Tìm kiếm và trao đổi thông tin

Tìm kiếm và trao đổi thông tinĐặng thanh bìnhNội dungMục tiêu của bài họcTìm kiếm thông tinTrao đổi thông tin trên InternetMục tiêu của bài họcHiểu rõ hơn về Internet – nơi giúp bạn tìm kiếm thông tinKhám phá những ưu và nhược điểm của những công cụ tìm kiếm khác nhau và làm thế nào để chọn công cụ tìm kiếm phù hợp nhất cho nhu cầu của bạn.Tạo biểu thức tìm kiếm sao cho phù hợp với nguyên tắc hoạt động của công cụ tìm kiếm.Đánh giá thông tin tìm đượcXây dựng thư viện trực tuyến của riêng bạn. Mục tiêu của bài họcBiết cách sử dụng các phần mềm hội thoại qua mạng (instant messenger) trên máy tính và điện thoại phục vụ trao đổi cá nhân và theo nhómBiết cách sử dụng email online và offline phục vụ cho công việc và làm việc nhóm. Sử dụng thuần thục các chức năng nâng cao trong quản lý email.Tìm kiếm thông tinInternet – Môi trường tìm kiếm thông tinKhông có thống kê cụ thể nào về lượng thông tin có trên InternetKhông có hệ thống xử lý thông tin tiêu chuẩnCác công cụ tìm kiếm chỉ có thể tìm trong một số lượng các trang web nhất định – không phải là tất cả các trangCó thể tìm được mọi thông tin từ Internet?Có phải mọi thông tin đều miễn phí?Các thông tin khó tìm thấy trên InternetCác bài báo chuyên môn toàn vănCác tài liệu cũChất lượng nội dungMột số công cụ tìm kiếmMáy tìm kiếmDanh mục theo chủ đề / Cổng thông tinCơ sở dữ liệu chuyên ngànhMáy tìm kiếm – Search engineDo các chương trình máy tính tập hợp, xây dựng (một cách cơ học) một cơ sở dữ liệu của các nguồn tin tham khảoSo sánh các từ tìm kiếm với các từ trong văn bản của các trang web được lưu trong CSDLSố lượng trang tìm kiếm có thể dao động từ số lượng nhỏ đến số lượng lớn các trang webKết quả tìm phụ thuộc vào việc hiểu rõ cú pháp của lệnh tìm và phạm vi tìm kiếm của công cụ đóMáy tìm kiếm – Search engineĐiểm mạnh: các nhu cầu tin cụ thể sử dụng các tên người hoặc tổ chức, tên tài liệu cho trước, tìm kiếm nhanh và trên phạm vi rộng, các chủ đề khó phân loạiĐiểm yếu: không cho phép xem lướt các trang web trong một chủ đề cụ thểMáy tìm kiếm – Search engineCác search engine phổ biến nhất:Nguồn: áy tìm kiếm – Search engineMáy tìm kiếm – Search engineMáy tìm kiếm Việt NamCoccoc.com/Searcháy tìm kiếm – Search engineMáy tìm kiếm – Search engineCổng thông tinGồm có các thư mục Internet, các danh mục theo chủ đề, các thư viện ảo và cổng thông tinGiới thiệu các nguồn tin thuộc một lĩnh vực cụ thểThường được tổ chức theo các danh mục có nhiều lớpDo con người tạo raChú trọng nhiều hơn vào sự phù hợp và chất lượng của thông tinCổng thông tinTrong tiếng Anh, cổng thông tin được gọi là Internet catalogues, subject guides, virtual libraries hoặc gatewaysCổng thông tin chỉ cung cấp thông tin về một lĩnh vực cụ thể, thường có công cụ tìm kiếm riêng cũng như được tổ chức theo thứ bậcCổng thông tin luôn luôn do con người biên soạn, và họ tổ chức thông tin theo hệ thống phân loại. Vì vậy thông tin cung cấp ở đây đã được kiểm chứng về sự phù hợp và chất lượng.Cổng thông tinĐiểm mạnh: giúp tìm theo các chủ đề mà người khác đã nghiên cứu và lập danh mục và xem lướt trong từng lĩnh vựcĐiểm yếu: không thể tìm kiếm nhanh thông tin từ các chủ đề khác nhauCổng thông tinOpen Directory Project Directory https://business.yahoo.com/Cổng thông tin phát triển Eldis cung cấp một nguồn thông tin rất lớn về khoảng 40 lĩnh vực liên quan đến phát triển.