Thuốc diệt giun sán - Trần Ngọc Châu

TRAÀN NGOÏC CHAÂU Giaûng vieân Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. Hoà Chí Minh 2 MOÄT SOÁ LOAØI GIUN SAÙN THÖÔØNG GAËP 3 ÑAÏI CÖÔNG 1. Nhoùm giun troøn (Nematode) Giun kim, giun ñuõa, giun toùc, giun moùc Giun löôn, giun xoaén, giun chæ 2. Nhoùm saùn laù, saùn maùng (Trematode) 3. Nhoùm saùn daûi (daây) Saùn daûi boø (Teania saginata) Saùn daûi heo (Teania solium) ÑAÏI CÖÔNG 1. Nhoùm giun troøn (Nematode) Giun kim, giun ñuõa, giun toùc, giun moùc Giun löôn, giun xoaén, giun chæ 2. Nhoùm saùn laù, saùn maùng (Trematode) 3. Nhoùm saùn daûi (daây) Saùn daûi boø (Teania saginata) Saùn daûi heo (Teania solium) 6GIUN ÑUÕA Ascuris lumbrilcoides Giun caùi Giun ñöïc 7 GIUN ÑUÕA Ascuris lumbrilcoides Tröùng giun ñuõa Giun caùi Giun ñöïc tröùng 8 Giun kim Enterobius vermicularis ñaàu vaø ñuoâi giun caùi tröùng giun kim Giun kim caùi Giun kim ñöïc 9 Tröùng giun kim GIUN LÖÔN CAÙI GIUN LÖÔN ÑÖÏC 10 GIUN LÖÔN Strongyloides stercoralis 11 Giun xoaén Trichinella spiralis 12 GIUN MOÙC Ancylostoma duodenale ÑAÀU GIUN MOÙC AÁU TRUØNG GIUN MOÙC Necator americanus Ancylostoma duodenale 13 TRÖÙNG GIUN MOÙC ÑUOÂI GIUN MOÙC ÑÖÏC ÑUOÂI GIUN CAÙI GIUN TOÙC Trichuris trichiura 14 Giun toùc tröùng giun Phaàn ñuoâi con caùi Phaàn ñuoâi con ñöïc Giun toùc ñöïc giun toùc caùi 15 Tröùng giun toùc GIUN TOÙC Trichuris trichiura Giun chæ Wuchereria bancrofti Giun chæ Brugia malayi 16 Muoãi truyeàn giun chæ 17 BEÄNH CHAÂN VOI ÑAÏI CÖÔNG 1. Nhoùm giun troøn (Nematode) Giun kim, giun ñuõa, giun toùc, giun moùc Giun löôn, giun xoaén, giun chæ 2. Nhoùm saùn laù, saùn maùng (Trematode) 3. Nhoùm saùn daûi (daây) Saùn daûi boø (Teania saginata) Saùn daûi heo (Teania solium) ÑAÏI CÖÔNG 1. Nhoùm giun troøn (Nematode) Giun kim, giun ñuõa, giun toùc, giun moùc Giun löôn, giun xoaén, giun chæ 2. Nhoùm saùn laù, saùn maùng (Trematode) 3. Nhoùm saùn daûi (daây) Saùn daûi boø (Teania saginata) Saùn daûi heo (Teania solium) SAÙN DAÂY NANG SAÙN 20 SAÙN DAÂY HEO Taenia solium ÑAàU SAùN DAâY 21 CAÙC ÑOÁT VAØ ÑAÀU SAÙN DAÂY 22 SAÙN DAÂY BOØ Taenia saginata 23 SAÙN LAÙ TRÖÙNG SAÙN LAÙ PHOÅI 24 SAÙN LAÙ 25 TRÖÙNG SAÙN 26 SAÙN MAÙNG TRÖÙNG SAÙN Schistosomes CHU KYØ GIUN SAÙN Cô theå Vaät chuû 27 Giun saùn TröùngAáu truøng 28 29 30 31 YEÁU TOÁ TRUYEÀN BEÄNH GIUN SAÙN 32 33 NANG SAÙN TREÂN THÒT HEO Roái loaïn tieâu hoùa: tieâu chaûy hay taùo boùn, ñau buïng Nhöõng bieán chöùng noäi khoa: Ñau buïng, vieâm taù traøng, dò öùng Nhöõng bieán chöùng ngoaïi khoa: Vieâm ruoät thöøa, taéc maät, thuûng ruoät Roái loaïn veà maùu: Beänh nhaân bò maát maùu khi bò nhieãm giun toùc, giun moùc TAÙC HAÏI CUÛA GIUN SAÙN 34 Roái loaïn thaàn kinh: Do nhieãm ñoäc toá cuûa giun AÛnh höôûng tôùi caùc beänh khaùc cô theå bò suy suïp neân söùc ñeà khaùng bò giaûm Gaây taéc oáng maät, phuø chaân voi, ho khan, dò öùng 35 CAÙC LÖU YÙ KHI ÑIEÀU TRÒ BEÄNH GIUN SAÙN Duøng thuoác phaûi ñuùng vôùi taùc duïng Öu tieân loaïi thuoác ít ñoäc Duøng thuoác phaûi ñuùng lieàu an toaøn vaø hôïp lyù Phaûi keát hôïp vôùi veä sinh caù nhaân vaø coäng ñoàng 36 CAÙC THUOÁC TRÒ GIUN SAÙN 1. PIPERAZIN 2. MEBENDAZOL 3. ALBENDAZOL 4. PYRANTEL PALMOAT 37 5. DIETHYLCARBAMAZIN 6. TETRACLORUAETHYLEN 7. THIABENDAZOL 8. NICLOSAMID CAÙC THUOÁC TRÒ GIUN SAÙN 1. PIPERAZIN 2. MEBENDAZOL 3. ALBENDAZOL 4. PYRANTEL PALMOAT 38 5. DIETHYLCARBAMAZIN 6. TETRACLORUAETHYLEN 7. THIABENDAZOL 8. NICLOSAMID Bieät döôïc: Antepar, Piperascat, Entacyl Cô cheá taùc ñoäng Piperazin laøm giun bò lieät maát khaû naêng choáng vôùi nhu ñoäng ruoät vaø bò ñaøo thaûi ra ngoaøi. Giun chæ bò lieät maø khoâng cheát vaø coù theå hoài phuïc. Chæ ñònh: Dieät giun ñuõa vaø giun kim PIPERAZIN 39 Taùc duïng phuï Hieám vaø nheï. Nguû gaø; yeáu cô, giaät cô , rung nhaõn caàu, ñoäng kinh, hoa maét, choùng maët, maát ñieàu hoøa vaän ñoäng ñau ñaàu Tieâu hoùa: Noân, buoàn noân, ñau buïng, phaân nhaõo loûng. Maét: ñuïc nhaân maét, môø maét. Choáng chæ ñònh Suy thaän, suy gan, coù tieàn söû ñoäng kinh, vaøng da Coù thai 3 thaùng ñaàu. Khoâng duøng khi quaù nhieàu giun vì coù theå gaây taéc ruoät. Treû em döôùi 1 tuoåi Daïng duøng: PIPERAZIN 40 Vieân ( 300, 500mg ) Siro 30ml 1% Lieàu duøng Giun ñuõa Ngöôøi lôùn: 3.5 g / ngaøy x 2-3 ngaøy. Laëp laïi sau 1tuaàn neáu caàn. Treû em: 75 mg/kg ( 3.5 g/ngaøy) x 2ngaøy. Laëp laïi sau 1tuaàn neáu caàn. PIPERAZIN 41 Giun kim: Ngöôøi lôùn vaø treû em : 65 mg/kg / ngaøy (up to 2.5 g/ngaøy) 7 ngaøy lieân tuïc CAÙC THUOÁC TRÒ GIUN SAÙN 1. PIPERAZIN 2. MEBENDAZOL 3. ALBENDAZOL 4. PYRANTEL PALMOAT 42 5. DIETHYLCARBAMAZIN 6. TETRACLORUAETHYLEN 7. THIABENDAZOL 8. NICLOSAMID MEBENDAZOL (Vermox®, Fugacar® ) ALBENDAZOL (Zentel® ) 43 THIABENDAZOL (Mintezol® ) Ñaëc dieåm Caùc thuoác giun treân laø nhöõng thuoác dieät giun coù phoå khaùng giun roäng coù caáu truùc gioáng thiabendazol. Cô cheá taùc ñoäng MEBENDAZOL // ALBENDAZOL THIABENDAZOL 44 Phaù huûy nhöõng vi oáng ôû teá baøo ruoät cuûa giun laøm cho giun khoâng haáp thu ñöôïc thöùc aên vaø cheát vì ñoùi. Khoâng coù taùc duïng treân vaät chuû. Chæ ñònh:
