Tiểu luận Những hiểu biết về nguồn luật của các hệ thống pháp luật trên thế giới

Đề tài: Hãy nêu những hiểu biết về nguồn luật của các hệ thống pháp luật trên thế giới Lý luận chung về Pháp luật GV: ThS. Lê Việt Tuấn Nhóm sinh viên thực hiện lớp QT31A Nguồn luật là gì?• Pháp luật có hình thức thể hiện ra bên ngoài đặc thù của mình, đó là những nguồn của pháp luật (LL chung về NN và PL. NXB chính trị Quốc gia, PTS Đinh Văn Mậu - Phạm Hồng Thái) Tuy nhiên cần có sự phân biệt giữa hai thuật ngữ “Hình thức PL” và “Nguồn PL” • HTPL là phương pháp cách thức thể hiện (làm luật) của PL trong lịch sử. Theo đó có 3 hình thức cơ bản +Văn bản quy phạm PL +Tiền lệ pháp +Tập quán pháp • Nguồn PL được dùng với nghĩa cụ thể hơn để trả lời cho câu hỏi PL được hình thành từ những nguồn nào? Nó bao gồm: +Nguồn nội dung: là các quy phạm PL được coi là quan trọng nhất +Nguồn hình thức: là phương pháp và các văn bản mà thong qua đó các quy phạm có thể tồn tại về mặt pháp lý và trở thành một bộ phận của PL thực định. NGUỒN LUẬTNGUỒN LUẬT Văn bản pháp luật Văn bản pháp luật Tập quán pháp Tập quán pháp Học thuyết pháp lý Học thuyết pháp lýÁn lệÁn lệ Lẽ công bằng Lẽ công bằng Theo tiến sĩ Ngô Huy Cương (“Góp phần bàn về cải cách pháp luật ở VN” NXB Tư pháp) thì có các nguồn luật sau: NGUỒN LUẬT CỦA CÁC HỆ THỐNG PHÁP LUẬT TRÊN THẾ GIỚINGUỒN LUẬT CỦA CÁC HỆ THỐNG PHÁP LUẬT TRÊN THẾ GIỚI Châu Âu lục địa (Roman Giecmanh) Châu Âu lục địa (Roman Giecmanh) Hệ thống pháp luật Xã hội Chủ nghĩa. Hệ thống pháp luật Xã hội Chủ nghĩa. Luật Anh – Mỹ (Ăng lô - Sắc xông) Luật Anh – Mỹ (Ăng lô - Sắc xông) Hệ thống pháp luật tôn giáo. Hệ thống pháp luật tôn giáo. Nguồn của pháp luật Châu Âu lục địa (Roman - Giecmanh) hay còn gọi là Civillaw Nguồn của pháp luật Châu Âu lục địa (Roman - Giecmanh) hay còn gọi là Civillaw Văn bản pháp luật Văn bản pháp luật Các công trình nghiên cứu của các học giả Các công trình nghiên cứu của các học giả Quyết định Của tòa án (nguồn thứ cấp) Quyết định Của tòa án (nguồn thứ cấp) 1. Nguồn của pháp luật Châu Âu lục địa (Roman - Giecmanh) hay còn gọi là Civillaw: • Hệ thống pháp luật Châu Âu lục địa coi trọng văn bản quy phạm pháp luật. • Và đề cao luật La Mã trong việc hình thành nên hệ thống pháp luật Châu Âu lục địa ngày nay. là hai nguồn luật quan trọng nhất của hệ thống pháp luật này. • Các quyết định của tòa án về nguyên tắc theo luật của Pháp thì các quyết định của tòa án không được coi là nguồn chính của pháp luật. Chính vì vậy nó được coi là nguồn thứ cấp. • Các công trình nghiên cứu của các học giả (các ý kiến, các bài viết, các bài tranh luận của các giáo sư luật)\ Ở Châu Âu và đặc biệt là ở Pháp các phán quyết cuả toà án thường khó hiểu, các tình tiết cuả vụ án thường ngắn và lập luận không được trình bày rõ ràng như trong các bản án. Chính vì vậy, phải nhờ các học giả giải thích các vụ việc và giúp ngừơi đọc hiểu được các vụ việc đó thông qua các bài viết của mình. Thông qua đó người đọc hiểu được các quy định của pháp luật cũng như việc áp dụng đó trong xét xử. • Các hợp đồng đã ký kết cũng có thể là nguồn của pháp luật 2. Nguồn của hệ thống thông luật Anh – Mỹ (Ăng lô – Sắc xông) hay còn có tên gọi khác là Common Law. 2. Nguồn của hệ thống thông luật Anh – Mỹ (Ăng lô – Sắc xông) hay còn có tên gọi khác là Common Law. Án lệÁn lệ Tập quán pháp Tập quán pháp Văn bản pháp luật Thực tiễn, Lẽ công bằng 2. Nguồn của hệ thống thông luật Anh – Mỹ (Ăng lô – Sắc xông) hay còn có tên gọi khác là Common Law. • Án lệ Đối với những nước theo trường phái thông luật Anh – Mỹ (Ăng lô – Sắc xông) thì nguồn luật đầu tiên là các án lệ tức là các bản án đã có hiệu lực do tòa án sử dụng trước đó, đây được coi là nguồn luật cơ bản nhất của trường phái thông luật Anh – Mỹ. • Thực tiễn, lẽ công bằng Hệ thống pháp luật này được sinh ra từ thực tiễn thô nhám hằng ngày. Các quy tắc của trường phái Luật này là các quy tắc xã hội, không bao giờ rời xa cuộc sống phục vụ cho nhu cầu của đời sống xã hội, từ chế độ phong kiến với nền kinh tế nông nghiệp, cuộc sống nông thôn cho tới nền kinh tế công nghiệp với cuộc sống đô thị. Có một câu châm ngôn nổi tiếng của Holmes (Người Anh): “Đời sống pháp luật không phải là logic mà là kinh nghiệm”. Câu châm ngôn này rất đúng với hệ thống thông luật Anh – Mỹ (Ăng lô – Sắc xông). •Văn bản pháp luật •Về nguyên tắc, các nước theo trường phái Ănglô – Săcxông cũng có luật thành văn do các cơ quan lập pháp ban hành và có hiệu lực cao hơn án lệ. •Có thể nói các văn bản pháp luật đầu tiên của trường phái này là luật công bằng (Equity) ra đời từ các phán quyết của các Chemcellors ( Đại pháp quang) dần dần hình thành nên hệ thống pháp luật. •Đến nay trong hệ thống Common Law ta vẫn tìm thấy những dấu tích của Equity và nó được xem như là nguồn luật đầu tiên được xem xét khi có một vụ việc mới nảy sinh mà từ trước tới nay chưa có án lệ. 2. Nguồn của hệ thống thông luật Anh – Mỹ (Ăng lô – Sắc xông) hay còn có tên gọi khác là Common Law. Ở các nước theo trường phái thông luật Anh – Mỹ (Ăng lô – Sắc xông) thì tập quán pháp được sử dụng như một nguồn luật quan trọng. Trường phái thông luật Anh – Mỹ (Ăng lô – Sắc xông) phát sinh từ tập quán pháp từ thời thượng cổ mà nguồn gốc đầu tiên là của bộ lạc người Giecmanh. • Tập quán pháp Trong thời kỳ Ăng lô – Sắc Xông (trước năm 1066, trước khi có sự thôn tính của người Noocmăng) lúc các bên có sự tranh chấp thường áp dụng tập quán địa phương để phân xử. Những người già cả đứng ra giải thích các tập quán địa phương để áp dụng cho các tranh chấp đó. Ngày nay tập quán pháp vẫn còn được sử dụng như một nguồn luật quan trọng nhưng ảnh hưởng của nó ngày một bị hạn chế. Ngày nay