Thuốc điều trị thú y - Streptomycin

31 STREPTOMYCIN (Strepsulfat, Streptolin, Endostrep...) Streptomycin lµ kh¸ng sinh thuéc nhãm Aminoglycosid ®−îc chiÕt tõ dÞch nu«i cÊy nÊm Treptomyces. Trong thó y th−êng dïng Streptomycin sulphat. Trong ®ã hµm l−îng Dihydro streptomycin chiÕm 79,87%. 1. TÝnh chÊt Streptomycin bét tr¾ng ngµ, tan trong n−íc hoÆc n−íc muèi ®¼ng tr−¬ng. Bét thËt kh« chÞu ®−îc nãng vµ khã háng, dÔ hót n−íc. Dung dÞch Streptomycin bÒn v÷ng h¬n Penicilin: NhiÖt ®é 370C: B¶o qu¶n ®−îc 15 ngµy NhiÖt ®é 1000C: Háng 50%. Streptomycin dÔ bÞ ph¸ huû nÕu trén víi Sulfamid vµ c¸c chÊt Oxy ho¸ m¹nh nh− Vitamin C. Streptomycin kh«ng thÊm qua èng tiªu ho¸ nªn th−êng dïng cho uèng trong c¸c héi chøng nhiÔm khuÈn ®−êng ruét. 1 gam Streptomycin t−ong ®−¬ng 1.000.000 UI. (®¬n vÞ quèc tÕ). 2. T¸c dông - T¸c dông trªn c¸c cÇu khuÈn gram (+) kh¸ng Penicilin, tô cÇu khuÈn, ®ãng dÊu, nhiÖt th¸n. - T¸c dông chñ yÕu ®èi víi vi khuÈn gram (-), ®Æc biÖt nh¹y c¶m lµ: vi khuÈn tô huyÕt trïng, E. Coli, Shigella (lþ) Pseodomonas (vi khuÈn th−¬ng hµn). - §Æc biÖt t¸c dông ®èi víi trùc khuÈn lao, Brucella vµ c¸c xo¾n khuÈn (Leptospira). - HÊp thu nhanh qua mao m¹ch vµ th¶i trõ qua thËn sau khi tiªm nång ®é Streptomycin cao nhÊt trong m¸u vµo giê thø 2. Th¶i trõ nhanh qua thËn 50 - 70% vµ sau 12 giê th¶i trõ hÕt. Bëi vËy 1 ngµy chØ cÇn tiªm 1 lÇn. 3. ChØ ®Þnh Streptomycin dïng ®Ó ®iÒu trÞ trong c¸c tr−êng hîp sau: - BÖnh tô huyÕt trïng gia sóc, gia cÇm. - NhiÔm khu©n ®−êng tiªu ho¸: viªm ruét, Øa ch¶y, Øa ph©n tr¾ng lîn con do E. Coli, vi khuÈn th−¬ng hµn cña vËt nu«i. - BÖnh viªm vó do tô cÇu vµ liªn cÇu khu©n ë lîn, tr©u bß, dª. - BÖnh ®−êng h« hÊp, viªm phæi, viªm phÕ qu¶n do nhiÔm khuÈn ë vËt nu«i. - BÖnh vµng da do xo¾n trïng ë lîn, tr©u bß. - BÖnh s¶y thai tr©u, bß, lîn do vi khuÈn Brucella, Leptospira 32 - BÖnh x¹ khuÈn Actimonyces ë tr©u bß. - BÖnh ®ãng dÊu lîn. - BÖnh thèi Êu trïng ong do liªn cÇu (Streptococcus) - BÖnh viªm thanh khÝ qu¶n cña gµ do vi khuÈn. - BÖnh phång n¾p mang ë t«m do vi khuÈn (Pseudomonas) 4. LiÒu l−îng * Tiªm b¾p thÞt - Tr©u, bß, ngùa: 15 - 20 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia lµm 2 - 3 lÇn. - Dª, cõu, lîn: 20 - 30 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia lµm 2 - 3 lÇn - Chã, mÌo: 20 - 25 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia lµm 2 - 3 lÇn. - Gia cÇm: 1000 mg tiªm cho 20 con lo¹i 60 ngµy tuæi. - Thá: 50 - 100 mg/kg thÓ träng, chia lµm 2 - 3 lÇn. * LiÒu cho uèng: §Æc trÞ trong c¸c bÖnh ®−êng ruét cña gia sóc, liÒu chung 20 - 30 mg/kg thÓ träng/ngµy. - Lîn: 50 - 60 mg/kg thÓ träng/ngµy. - Chã: 50 - 80 mg/kg thÓ träng/ngµy. * B«i, b¬m: - D−íi d¹ng thuèc mì hay dung dÞch 1% ®iÒu trÞ viªm vó cña gia sóc c¸i. - Dung dÞch: 500 - 1000 mg/lÝt n−íc s¹ch trong bÖnh phång n¾p mang cña t«m - Ng©m t«m trong dung dÞch. 5. Tai biÕn do Streptomycin Tai biÕn chñ yÕu hay gÆp ®èi víi chã khi dïng Streptomycin liÒu cao vµ kÐo dµi ngµy (trªn 10 ngµy). - Rèi lo¹n tiÒn ®×nh: Con vËt ®i lo¹ng cho¹ng; quay cuång do tiÒn ®×nh bÞ nhiÔm ®éc g©y chãng mÆt vµ rung giËt nh·n cÇu. - HoÆc sau khi dïng