Tính tất yếu phải hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam

PhÇn më ®Çu Trong mÊy thËp kû gÇn ®©y, nhÊt lµ tõ thËp kû 80, ThÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®æi ®¸ng kÓ trªn tÊt c¶ c¸c mÆt chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi. Nh©n lo¹i ®ang b­íc vµo giai ®o¹n s«i ®éng cña C¸ch m¹ng c«ng nghÖ, mét cuéc C¸ch m¹ng mµ sù t¸c ®éng cña nã lµm biÕn ®æi s©u s¾c trªn tÊt c¶ c¸c mÆt cña lùc l­îng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt, chÝnh trÞ, x· héi ë hÇu hÕt c¸c n­íc trªn ThÕ giíi. Sù sôp ®æ cña m« h×nh chñ nghÜa x· héi Liªn X« vµ §«ng ¢u ®· dÉn ®Õn sù ®iÒu chØnh vÒ mÆt chiÕn l­îc vµ s¸ch l­îc kinh tÕ, nhÊt lµ kinh tÕ ®èi ngo¹i, kh«ng chØ ë c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa mµ cßn ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Sù xuÊt hiÖn tÝnh chØnh thÓ, tÝnh nh©n lo¹i, tÝnh toµn cÇu trong mèi quan hÖ víi tÝnh giai cÊp vµ ®Êu tranh giai cÊp, theo ®ã ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ vµ c«ng nghÖ ®Òu cã liªn quan ®Õn kinh tÕ ®èi ngo¹i cña c¸c quèc gia. MÆc dï chiÕn tranh côc bé, néi chiÕn s¾c téc vÉn cã thÓ x¶y ra nh­ng sÏ kh«ng kÐo dµi. BÇu kh«ng khÝ ThÕ giíi vÉn ®i theo xu h­íng lµ chuyÓn tõ ®èi ®Çu, tõ chiÕn tranh sang ®èi tho¹i, hoµ b×nh. Cã thÓ nãi, trong thêi ®¹i ngµy nay, kinh tÕ cã mét vai trß quan träng, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh kh«ng chØ ®èi víi nÒn kinh tÕ ThÕ giíi mµ cßn trªn tÊt c¶ c¸c mÆt chÝnh trÞ, x· héi. Do ®ã, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, dï ë møc ®é nµy hay møc ®é kh¸c, c¸c quèc gia ®Òu ®· vµ ®ang më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ - ®ã lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò thêi sù ®èi víi hÇu hÕt c¸c n­íc, ®ã cßn lµ xu thÕ chung cña thêi ®¹i ngµy nay. Lµ mét thµnh viªn cña céng ®ång quèc tÕ, ViÖt Nam kh«ng thÓ kh«ng tham gia vµo tiÕn tr×nh héi nhËp ®ã cña ThÕ giíi, víi kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc. §ã chÝnh lµ lý do cña bµi viÕt nµy. Bµi viÕt kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em mong sù gióp ®ì cña thÇy c« cho em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. PhÇn néi dung I. C¬ së lý luËn 1. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ g× 1.1. TÝnh tÊt yÕu cña toµn cÇu ho¸ Xu thÕ quèc tÕ ho¸ ngµy nay diÔn ra trªn tÊt c¶ c¸c mÆt cña ®êi sèng x· héi mµ ®iÓn h×nh lµ trªn lÜnh vùc kinh tÕ. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ cã ý nghÜa quan träng trong viÖc æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ x· héi cña tõng n­íc nãi riªng vµ cña toµn thÕ giíi nãi chung. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ mét xu thÕ tÊt yÕu mµ tÝnh kh¸ch quan vµ phæ biÕn cña nã b¾t nguån tõ yªu cÇu cña quy luËt vÒ sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ gi÷a c¸c n­íc, tõ sù ph©n c«ng tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu vÒ c«ng nghiÖp gi÷a c¸c n­íc dÉn ®Õn yªu cÇu viÖc sö dông sao cho cã hiÖu qu¶ vÒ lîi thÕ so s¸nh ®Ó nhanh chãng rót ng½n kho¶ng c¸ch l¹c hËu gi÷a c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ kÐm ph¸t triÓn. Më réng quan hÖ ®èi ngo¹i cßn b¾t nguån tõ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng ngµy nay ®· mang tÝnh quèc tÕ hãa. §Æc biÖt sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña cuéc C¸ch m¹ng Khoa häc - C«ng nghÖ ®· lµm cho lùc l­îng s¶n xuÊt v­ît ra khái khu«n khæ quèc gia, th«ng qua c¸c c«ng cô th«ng tin hiÖn ®¹i, nh÷ng thµnh tùu khoa häc vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ®­îc thùc hiÖn víi tèc ®é nhanh gi÷a c¸c n­íc. Xu thÕ quèc tÕ ho¸ hay xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ xuÊt ph¸t tõ mét sè c¬ së kh¸ch quan sau: Thø nhÊt, ®ã lµ sù ph¸t triÓn cao cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ sù t¸c ®éng cña cuéc C¸ch m¹ng khoa häc - kü thuËt hiÖn ®¹i. Chóng ta biÕt r»ng, trong x· héi phong kiÕn do lùc l­îng s¶n xuÊt vµ giao th«ng kÐm ph¸t triÓn cho nªn s¶n xuÊt vµ trao ®æi chØ ®­îc thùc hiÖn trong mét ph¹m vi quy m« nhá. TÝnh tù cung tù cÊp lµ ®Æc tr­ng chñ yÕu cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn. Tuy vËy, trong thêi ®¹i phong kiÕn còng ®· cã th«ng th­¬ng v­ît biªn giíi quèc gia nh­ng ch­a t¹o ra nh÷ng quan hÖ phô thuéc trong ph¸t triÓn, ch­a cã thÞ tr­êng thÕ giíi theo nghÜa hiÖn ®¹i. Khi nghiªn cøu Chñ nghÜa t­ b¶n, Mac vµ Anghen ®· cho r»ng, do sù ph¸t triÓn cña løc l­îng s¶n xuÊt ®· dÉn ®Õn sù ph©n c«ng lao ®éng s¶n xuÊt quèc tÕ, lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô mang tÝnh quèc tÕ, g½n bã phô thuéc vµo nhau. Mac vµ Anghen viÕt: “ §¹i c«ng nghiÖp ®· t¹o ra thÞ tr­êng ThÕ giíi thay cho t×nh tr¹ng c« lËp tr­íc kia cña c¸c ®Þa ph­¬ng vµ d©n téc vÉn tù cung, tù cÊp, ta thÊy ph¸t triÓn nh÷ng quan hÖ phæ biÕn, sù phô thuéc phæ biÕn gi÷a c¸c d©n téc. Nh­ vËy, quèc tÕ hãa nãi chung vµ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ nãi riªng cã c¬ së chÝnh tõ sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt, nã ra ®êi g¾n liÒn víi sù h×nh thµnh cña thÞ tr­êng quèc tÕ. Trong nh÷ng thÕ kØ tr­íc, chÝnh do lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®· lµm cho th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ cã tÝnh quèc tÕ, kÐo theo ®ã lµ qu¸ tr×nh di d©n, lao ®éng vµ giao dÞch tµi chÝnh ph¸t triÓn m¹nh mÏ v­ît biªn giíi quèc gia. Tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc lµ hiÖn t­îng khoa häc_ kü thuËt ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ ngµy cµng trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp. C¸c ph¸t kiÕn vÒ khoa häc nhanh chãng ®­îc ¸p dông vµo s¶n xuÊt ®· thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng ph¸t triÓn lªn mét b­íc míi. Trªn thùc tÕ quan hÖ gi÷a khoa häc, c«ng nghÖ vµ s¶n xuÊt ngµy cµng g¾n bã chÆt chÏ víi nhau. Trong thÕ kØ XIX, thêi gian ®­a ph¸t minh khoa häc vµo øng dông trong s¶n xuÊt ph¶i mÊt tõ 60- 70 n¨m, trong thËp niªn 90 kho¶ng 3- 5 n¨m. Dù b¸o nh÷ng n¨m sau n¨m 2000 chØ cßn d­íi 1 n¨m. Do sù t¸c ®éng cña c¸c thµnh tùu khoa häc vµ sù xo¸ bá cña hÖ thèng thuéc ®Þa vµ phô thuéc, s¶n xuÊt cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ dùa trªn sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ míi ®· lµm gia t¨ng ®¸ng kÓ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ, thóc ®Èy gia t¨ng xu thÕ quèc tÕ ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. D­íi sù t¸c ®éng cña khoa häc- c«ng nghÖ, c¸c ngµnh kinh tÕ truyÒn thèng dÇn dÇn nh­êng b­íc cho c¸c ngµnh ®¹i diÖn cho tiÕn bé khoa häc- kü thuËt. Sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ tõ dùa chñ yÕu vµo nguyªn vËt liÖu vµ lao ®éng ®ang chuyÓn sang dùa chñ yÕu vµo tri thøc. Tri thøc trë thµnh ®éng lùc chÝnh cña sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Thùc tiÔn ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang cho thÊy b­íc chuyÓn, b­íc qu¸ ®é tõ nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ tri thøc. HiÖn nay, ë c¸c quèc gia B¾c Mü vµ mét sè quèc gia ph¸t triÓn T©y ¢u c¸c lÜnh vùc kinh tÕ tri thøc ®· chiÕm kho¶ng 45- 50% GDP. Trong c¸c n­íc OECD kinh tÕ tri thøc chiÕm gÇn 50% GDP. Sù ph¸t triÓn cña lÜnh vùc kinh tÕ tri thøc dùa trªn c¸c c«ng nghÖ cã hµm l­îng khoa häc- kü thuËt cao, nhÊt lµ c«ng nghÖ th«ng tin ®· më ra ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ®Èy m¹nh xu thÕ toµn cÇu hãa. Víi c¸c c«ng nghÖ míi lµm t¨ng tèc ®é giao dÞch kinh doanh, rót ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ kh«ng gian vµ thêi gian. C¸c c«ng viÖc giao dÞch hiÖn nay phÇn nhiÒu ®­îc thùc hiÖn qua m¹ng víi c¸c m¸y vi tÝnh x¸ch tay. HÖ thèng m¹ng Internet quèc tÕ h×nh thµnh cho phÐp con ng­êi cã thÓ biÕt ®­îc hÇu nh­ mäi diÔn biÕn cña ®êi sèng kinh tÕ- x· héi trªn thÕ giíi trong gi©y l¸t. Vµ chÝnh ®iÒu nay sÏ gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ, t¹o ®iÒu kiÖn cho d©n chñ, ph¸t triÓn, thóc ®Èy nhu cÇu më cöa, giao l­u héi nhËp. Tãm l¹i, cuéc C¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ ®· lµm cho ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt diÔn ra trªn ph¹m vi thÕ giíi ngµy cµng s©u s¾c, lµm ph¸ ví hµng rµo ng¨n c¸ch ®Þa giíi trong giao dÞch cña con ng­êi trªn tÊt c¶ c¸c mÆt gi÷a c¸c quèc gia. C¸c quèc gia dï muèn hay kh«ng ®Òu chÞu t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa vµ ®­¬ng nhiªn ®Ó tån t¹i, ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn ngµy nay kh«ng thÓ kh«ng tham gia qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa, tøc ph¶i héi nhËp quèc tÕ. HiÖn nay, hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµ hai mÆt cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, c¸c quèc gia ph¸t triÓn trong mèi liªn hÖ phô thuéc lÉn nhau, ph¶i võa hîp t¸c, võa c¹nh tranh ®Ó cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Thø hai lµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña kinh tÕ thÞ tr­êng, g¾n liÒn víi sù h×nh thµnh c¸c thÞ tr­êng liªn quèc gia mµ ®ãng vai trß quan träng lµ c¸c c«ng ty ®éc quyÒn ®a quèc gia ( TNC). Ngµy nay, khi kinh tÕ thÞ tr­êng cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu vÒ thÞ tr­êng, nguyªn liÖu cµng trë nªn quan träng. Kinh tÕ thÞ tr­êng cµng ph¸t triÓn th× cã nghÜa ph©n c«ng lao ®éng cµng s©u s¾c, v× vËy, c¸c thÞ tr­êng cµng g¾n bã phô thuéc chÆt chÏ vµo nhau. §ång thêi kinh tÕ thÞ tr­êng cßn më ra ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña søc s¶n xuÊt, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, thóc ®Èy sù ph©n c«ng lao ®éng. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña Anh trong thÕ kØ XIX vµ XX còng g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng, cña sù bµnh tr­íng thÕ lùc kinh tÕ ra ngoµi, t¹o ra sù liªn hÖ, rµng buéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ. Kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn ®· më ra ®iÒu kiÖn cho sù gia t¨ng xu thÕ quèc tÕ ho¸ thÓ hiÖn trªn hai khÝa c¹nh chÝnh. Thø nhÊt, kinh tÕ thÞ tr­êng më ra c¬ së, ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµm cho quy m« s¶n xuÊt kh«ng bã hÑp trong ph¹m vi cña tõng quèc gia mµ trong tÇm quèc tÕ nh­ vËy còng cã nghÜa lµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, g¾n c¸c quèc gia vµo trong sù rµng buéc cña s¶n xuÊt vµ tiªu thô. Thø hai, kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn ë c¸c quèc gia ®­a l¹i c¬ chÕ thèng nhÊt cho xö lý c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ, ®ã lµ c¬ chÕ thÞ tr­êng. Víi sù cïng tån t¹i c¬ chÕ thÞ tr­êng trong c¸c nÒn kinh tÕ, cã nghÜa r»ng cïng tån t¹i c¬ chÕ, ph­¬ng thøc ph©n bæ c¸c nguån lùc tõ søc lao ®éng ®Õn t­ liÖu s¶n xuÊt. §iÒu nµy râ rµng lµ cã ý nghÜa cho thóc ®Èy, më réng ®Çu t­, giao dÞch th­¬ng m¹i vµ tiÕp nhËn nguån lao ®éng … Cã thÓ nãi, ngµy nay nÒn kinh tÕ ThÕ giíi thèng nhÊt ë c¬ chÕ vËn hµnh: c¬ chÕ thÞ tr­êng- ®©y chÝnh lµ c¬ së cho sù gia t¨ng cña xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. Kinh tÕ thÞ tr­êng cµng