Mebendazol taùc duïng giun ñuõa, giun kim, giun toùc, g. moùc
Albendazol taùc duïng treân giun ñuõa, kim, moùc, löôn vaø moät soá aáu truøng saùn daûi (saùn daûi heo, saùn daûi luøn) MEBENDAZOL // ALBENDAZOL THIABENDAZOL 45
Thiabendazol taùc duïng treân giun löôn, giun xoaén Taùc duïng phuï Mebendazol + Albendazol: nheï vaø thoaùng qua buoàn noân, noân, ñi loûng Thiabendazol: Buoàn noân, noân, tieâu chaûy MEBENDAZOL // ALBENDAZOL THIABENDAZOL 46 Vaøng da Buoàn nguû, nhöùc ñaàu, Môø maét, haï huyeát aùp, ngöùa soát Choáng chæ ñònh  Maãn caûm  Phuï nöõ coù thai, cho con buù  Treû em döôùi 24 thaùng (<15kg)  Khoâng uoáng röôïu khi duøng thuoác MEBENDAZOL // ALBENDAZOL THIABENDAZOL 47  Beänh nhaân bò beänh gan, vieâm ruoät  Roái loaïn chöùc naêng gan, thaän Chuù yù: khoâng duøng Thiabendazol ñieàu trò cuøng luùc vôùi giun ñuõa (vì laøm chuùng di chuyeån) ñeán nhöõng nôi nguy hieåm chui vaøo oáng maät. CAÙC THUOÁC TRÒ GIUN SAÙN 1. PIPERAZIN 2. MEBENDAZOL 3. ALBENDAZOL 4. PYRANTEL PALMOAT 48 5. DIETHYLCARBAMAZIN 6. TETRACLORUAETHYLEN 7. THIABENDAZOL 8. NICLOSAMID Bieät döôïc: Combantrin®, Helmintox® Taùc duïng Laøm teâ lieät giun Taùc duïng toát vôùi giun kim, ñuõa, moùc, löôn Chæ ñònh: taåy giun ñuõa, kim, moùc, löôn PYRANTEL PALMOAT 49 Choáng chæ ñònh: suy gan, phuï nöõ coù thai vaø cho con buù Chuù yù Khoâng duøng ñoàng thôøi vôùi Levamisol (taêng ñoäc tính) Khoâng phoái hôïp vôùi Piperazin (vì ñoái khaùng) Thaän troïng ñoái vôùi treû em < 2 tuoåi Daïng thuoác + Vieân neùn 125, 250mg + Hoãn dòch loï 15ml chöùa 5% Caùch duøng Giun kim, giun ñuõa: 10 – 12 mg/kg/lieàu duy nhaát, toái ña 1g. PYRANTEL PALMOAT 50 Neáu caàn coù theå duøng uoáng laëp laïi sau 2– 3 tuaàn ñoái vôùi giun kim Giun moùc: 10mg/kg/ngaøy x 3 ngaøy Baûo quaûn: nôi khoâ maùt, traùnh aåm, traùnh nhieät ñoä cao CAÙC THUOÁC TRÒ GIUN SAÙN 1. PIPERAZIN 2. MEBENDAZOL 3. ALBENDAZOL 4. PYRANTEL PALMOAT 51 5. DIETHYLCARBAMAZIN 6. TETRACLORUAETHYLEN 7. THIABENDAZOL 8. NICLOSAMID Bieät döôïc: Notezin, Banocid Taùc duïng: DEC taùc duïng toát ñoái vôùi phoâi giun chæ coù nhieàu trong maùu (thuoác tieâu huûy phoâi  dò öùng + vieâm naõo vaø hoân meâ  duøng lieàu taêng daàn + Corticoid vaø thuoác khaùng Histamin) DIETHYLCARBAMAZIN (DEC) 52 Chæ ñònh: dieät phoâi giun chæ. ÔÛ Vieät Nam thöôøng gaëp Brugia malayi vaø Wuchereria bancrofti Taùc duïng phuï: buoàn noân, choùng maët, soát, phaùt ban Daïng thuoác: vieân 100mg Caùch duøng, lieàu löôïng Uoáng sau böõa aên 6mg/kg/ngaøy chia 