thuèc vµi tuÇn, vµi th¸ng con vËt trë nªn ®iÕc mét hay c¶ hai bªn tai nªn ®èi víi chã mÊt ph¶n øng víi tiÕng ®éng. 33 - §èi víi thËn: Con vËt ®i tiÓu mÇu tr¾ng ®ôc do Streptomycin tÝch luü m¹nh ë vá thËn, g©y viªm thËn, bÓ thËn, èng dÉn n−íc tiÓu. - T¸c dông gi·n c¬: G©y tª liÖt mÒm, ¶nh h−ëng tíi h« hÊp. Chó ý: Streptomycin dÔ g©y quen thuèc nªn th−êng phèi hîp víi c¸c kh¸ng sinh kh¸c (nh− Penicilin) vµ c¸c Sulfamid kh¸c sÏ t¨ng hiÖu qu¶ diÖt khuÈn cña Streptomycin. - Thuèc kh«ng dïng cho loµi vÑt, Ýt dïng cho gµ v× rÊt mÉn c¶m. - Kh«ng nªn tiªm tÜnh m¹ch dª g©y cho¸ng. - Kh«ng nªn tiªm d−íi da v× rÊt ®au cho con vËt. - Streptomycin trong thó y th−êng ®ãng lä 1g. Khi dïng pha víi n−íc cÊt tiªm hay sinh lý mÆn, ngät. Dung dÞch dïng trong 48 giê. 34 KANAMYCIN (Kanamycin, Kanacyn, Kamycin...) Kanamycin lµ lo¹i kh¸ng sinh thuéc nhãm Aminoglucosid. §−îc ph©n lËp tõ nÊm Streptomyces Kanamyceticus. 1. TÝnh chÊt Kanamycin: cã d¹ng thuèc bét tr¾ng ngµ, tan nhiÒu trong n−íc, kh«ng tan trong cån, aceton, benzen. Dung dÞch thuèc cã pH kho¶ng 7,8 - 8,2 (kiÒm nhÑ). Kanamcin ®éc tÝnh thÊp h¬n Streptomycin vµ c¸c lo¹i Aminosid kh¸c Kanamycin rÊt khã bÞ nhên thuèc. Khi tiªm b¾p thÞt thuèc hÊp thu nhanh chãng, ®¹t nång ®é cao trong m¸u sau 1 - 2 giê vµ duy tr× hµm l−îng Kanamycin h÷u hiÖu 12 - 18 giê liÒn. Kanamycin bµi tiÕt chñ yÕu qua n−íc tiÓu vµ qua mËt. Thuèc kh«ng thÊm qua èng tiªu ho¸ nªn th−êng dïng ®Ó tiªm tÜnh m¹ch hay b¾p ®Ó ®iÒu trÞ nh÷ng bÖnh kh«ng ph¶i ë ®−êng tiªu ho¸. 2. T¸c dông Kanamycin cã ho¹t lùc diÖt khuÈn m¹nh ®èi víi c¶ vi khuÈn gram (-) gram (+). §Æc biÖt cã t¸c dông tèt víi vi khuÈn: Mycobarterium tuberculosis, Escherichia Coli, Enterobacteria, Staphylococus, Protues, Salmonella, Klebsiella, Shigella. ë nång ®é thÊp Kanamycin cã t¸c dông k×m h·m vi khuÈn. Vi khuÈn kh¸ng thuèc chËm víi Kanamycin. Khi uèng Kanamycin kh«ng ngÊm qua ®−êng tiªu ho¸ nªn ®−îc sö dông trong c¸c bÖnh ®−êng ruét. 3. ChØ ®Þnh Kanamycin ®−îc dïng ®Ó ®iÒu trÞ c¸c bÖnh: - BÖnh nhiÔm khuÈn nÆng, bÖnh ngoµi da, sau phÉu thuËt. - BÖnh ®−êng h« hÊp: Viªm phæi, phÕ qu¶n, mµng phæi ¸p xe, lao phæi ë lîn, tr©u, bß, chã. - BÖnh nhiÖt th¸n tr©u bß. - BÖnh ®ãng dÊu lîn - BÖnh tô huyÕt trïng tr©u, bß, lîn, gia cÇm - BÖnh phã th−¬ng hµn lîn; Øa ch¶y do E. Coli, lþ cña lîn, chã. - BÖnh ®−êng tiÕt niÖu vµ sinh dôc: Viªm thËn, bµng quang, èng dÉn niÖu, viªm tö cung, ©m ®¹o, nhiÔm trïng sau khi ®Î ë lîn, tr©u, bß. 4. LiÒu l−îng * Trong thó y dïng Kanamycin disulfat ®Ó tiªm b¾p hay tiªm d−íi da. 35 - LiÒu dïng: 15 - 20 mg/kg thÓ träng/ngµy. - Tr©u, bß, ngùa: 15 - 20 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia 2 - 3 lÇn. - Bª, nghÐ, ngùa con: 20 - 25 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia 2 - 3 lÇn - Dª, cõu, lîn: 15-20mg/kg thÓ träng/ngµy, chia 2-3 lÇn - Chã, mÌo: 30 - 40 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia 2-3 lÇn. - Gia cÇm: 10 mg/kg thÓ träng, chia 2-3 lÇn trong ngµy. * LiÒu uèng: Th−êng dïng viªn Kanamycin monosunfat liÒu uèng t¨ng gÊp ®«i liÒu tiªm. - LiÒu chung: 40 - 50 mg/kg thÓ träng, chia 2 lÇn trong ngµy * Thuèc mì: 2 - 3%. B«i vÕt th−¬ng bªn ngoµi. Chó ý: - Kanamycin ®éc víi thËn. - LiÖu tr×nh dïng Kanamycin kh«ng ®−îc qu¸ 10 ngµy vµ kh«ng ®−îc v−ît qu¸ tæng liÒu 25g cho mét con vËt. - Kh«ng dïng Kanamycin cho gia sóc bÞ bÖnh thËn, bÞ tæn th−ong d©y thÇn kinh thÞ gi¸c. - Kh«ng uèng Kanamycin khi bÞ t¾c ruét. - Kh«ng phèi hîp Kanamycin víi Streptomycin, Novocain v× sÐ lµm t¨ng ®éc tÝnh ®èi víi thËn vµ thÇn kinh thÞ gi¸c. - Tiªm Kanamycin vµo m¹ch m¸u dÔ bÞ cho¸ng. - Trong thó y Kanamycin tiªm th−êng ®ãng lä 1 gam (1 gam t−¬ng øng víi 1.000.000 ®¬n vÞ t¸c dông) khi tiªm pha víi n−íc cÊt tiªm hay dung dÞch sinh lý mÆn, ngät ®¼ng tr−¬ng. Dung dÞch dïng trong vßng 48 giê. 36 GENTAMYCIN (Gentalin, Genticin, Garamycin) Gentamycin lµ mét lo¹i kh¸ng sinh ®−îc ph©n lËp tõ nÊm Micromonospora purpurae, lµ kh¸ng sinh thuéc hä Aminoglucosit. 1. TÝnh chÊt Gentamycin lµ mét lo¹i bét mµu tr¾ng mÞn, tan hoµn toµn trong n−íc, thuèc rÊt bÒn v÷ng ®èi víi nhiÖt ®é vµ sù thay ®æi pH. Trong thó y thuèc th−êng dïng d−íi d¹ng Gentamycin sulfat. 2. T¸c dông Gentamycin diÖt khuÈn m¹nh hÇu hÕt c¸c vi khuÈn gram (+) (®Æc biÖt lµ corunebacterium) vµ c¸c vi khuÈn gram (-) nh−: E. Coli, Salmonella, Klebsiella, Pneumoniae, Shigela, Proteus vulgaria, trùc khuÈn mñ xanh, Enterobacterium, Pseudomonas vµ mét sè chñng liªn cÇu khuÈn. Gentamycin cßn t¸c dông trªn c¶ Mycoplasma. HÊp thô nhanh sau khi tiªm 30 phót ®Õn 1 giê ®¹t nång ®é cao nhÊt trong huyÕt thanh vµ duy tr× trong kho¶ng 6 - 8 giê. Thuèc khuÕch t¸n ®Òu trong c¸c tæ chøc, bµi tiÕt chñ yÕu qua ®−êng thËn mét Ýt qua ®−êng ruét: Thuèc cã ®éc tÝnh ®èi víi thËn vµ tiÒn ®×nh khi dïng qu¸ liÒu vµ ®iÒu trÞ dµi ngµy. 3. ChØ ®Þnh Thuèc ®−îc dïng ®Ó ®iÒu trÞ: - C¸c héi chøng nhiÔm khuÈn huyÕt. - NhiÔm khuÈn cÊp vµ m·n tÝnh ®−êng niÖu. - Viªm thËn, viªm bÓ thËn, viªm bµng quang, viªm niÖu ®¹o do vi khuÈn cña gia sóc. - NhiÔm khuÈn ®−êng h« hÊp: Viªm phæi, viªm mµng phæi, ¸pxe phæi, viªm phóc m¹c cña gia sóc. - NhiÔm khuÈn ë da: Môn nhät cña lîn, tr©u bß. - Viªm néi m¹c tö cung tr©u, bß, ngùa vµ c¸c loµi gia sóc 4. LiÒu l−îng Dïng d−íi d¹ng tiªm, uèng vµ ngoµi da. * LiÒu tiªm: Cã thÓ tiªm tÜnh m¹ch nh−ng gia sóc Ýt dïng th−êng tiªm b¾p thÞt. - Tr©u, bß, ngùa: 3-4mg/kg thÓ träng/ngµy. - Bª, nghÐ, ngùa con: 4-5mg~g thÓ träng, ngµy tiªm 2 lÇn. 37 NÕu bÖnh thuyªn gi¶m nh÷ng ngµy sau cã thÓ gi¶m liÒu, liÖu tr×nh ®iÒu trÞ 6 - 8 ngµy. * LiÒu uèng: 10 mg/kg thÓ träng, uèng trong 1 ngµy. * LiÒu b¬m vµo tö cung (dung dÞch 3%) - Ngùa c¸i: 500 mg/ngµy. - Tr©u bß c¸i: 300 mg/ngµy. * Thuèc nhá m¾t, nhá mòi: Dung dÞch 0,3% * Thuèc mì 0,1% ch÷a lë loÐt, ®Çu ®inh, vÕt th−¬ng nhiÔm trïng. Chó ý: - Chã dïng Gentamycin ph¶i thËn träng v× ®éc tÝnh cao, nhÊt lµ ®èi víi thËn. - Trong thó y Gentamycin th−êng ®ãng èng 1ml chøa 40 mg. - 2 ml chøa 80 mg vµ lo¹i lä 5 ml chøa 200 mg. 38 TYLOSIN (Tylan) Tylosin ®−îc chiÕt suÊt tõ nÊm Streptomyces faradiac. Tylosin lµ kh¸ng sinh thuéc nhãm macrolit, ®−îc dïng nhiÒu trong thó y. 1. TÝnh chÊt Tylosin ®−îc dïng d−íi d¹ng muèn kiÒm, muèi tartrat hay photfat. - Tylosin kiÒm lµ thuèc cã d¹ng kÕt tinh mµu tr¾ng Ýt tan trong n−íc (5 mg/ml) ë 250C) tan nhiÒu trong aceton cån, ªte; bÒn v÷ng ë nhiÖt ®é th−êng trong vßng 1 th¸ng ë pH = 5,5 - 7,5. - Tylosin tartrat tan nhiÒu trong nuíc (600 mg/ml ë 250C). - §éc tÝnh thÊp ®èi víi gia sóc. - Tylosin kiÒm hÊp thu nhanh chãng vµo c¬ thÓ, sau khi tiªm b¾p 1 - 2 giê ®Ëm ®é thuèc trong huyÕt thanh ®¹t cao nhÊt vµ duy tr× trong 1 giê. - Tylosin tartrat sau khi tiªm d−íi da ®¹t ®Ëm ®é cao nhÊt trong huyÕt thanh sau 30 phót vµ duy tr× kho¶ng 6 giê. NÕu cho uèng ®Ëm ®é cao nhÊt trong huyÕt thanh sau 2 - 4 giê vµ duy tr× trong kho¶ng 8 - 24 giê. - Tylosin bµi tiÕt chñ yÕu qua thËn, mét Ýt qua mËt, phÇn lín bµi tiÕt hÕt sau 8 - 24 giê. 2. T¸c dông Tylosin cã t¸c dông diÖt vi khuÈn gram (+), kh«ng cã t¸c dông víi vi khuÈn g©y bÖnh ®−êng ruét. §Æc biÖt cã hiÖu lùc m¹nh víi Mycoplasma vµ Chlamydia. ChØ ®Þnh: §−îc dïng nhiÒu trong thó y ®Ó gi÷a c¸c bÖnh sau: - C¸c bÖnh do phÈy khuÈn, E. Coli, trùc khuÈn g©y thèi loÐt da thÞt, ho¹i tö, c¸c bÖnh do Corynebactenum vµ do Actinobacilis. §Æc biÖt chØ ®Þnh trong c¸c bÖnh: - BÖnh ho thë m·n tÝnh, truyÒn nhiÔm cña lîn (suyÔn lîn). - BÖnh h« hÊp m·n tÝnh cña gµ (CRD) - BÖnh viªm xoang gµ t©y. - BÖnh c¹n s÷a truyÒn nhiÔm cña dª, cõu. - C¸c bÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng h« hÊp cña dª, cõu, bª, nghÐ vµ loµi ¨n thÞt. - BÖnh viªm ruét xuÊt huyÕt ë lîn (hång lþ) - BÖnh viªm vó do vi khuÈn gram (+) vµ do Mycoplasma - Viªm tæ chøc liªn kÕ, viªm tai ngoµi chã mÌo. - BÖnh thèi mãng gia sóc - BÖnh vµng da do xo¾n trïng Leptospira cña lîn. 39 3. LiÒu l−îng * LiÒu tiªm b¾p thÞt: Tylosin kiÒm - Tr©u, bß, ngùa: 10 - 15 mg/kg thÓ träng, Chia 2 - 3 lÇn trong ngµy. - Dª, cõu, lîn: 20 - 30 mg/kg thÓ träng, Chia 2 - 3 lÇn trong ngµy. - Thá: 50 - 100 mg/kg thÓ träng/ngµy. - Gµ: 25 mg/kg thÓ träng/ngµy. Tiªm d−íi da. * LiÒu cho uèng hoÆc ¨n - Lîn: Trén thøc ¨n tinh víi tû lÖ 40 - 100 ppm (4 - 10g/tÊn) - Gia cÇm: Pha 0,5g trong 1 lÝt n−íc nãng. - Uèng liªn tôc trong 3 - 5 ngµy. - Trén thøc ¨n tû lÖ 40 - 100 ppm (4 - 10 g/tÊn) . * B¬m vµo xoang gµ t©y - 025 - 12,5 mg (b¬m 1 lÇn) * Bæ sung vµo thøc ¨n ®Ó phßng bÖnh - Lîn con: 10 - 40 ppm (4 - 10 g/tÊn) - Lîn 4 - 6 th¸ng tuæi 10 - 20 ppm (10 - 20 g/tÊn) Chó ý: - VÞ trÝ tiªm thuèc cã thÓ cã ph¶n øng côc bé, s−ng ®á ho¹i tö nªn chia nhiÒu vÞ trÝ ®Ó tiªm. - Pha lo·ng tr−íc khi tiªm, kh«ng trén víi c¸c thuèc kh¸c ®Ó g©y kÕt tña. - Kh«ng nªn dïng ®Ó tiªm cho gia cÇm kh¸c, trõ gµ. - Dïng Tylosin tartrat cho gµ vµ tiªm d−íi da. Dïng Tylosin tiªm cho gia sóc cã vó vµ tiªm b¾p. Tylosin photph¸t th−êng dïng trén thøc ¨n cho gia sóc, ë lîn vµ gµ cã thÓ cã ph¶n øng nhÑ sau khi tiªm vµi giê; lîn: g©y ban ®á, ngøa, thuû thòng ë niªm m¹c trùc trµng cã thÓ dÉn ®Õn lßi dom. - Gµ: Cã thÓ mÖt l¶, buån ngñ, rèi lo¹n phèi hîp ®éng t¸c... 40 GENTA-TYLO Genta-tylo lµ mét hçn hîp kh¸ng sinh Genta-tylo vµ Tiamulin, dïng ®Ó tiªm, do XÝ nghiÖp D−îc vµ VËt t− Thó y trung −¬ng s¶n xuÊt. C«ng thøc: Gentamycin sulfat B.P 1600 mg Tylosin baz¬ 2000 mg Dung m«i vµ chÊt b¶o qu¶n v® 100 ml 1. TÝnh chÊt - Gentamycin lµ kh¸ng sinh nhãm Aminoglycosid. T¸c dông m¹nh víi c¶ vi khuÈn