ph¸t triÓn th× sù giao thoa, x©m nhËp lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ cµng gia t¨ng. HiÖn nay, ®ãng vai trß kinh tÕ chÝnh cña ThÕ giíi, gãp phÇn kh«ng nhá vµo nÒn kinh tÕ ThÕ giíi, vµo xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn vai trß cña c¸c c«ng ty ®éc quyÒn ®a quèc gia. ChÝnh sù ®éc quyÒn cña c¸c c«ng ty nµy ®· thóc ®Èy giao l­u bu«n b¸n trªn thÞ tr­êng, lµm t¨ng c­êng sù liªn kÕt vµ rµng buéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia. C¸c c«ng ty ®éc quyÒn ®a quèc gia cã quy m« ngµy cµng lín, ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng cña m×nh trong nÒn kinh tÕ ThÕ giíi. HiÖn nay, trªn ThÕ giíi cã 60.000 c«ng ty ®éc quyÒn ®a quèc gia, chi phèi hÇu hÕt nÒn kinh tÕ ThÕ giíi, nh­ng vÉn trªn c¬ së b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng chØ ë sù më réng qui m« vÒ kh«ng gian, vÒ sù x©m nhËp, rµng buéc lÉn nhau gi÷a c¸c thÞ tr­êng mµ cßn thÓ hiÖn ë sù ph¸t triÓn theo chiÒu s©u, ®ã lµ sù bïng næ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh g¾n liÒn víi sù xuÊt hiÖn cña mét lo¹t c«ng cô míi trong thanh to¸n giao dÞch. C¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh ®an xen chÆt chÏ ®Õn møc l·i suÊt cho vay vµ gi¸ chøng kho¸n còng rµng buéc lÉn nhau vµ l­îng vèn t­ nh©n lu©n chuyÓn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh lín h¬n tµi nguyªn cña nhiÒu n­íc. ThÞ tr­êng s¶n phÈm hµng ho¸ còng gia t¨ng m¹nh mÏ, thÓ hiÖn ë quy m« ch­a tõng cã cña khèi l­îng giao dÞch th­¬ng m¹i vµ ë sù ph¸t triÓn cña c¸c d¹ng míi nh­ th­¬ng m¹i dÞch vô vµ ®iÖn tö. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña kinh tÕ thÞ tr­êng chÝnh lµ c¬ së, lµ ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸. Nh×n chung c¸c quèc gia trªn ThÕ giíi ngµy nay ®Òu dùa trªn c¬ chÕ thÞ tr­êng, sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn vµ c«ng cô cña kinh tÕ thÞ tr­êng trong ho¹t ®éng kinh doanh, ®­a l¹i mét kh«ng gian réng lín, kh«ng gian toµn cÇu cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ l­u chuyÓn c¸c yÕu tè cña chÝnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt Êy. Thø ba, lµ sù gia t¨ng cña c¸c vÊn ®Ò toµn cÇu trong bèi c¶nh ThÕ giíi kÕt thóc chiÕn tranh l¹nh, b­íc vµo thêi k× hoµ b×nh, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn. Sau ChiÕn tranh ThÕ giíi thø hai, ThÕ giíi h×nh thµnh trËt tù ®èi ®Çu gi÷a hai cùc, gi÷a hai h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi. Quan hÖ giao l­u kinh tÕ gi÷a hai h×nh thøc rÊt h¹n chÕ. Sù c¸ch trë nµy lµ nh©n tè ¶nh h­ëng lín ®Õn xu thÕ toµn cÇu ho¸. Trong suèt mÊy thËp kØ ch¹y ®ua vò trang, nhÊt lµ vò trang h¹t nh©n ®· dÉn tíi h×nh thµnh nh÷ng kho vò khÝ huû diÖt khæng lå ®e däa sù tån vong cña c¶ nh©n lo¹i. Do viÖc ch¹y ®ua vò trang ®ßi hái ph¶i khai th¸c c¸c nguån lùc ë møc ®é tèi ®a cã thÓ nh»m dµnh ­u thÕ trong c¹nh tranh. H¬n n÷a, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ sau chiÕn tranh ThÕ giíi thø hai diÔn ra theo m« thøc khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn phôc vô nhu cÇu c«ng nghiÖp ho¸ mµ kh«ng chó ý ®Õn t¸i t¹o tµi nguyªn, lËp l¹i hÖ thèng c©n b»ng sinh th¸i, ®· lµm n¶y sinh hµng lo¹t vÊn ®Ò cã tÝnh toµn cÇu t¸c ®éng tiªu cùc tíi cuéc sèng con ng­êi. §ã lµ sù « nhiÔm m«i tr­êng, sù gia t¨ng hiÖu øng nhµ kÝnh, sù ph¸ huû tÇng «z«n, dÞch bÖnh, thiÕu nguån n­íc. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 1996 cã tíi 40% d©n sè ThÕ giíi t¹i 80 quèc gia cã kh¶ n¨ng chÕt do thiÕu n­íc, uèng n­íc bÈn- lµ nguån gèc g©y ra 80% c¸c lo¹i bÖnh t¹i c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn. Kh«ng nh÷ng thÕ, sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ThÕ giíi trong nh÷ng thÕ kØ sau ChiÕn tranh ThÕ giíi thø hai d­íi t¸c ®éng cña c¸c quy luËt thÞ tr­êng còng ®· ®Èy ®Õn t×nh tr¹ng ph©n ho¸ giµu nghÌo mét c¸ch s©u s¾c. §©y còng lµ vÊn ®Ò lín cã tÝnh toµn cÇu mµ ®Ó gi¶i quyÕt nã cÇn cã sù phèi hîp cè g¾ng cña tÊt c¶ c¸c quèc gia giµu còng nh­ nghÌo. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh, ph¸t triÓn kinh tÕ, c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng vÒ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ còng bïng næ, sù khan hiÕm nguyªn liÖu còng gia t¨ng, tÊt c¶ ®Òu liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn, tån vong kh«ng chØ cña mét hoÆc vµi quèc gia mµ cña toµn thÓ céng ®ång nh©n lo¹i. Nh×n chung, c¸c vÊn ®Ò toµn cÇu ®Òu cã quan hÖ nh©n qu¶ víi nhau, cho nªn ph¶i cã quan ®iÓm tæng thÓ khi gi¶i quyÕt vµ ®ßi hái ph¶i cã sù nç lùc cña mäi quèc gia. C¸c vÊn ®Ò toµn cÇu lµ liªn quan ®Õn mäi quèc gia, nã t¸c ®éng trªn ph¹m vi ThÕ giíi. V× lîi Ých cña nh©n lo¹i còng nh­ cña chÝnh mçi quèc gia, ®ßi hái ph¶i cã liªn kÕt søc m¹nh cña c¶ céng ®ång. B¶n th©n mçi quèc gia, cho dï cã tiÒm lùc m¹nh ®Õ ®©u còng kh«ng thÓ gi¶i quyÕt næi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn toµn ThÕ giíi. §©y chÝnh lµ c¬ së kh¸ch quan quy ®Þnh, thóc ®Èy nh÷ng cè g¾ng phèi hîp liªn kÕt søc m¹nh, lµ c¬ së cho viÖc tiÕn tíi thèng nhÊt nh÷ng quy tr×nh, quy ph¹m chung cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. §©y chÝnh lµ c¬ së quan träng cho sù ra ®êi cña xu thÕ toµn cÇu ho¸ mµ gèc rÔ ®Ó gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò vÉn lµ trªn lÜnh vùc kinh tÕ. Do ®ã c¸c quèc gia cÇn thiÕt ph¶i héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Nh­ vËy, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ s©u réng cña c¸c n­íc trªn ThÕ giíi v­ît khái biªn giíi quèc gia, h­íng tíi ph¹m vi toµn cÇu, lµ mét qu¸ tr×nh mµ mäi c¬ héi vµ nguyÖn väng cña mäi ng­êi thuéc c¸c chñng téc vµ c¸c d©n téc kh¸c nhau, c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ kh«ng gièng nhau, kinh tÕ- x· héi kh¸c nhau, ph¶i t×m ra nh÷ng ®iÓm chung gi÷a nh÷ng nÐt ®Æc thï, t×m ra mét c¬ chÕ míi trong c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ- x· héi ®Ó cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. 1.2. Nh÷ng t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ Nh×n mét c¸ch toµn côc, toµn cÇu ho¸ mµ cô thÓ h¬n lµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®· vµ ®ang cã nh÷ng ®ãng gãp to lín cho sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ ThÕ giíi. Thùc chÊt cña nh÷ng t¸c ®éng ®ã ®­îc biÓu hiÖn trªn mét sè ph­¬ng diÖn sau: Thø nhÊt, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ thóc ®Èy rÊt nhanh, m¹nh sù ph¸t triÓn vµ x· héi ho¸ lùc l­îng s¶n xuÊt, ®­a tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ lªn møc cao ( vµo nöa ®Çu thÕ kØ XX, GDP cña ThÕ giíi t¨ng 2,7 lÇn, ®Õn nöa cuèi t¨ng 5,2 lÇn). Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ s¶n phÈm cña cuéc C¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ, cña sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ x· héi ho¸ lùc l­îng s¶n xuÊt trªn ph¹m vi toµn ThÕ giíi nh­ng chÝnh qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®ã l¹i t¸c ®éng ng­îc l¹i, gãp phÇn thóc ®Èy nh÷ng tiÕn bé khoa häc- kÜ thuËt, ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ThÕ giíi. §ång thêi, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ gãp phÇn lµm chuyÓn biÕn c¬ cÊu kinh tÕ ThÕ giíi, ®Æc biÖt lµm t¨ng m¹nh tû träng hµng chÕ t¸c (chiÕm 21,4%) vµ c¸c dÞch vô (62,4%) trong c¬ cÊu kinh tÕ ThÕ giíi. Thø hai, d­íi