tập quán pháp vẫn còn được sử dụng như một nguồn luật quan trọng nhưng ảnh hưởng của nó ngày một bị hạn chế. 2. Nguồn của hệ thống thông luật Anh – Mỹ (Ăng lô – Sắc xông) hay còn có tên gọi khác là Common Law. Khi so sánh hai hệ thống pháp luật Châu Âu lục địa và thông luật Anh – Mỹ (Ăng lô – Sắc xông), có người đã nói vui rằng “Mỗi khi có sự kiện mới xảy ra, những người Civil law thường lặng lẽ tự hỏi: mình nên làm gì trong trường hợp này? Còn những người Common law thường lớn tiếng hỏi rằng: Mình đã làm gì trong những lần trước? 3. Nguồn của hệ thống pháp luật Xã hội Chủ nghĩa. 3. Nguồn của hệ thống pháp luật Xã hội Chủ nghĩa. Văn bản pháp luật (Cơ bản) Văn bản pháp luật (Cơ bản) Tiền lệ pháp (không chính Thức) Tiền lệ pháp (không chính Thức) Tập quán phápTập quán pháp 3. Nguồn của hệ thống pháp luật Xã hội Chủ nghĩa. Sự hình thành pháp luật Xã hội chủ nghĩa gắn liền với quá trình cách mạng Xã hội chủ nghĩa và thiết lập nhà nước Vô sản. Là hệ thống pháp luật mới ra đời cho nên ở hệ thống pháp luật này đã có sự tiếp thu vận dụng, đan xen nhiều nguồn luật khác nhau • Văn bản pháp luật Là hình thức pháp luật tiến bộ nhất, là nguồn luật cơ bản của hệ thống pháp luật Xã hội chủ nghĩa. Hiến pháp của các nước Xã hội chủ nghĩa đóng vai trò như một nguồn luật quan trọng nhất là từ đây hình thành nên hệ thống văn bản pháp luật điều chỉnh các mối quan hệ pháp luật trong xã hội • Tập quán pháp Về nguyên tắc không phù hợp với pháp luật Xã hội chủ nghĩa vì nó ít có sự biến đổi và mang tính cục bộ. Nhưng đối với những tập quán truyền thống tiến bộ nhà nước Xã hội chủ nghĩa vẫn sử dụng để giải quyết một số vụ việc trong đời sống và thể chế hóa chúng trong các văn bản quy phạm pháp luật. 3. Nguồn của hệ thống pháp luật Xã hội Chủ nghĩa.• Tiền lệ pháp Về nguyên tắc tiền lệ pháp không phù hợp pháp chế Xã hội chủ nghĩa. Nhưng trên thực tế do hệ thống pháp luật vẫn chưa hoàn chỉnh, trước yêu cầu xét xử giải quyết các vụ việc để bảo vệ trật tự xã hội, các cơ quan xét xử hành chính và dân sự có sử dụng hình thức này. Đó là sự vận dụng linh hoạt trên nguyên tắc pháp luật Xã hội chủ nghĩa. ™ Ví dụ: Ở Việt Nam bộ luật dân sự có hiệu lực tháng 1 năm 1996 có quy định rất nhiều về hợp đồng. Tuy nhiên liên quan đến hợp đồng kinh tế vẫn còn có một pháp lệnh riêng được áp dụng song song với luật dân sự • Sự tiếp thu, vận dụng đan xen nhiều nguồn luật khác nhau trên thế giới trong hệ thống pháp luật khác nhau trên thế giới vào trong hệ thống pháp luật Xã hội chủ nghĩa được thể hiện rõ trong pháp luật Việt Nam. Ví dụ: Bộ luật hình sự năm 1999 mang hình ảnh của pháp luật Nga, luật thương mại năm 1997 mang dáng dấp của pháp luật Pháp, nhưng nay luật thương mại 2005 lại nhuộm màu của pháp luật Anh-Mỹ. Luật doanh nghiệp 2005 ẩn hiện của pháp luật Hoa Kỳ. Hiến pháp năm 1992 theo kiểu Xô Viết