2 – 3 laàn/ngaøy x 3 – 5 ngaøy. Sau ñoù nghæ 4 tuaàn laïi duøng ñôït khaùc. + Brugia malayi : 6mg/kg/ngaøy chia 2 – 3 laàn/ngaøy x 6 ngaøy + Wuchereria bancrofti : 6mg/kg/ngaøy chia 2 – 3 laàn/ngaøy x 12 DIETHYLCARBAMAZIN (DEC) 53 ngaøy Baûo quaûn: loï kín, traùnh aåm Chuù yù Duøng lieàu taêng daàn ñeå xem khaû naêng dung naïp Duøng keøm thuoác choáng dò öùng hoaëc Prednison CAÙC THUOÁC TRÒ GIUN SAÙN 1. PIPERAZIN 2. MEBENDAZOL 3. ALBENDAZOL 4. PYRANTEL PALMOAT 54 5. DIETHYLCARBAMAZIN 6. TETRACLORUAETHYLEN 7. THIABENDAZOL 8. NICLOSAMID TETRACLORUR ETYLEN (T.C.E) Bieät döôïc: Didakene® Taùc duïng: taùc duïng ñaëc hieäu treân giun moùc vaø moät soá giun khaùc Chæ ñònh: taåy giun moùc cho ngöôøi lôùn vaø treû em treân 16 tuoåi Daïng thuoác: vieân nang 0,5ml – 1ml Caùch duøng 55 Uoáng saùng sôùm 0,1ml/kg, toång lieàu <= 4 ml, cöù 5 phuùt uoáng 1ml Sau lieàu cuoái 2 giôø, uoáng moät lieàu thuoác taåy muoái. TETRACLORUR ETYLEN (T.C.E) Baûo quaûn: Ñoäc B. Ñeå nôi khoâ raùo, traùnh aåm, traùnh aùnh saùng. Chuù yù Khoâng duøng cho phuï nöõ coù thai, treû em < 16 tuoåi, suy gan thaän vaø thieáu maùu naëng. Caám uoáng röôïu vaø thöùc aên coù daàu môõ khi ñang duøng thuoââùc 56 cuõng nhö tröôùc vaø sau khi duøng thuoác töø 1 – 2 ngaøy. CAÙC THUOÁC TRÒ GIUN SAÙN 1. PIPERAZIN 2. MEBENDAZOL 3. ALBENDAZOL 4. PYRANTEL PALMOAT 57 5. DIETHYLCARBAMAZIN 6. TETRACLORUAETHYLEN 7. THIABENDAZOL 8. NICLOSAMID Bieät döôïc: Yomesane, Niclocide, Tredemine Taùc duïng: thuoác dieät saùn; ñaàu saùn, ñoát saùn coù theå bò tieâu huûy ngay trong ruoät. Chæ ñònh: duøng ñeå taåy caùc loaïi saùn daûi kyù sinh trong ruoät: saùn daûi boø, daûi lôïn, daûi caù, saùn daûi luøn. Taùc duïng phuï: thuoác ít ñoäc, taùc duïng phuï hieám: ñau daï daøy, NICLOSAMID 58 buoàn noân, noân Daïng thuoác: vieân neùn 500mg Caùch duøng
Treân 8 tuoåi : 4 vieân - Uoáng saùng sôùm luùc ñoùi
Töø 2-8 tuoåi : 2 vieân- Chia laøm 2 laàn uoáng caùch nhau moät giôø
Döôùi 2 tuoåi : 1 vieân - Neân nhai vaø uoáng vôùi moät ít nöôùc Uoáng nhieàu nöôùc traùi caây acid, traùnh uoáng röôïu Saùn daûi luøn, uoáng thuoác trong thôøi gian 7 ngaøy NICLOSAMID 59
Treân 8 tuoåi : ngaøy ñaàu 4 vieân, 6 ngaøy sau 2 vieân/ngaøy
Töø 2 – 8 tuoåi : ½ lieàu ngöôøi lôùn
Döôùi 2 tuoåi : ¼ lieàu ngöôøi lôùn Baûo quaûn: Ñoùng goùi kín, nôi khoâ raùo, traùnh aåm CAÙC THUOÁC TRÒ GIUN SAÙN 1. PIPERAZIN 2. MEBENDAZOL 3. ALBENDAZOL 4. PYRANTEL PALMOAT 60 5. DIETHYLCARBAMAZIN 6. TETRACLORUAETHYLEN 7. THIABENDAZOL 8. NICLOSAMID 61 Email: chaupharm@gmail.com