t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸, c¸c thÞ tr­êng ThÕ giíi tõng b­íc ®­îc thèng nhÊt vµ ngµy cµng ph¸t triÓn. Víi xu thÕ ®ã, nã sÏ t¹o nªn mét sù lo¹i bá c¸c rµo c¶n vµ cã mét sù ®iÒu chØnh trong quy t¾c vËn hµnh. Tr­íc hÕt, khi thÞ tr­êng ThÕ giíi thèng nhÊt vµ ph¸t triÓn th× c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i sÏ tõng b­íc bÞ lo¹i bá, mét trong nh÷ng thµnh c«ng cña ph­¬ng diÖn nµy lµ sù ra ®êi cña tæ chøc th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) ngµy 1-1-1995 vµ tiÕp theo lµ viÖc gi¶m thuÕ quan gi÷a c¸c thµnh viªn cña WTO xuèng møc b×nh qu©n lµ 3% ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ d­íi 15% ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §ång thêi, do gi¸ thµnh vËn t¶i th­¬ng m¹i quèc tÕ liªn tôc h¹, hiÖn nay chØ cßn 2% gi¸ trÞ hµng ho¸, trong khi tû lÖ xuÊt khÈu vÉn kh«ng ngõng t¨ng, n¨m 1998 lµ 24,3% vµ dù tÝnh ®Õn 2005 sÏ ®¹t 28%. Th­¬ng m¹i ph¸t triÓn khiÕn thÞ tr­êng ThÕ giíi thèng nhÊt h¬n, xu thÕ thèng nhÊt l¹i ®ßi hái lo¹i bá c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i. Kh«ng chØ trªn lÜnh vùc th­¬ng m¹i mµ c¶ trªn lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ còng ngµy cµng thèng nhÊt. §Õn cuèi n¨m 1993, tæng ®Çu t­ trùc tiÕp vµo c¸c ngµnh ®¹t h¬n 2 tû USD, gÊp 210 lÇn n¨m 1953, ®Çu t­ n­íc ngoµi cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ lµ 1.776 tû USD, gÊp 150 lÇn n¨m 1953. §Õn cuèi nh÷ng n¨m 90, hai sè liÖu nµy ph¸t triÓn lªn tíi 4000 tû vµ h¬n 48.000 tû USD, xu thÕ t¨ng tr­ëng rÊt râ rÖt. §ång thêi tû träng dÞch vô ë n­íc ngoµi trªn dÞch vô c¸c chñ thÓ kinh tÕ h÷u quan còng ®ang gia t¨ng nhanh chãng, hÖ thèng ph©n c«ng s¶n xuÊt cïng ngµnh nghÒ mang tÝnh toµn cÇu ®ang h×nh thµnh. M¹ng l­íi s¶n xuÊt mang tÝnh toµn cÇu sÏ thùc hiÖn “kÕt nèi” ThÕ giíi. Thø ba, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ thóc ®Èy qu¸ tr×nh nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ khu vùc t¨ng nhanh chãng, trao ®æi kinh tÕ gi÷a c¸c khu vùc ngµy cµng quan träng, t¨ng thªm sù phô thuéc vµ t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ vµ c¸c khu vùc kinh tÕ. Theo thèng kª cña Liªn hiÖp quèc trong nh÷ng n¨m 60 cã kho¶ng 19 tæ chøc nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ khu vùc, nh÷ng n¨m 70 cã 28 tæ chøc, nh÷ng n¨m 80 con sè nµy lµ 32 vµ nh÷ng n¨m 90 ®· lªn tíi gÇn 60 tæ chøc víi h¬n 160 n­íc tham gia d­íi c¸c lo¹i h×nh vµ møc ®é kh¸c nhau. Sù gia t¨ng c¸c tæ chøc nhÊt thÓ hãa kinh tÕ gãp phÇn thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, viÖc giao l­u trao ®æi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®Ó kiÕm lîi Ých kinh tÕ gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ, c¸c khu vùc kinh tÕ ngµy mét gia t¨ng, lµm cho nÒn kinh tÕ mçi quèc gia , khu vùc trë thµnh mét bé phËn cña kinh tÕ ThÕ giíi, h×nh thµnh mét côc diÖn kinh tÕ ThÕ giíi míi. Mét côc diÖn trong ®ã c¸c thµnh viªn tån t¹i trªn c¬ së võa hîp t¸c, võa ®Êu tranh víi nhau, cïng nhau ph¸t triÓn. Thø t­, víi sù gia t¨ng cña qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa kinh tÕ, hµng rµo phi thuÕ quan sÏ thÞnh hµnh h¬n. Trong qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa kinh tÕ, mçi nÒn kinh tÕ ®Òu ph¶i tÝnh to¸n chiÕn l­îc ®Ó ®¶m b¶o an toµn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi vµ an ninh quèc gia, v× thÕ hµng rµo phi thuÕ quan sÏ lµ c«ng cô ®­îc ­a chuéng h¬n c¶. HiÖn nay, ®· cã h¬n 1000 lo¹i hµng rµo phi quan thuÕ. Song dù ®o¸n cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ, lo¹i h×nh hµng rµo phi quan thuÕ sÏ cßn ph¸t triÓn m¹nh trong thËp kØ tíi, mµ chñ yÕu tËp trung trªn c¸c ph­¬ng diÖn nh­: hµng rµo b¶o vÖ m«i tr­êng, hµng rµo th«ng tin, hµng rµo c«ng nghÖ th­¬ng m¹i … Thø n¨m, toµn cÇu hãa sÐ lµm gia t¨ng tû träng c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ vµo lÜnh vùc dÞch vô. §Çu nh÷ng n¨m 90, cã kho¶ng 50,17% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¸c n­íc ph¸t triÓn dµnh cho c¸c ngµnh dÞch vô, tû träng ®ã cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng lµ 29,5%. Së dÜ nh­ vËy v× c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn nay phÇn lín ®· ë t×nh tr¹ng b·o hoµ, Ýt kh«ng gian míi, trong khi ®ã c¸c ngµnh dÞch vô ®­îc x©y dùng trªn nÒn t¶ng vèn doanh nghiÖp, chu k× kinh doanh ng¾n, kÕt qu¶ nhanh nªn c¸c nhµ ®Çu t­ thÝch bá vèn vµo lÜnh vùc nµy. Trong héi nghÞ tæ chøc th­¬ng m¹i ThÕ giíi, th­¬ng m¹i dÞch vô lµ mét trong ba ®Ò tµi lín, ®iÒu ®ã ®ñ thÊy xu thÕ ph¸t triÓn cña nã, v× vËy, xu h­íng ®Çu t­ vµo ngµnh dÞch vô sÏ cã thÓ t¨ng kh¸ nhanh trong nh÷ng thËp kØ tíi. Qua ®ã, ta thÊy ®­îc nh÷ng t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®èi víi nÒn kinh tÕ ThÕ giíi. Nã cã nguån gèc tõ sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, cña nÒn kinh tÕ nh­ng nã l¹i t¹o ®iÒu kiÖn tiÕp theo cho sù ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ ThÕ giíi. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa nµy kh«ng chØ t¸c ®éng ®èi víi ThÕ giíi trªn lÜnh vùc kinh tÕ mµ cßn c¶ trªn lÜnh vùc ë nh÷ng mÆt nhÊt ®Þnh. Mét thÕ giíi hoµ b×nh, hîp t¸c sÏ cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao vµ æn ®Þnh. 2. TÝnh tÊt yÕu ph¶i héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam Trong nh÷ng ®iÒu kiªn ph¸t triÓn míi cña lùc l­îng s¶n xuÊt, cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi, cña c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng… qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, nã cã t¸c ®éng ®èi víi hÇu hÕt c¸c n­íc trªn ThÕ giíi dï ë møc ®é nµy hay møc ®é kh¸c. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®­îc xem nh­ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn cho tõng quèc gia, khu vùc vµ cña céng ®ång quèc tÕ. KÓ c¶ nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ m¹nh nh­ Mü, Nga, NhËt, Trung Quèc cho ®Õn nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu ®ang cè g¾ng t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p ®Ó tiÕp cËn, héi nhËp kinh tÕ theo h­íng toµn cÇu ho¸. Tuy nhiªn, trong xu thÕ toµn cÇu hãa nh­ hiÖn nay, c¸c n­íc giµu lu«n cã nh÷ng lîi thÕ vÒ lùc l­îng vËt chÊt vµ kinh nghiÖm qu¶n lÝ. Cßn c¸c n­íc nghÌo cã nÒn kinh tÕ yÕu kÐm dÔ bÞ thua thiÖt, th­êng ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Lµ mét trong nh÷ng n­íc nghÌo trªn ThÕ giíi, sau mÊy chôc n¨m liªn tiÕp bÞ chiÕn tranh tµn ph¸, ViÖt Nam b¾t ®Çu b­íc vµo thùc tiÔn chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng, trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi cã nhiÒu thö th¸ch kh¾c nghiÖt. Tõ mét nÒn kinh tÕ tù tóc, tù cÊp nghÌo nµn, l¹c hËu, b¾t ®Çu më cöa, tiÕp xóc trùc diÖn víi mét thÞ tr­êng réng lín- n¬i cã nhiÒu quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ c¹nh tranh khèc liÖt, ®ang cã nhiÒu quèc gia, tËp ®oµn kinh tÕ t­ b¶n giµu m¹nh lu«n g©y søc Ðp, muèn thao tóng c¶ nÒn kinh tÕ, tµi chÝnh ThÕ giíi. Song, ®øng tr­íc xu thÕ ph¸t triÓn tÊt yÕu, lµ mét bé phËn cña céng ®ång quèc tÕ, ViÖt Nam còng nh­ nhiÒu quèc gia kh«ng thÓ kh­íc tõ héi nhËp. §ã kh«ng chØ lµ xu thÕ tÊt yÕu mµ ®ã cßn lµ thêi c¬ thuËn lîi cho n­íc ta tiÕn lªn chñ nghi· x· héi, c¶i thiÖn ®êi s«ng kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n hãa, tinh thÇn. ViÖc më réng quan hÖ quèc tÕ víi n­íc ngoµi, chóng ta sÏ thu hót ®­îc