Tiểu luận Thị trường chứng khoán Việt Nam và một số vấn đề đang đặt ra để tiếp tục phát triển

Lời mở đầu Sau hơn 10 năm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng,. Nền kinh tế của Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ quan trọng, đạt tốc độ tăng trưởng cao, nền kinh tế nước ta bắt đầu có tích luỹ cho đầu tư phát triển. Với mục tiêu hướng tới năm 2020, nước ta cơ bản trở thành một nước có nền công nghiệp , có một cơ sở vật chất hiện đai, có sự tăng trưởng cao. Chính vì vậy mà nước ta cần có một nguồn vốn lớn để sử dụng cho mục tiêu đó Và cũng chính từ yêu cầu về vốn cho sự tăng trưởng kinh tế, đưa nước ta khắc phục dần nguy cơ tụt hậu với các nước trong khu vực và trên thế giới. Thì chúng ta cần huy động tối đa nguồn vốn , cùng với nhiều hình thức khác nhau, như phát hành trái phiếu, cổ phiếu, mở rộng các quĩ đầu tư... Để tiến dần dần từng bước hình thành ra thị trường chính khoán của Việ Nam Chính vì đây là một vấn đề mới và có rất nhiều điều thú vị, nên em đã chọn đề tài này" Thị trường chứng khoán Việt Nam và một số vấn đề đang đặt ra để tiếp tục phát triển " cho bài tiểu luận , môn " Tài chính- Tiền tệ " của mình. Nội dung tiểu luận của em được chia làm ba phần gồm: Phần 1 : Mở đầu Phần 2 : Nội dung Phần 3 : Kết luận Nội dung tiểu luận A: Chứng khoán và thị trường chứng khoán I. Chứng khoán 1. Khái niệm về chứng khoán Chứng khoán là một loại loại giấy có giá, một loại chứng từ xác nhận quyền sở hữu vốn của chủ đầu tư và nhờ đó họ đượng hưởng những quyền lợi từ chủ thể phát hành chứng khoán. 2. Phân loại chứng khoán Căn cứ vào nội dung kinh tế của chứng khoán, người ta phân biệt chứng khoán nợ và chứng khoán vốn. Chứng khoán nợ bao gồm các loại trái phiếu Chính phủ, trái phiếu ngân hàng và trái phiếu công ty.Chứng khoán vồn bao gồm hai loại cổ phiếu là cổ phiếu thường và cổ phiếu là cổ phiếu là cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi. Căn cứ vào hình thức, người ta phân biệt hai loại chứng khoán: chứng khoán ghi tên và chứng khoán không ghi tên. Căn cứ vào lợi tức, người ta phân biệt hai loại chứng khoán: chứng khoán có lợi tức cố định ( các loại chứng khoán nợ và các loại cổ phiếu ưu đãi) và chứng khoán có lợi tức không cố định ( cổ phiếu thường). II.Thị trường chứng khoán 1. Khái niệm Thị trường chứng khoán Thị trường chứng khoán là hoạt động giao dịch mua bán các loại chứng khoán dài hạn( cổ phiếu, trái phiếu ) có tổ chức, theo luật pháp( luật giao dịch chứng khoán). Thị trường chứng khoán là nơi chắp mối quan hệ cung và cầu vốn đâu tư dài hạn của nền kinh tế quốc gia và quốc tế, là nơi gặp gỡ, giao dịch giữa những người cần huy động vốn đầu tư ( người muốn mua chứng khoán) cũng như giữa các nhà kinh doanh chứng khoán với nhau. Bản chất của thị trường chứng khoán được thể hiện trong các chức năng của thị trương chứng khoán 2. Cơ cấu của Thị trường chứng khoán a. Thị trường chứng khoán được chia làm 2 loại - Thị trường chứng khoán chính thức ( TTCK tập trung) là thị trường hoạt động theo đúng các quy luật pháp định, là nơi mua bán các loại chứng khoán đã được đăng biểu hoặc được biệt lệ. - Thị trường chứng khoán phi chính thức ( TTCK phi tập trung) là thị trường mua bán chứng khoán bên ngoài sở giao dịch chứng khoán, không có địa điểm tập trung những người môi giới, những người kinh doanh chứng khoán. ở đây không có sự kiểm soát từ bên ngoài, không có ngày giờ hay thủ tục nhất định mà do sự thoả thuận của người mua và người bán. b. Thị trường chứng khoán bao gồm 2 bộ phận cấu thành. - Thị trường sơ cấp : Là thị trường tạo vốn cho đơn vị phát hành - Thị trường thứ cấp : Là thị trường mua đi bán lại các loại chứng khoán đã được phát hành qua thị trường sơ cấp. c.Phương thức giao dịch" Thị trường chứng khoán" được chia làm 2 loại - Thị trường giao ngay : thị trường mua bán chứng khoán theo giá của ngày giao dịch nhưng việc thanh toán và giao hoán sẽ diễn ra tiếp sau đó vài ngày theo một quy định. - Thị trường tương lai : là thị trường mua bán chứng khoán theo một loại hợp đồng định sẵn, giá được thoả thuận trong ngày giao dịch nhưng việc thanh toán và giao hoán sẽ diễn ra trong 1 kỳ hạn nhất định ở tương lai. 3. Các sản phẩm lưu hành trên Thị trường chứng khoán - Cổ phiếu - Trái phiếu công ty - Trái phiếu dài hạn kho bạc - Trái phiếu đô thị - Công trái Nhà nước - Trái phiếu cầm cố. 4. Các chủ thể tham gia hoạt động trên Thị trường chứng khoán - Người phát hành chứng khoán - Người nguồn trung gian - Những người điều hoà - Những người đầu tư 5. Mặt tích cực và tiêu cực của Thị trường chứng khoán Thị trường chứng khoán mang tính chất hai mặt: mặt tích cực và tiêu cực. Thị trường chứng khoán là sợi dây nối liền giữa người cần vốn đầu tư và người cung ứng vốn đầu tư, là nơi huy động được nhiều vốn đầu tư dài hạn nhất, là động lực thúc đẩy các doanh nghiệp phải cải tiến không ngừng việc quản lý kinh doanh. Thị trường chứng khoán còn có tác dụng điều hoà các nguồn vốn linh hoạt, nhanh chóng. Là nơi cung cấp lịp thời các thông tin kinh tế cho các doanh nghiệp và cho Ngân hàng Trung ương. Tuy nhiên Thị trường chứng khoán là một thị trường nhạy cảm, dễ biến động, chao đảo. Nhưng nguyên nhân gây ra sự chao đảo, chấm động, thậm chí sụp đổ của Thị trường chứng khoán đó là: Thị trường chứng khoán luôn luôn là nơi mà bọn đầu cơ hoạt động mạnh Các nước giàu có nền kinh tế mạnh, do có đồng tiền mạnh. Đồng tiền của những nước nghèo phải phụ thuộc vào các đồng tiền mạnh. Nợ nước ngoài của các nước yếu đến hạn không trả được. Các chủ nước ngoài rút vốn kiến cho Thị trường chứng khoán càng bấp bênh. Lạm phát chưa khắc phục được lại chồng lên lạm phát mới với qui mô và tốc độ cao hơn. Những tác động tiêu cực có thể hạn chế được ở một mức độ nào đó, nhưng không thể khắc phục được hoàn toàn. b. Thị trường chứng khoán việt nam I. Sự cần thiết của Thị trường chứng khoán tại Việt Nam Xuất phát từ thực tế là một nước nghèo , thiếu nguồn vốn đầu tư phát triển cộng với qui luật cung cầu về vốn và nhu cầu bức xúc đòi hỏi huy động nội lực để đáp ứng vốn đầu tư quốc gia đã thể hiện bằng sự ra đời của uỷ ban chứng khoán nhà nước (UBCKNN) theo nghị định số 75/CP ngày 28/11/1996 và đến ngày 28/7/2000 , phiên giao dịch đầu tiên của TTCK đã diễn ra Chính từ đó Thị trường chứng khoán ra đời tại Việt Nam là một điều tất yếu trong sự phát triển kinh tế của đát nước II. Thuận lợi và khó khăn của Thị trường chứng khoán Việt Nam 1. Thuận lợi Việt Nam có một nền chính trị ổn định, kinh tế vẫn đang phát triển với nhịp độ khá cao, tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân 6-7 % năm. Tốc độ tăng trưởng kinh tế nâng cao sẽ giúp giải toả tình trạng ách tắc thị trường lâu nay. Thu nhập và mức sống của mọi tầng lớp dân cư trong xã hội được cải thiện và ra tăng rõ rệt. Uy tín của Đảng ngày càng được củng cố trong các tầng lớp nhân dân. Như vậy Thị trường chứng khoán sẽ dễ dàng thi hút mạnh mẽ sự quan tâm, tham gia của mọi người và các doanh nghiệp . Luật doanh nghiệp được đưa vào áp dụng và một số quá trình bỏ hàng hoạt các loại giấy phép con. Đã tạo cho số doanh nghiệp mới đăng