gram (+) vµ gram (-). - Tylosin lµ kh¸ng sinh nhãm macrolit t¸c dông m¹nh chñ yÕu víi vi khuÈn gram (+) vµ mét sè gram (-) - §Æc biÖt Tylosin t¸c dông rÊt ®Æc hiÖu víi Mycoplasma h¬n h¼n c¸c ho¸ trÞ liÖu hoÆc kh¸ng sinh kh¸c. - Genta-tylo cã t¸c dông diÖt khuÈn m¹nh víi tÊt c¶ c¸c vi khuÈn g©y bÖnh ë gia sóc, gia cÇm. NhÊt lµ nh÷ng vi khuÈn g©y bÖnh ®−êng h« hÊp, ®−êng ruét, d¹ dµy nh− Mycoplasma, cÇu trïng, Corinebacteria, trïng yÕm khÝ, ®ãng dÊu, Pasteurella, Vibrio, Leptospira, Brucella, Ricketsia, Spyrochetta. - Sau khi tiªm Genta-tylo ®−îc hÊp thu nhanh vµ ®¹t nång ®é tèi ®a trong m¸u sau 30 phót. - Thuèc khuÕch t¸n tèt trong c¬ thÓ. - Genta-tylo th¶i trõ sau 24 giê chñ yÕu qua thËn. - Thuèc bÒn v÷ng víi nhiÖt ®é, nh−ng bÞ ph©n huû nhanh d−íi ¸nh s¸ng. 2. ChØ ®Þnh Genta-tylo ®−îc dïng ®Ó phßng trÞ bÖnh sau: - C¸c bÖnh viªm nhiÔm ®−êng h« hÊp: Viªm mòi häng, viªm phÕ qu¶n, viªm phæi ë c¸c loµi gia sóc. - C¸c bÖnh viªm nhiÔm ®−êng tiªu ho¸: Viªm ruét, viªm d¹ dµy, Øa ch¶y gia sóc, ®Æc hiÖu víi bÖnh lþ ë lîn. - C¸c bÖnh g©y ra do Mycoplasma: SuyÔn lîn, CRD ë gµ - BÖnh viªm vó, d¹ con, viªm ®a khíp do Mycoplasma ë tr©u bß. - BÖnh Leptospirosis ë gia sóc. - C¸c nhiÔm khuÈn ®−êng tiÕt niÖu ë lîn, chã, tr©u, bß. - BÖnh sæ mòi truyÒn nhiÔm, viªm xoang mòi, CRD (ho thë truyÒn nhiÔm) cña gia cÇm. 41 3. LiÒu l−îng Tiªm d−íi da - Tr©u, bß 15 ml/100 kg thÓ träng - Bª, nghÐ, dª, cõu 10 ml/50 kg thÓ träng - Ngùa 10 ml/100 kg thÓ träng - Lîn 5 ml/10 kg thÓ träng - Chã, mÌo 10 ml/10 kg thÓ träng - Thá 0,3 ml/kg thÓ träng - Gµ ®Î, hËu bÞ 1 ml/kg thÓ träng - Gµ t©y (d−íi 5kg) 0,3 ml/con - Gµ t©y (trªn 5kg) 0,5 ml/con - §èi víi gµ: Trùc tiÕp tiªm vµo xoang viªm. Sau ®ã 10 ngµy tiªm nh¾c l¹i. 42 ERYTHROMYCIN (Erycin, Erytrocin, Propiocin, Pantomycin...) BiÖt d−îc Erythromycin lµ lo¹i kh¸ng sinh chiÕt suÊt tõ m«i tr−êng nu«i cÊy nÊm Streptomyces erythreus, Erythromycin thuéc nhãm kh¸ng sinh hä Macrolid. 1. TÝnh chÊt Erythromycin lµ thuèc bét tinh thÓ h×nh kim mµu tr¾ng hay ngµ vµng, kh«ng mïi, vÞ ®¾ng, Ýt tan trong n−íc (1/500), tan nhiÒu trong ªte vµ c¸c lo¹i dung m«i kh¸c nh− r−îu, aceton. BÒn v÷ng ë nhiÖt ®é b×nh th−êng nh−ng bÞ ph¸ huû mÊt t¸c dông khi ®un s«i vµ trong m«i tr−êng axit (pH < 4). Sau khi tiªm thuèc hÊp thu rÊt nhanh vµo c¬ thÓ ngay c¶ mµng nhau, mµng phæi vµ phóc m¹c. Thuèc ®−îc bµi tiÕt chñ yÕu qua thËn vµ qua mËt. 2. T¸c dông Erythromycin cã t¸c dông m¹nh víi vi khuÈn gram (+) gièng nh− Penicilin G nh−ng phæ réng h¬n. Erythromycin cßn t¸c dông víi c¶ mét sè vi khuÈn gram (-), ®Æc biÖt t¸c dông m¹nh víi cÇu khuÈn, liªn n·o m« cÇu, lËu cÇu, b¹ch hÇu, uèn v¸n, Brucella, Actinomyces. Nã cßn t¸c dông ®Õn c¶ Mycoplasma, Pneumoma vµ Clamydia, Ricketsia... Phèi hîp víi Penicilin cßn diÖt c¶ vi khuÈn Staphilococcus aureus (tô cÇu vµng). 3. ChØ ®Þnh Erythromycin ®−îc dïng ®Ó ch÷a c¸c bÖnh - C¸c bÖnh viªm nhiÔm ®−êng h« hÊp cña ®éng vËt cã vó: viªm phæi, viªm phÕ qu¶n - phæi, viªm mµng phæi. - C¸c bÖnh ®−êng sinh dôc, tiÕt niÖu cña gia sóc: Viªm ©m ®¹o, viªm tö cung, viªm niÖu ®¹o do liªn cÇu, tô cÇu khuÈn vµ c¶ Trichomonas. - BÖnh h« hÊp m¨n tÝnh cña gia sóc (CRD) - BÖnh nhiÖt th¸n tr©u bß. - BÖnh s¶y thai truyÒn nhiÔm do Brucella cña tr©u, bß, lîn. - BÖnh nhiÔm khuÈn ngoal da do tô cÇu vµ liªn cÇu ë gia sóc - BÖnh ë c¸c loµi c¸ Corynebacterium vµ Pseudomonas - BÖnh phång n¾p mang t«m. 43 4. LiÒu l−îng Thuèc dïng cho uèng, tiªm b¾p thÞt dïng ngoµi da. * Uèng: - LiÒu chung: 30 - 50 mg/kg thÓ träng chia 3 - 4 lÇn trong ngµy. - Gia cÇm: 30 - 50g pha trong 100 lÝt n−íc cho gµ uèng c¶ ®µn - C¸: 10g thuèc trén vµo thøc ¨n cho 100 kg träng l−îng c¸ cho ¨n liªn tôc 3 - 4 tuÇn. - Lîn: Trén vµo thøc ¨n víi liÒu 100 - 300 ppm. * Tiªm b¾p thÞt: - LiÒu chung: 20 - 25 mg/kg thÓ träng, chia 2 - 3 lÇn trong ngµy. - Tr©u, bß, ngùa: 15 - 20 mg/kg thÓ träng, chia 2 - 3 lÇn trong ngµy. - Dª, cõu, lîn: 20 - 30 mg/kg thÓ träng, chia 2 - 3 lÇn trong ngµy. - Chã, mÌo: 20 - 25 mg/kg thÓ träng, chia 2 - 3 lÇn trong ngµy. * B«i ngoµi da: - Thuèc mì Erythromycin 1 - 2% b«i ngoµi da. * Ng©m, t¾m: - Dung dÞch 2,5 mg/lÝt cho c¸, t«m ng©m trong 3 ngµy. Chó ý: - Thuèc an toµn Ýt g©y ®éc. Tuy nhiªn ®èi víi chã mÌo cã thÓ bÞ nhiÔm ®éc nhÑ, biÓu hiÖn ë d¹ng: n«n möa, rèi lo¹n tiªu ho¸. - Cã thÓ phèi hîp Erythromycin víi Chloramfenicol trong ®iÒu trÞ nhÊt lµ ®èi víi gia cÇm th× hiÖu qu¶ cao h¬n - ChØ dïng thÞt gia sóc sau khi dïng thuèc ®iÒu trÞ sau 48 giê. - ChØ dïng s÷a cña gia sóc sau khi dïng thuèc ®iÒu trÞ 72 giê. - Trøng gia cÇm kh«ng dïng ®Ó Êp khi ®ang ®iÒu trÞ. - Dung dÞch thuèc cã hiÖu lùc trong 8 tuÇn. B¶o qu¶n ë tñ l¹nh. 44 TIAMULIN Tiamulin lµ kh¸ng sinh tæng hîp thu ®−îc tõ kh¸ng sinh tù nhiªn, hiÖu qu¶ cao vµ kh«ng g©y nhên thuèc. Trong thó y dïng nhiÒu d−íi d¹ng thuèc bét Tiamulin-hydrofumarat. 1. TÝnh chÊt Cã tªn ho¸ häc: 14-dexoxy 14 (2-diethyl-aminoethyl) mercaptoacetonxyl metilin - Hydrogenfurmarate. Lµ lo¹i bét, cã thÓ dïng ®Ó uèng hay tiªm, thuèc hÊp thu nhanh vµo m¸u, sau khi tiªm b¾p 1 - 2 giê nång ®é Tiamulin ®¹t cao nhÊt trong m¸u 7 - 8 mcg/ml vµ duy tr× hiÖu lùc t¸c dông 8 - 10 giê. Sau ®ã th¶i ra ngoµi 24 - 36 giê th× hÕt h¼n. Tiamulin th©m nhËp vµo c¸c tæ chøc: Phæi, biÓu m« phÕ qu¶n, ruét vµ c¸c tæ chøc kh¸c. Víi nång ®é cao h¬n liÒu øc chÕ tèi thiÓu, kh¶ n¨ng diÖt mÇm bÖnh rÊt tèt. RÊt an toµn trong liÒu sö dông ngay c¶ liÒu t¨ng gÊp ba còng khång cã ph¶n øng phô. Kh«ng g©y hiÖn t−îng kh¸ng thuèc nh− c¸c chÕ phÈm kh¸c 2. T¸c dông Tiamulin cã t¸c dông nhanh, m¹nh, hiÖu qu¶ cao. Tiamulin t¸c dông m¹nh nhÊt ®èi víi chñng Mycoplasma vµ Spyrochetta còng nh− c¸c vi khuÈn gram (+) nh− Staphylococcus, Streptococcus, Hemophulus vµ vi khuÈn gram (-) nh− E. Coli, Klebsiella. T¸c dông ®Æc biÖt cña Tiamulin lµ víi Mycoplasma, Gallisepticum; Mycoplasma synoviae, Mycoplasma hyopneumoniae, Mycoplasma hyorhinis. Mycoplasma meleagridis, Haemophylus influenza, Treponema hyodysenteriae vµ Leptospira. 