vèn, khoa häc- c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Lµ mét n­íc võa ®i lªn tõ nÒn kinh tÕ l¹c hËu, yÕu kÐm, mµ yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa- ®ã lµ mét nguån vèn lín vµ mét tr×nh ®é khoa häc- c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Do ®ã, hîp t¸c víi n­íc ngoµi lµ c¸ch lùa chän ®óng nhÊt ®Ó ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, ®­a n­íc ta tiÕn tíi trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020 theo chñ tr­¬ng cña §¶ng. §ång thêi, th«ng qua ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, chóng ta cã thÓ thay ®æi c¬ cÊu tæng s¶n phÈm x· héi, ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh ngµnh nghÒ, ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu ngµy cµng lín cña nh©n d©n, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, chøng tá vÞ thÕ cña n­íc ta trªn tr­êng quèc tÕ. Qu¸ tr×nh hîp t¸c quèc tÕ cßn gãp phÇn æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi. VÒ mÆt chÝnh trÞ, xu thÕ hoµ b×nh ®ang lµ xu thÕ chung cña toµn nh©n lo¹i ngµy nay. Mét ThÕ giíi hoµ b×nh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ mÆt chÝnh trÞ cho c¸c quèc gia trong céng ®ång quèc tÕ, tËp trung mäi nguån lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ. VÒ mÆt x· héi, mét ¶nh h­ëng lín ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta lµ lùc l­îng lao ®éng. N­íc ta lµ mét n­íc n«ng nghiÖp, ®«ng d©n, lùc l­îng lao ®éng ®«ng mµ ch­a ®­îc sö dông hÕt. Qu¸ tr×nh hîp t¸c quèc tÕ ®· t¹o ra ngµnh nghÒ míi, thu hót lùc l­îng lao ®éng, h¹n chÕ n¹n thÊt nghiÖp. Tõ ®ã h¹n chÕ ®­îc rÊt nhiÒu tÖ n¹n x· héi, æn ®Þnh t×nh h×nh chÝnh trÞ trong n­íc. Nh­ vËy cã thÓ nãi, ViÖt Nam chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ tÊt yÕu cho ph¸t triÓn ®Êt n­íc. 3. Thêi c¬ vµ th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam khi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 3.1. Nh÷ng thêi c¬ ViÖt Nam tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, lµ ®ßi hái cña chÝnh b¶n th©n nÒn kinh tÕ. Khi tham gia vµo tiÕn tr×nh héi nhËp nµy, n­íc ta ®· tËn dông ®­îc kh¸ nhiÒu nh÷ng thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi: Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· gãp phÇn më réng thÞ tr­êng xu©t, nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Quan hÖ b¹n hµng ®­îc më réng. ThÞ tr­êng lµ vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu ®èi víi mäi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Mét c­êng quèc hµng ®Çu nh­ Mü víi tæng GDP hiÖn kho¶ng 9000 tû ®«la vÉn cÇn cã thÞ tr­êng bªn ngoµi, n¨m 1999 Mü ®· xuÊt khÈu kho¶ng h¬n 900 tû ®«la vµ nhËp khÈu tíi 1200 tû ®«la. N­íc ®«ng d©n nhÊt ThÕ giíi nh­ Trung Quèc còng xem thÞ tr­êng n­íc ngoµi lµ nhu cÇu sèng cßn vµ hiÖn nay Trung Quèc ®· ®¹t tíi kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu kho¶ng trªn 320 tû ®«la. Nh÷ng n­íc cã tÇm quan träng h¬n ®èi víi sù ph¸t triÓn. ViÖt Nam lµ mét n­íc nh­ thÕ. Khi ViÖt Nam tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, hµng rµo b¶o hé mËu dÞch cña c¸c n­íc ngµy cµng gi¶m, quan hÖ bu«n b¸n víi c¸c quèc gia ngµy cµng më réng. C¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng, ®a ph­¬ng sÏ cho phÐp thÞ tr­êng n­íc ta ®­îc khai th«ng víi tÊt c¶ c¸c ®èi t¸c. Ch¼ng h¹n, nÕu ViÖt Nam thùc hiÖn ®óng c¸c cam kÕt cña AFTA th× ®Õn n¨m 2006, thÞ tr­êng c¸c hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn cña ViÖt Nam sÏ ®­îc khai th«ng víi tÊt c¶ c¸c n­íc ASEAN. NÕu ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO, th× sau kho¶ng 5-10 n¨m, thÞ tr­êng hµng ho¸ vµ dÞch vô cña ViÖt Nam sÏ ®­î