ký tăng lên đồng nghĩa với số vốn đầu tư tăng. Tạo ra một môi trường thuận lợi thúc đẩy đầu tư và sự quan tâm nhiều hơn đến các hoạt động của Thị trường chứng khoán. Nhà nước chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp với chương trình cổ phần hoá các doanh nghiệp. Và chính sự thành công của nó có ý nghĩa rất quan trọng đối trong việc xây dựng và phát triển Thị trường chứng khoán tại Việt Nam. Một yếu tố quan trọng cũng không thể thiếu trong quá trình hình thành và phát triển Thị trường chứng khoán đó là kế toán doanh nghiệp mới sửa đổi và ban hành được áp dụng và phát triển, hệ thống kiểm toán kể cả kiểm toán nhà nước và phi nhà nước, kiểm toán nước ngoài. Chính sách kinh tế mở cửa hội nhập với các nước trên thế giới đã góp phần làm cho nền kinh tế trong nước và kinh tế đối ngoại thu được nhiều kết quả khả quan. Cùng với sự giúp đỡ của các quốc gia trên thế giới cùng kinh nghiệm của họ đã tác động tíc cực cho việc hình thành và phát triển Thị trường chứng khoán tại Việt Nam. Trong nghành tài chính - ngân hàng.Các ngân hàng thương mại các tổ chức bảo hiểm đã ra đời và phát triển các định chế tài chính khác nhau và đã tạo nên sự cạnh tranh giữa các định chế tài chính, thúc đẩu tính hiệu quả trong hoạt động kinh doanh, dịch vụ, lãi suất cho vay ngày một giảm. Đây là điều kiện quan trọng đối với sự phát triển của thị trường tài chính nói và tiền đề quan trọng để xây dựng và phát triển thị trường chứng khoán. Ngành thông tin liên lạc của nươc ta cho đến nay đã đủ khả năng để tham gia vào việc xây dựng các chương trình của hệ thống giao dịch điện tử của Thị trường chứng khoán. Còn một yếu tố rất quan trọng cho Thị trường chứng khoán Việt Nam đó là do nước ta phát triển sau nên có thể học hỏi được những kinh nghiệm của các nước đi trước. 2. Những khó khăn và thách thức. Trong một thị trường thì điều cần là phải có hàng hoá, nhưng nhìn vào hàng hoá của Thị trường chứng khoán Việt Nam còn rất nghèo nàn cả về số lượng và chủng loại, những công ty cổ phần đủ tiêu chuẩn tham gia niêm yết cổ phiếu tại Trung tâm giao dịch chứng khoán rất nhiều hạn chế Quá trình đổi mới doanh nghiệp nhà nước được cổ phẩn hoá còn thấp xa so với cả yêu cầu lẫn mục tiêu mà Chính phủ đã đặt ra. Nhiều doanh nghiệp nhà nước lớn, có tiềm lực kinh tế mạnh đặc biệt là các Tổng công ty vẫn đang đứng ngoài cuộc, chưa sẵn sàng và chưa tích cực đổi mới theo hướng này. Cùng với doanh nghiệp thì khu vực kinh tế tư nhân, lực lượng có vai trò to lớn trong triển vọng phát triển lâu dài của Thị trường chứng khoán hết sức nhỏ yếu. Nguyên nhân lớn nhất của việc chậm trễ này là tâm lý và sự lo ngại rủi ro của Thị trường chứng khoán. Sự hiểu biết về tổ chức và hoạt động của Thị trường chứng khoán còn rất hạn chế; và đội ngũ cán bộ quản lý, điều hành Thị trường chứng khoán còn non trẻ, thiếu cả về số lượng, kinh nghiệm và kiến thức nghiệp vụ. Cả sự cung cấp các thông tin cho Thị trường chứng khoán cũng rất hạn chế gần như công chúng đặt mua cổ phiếu theo tin đồn. Các bản báo cáo về tài chính của những công ty phát hành cổ phiếu chuẩn bị rất sơ sài,không cung cấp kịp thời để người đầu tư dễ phân tích và đánh giá đúng tình hình trước khi đặt mua.Do việc cung cấp thông tin còn thủ tục, hạn chế và thô sơ. Ngoài ra chính sách thuế của Chính phủ không nhằm mục tiêu phát triển kinh tế thị trường như mức thuế đánh trên giao dịch chứng khoán quá cao hay thuế đánh trên thu nhập cổ tức cuả cổ đông. Chính điều đó không khuyến khích phát hành và lưu thành chứng khoán.. Điểm mấu chốt đó là do chúng ta