Được tạo bởi Ngân hàng Thế giớiCổng thông tinThư viện ảo trên mạng Do một nhóm tình nguyện viên là những chuyên gia về nhiều lĩnh vực biên soạnSOSIG (cổng thông tin khoa học xã hội): với những thông tin chất lượng cao về khoa học xã hộiơ sở dữ liệu chuyên ngànhĐược ví như “web ẩn (invisible web)” – những trang web mà robot không thể tìm thấyThường là các số liệu thống kê, bản đồ, số liệuCác mục lục thư viện trực tuyếnNội dung luôn thay đổiCó công cụ tìm kiếm riêngCó thể tìm trang chủ bằng các máy tìm kiếm.Invisible WebMột số CSDL chuyên biệtFoody Một số CSDL chuyên biệtDiadiemSử dụng search engine một cách phù hợpPhân tích yêu cầu tìmDiễn đạt lệnh tìm kiếmChọn công cụ tìm kiếm phù hợpTìm lời khuyên từ một người thích hợpĐánh giá kết quảĐặt câu hỏi để làm rõ yêu cầu tinPhân thành các khái niệm cụ thểPhân tích yêu cầu tìmTôi muốn làm gì?Xem lướt những thông tin có sẵn trong lĩnh vực quan tâm => xem trong danh mục như Yahoo! Directory Tìm một thông tin/tài liệu cụ thể đã biết=> sử dụng các công cụ tìm kiếm như Google, Yahoo!, Alltheweb, hoặc một cổng thông tin chuyên mônTất cả thông tin về một chủ đề => thử tìm kiếm trên một vài công cụ tìm kiếm khác nhau, đồng thời kiểm tra các nguồn thông tin khác ngoài Internet ví dụ như sách, báo, các ấn phẩm in khác.Phân tích yêu cầu tìmCó cơ quan, tổ chức, hiệp hội nào có thể cung cấp thông tin về chủ đề này? => Tìm trang web của tổ chức đóChủ đề bạn quan tâm có thuộc một lĩnh vực rộng hơn không? => Tìm tới cổng thông tin có bao quát lĩnh vực đóDiễn đạt lệnh tìm kiếmCác nguyên tắc cơ bản về mặt cú pháp của các là công cụ tìm là giống nhau, tuy nhiên các chi tiết có thể khác nhau – vì vậy nên xem phần hướng dẫn của từng công cụ tìm để biết rõ cách thức tạo câu lệnh.Đưa thuật ngữ mà bạn nghĩ là quan trọng nhất lên đầu lệnh tìm, tiếp đó là các thuật ngữ khác.Trong quá trình tìm kiếm có thể đảo trật tự sắp xếp thuật ngữDiễn đạt lệnh tìm kiếmTìm những thuật ngữ thay thế cho từng khái niệm Các từ đồng nghĩa: lợn / heo ; nhà đất / bất động sảnCác cách viết khác nhau của một từ: Favourite / favoriteGlobalisation / globalizationViet_nam / vietnamQuy chế / qui chếTừ số ít, số nhiều: program / programsDiễn đạt lệnh tìm kiếmSự độc đáo của các từ khóa tìm kiếm:Tên tài liệu (cụm từ)Các từ khóa chínhDiễn đạt lệnh tìm kiếmCác tham số thu hẹp phạm vi tìm: “” , +, - “nạn vi phạm bản quyền phần mềm” - tìm chính xác theo cụm từ+coffee +pickers +price +Columbia – kết quả phải bao gồm tất cả các từ này+coffee –cup –cotton – chỉ tìm các trang có từ coffee mà không có từ cup hoặc cotton.Diễn đạt lệnh tìm kiếmCác toán tử Boolean phức tạpOR (mở rộng phạm vi tìm kiếm): global warming OR greenhouse effectAND hoặc + (thu hẹp phạm vi tìm): +“Việt Nam” +”Trung Quốc” +“buôn bán trẻ em” NOT (thu hẹp phạm vi tìm): “gỗ tự nhiên” NOT ”gỗ ép” Diễn đạt lệnh tìm kiếmMột số cách thu hẹp phạm vi tìm kiếm khácGiới hạn theo định dạng file (.pdf, .doc, .mp3, )Giới hạn theo ngôn ngữ (tiếng Anh, tiếng Pháp, )Giới hạn theo từng loại địa chỉ web (ví dụ chỉ tìm các tài liệu từ các trang web có đuôi .gov.vn, hoặc .edu)Giới hạn theo địa điểm xuất hiện của từ tìm kiếm (ở tên tài liệu hoặc trong nội dung)Tìm tranh ảnh hoặc bản đồDiễn đạt lệnh tìm kiếmCác tham số có thể dùng trong tìm kiếm GoogleDiễn đạt lệnh tìm kiếmDiễn đạt lệnh tìm kiếmVí dụ:intitle:"Mark Twain“ site:edulink: khảo thêm:20 Great Google Secrets: symbols & operators in search: https://support.google.com/websearch/answer/2466433?hl=enDiễn đạt lệnh tìm kiếmChọn công cụ tìm kiếm phù hợpChọn công cụ tìm kiếm phù hợp với yêu cầu tin của bạn.Xem xét cách mà công cụ tìm sẽ làm để xử lý lệnh tìm của bạn và diễn đạt lại lệnh tìm để có thể sử dụng công cụ hiệu quả nhất.Sử dụng nhiều công cụ tìm khác nhau.Sách điện tử miễn phíOAPEN (Open Access Publishing in European Networks) www.oapen.orgOnline Books Page Nhà xuất bản Hàn lâm Quốc gia Hoa Kỳ (NAP) mục các trang web cung cấp tài liệu truy cập mở (Đại học Nottingham và Thư viện Đại học Lund) liệu mởOpen Educational Resources – OEROpen Course Ware - OCW (MIT OCW)www.ocwconsortium.org/ (OpenCourseWare Consortium – Liên minh Học liệu Mở)Video bài giảng miễn phíVideo mảng giáo dục trên youtube www.youtube.com/eduAcademic Earth Bài giảng, bài nói chuyện của các chuyên gia www.ted.comPhiên bản cũ của các trang web cached pagesìm kiếm web ẩnSử dụng các máy tìm kiếm (Google, Yahoo!, Alltheweb, v.v.Lệnh tìm:Từ khóa nội dung/chủ đề + “database/portal/online resources/web resources/web site/gateway”Ví dụ:economics databaseMột số cách mở rộng kết quả tìm kiếm Xem mục “Bibliography” hoặc “References” của các tài liệu và tiếp tục tìm kiếm các tài liệu này.Mở rộng tìm kiếm từ trang web hiện tại có thông tin hữu ích (ví dụ vào các phần Publications/Resources)Tìm lời khuyênCác công cụ tìm kiếm không biết suy nghĩ, con người có kỹ năng này!Khi không tìm thấy các kết quả phù hợp qua các công cụ tìm kiếm trực tuyến, hãy tìm thông tin về những người có thể giúp bạn:Địa chỉ email của một cơ quan, tổ chức, hoặc cá nhân có chuyên môn về lĩnh vực mà bạn quan tâmSố điện thoạiĐịa chỉ liên hệGửi yêu cầu tin của bạn tới một diễn đàn phù hợpĐánh giá kết quả tìm đượcHãy nghĩ trước khi nhấn chuột!Mạng Internet thiếu cơ chế kiểm soát chất lượng như của ấn phẩm in.Ai cũng có thể đưa thông tin lên Internet. Vì vậy cần đánh giá những thông tin tìm thấy trên Internet cẩn thận hơn so với thông tin tìm thấy trên các nguồn tin truyền thống như sách, tạp chí