3. ChØ ®Þnh Tiamulin ®−îc dïng ®Æc trÞ trong c¸c bÖnh sau: - BÖnh h« hÊp m·n tÝnh (CRD) cña gia cÇm. - BÖnh viªm xoang mòi truyÒn nhiÔm ë gia cÇm. - BÖnh viªm phæi tr−yÒn nhiÔm (suyÔn lîn) g©y ra do Mycoplasma hyopneumoniae, Haemophylus pleuropneumoniae ë lîn. - BÖnh viªm khíp truyÒn nhiÔm do Mycoplasma á tr©u, bß, lîn. - BÖnh viªm teo mòi truyÒn nhiÔm ë lîn. - BÖnh xo¾n khuÈn Leptospirosis - G©y héi chøng vµng da ë gia sóc. - BÖnh hång lþ: KÐm ¨n Øa ch¶y cã m¸u ë lîn - C¸c bÖnh béi nhiÔm ®−êng phæi, ®−êng ruét ë gia sóc, gia cÇm 45 4. LiÒu l−îng * Cho uèng, ¨n: Thuèc bét cã thÓ hoµ n−íc uèng, hay trén thøc ¨n. - Gia cÇm: 125 - 250 mg/1 lÝt n−íc uèng. Dïng 3 - 5 ngµy. - Lîn: 200 mg/1 lÝt n−íc uèng, hay trén trong 1 kg thøc ¨n. Dïng 5 ngµy liÒn. * Tiªm b¾p thÞt: - Lîn: BÖnh suyÔn hay viªm phæi béi nhiÔm: Tiªm 1,5 ml dung dÞch Tiamulin 10% cho 10 kg thÓ träng. - BÖnh hång lþ: 1 ml/10 kg thÓ träng/ngµy. Dïng liÒn trong 3 ngµy. - Gia cÇm: Tiªm d−íi da d−íi mµo: pha 0,1 ml dung dÞch Tiamulin 10% víi 0,4 lÝt Propylen-glycol cho mçi con. Dïng liªn tôc trong 3 ngµy. Ghi chó: - Tiamulin hiÖu lùc cao, hiÖu qu¶ lín: gia sóc chãng khái bÖnh, Ýt tèn kÐm. - HÊp thu nhanh h¬n c¸c kh¸ng sinh t−¬ng tù nªn c¬ thÓ ®−îc phôc håi nhanh chãng, ®ì tèn kÐm. - LiÒu dïng thÊp linh ho¹t nªn rÊt kinh tÕ vµ tiÖn lîi. - Kh«ng s¶y ra hiÖn t−îng kh¸ng thuèc. - Mïi vÞ hÊp dÉn: Gia sóc ¨n uèng ®−îc ®¶m b¶o ®óng liÒu gióp chóng håi phôc nhanh. - Thêi gian th¶i håi ng¾n nªn Ýt cã nguy c¬ tån ®äng trong m« vµ kh«ng sî hËu qu¶ cã thÓ x¶y ra cho søc khoÎ con ng−êi vµ tiªu thô s¶n phÈm cña gia sóc. - Tiamulin rÊt bÒn v÷ng trong thóc ¨n hçn hîp hay thøc ¨n viªn. - Kh«ng dïng Tiamulin ®ång thêi víi c¸c lo¹i thøc ¨n, n−íc uèng cã kh¸ng sinh nhãm Inophore nh− Monensin, Nasasin, Salinomycin vµ Maduramycin. 46 CHLORAMPHENICOL Tªn kh¸c: Chlorocid BiÖt d−îc: Levomycin, Chloramfycyn, Chlorocycetin, Chloramphenicol ®−îc ph©n lËp tõ nÊm Streptomyces veneazuelae. Ngµy nay ®−îc chÕ t¹o b»ng tæng hîp hãa häc, vµ ®−îc dïng nhiÒu trong ®iÒu trÞ thó y. 1. TÝnh chÊt Chloramphenicol lµ mét lo¹i bét kÕt tinh mµu tr¾ng vÞ ®¾ng, khã tan trong n−íc, tan trong cån vµ chÊt bÐo. RÊt bÒn v÷ng víi nhiÖt ®é. Sau khi tiªm, thuèc ®−îc hÊp thu vµo m¸u sau 2 - 4 giê nång ®é cao nhÊt trong m¸u 5 - 10 µg/ml m¸u. Sau khi uèng, thuèc còng ®−îc hÊp thu nhanh chãng vµ hoµn toµn (kho¶ng 90%). Bµi tiÕt nhanh vµ chñ yÕu qua n−íc tiÓu. Thuèc còng truyÒn qua ®−îc s÷a mÑ. 2. T¸c dông Chloramphenicol cã t¸c dông diÖt khuÈn réng h¬n c¶ Penicilin vµ Streptomycin, m¹nh víi c¶ vi khuÈn gram (+) gram (-) cßn t¸c dông víi c¶ Ricketsia, xo¾n khuÈn vµ víi nh÷ng vi khuÈn ®· kh¸ng penicilin vµ Streptomycin còng nh− c¸c Sulfamid. §Æc biÖt rÊt cã t¸c dông víi vi khuÈn tô huyÕt trïng, E. Coli, Salmonella ngay c¶ ë nång ®é thÊp. ChØ ®Þnh: Trong thó y ®−îc dïng ®Ó ®iÒu trÞ c¸c bÖnh sau: - BÖnh tô huyÕt trïng tr©u, bß, lîn, gia cÇm. - C¸c chøng b¹i huyÕt cña c¸c lo¹i gia sóc. - Héi chøng Øa ch¶y, bÖnh phã th−¬ng hµn lîn vµ gia sóc non, gia cÇm. - BÖnh b¹ch lþ gia cÇm non (do E. Coli vµ Salmonella). - BÖnh viªm d¹ dµy viªm ruét cÊp tÝnh gia sóc. - BÖnh viªm khÝ qu¶n, viªm phæi bª nghÐ. - BÖnh b¹ch hÇu bª nghÐ do vi khuÈn Fusifonnis. - BÖnh viªm vó ë c¸c loµi gia sóc. - BÖnh viªm tö cung tr©u, bß, lîn, chã. - BÖnh s¶y thai do phÈy khuÈn ë tr©u, bß. - BÖnh viªm gi¸c m¹c m¾t gia sóc. - BÖnh thèi mãng cõu. - BÖnh teo mòi lîn. - BÖnh viªm bµng