chưa từng trải qua 1 lần thực hành nào để trắc nghiệm tính đồng bộ, mức độ phối hợp và hiệu quả của các điều kiện đó. Qua các nguyên nhân trên đã cho thấy được Thị trường chứng khoán Việt nam không được như mong muốn và phần nào đó đã làm giảm lòng tin đối với giới đầu tư chứng khoán. Chính vì vậy đã đặt ra một số vấn đề cho sự phát triển của Thị trường chứng khoán ở Việt Nam. III. Một số vấn đề đang đặt ra để tiếp tục phát triển Đầu tiên là cần định vị rõ vai trò của hệ thống Thị trường chứng khoán trong sự phát triển kinh tế của Việt Nam. Sự phát triển lâu dài, bền vững của Thị trường chứng khoán chỉ có được khi có 1 lực lượng chủ thể - các doanh nghiệp cùng với công chúng rộng rãi và nhập cuộc thực sự. Vậy cần phải thúc đẩy mạnh mẽ cỏ phần hoá doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt là mạnh dạn cổ phần hoá những doanh nghiêp nhà nước có quy mô lớn, làm ăn có hiệu quả và gắn việc cổ phần hoá với phát hành chứng khoán ra công chúng. Hai là hoàn chỉnh khung pháp lý cho sự hoạt động của Thị trường chứng khoán + Có luật chứng khoán + Có tình đồng bộ và nhất quản của các đạo luật kinh tế (luật ngân hàng luật ngân sách, luật chứng khoán ) + Phải tính đến yêu cầu hội nhập quốc tế. Ba là : Có các chính sách, cơ chế ưu đãi khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực chứng khoán và hoạt động kinh doanh chứng khoán như : - Các chính sách kích cung cổ phiếu, miễn giảm thuế thu nhập - Các chính sách kích cầu cổ phiếu : không nên áp đặt một mức thuế đánh vào thu nhập từ mua bán cổ phiếu .- Các chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia hoạt động kinh doanh chứng khoán Bốn là : Tăng cường công tác thông tin. Phổ biến kiến thức để công chúng hiểu rõ về chứng khoán và đầu tư chứng khoán, nghiêm trị mọi hành vi gian lận gây rối loạn thị trường làm mất lòng tin của công chúng đầu tư. Cuối cùng là : Cần thiết xây dựng Thị trường chứng khoán phi tập trung (OTC) để nhà nước có thể quản lý, kiểm soát được. Hy vọng rằng thị trường OTC ra đời sẽ góp phần thúc đẩy và cải thiện được những mất cân đối hiện nay của thị trường tập trung. Kết luận Thời gian thành lập chưa được bao lâu nên Thị trường chứng khoán của Việt Nam vẫn đang còn rất non trẻ và đang trên đà học hỏi. Việc xây dựng Thị trường chứng khoán là một mục tiêu quan trọng của chính sách tài chính quốc gia. Nhằm phục vụ cho chiến lược phát triển kinh tế một cách lâu dài và có hiệu quả. Thị trường chứng khoán không thể thiếu được của nền kinh tế thị trường, qua đó các luồng vốn trong và ngoài nước được tập trung sử dụng cho các dự án đầu tư, mở rộng sản xuất, phát triển kinh tế ... Tuy nhiên cái gì nó cũng có mặt trái của nó và thị trường chứng khoán cũng không tránh khỏi điều đó. Những tác động nguy hiểm lôi kéo, phá hỏng nền kinh tế khi nó không được vận hành theo đúng nguyên tắc của thị trường. Nhưng nếu chúng ta .biết tìm cách khắc phục được những mặt trái của nó và vận dụng tốt những điểm lợi thế của thị trường chứng khoán bằng những chính sách hợp lý đúng đắn thì chắc chắn trong tương lai không xa thị trường chứng khoán sẽ phát triển một cách bền vững, đưa nền kinh tế của chúng ta đi lên Tuy có định hướng cho tương lai nhưng chúng ta trước hết cần đứng đứng vững ở hiện tại hiện tại .Vì chỉ có đứng vững ở hiện tại thì mới có cơ sỏ để hướng tới tương lai. tài liệu tham khảo - Bài giảng Tài chính tiền tệ ( Trường ĐH QL&KD Hà Nội) - Lý thuyết tài chính tiền tệ ( Trường ĐH KTQD ) - Tạp chí Thị trường chứng khoán - Tạp chí Thời báo kinh tế - Tạp chí Kinh tế và dự báo