Thuốc bôi corticoid (kỳ 1)

THUỐC BÔI CORTICOID (Kỳ 1) Đại cương Thuốc bôi corticoid được sử dụng đầu tiên năm 1952 bởi Sulzberger và Witten. Sau khoảng 5 thập kỷ sử dụng, người ta đã biết được nhiều tác dụng điều trị cũng như những tác dụng phụ của nó. Danh sách thuốc bôi corticoid ngày càng dài và danh sách bệnh sử dụng những thuốc này ngày càng tăng. Hiện nay, các thuốc này được các nhà da liễu sử dụng nhiều nhất. Cấu trúc Các hoạt chất corticoid trong các thuốc bôi đều có cấu trúc cơ bản như hình dưới đây. Hình 1: Cấu trúc cơ bản của corticoid Dẫn chất fluor thêm hoạt lực của corticoid nhưng tăng thêm hoạt tính giữ muối, nước. Cơ chế tác dụng Co mạch (vasoconstriction): thuốc bôi corticoid làm cho các mao mạch của hạ bì co lại, giảm đỏ. Khả năng co mạch của thuốc liên quan chặt chẽ với khả năng chống viêm. Phân loại thuốc theo hiệu lực dựa vào khả năng co mạch của thuốc. Chống tăng sinh (antiproliferation): thuốc bôi corticoid ức chế tổng hợp DNA và phân bào. Ức chế miễn dịch (immunosuppression). Chống viêm (anti-inflammation): corticoid ức chế phopholipase A2. Phân loại Theo hiệu lực Thuốc bôi corticoid chia nhóm theo hiệu lực dựa trên khả năng co mạch (vasoconstriction). Hiệu lực của thuốc dựa vào: hoạt chất, nồng độ thuốc (nồng độ càng cao hiệu lực càng mạnh), dạng thuốc hay tá dược (các thuốc mỡ có độ kết dính cao hơn nên thường có hiệu lực mạnh hơn các dạng thuốc khác có cùng thành phần và nồng độ). Có hai phân loại: phân loại của Mỹ và phân loại của châu Âu. Phân loại của Mỹ: Thuốc bôi corticoid chia thành 7 nhóm chính: từ nhóm có hiệu lực mạnh nhất (nhóm 1) xuống dần đến nhóm có hiệu lực nhẹ nhất (nhóm 7). Bảng 1: Phân loại thuốc bôi corticoid của Mỹ Phân loại của châu Âu: phân thuốc bôi corticoid thành 4 nhóm: nhẹ, trung bình, mạnh và rất mạnh. Theo dạng thuốc Ngày nay có rất nhiều dạng thuốc bôi corticoid khác nhau: - Thuốc mỡ (ointment): khả năng ngấm sâu, dùng ở những vùng da dày như lòng bàn tay, lòng bàn chân. Nhược điểm: gây bẩn quần áo, bết tóc, cảm giác nhờn, khó chịu. - Thuốc kem (cream): ít nhờn hơn mỡ, dễ bôi hơn và có tính thẩm mỹ cao hơn so với mỡ. - Gel. - Hồ (paste). - Dung dịch (solution). - Dạng xịt (spray). - Dạng tạo bọt (foam). - Băng (steroid-impregnated tape): hấp thu thuốc tốt hơn và tránh tác động gãi của bệnh nhân. Dạng gel và dung dịch dùng cho da đầu và những vùng râu. Theo vị trí sử dụng - Thuốc bôi ở niêm mạc. - Thuốc bôi ở da.