩa tư bản độc quyềnXét về bản chất, CNTB độc quyền là một nấc thang phát triển mới của CNTB Chủ nghĩa tư bản độc quyền là CNTB trong đó ở hầu hết các ngành, các lĩnh vực của nền kinh tế tồn tại các tổ chứcTBĐQ và chúng chi phối sự phát triển của toàn bộ nền kinh tế.Đặc điểm 1: Tập trung sản xuất và các tổ chức độc quyềnCó ít xí nghiệp lớnCạnh tranhgay gắtTổ chức độc quyềnTổ chức độc quyền là liên minh giữa những TB lớn để tập trung vào trong tay một phần lớn (thậm chí toàn bộ) sản phẩm của ngành đó, cho phép liên minh này phát huy ảnh hưởng quyết định đến QTSX và lưu thông của ngành đóTích tụ,tập trungsản xuấtThoảhiệpCác hình thức tổ chức độc quyềnCac- tenXanh - Đi - CaTơ - RơtCoong xooc xiomSở hữu tư nhânSở hữu tư bản tập thểCác hình thức tổ chức độc quyềnH×nh thøc Tæ chøc ®éc quyÒnLiªn kÕt§éc lËp Liªn minh theo chiÒu ngangC¸ctenGi¸ c¶,s¶n l­îngS¶n xuÊt,Tiªu thôXanh®icaH§QT ®iÒu hµnhviÖc mua,b¸nS¶n xuÊtT¬rítHéi ®ång qu¶n trÞ ®iÒu hµnh s¶n xuÊt,tiªu thôLiªn minh theo chiÒu däcC«ngxoocxiomLiªn kÕt gi÷a c¸c t/c ®éc quyÒn ë c¸c ngµnh cã liªn quan vÒ kinh tÕ - kü thuËtC«nggl«mªratCons¬nLiªn kÕt nhiÒu ngµnh nghÒ,lÜnh vùcNgân hàngnhỏPhá sảnTổ chứcđộc quyềnngân hàngTổ chứcđộc quyềncông nghiệpTư bản tài chínhĐặc điểm 2: Tư bản tài chính và bọn đầu sỏ tài chínhVai trò mới của ngân hàngVai trò của ngân hàngVai trò cũTrung gian trong thanh toán và tín dụngThâm nhập vào các tổ chức độc quyền để giám sátTrực tiếp đầu tư vào công nghiệpVai trò mớiSát nhậpcấu trúc của nền kinh tếtrong giai đoạn độc quyềnĐầu sỏtài chínhT­ b¶n tµi chÝnhC¸c tæ chøc ®éc quyÒnSản xuất hàng hoá nhỏCác doanh nghiệp phi độc quyềnHSBCĐầu sỏtài chínhT­ b¶n tµi chÝnhNền kinh tế trong nướcNền kinh tế thế giớichế độ tham dự Lênin: "Tư bản tài chính là kết quả của sự hợp nhất giữa tư bản ngân hàng của một số ít ngân hàng độc quyền lớn nhất, với tư bản của những liên minhđộc quyền các nhà công nghiệp"Đặc điểm 3: Xuất khẩu tư bản Xuất khẩu TB là XK giá trị ra nước ngoài nhằm mục đích chiếm đoạt giá trị thặng dư và các nguồn lợi khác ở các nước NK TB.Hình thứcxuất khẩutư bảnĐầu tư trực tiếpĐầu tư gián tiếpMục tiêuKinh tếChính trịTại sao nói xuất khẩu tư bản là một tất yếu khách quan ?Cho vay để lấy lãiĐầu tư trực tiếp thông qua xây dựng nhà xưởng tại nước được đầu tưXuất khẩu tư bảnFDIODAĐặc điểm 4: Sự phân chia thế giới về kinh tế giữa các liên minh độc quyền quốc tếTích tụ,tập trung tư bảnCác tổ chứcđộc quyềnXuất khẩu tư bảnHình thành tổ chức độc quyềnquốc tếTại sao sự mở rộng xuất khẩu tư bản tất yếu dẫn đến sự phân chia thế giới về kinh tế giữa các tổ chức độc quyền?Sự phân chia thế giới về kinh tế giữa các tổ chức độc quyềncác tổ chức độc quyền quốc tếĐặc điểm 5: Sự phân chia lại thế giới về lãnh thổ giữa các cường quốc đế quốcSự phát triểnkhông đềuvề kinh tếSựphát triển không đềuvề chính trị ,quân sựXung đột về quân sựđể phân chialãnh thổChiến tranhthế giớiTrong năm đặc điểm kinh tế của CNTB độc quyền thì đặc điểm nào là quan trọng nhất?Vì sao?Sự phân chia thế giới về lãnh thổ giữa 6 cường quốcDiện tích 65 triệu Km2 Dân số 532,2 triệu người 3. Sự hoạt động của quy luật giá trị và quy luật giá trị thặng dư trong giai đoạn CNTBĐQ.a.Quan hệ giữa độc quyền và cạnh tranh trong giai đoạnCNTBĐQ: Hình thức cạnh tranh trong giai đoạn CNTB độc qyềnGiữa các tổ chức độc quyền với các xí nghiệp ngoài độc quyềnGiữa các tổ chức độc quyền với nhauTrong nội bộđộc quyền với nhauBiểu hiện hoạt động của quy luật giá trị và quy luật giá tri thặng dư trong giai đoạn CNTBĐQ:Do chiếm được vị trí độc quyền nên các tổ chức độc quyền đã áp đặt giá cả độc quyền.vì vậy nếu trong CNTB TDCT quy luật giá trị biểu hiện thành quy luật giá cả sản xuất thì trong CNTBĐQ thì quy luật giá trị biểu hiện thành quy luật giá cả độc quyềnTrong CNTBTDCT, quy luật giá trị thặng dư biểu hiện thành quy luật tỷ suất lợi nhuận bình quân sang CNTBĐQ quy luật lợi nhuận độc quyền cao là hình thức biểu hiện của quy luật giá trị thặng dưLLSXphát triểnPCLĐ, KH-KTphát triểnMâu thuẫn giai cấpTS và VSQHSX phù hợpCơ cấukinh tế mớiXoa dịu mâu thuẫn giai cấp,mâu thuẫn XHMâu thuẫn giữa các tổ chức ĐQ quốc tế CNTBđộc quyềnnhànướcNguyên nhân ra đời và bản chất của CNTB ĐQNNSự can thiệpcủa NN tư sảnXu hướngquốc tế hoáTích tụ và tập trung TB caoMâu thuẫn giữa các tổ chức ĐQ, giữa TBĐQ với DN vừa và nhỏ chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nướcMâu thuẫn cơ bản của chủ nghĩa tư bảnCác mâu thuẫnthời đạiCuộc cách mạng khoa học công nghệvà PCLĐ quốc tếTổ chứcđộc quyền tư nhânNhà nước tư sảnCNTB độc quyền nhà nướcPhục vụ lợi ích của các tổ chức độc quyềnGiải quyết mâu thuẫn của CNTBBản chất của CNTB độc quyền nhà nước CNTB độc quyền nhà nước không phải là một chế độ kinh tế mới so với CNTB, lại càng không phải là chế độ tư bản mới so với CNTB độc quyền. CNTB độc quyền nhà nước chỉ là CNTB độc quyền có sự can thiệp, điều tiết của nhà nước về kinh tế, là sự kết hợp sức mạnh của TB độc quyền với sức mạnh của nhà nước về kinh tế thành 1thiết chế và thể chế thống nhất nhằm phục vụ lợi ích của các tổ chức TBĐQ và cứu nguy cho CNTB.- CNTBĐQNN là nấc thang phát triển mới của CNTBĐQ. Nó là sự thống nhất của ba quá trình gắn bó chặt chẽ với nhau: tăng sức mạnh của tổ chức độc quyền, tăng vai trò can thiệp của NN vào kt, kết hợp sức mạnh kt của độc quyền tư nhân với sức mạnh chính trị của NN trong một thể thống nhất và bộ máy NN phụ thuộc vào các tổ chức độc quyền. Như vậy, CNTBĐQNN là một quan hệ kt, chính trị, xh chứ không phải là một chính sách trong giai đoạn độc quyền của CNTB. bản chất của CNTB ĐQNNCác tổ chức độc quyềnChủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nướcNhà nước2.Những hình thức biểu hiện chủ yếu của CNTB độc quyền NNĐảng phái tư sảnHội chủ xí nghiệpBộ máy nhà nước tư sảnKết hợp về nhân sựPhong trào công nhânNhà tư bản độc quyềnCuộc họp thượng đỉnh G8Sự phối hợp của nhà nước giữa các quốc gia tư bản độc quyền để điều hoà mâu thuẫn Hình thành và phát triểnsở hữu Nhà nướcXây dựng DNNN bằngvốn ngân sáchQuốc hữu hoá các XNTN bằng cách mua lạiNhà nước mua cổ phần của các DNTNMở rộng DNNN bằng vốn tích luỹ của các DNTNNhà nước trực tiếp tổ chức và quản lý các xí nghiệp thuộc khu vực kinh tế nhà nướcChính sách và công cụ vĩ môTài chínhTiền tệĐối ngoạiDNNNKế hoạchĐiều tiết kinh tế củanhà nước tư sảnTÀI CHÍNHTIỀN TỆKế hoach phát triển kinh tế Vai trò của CNTB đối với sự phát triển nền sản xuất xã hội? - Sự ra đời của CNTB đã giải phóng loài người khỏi “đêm trường trung cổ ” của xh phong kiến, đoạn tuyệt với nền kt tự nhiên chuyển sang phát triển kt hàng hoá, chuyển sx nhỏ lên sx lớn hiện đại. - Phát triển lực lượng sản xuất: CNTB làm cho lực lượng sản xuất phát triển mạnh mẽ với trình độ kĩ thuật, công nghệ ngày càng cao: Thủ công- cơ khí – tự động hoá, công nghệ hoá.Lao động cơ bắpKỹ thuật thủ côngKỹ thuật cơ khíTự động hóa và công nghệ hiện đại- Thực hiện xã hội hoá sản xuất: Đó là sự phát triển của phân công lao động xã hội, chuyên môn hoá sản xuất và hợp tác lao động sâu sắc, mối liên hệ giữa các đơn vị kinh tế, giữa các ngành,phụ thuộc lẫn nhau thành 1 hệ thống.Xây dựng tác phong công nghiệp cho người lao động, làm thay đổi nề nếp, thói quen trong xh phong kiến.- Lần đầu tiên trong lịch sử đã thiết lập nên nền dân chủ tư sản, dựa trên cơ sở thừa nhận quyền tự do thân thể của cá nhân. Hạn chế của CNTBTiến hành tích luỹ TB với những biện pháp bóc lột, ăn cướp tàn bạoCơ sở cho sự tồn tại và phát triển của CNTB là quan hệ bóc lột của nhà TB đối với CN, tạo sự bất bình đẳng trong xhThủ phạm gây ra các cuộc chiến tranh thế giớiTạo ra sự phân chia, ngăn cách giữa các nước giàu và các nước nghèo trên thế giớiPhong trào công nhân