Trẻ vị thành niên: Báo động sức khỏe tâm thần

Trẻ vị thành niên: Báo động sức khỏe tâm thần Chị Nguyễn Thị Ngọc Thoa nhà ở đường Cửu Đàm (Q.Tân Phú) cho hay, đứa con trai của chị đang học lớp 9, gần đầy biểu hiện những triệu chứng như: lo âu, không nói, buồn rầu, ít tiếp xúc, ít hoạt động, ít giao tiếp với gia đình và xung quanh, lo lắng, mệt mỏi, ít chú ý đến vệ sinh thân thể… Cả gia đình chị cuống cuồng lên, thế nhưng chị và gia đình đâu biết rằng con trai của chị đang bị chứng “rối loạn trầm cảm”. Nguyên nhân... Hiện nay, tình trạng sức khỏe tâm thần (SKTT) của trẻ mới lớn - vị thành niên (VTN) đang báo động. Chưa có con số thống kê đầy đủ nhưng theo thông tin từ Bệnh viện Tâm thần TP.HCM, các trung tâm tư vấn tâm lý và Trung tâm Truyền thông – Giáo dục sức khỏe TP.HCM, mỗi năm tại TP.HCM ước tính có khoảng 10.000 em mắc bệnh hoặc liên quan đến vấn đề SKTT đến khám, điều trị hay nhờ chuyên viên tư vấn. Trong một khảo sát trước đây của Trường ĐH Y Dược TP.HCM và Khoa Tâm lý BV Nhi Đồng II đã nghiên cứu trên 1.026 học sinh của 9 trường THCS tại quận 1, để tìm hiểu những sang chấn tâm lý dẫn đến chứng đau bụng, đau đầu. Kết quả cho thấy: Yếu tố gây sang chấn tâm lý thuộc gia đình do bị cha mẹ la rầy chiếm 49,9% và cãi lộn với anh chị em, người thân chiếm 29,6%. Trong các sang chấn tâm lý, nữ sinh chiếm tỷ lệ cao hơn nam (53,6%), do nữ có tâm lý nhạy cảm hơn nam. Tại BV Tâm thần, Khoa Tâm lý - BV Nhi Đồng II và thông tin từ các trung tâm tư vấn tâm lý, phần lớn các em đến khám, điều trị hoặc nhờ tư vấn có triệu chứng căng thẳng, lo âu, buồn rầu, đau đầu, nói cười vô cớ, mất ngủ, hành động bất thường… Nặng hơn, có em không thiết tha cuộc sống, dẫn đến uống thuốc, thắt cổ, nhảy sông tự tử. Theo bác sĩ Trịnh Tất Thắng (BV Tâm thần TP.HCM), ở lứa VTN có hai nguyên nhân chủ yếu ảnh hưởng đến SKTT là do sang chấn tâm lý và sang chấn xã hội như: Những trục trặc trong cuộc sống gia đình; thiếu hụt tình cảm do cha mẹ ly dị, bỏ rơi không quan tâm; quan hệ thầy-trò bị xáo trộn… Ðây là lứa tuổi dễ mắc phải các chứng bệnh về tâm thần, tuy nhiên đôi khi người lớn lại ít để ý đến vấn đề này. Sức ép của việc học quá tải, thi cử và gia đình ép con học nhiều đã tạo cho các em có những triệu chứng lo âu, nhức đầu, giảm trí nhớ và dẫn đến stress, biến chứng của bệnh tâm thần. Mặt khác, giáo dục giới tính cho độ tuổi này trong nhà trường chưa được chú trọng. Không ít em có quan hệ tình dục sớm, ngộ nhận về tình yêu. Đã có nhiều trẻ VTN sẵn sàng “chết với nhau”, từ đó mặc cảm với bạn bè, gia đình, rơi vào khủng hoảng, nhất là các em nữ. Theo một cán bộ ở Trung tâm Tư vấn học đường (thuộc Hội Tâm lý giáo dục TP.HCM), nhiều bậc phụ huynh rất thiếu ý thức trong vấn đề giáo dục con cái. Không ít gia đình nhục mạ con mình, chửi con thậm tệ và coi đó là chuyện… bình thường. Ngay cả một số thầy cô giáo dạy các em bằng những câu nói gây “sốc” và đã gây hậu quả khôn lường. Giải pháp nào để giảm thiểu? Theo Ths-BS Nguyễn Ngọc Quang, Bệnh viện Tâm thần TP.HCM, khuyên: Trước tiên, gia đình cần quan tâm sâu sát đến con cái. Chính gia đình mới phát hiện đầu tiên những triệu chứng bất thường của con mình. Khi thấy các em có những biểu hiện như: Kết quả học tập giảm sút nhiều, cảm xúc dễ thay đổi (khóc, cười vô cớ), rối loạn giấc ngủ (thức khuya, khó ngủ, mất ngủ), rối loạn tư duy (nói nhiều, nói linh tinh khó hiểu), hành vi gia tăng, rối loạn ăn uống (ăn ít, uống nhiều), rối loạn bài tiết (tiểu nhiều lần)… thì cần đưa đến các bác sĩ chuyên khoa để tìm ra biện pháp điều trị. Khuyến cáo về bệnh này là cần phát hiện sớm, kịp thời. Đa số bệnh nhân đến bệnh viện trong trạng thái muộn, bệnh viên phải giải quyết hậu quả và việc chữa trị trở nên khó khăn. Do đặc thù của loại bệnh này, khi điều trị phải có sự tham gia của gia đình, nhà tâm lý và bệnh viện. Tâm lý liệu pháp tích cực đầu tiên là không làm người bệnh bị sốc thêm, đòi hỏi có sự phối hợp của gia đình và chính bản thân người bệnh để vượt qua các stress. Phân tích những điểm đúng-sai, những mặt hạn chế, giải thích, động viên an ủi người bệnh, tạo cho người bệnh có niềm tin, lạc quan, sau đó sử dụng liệu pháp hóa dược – thuốc men để điều trị. Tránh tâm lý cho con mình vào bệnh viện tâm thần là “nhà thương điên”. Không nên xem đây là bệnh do ma quỷ gây ra và cũng không nên quá bi quan, hoảng sợ, cần bình tĩnh chấp nhận thực trạng của trẻ và hợp tác chặt chẽ với y tế. Một chuyên gia tâm lý tư vấn rằng, khi được sống trong sự thương yêu che chở của cha mẹ và luôn có cảm giác thật sự an toàn trong ngôi nhà của mình, trẻ sẽ gắn bó tha thiết và đầy trách nhiệm với gia đình. Chỉ những ai biết chân thành chia sẻ với con, trở thành người bạn tốt nhất của con mình thì mới có thể hạn chế đến mức cao nhất những sai lầm của con mình. Tất nhiên, dù chúng ta có cố gắng đến bao nhiêu thì rốt cuộc con mình cũng có lúc sẽ phạm sai lầm và đó là điều bình thường. Trong trường hợp ấy, biện pháp phù hợp nhất vẫn là ôn tồn chỉ dạy cho con. Sỉ nhục con cái là điều rất xa lạ trong giáo dục gia đình và hậu quả của hiện tượng bị sốc về tâm lý là rất khó lường. Nếu cố gắng làm cho con cái thực sự kính phục cha mẹ, thì con cái sẽ mãi mãi nghe lời cha mẹ. Ngược lại, nếu lấy quyền làm cha mẹ để ra oai, khiến con cái vì quá sợ hãi mà buộc phải nghe lời thì con cái sẽ nghe theo rất nhanh nhưng cũng sẽ quên rất nhanh. Lợi bất cập hại chính là ở chỗ đó….