chuyên ngành, các cơ sở dữ liệu mang tính học thuật.Tiêu chí đánh giá thông tinSự cập nhật của thông tin: ngày cập nhật cuối cùng.Trình độ của của tác giả.Nơi xuất bản: nguồn tin từ cơ quan chính phủ, viện nghiên cứu, trường đại học thường đáng tin cậy hơn so với các cơ quan kinh doanh.Thông tin từ các giảng viên, giáo sư thường xuất phát từ site của các trường đại học và nằm ở trang cá nhân của họTiêu chí đánh giá thông tinThành kiến: cách đánh giá thiên lệch hay cân bằng. Ví dụ: thông tin về lợi ích của thịt từ trang web của Hiệp hội chăn nuôi sẽ khác với thông tin tương tự từ trang web của Hội những người ăn chay.Chiều sâu của nội dung: trang web dành cho nhà nghiên cứu hay cho học sinh tiểu học, dành cho đông đảo công chúng hay cho các nhà chuyên môn?Mục tiêu của trang web: Nội dung nhằm mục tiêu bán sản phẩm hay cung cấp thông tin?Phát triển databank của bản thânSử dụng tính năng Favorites/Bookmarks của phần mềm duyệt Internet.Thêm chú thích vào các địa chỉ này.Dùng tính năng sắp xếp để tổ chức nguồn tin của bạn theo một hệ thống logic.Danh mục của bạn sẽ trở thành một cổng thông tin cá nhân của bạn.Phát triển databank của bản thânMột số trang web cung cấp dịch vụ lưu địa chỉ web hữu ích. ưu thành các danh mục trong file WordPhát triển databank của bản thânSử dụng Xmarks để đưa bookmark lên đám mâyTrao đổi thông tinCác chương trình chat phổ biếnSkypeZaloViberTangoWhatsappKikSnap chatFacebook MessengerTwitterDasherTelegramTextSecureBlackberry MessengerLineEmailGmailYahoo! MailOutlook.comZoho MailYandex MailAIM MailiCloud MailInbox.comMail.comMy Way MailEmailQuản lý email offline trên máy tính:Thunderbird, Outlook, eM, InkyWindows Live MailMailbirdQuản lý trên điện thoại/máy tính bảngMailbox (từ Dropbox)BoxerOutlookInbox (từ Gmail)Microsoft MailMailbirdGoogle InboxGmail App for AndroidĐồng bộ danh bạCác bạn đang sử dụng điện thoại/máy tính bảng gì?Thảo luận cách thức đồng bộ dữ liệu từ:iPhone, iPadThiết bị AndroidThiết bị Blackberry lên:GmailiCloudQuestion and AnswerNội dung thực hànhThực hành kỹ năng tự đặt các câu hỏi để làm rõ yêu cầu tìm kiếm. Rèn luyện kỹ năng thực hiện những phép toán trên từ khóa để tìm kiếm thông tinThực hành kỹ năng đánh giá thông tin theo các tiêu chí: Sự cập nhật của thông tin, trình độ của của tác giả, thành kiến, sử dụng tổng hợp đa chiều, Nội dung thực hànhThực hành kỹ năng emailĐăng ký tài khoản emailDùng webmail để gửi và nhận thư theo cá nhân/theo nhómSử dụng mail offline (Mailbird), kết nối với tài khoản mail đã đăng ký và gửi nhận email.Các tính năng nâng cao: Contacts, spam, gắn cờ, gắn label (với Gmail), các luật lọc email,Nội dung thực hànhThực hành kỹ năng chatHội thoại thông thườngChat nhóm (conference)Chương trình giúp hội thoại với tài khoản đến từ nhiều dịch vụ khác nhau (Pidgin, Trillian, Miranda IM, Digsby, )Nội dung thực hànhĐồng bộ danh bạ từ điện thoại lên Gmail, iCloudĐồng bộ hình ảnh chụp trên điện thoại lên Flickr