quang, viªm ®uêng tiÕt niÖu ë gia sóc - BÖnh ®Ëu gµ, h« hÊp m·n tÝnh gµ, sæ mòi gµ. - BÖnh viªm h¹ch h¹nh nh©n ë chã... 47 3. LiÒu l−îng * Thuèc tiªm: M¹ch m¸u, b¾p, d−íi da, phóc m¹c. - Tr©u, bß, ngùa: 30 - 50 mg/kg thÓ träng, chia lµm 2 - 3 lÇn trong ngµy. - Dª, cõu, lîn: 30 - 50 mg/kg thÓ träng, chia lµm 2 - 3 lÇn trong ngµy. - Chã: 30 - 40 mg/kg thÓ träng, chia lµm 2 - 3 lÇn trong ngµy. * Cho uèng: Viªn nÐn 250g. - Dª, Cõu, lîn: 50 - 60 mg/kg thÓ träng, chia lµm 2 lÇn trong ngµy. - Chã, mÌo: 50 - 60 mg/kg thÓ träng, chia lµm 2 lÇn trong ngµy. - Gµ: 0,5% trén lÉn thøc ¨n. - Gµ con 0,1% trong n−íc uèng. LiÒu ®iÒu trÞ tõ 7 - 10 ngµy. Uèng tr−íc khi ¨n 1 giê. B¬m vµo vó: Tr©u, bß: 100 - 300 mg hoµ n−íc b¬m vµo bÇu vó. Dung dÞch 0,4% nhá m¾t, nhá mòi. Tai biÕn Chloramphenicol cã ®éc tÝnh ®èi víi gia sóc khi dïng liÒu qu¸ cao vµ dïng thuèc qu¸ kÐo dµi; chñ yÕu lµ suy tuû x−¬ng: g©y thiÕu m¸u nhÊt lµ gia sóc non. - §«i khi xuÊt hiÖn cho¸ng vµ g©y dÞ øng toµn th©n hay côc bé. Chó ý hay x¶y ra ë chã c¶nh. - KÝch øng vïng niªm m¹c ®−êng tiªu ho¸, g©y n«n vµ g©y héi chøng lo¹n khuÈn. Chó ý: - LiÖu tr×nh ®iÒu trÞ khi tiªm 5 - 7 ngµy, cho uèng 7 - 10 ngµy. - NÕu kh«ng khái nªn thay kh¸ng sinh kh¸c. - Chó ý sù tån l−u cña thuèc trong thùc phÈm v× thuèc cã kh¶ n¨ng g©y ung th− ë ng−êi nªn cÊm dïng Chloramphenicol ®èi víi gia sóc vµ gia cÇm ë thêi kú ®Î trøng. - Kh«ng kÕt hîp Chloramphenicol víi Penicilin vµ Streptomycin v× sÏ g©y kÕt tña, háng thuèc. 48 CHLORTETRASON Chlortetrason lµ mét lo¹i kh¸ng sinh kÕt hîp Oxytetracylin chlohydrat víi Chloramphenicol vµ Corticosteroid dïng ®Ó tiªm. 1. Thµnh phÇn Prednisolon axefat 0,5g Oxytetracylin clohydrat 5g Chloramphenicol 10g Dung m«i ®Æc biÖt cã DMSO v® 100 ml. 2. T¸c dông T¸c dông m¹nh ®èi víi c¶ vi khuÈn gram (+) vµ gram (-) ®Æc biÖt lµ nhãm vi khuÈn g©y c¸c chøng viªm nhiÔm ®−êng h« hÊp vµ tiªu ho¸ ë gia sóc, ngoµi ra cßn cã thÓ trÞ bÖnh viªm ®−êng tiÕt niÖu vµ bÖnh do Ricketsia, do xo¾n khuÈn Leptospira ë gia sóc, gia cÇm. 3. ChØ ®Þnh Chlortetrason ®−îc dïng ®iÒu trÞ nh÷ng bÖnh: - BÖnh tô huyÕt trïng gia sóc, gia cÇm. - BÖnh th−¬ng hµn lîn, chã. - BÖnh viªm phæi tr©u, bß, lîn, chã. - BÖnh viªm d¹ dµy, ruét lîn, chã. - BÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng h« hÊp, ®Æc biÖt hen suyÔn cña gµ, lîn. - BÖnh Øa ch¶y ë gia sóc non - Héi chøng nhiÔm trïng ®−êng tiÕt niÖu, sinh dôc ë gia sóc - BÖnh do xo¾n trïng vµ Riketsia ë gia sóc. 4. LiÒu l−îng Tiªm thuèc vµo b¾p thÞt, d−íi da, kh«ng tiªm m¹ch m¸u. Cã thÓ tiªm vµo bao khíp, phóc m¹c (®èi víi lîn, kh«ng tiªm vµo phóc m¹c cho bª, nghÐ...) - LiÒu chung: 0,2 ml/kg thÓ träng/mét ngµy. - §¹i gia sóc lín trªn 100 kg: 20 - 30 ml/ngµy - Gia sóc tõ 50 - 100 kg: 10 - 20 ml/ngµy. - Gia sóc nhá tõ 10 - 50 kg: 5 - 10 ml/ngµy. - Gia sóc nhá tõ 1 - 10 kg: 1 - 5 ml/ngµy. Kh«ng ®−îc tiªm v−ît qu¸ 25 ml cho mét chç tiªm ®èi víi loµi gia sóc nhá; liÒu lín nªn chia lµm 2 vÞ trÝ tiªm v× thuèc l©u tan sÏ tÝch tô n¬i tiªm. 49 Chó ý: - Kh«ng dïng cho gia sóc mang thai vµo th¸ng thø 3. - Kh«ng dïng b¬m tiªm b»ng nhùa ®Ó lÊy thuèc. CHLORTETRADEXA Dung dÞch tiªm 1.