Thúc đẩy áp dụng thủ tục hải quan điện tử đối với các doanh nghiệp tại chi cục hải quan Hà Tĩnh

ến độ sản xuất kinh doanh. Sở dĩ có các hạn chế trên là do các nguyên nhân sau. Thứ nhất, thay đổi một tư duy, một cách làm, nhất là khi chúng đã trở thành lối mòn, thì vô cùng khó khăn. vì vậy, trong giai đoạn đầu triển khai thủ tục hải quan điện tử, không ít doanh nghiệp còn ngần ngại tham gia. Mặc khác, các DN chưa mặn mà tham gia vì ngại tốn kém bởi khi tham gia thủ tục hải quan điện tử, doanh nghiệp phải đảm bảo một số yêu cầu về cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, đào tạo lại cán bộ am hiểu về thủ tục hải quan v.v đặc biệt đối với doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tiếp đến, một số doanh nghiệp vẫn chưa hình dung đầy đủ hình thức, hoạt động, vận hành... của HQĐT như thế nào, chưa có sự tin tưởng tuyệt đối vào loại hình thủ tục hải quan này nên đã hình thành tâm lý sợ rủi ro. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp còn đang cân nhắc, thăm dò, chưa vội chuyển sang phương thức điện tử. Ngoài ra, các doanh nghiệp khi tham gia vào hệ thống này thì lúng túng do trước kia đã quen với việc khai báo hải quan thủ công; kỹ năng khai báo thủ tục của doanh nghiệp còn hạn chế do cán bộ khai báo chưa được đào tạo cơ bản, mới chỉ được thực hành qua sự hướng dẫn của cán bộ hải quan. Những vấn đề này cũng là một trong những lý do khiến một số DN cảm thấy không mặn mà với thủ tục hải quan điện tử ở Cục Hải quan Hà Tĩnh. Cuối cùng, cơ sở hạ tầng, phương tiện làm việc chưa được trang bị đầy đủ và phù hợp với yêu cầu cải cách hiện đại hóa, việc kết nối giữa hải quan ở nơi DN đăng ký và hải quan cửa khẩu còn nhiều hạn chế, hệ thống pháp luật hải quan quy định về thủ tục hải quan điện tử còn chưa hoàn thiện, thiếu đồng bộ hoặc còn chồng chéo, sự phối hợp giữa các đơn vị, giữa các địa phương với hải quan, giữa ngành Hải quan với các đơn vị khác trong và ngoài ngành Tài chính chưa thật tốt. 4. Các giải pháp thúc đẩy ứng dụng thủ tục HQĐT tại Cục Hải quan Hà Tĩnh 4.1. Tuyên truyền, vận động các doanh nghiệp thực hiện thủ tục HQĐT Trong thời gian tới để nâng cao hiệu quả tuyên truyền về việc thực hiện HQĐT cho các doanh nghiệp thì cần sử dụng các phương tiện thông tin đại chúng như báo hình, báo nói, báo viết, báo điện tử trong và ngoài ngành; thường xuyên phối hợp tốt với các cơ quan thông tấn báo chí ở địa phương và trung ương, các Ban Quản lý dự án Khu công nghiệp, Khu Kinh tế... để tuyên truyền sâu rộng trong dư luận về lợi ích do thủ tục HQĐT mang lại cho doanh nghiệp XNK. Cục và các Chi cục hải quan tổ chức Hội nghị, mời các (giám đốc) doanh nghiệp đến để trực tiếp phổ biến cho họ biết chủ trương của ngành Hải quan, các chính sách quản lí nhà nước về hải quan, pháp luật về thuế, quy trình thủ tục hải quan mới; những lợi ích và trách nhiệm của doanh nghiệp trong công cuộc cải cách hành chính nói chung và thủ tục HQĐT nói riêng, những ưu đãi về hải quan khi DN tuân thủ pháp luật trong hoạt động xuất nhập khẩu để các doanh nghiệp tự giác đăng ký tham gia. Để công tác truyền thông có chất lượng và hiệu quả, với đơn vị chủ lực là Báo hải quan và các cơ quan ngôn luận của Tổng cục Hải quan, cần có Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Hải quan và các trang web của các cục Hải quan các tỉnh, thành phố cần thực hiện các biện pháp nâng cao hiệu quả truyền thông trong giai đoạn hiện đại hóa hải quan. Nếu giải pháp trên đạt hiệu quả thấp thì phải dùng biện pháp mạnh hơn (biện pháp hành chính) đó là yêu cầu, vận động doanh nghiệp phải đăng ký tham gia thủ tục điện tử; phân tích cho họ hiểu rằng lợi ích của thủ tục này không những cho doanh nghiệp mà còn cho cả cơ quan hải quan trong việc tiết kiệm thời gian, tiết kiệm nhân lực và chống tiêu cực, phiền hà, sách nhiễu. Đây cũng là xu thế tất yếu của Hải quan Việt Nam trên con đường hội nhập. 4.2. Hải quan Hà Tĩnh cần hỗ trợ doanh nghiệp trong việc thực hiện thủ tục Hải quan điện tử Để thực hiện thành công các nhiệm vụ và chiến lược thì sự ủng hộ hưởng ứng từ phía cộng đồng doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng không nhỏ. Để đạt được điều đó thì trước hết từ phía cơ quan hải quan phải thực sự coi doanh nghiệp là đối tác chứ không phải là đối tượng. Bởi vì quan hệ đối tác hải quan - doanh nghiệp được đánh giá là một trong mười trụ cột của một cơ quan hiện đại trong thế kỷ 21. Việc thiết lập quan hệ đối tác hải quan - doanh nghiệp tốt sẽ tăng cường năng lực kiểm soát hải quan và tạo thuận lợi cho thương mại. Khi kinh tế đang trong thời kỳ suy thoái và khủng hoảng như Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 2/2015 TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 101 hiện nay, các doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn hơn bao giờ hết thì Cục Hải quan Hà Tĩnh cần nêu cao hơn nữa chủ trương hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cũng như thu hút doanh nghiệp tham gia hoạt động trên địa bàn. Cục Hải quan Hà Tĩnh và UBND tỉnh Hà Tĩnh cần phối hợp với nhau để tập trung triển khai các giải pháp nhằm tạo mọi điều kiện thuận lợi tối đa cho hoạt động sản xuất kinh doanh XNK, đầu tư, du lịch của doanh nghiệp. 4.3. Cục Hải quan Hà Tĩnh cần hoàn thiện hệ thống thủ tục Hải quan điện tử Công nghệ thông tin là một yếu tố đóng vai trò quan trọng trong sự thành công của việc triển khai thực hiện thủ tục HQĐT. Việc đẩy mạnh xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng CNTT là vấn đề cần sự nỗ lực hợp tác từ phía cơ quan hải quan và doanh nghiệp. Trước hết cần xây dựng hệ thống CNTT hải quan thích hợp, đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ và thực hiện thủ tục HQĐT theo hướng xử lý dữ liệu điện tử tập trung; phát triển và duy trì hoạt động ổn định của hạ tầng truyền thông, kết nối các đơn vị trong ngành hải quan và với các cơ quan có liên quan, đảm bảo đáp ứng yêu cầu về băng thông và khả năng dự phòng. Bên cạnh đó, cần đảm bảo duy trì, nâng cấp các hệ thống thông tin hiện tại đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ; hình thành các chức năng cơ bản của hệ thống thông tin hải quan theo mô hình xử lý tập trung trong việc tiếp nhận và xử lý thông tin hàng hóa đi/đến/quá cảnh; tiếp nhận và xử lý thông tin phục vụ thông quan hàng hóa xuất/nhập khẩu/quá cảnh; thanh toán thuế/phí/lệ phí và các khoản thu khác của cơ quan hải quan dưới hình thức thanh toán điện tử thông qua việc kết nối và trao đổi thông tin với ngân hàng thương mại và các cơ quan liên quan khác trong khuôn khổ Cơ chế một cửa quốc gia... Nhằm đảm bảo chất lượng phục vụ doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục hải quan điện tử, công tác kiểm tra, bảo dưỡng các máy móc thiết bị cần được thực hiện đúng kế hoạch và phương pháp. 4.4. Nâng cao nhận thức về vai trò HQĐT đối với doanh nghiệp Trình độ và năng lực quản trị kinh doanh của ban giám đốc doanh nghiệp cho phép doanh nghiệp có được các chiến lược kinh doanh đúng đắn, đảm bảo cho doanh nghiệp có thể tận dụng được các cơ hội của thị trường quốc tế trên cơ sở khả năng vốn có của mình [4, 5]. Vì vậy, để thực hiện tốt một chủ trương, chính sách của Nhà nước thì người chủ doanh nghiệp cần hiểu biết, thấm nhuần được tầm quan trọng của hướng đi đó. Trên thực tế việc thực hiện thủ tục Hải quan điện tử đã gặp nhiều khó khăn, do chính ban lãnh đạo của doanh nghiệp chưa xác định được việc áp dụng TTHQĐT là một hướng đi tất yếu, sẽ mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp. Vì vậy, việc quan trọng nhất là tăng cường tuyên truyền về lợi ích việc thực hiện thủ tục Hải quan điện tử cho doanh nghiệp đặc biệt là lãnh đạo doanh nghiệp và tăng cường công tác quan hệ với doanh nghiệp để tư vấn, giải đáp vướng mắc để doanh nghiệp tích cực tham gia vào thủ tục Hải quan điện tử. Muốn làm tốt điều này thì trước hết lãnh đạo doanh nghiệp cần có quyết tâm trong việc nâng cao hiểu biết, trình độ quản lý cũng như hiểu sâu sắc vai trò của việc thực hiện TTHQĐT. IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Thủ tục Hải quan điện tử đã và đang đi vào đời sống, sản xuất, kinh doanh, mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Qua hơn 3 năm đi vào thực tiễn, thủ tục Hải quan điện tử tại Cục Hải quan Hà Tĩnh đã chứng minh được ý nghĩa quan trọng trong việc cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa ngành Hải quan, góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động XNK phát triển. Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm thì vẫn còn tồn tại những hạn chế khiến một số doanh nghiệp chưa thực sự mặn mà với loại hình này. Bài viết đã phân tích thực trạng đánh giá những nguyên nhân của sự hạn chế trong quá trình triển khai thực hiện TTHQĐT của Cục Hải quan Hà Tĩnh cũng như của các doanh nghiệp. Từ đó đã đưa ra các giải pháp nhằm thúc đẩy việc thực hiện TTHQĐT cho phía Cục Hải quan Hà Tĩnh và cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Bài viết vẫn còn một số hạn chế như chưa đi sâu vào phân tích các điều kiện cụ thể nhằm đặt hiệu quả cao nhất của việc ứng dụng HQĐT, các nghiên cứu tiếp theo nên chú ý đến vấn đề này. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Thanh Long (2006). Thực hiện thủ tục Hải quan điện tử đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu tại Cục Hải quan Thành phố Hồ Chí Minh - Thực trạng và giải pháp. www.baohaiquan.vn. 2. Chu Quang Luân (2011). Hoàn thiện dịch vụ Hải quan điện tử tại Cục Hải quan Nghệ An. www.baohaiquan.vn. 3. Chu Thị Tâm (2010). Tổ chức hoạt động của Hải quan điện tử ở Việt Nam - Thực trạng và giải pháp. www.customs.gov.vn. 4. Đồng Xuân Thụ (2012). Phát triển thương mại điện tử - Xu thế tất yếu của thời kỳ hội nhập. Báo Bắc Giang điện tử. www. baobacgiang.org.vn 5. Nguyễn Hồng Vân (2012). Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện thủ tục hải quan điện tử trong hoạt động giao nhận hàng hóa ở Việt Nam. Tạp chí Khoa học công nghệ Hàng Hải, Số 30, tr. 34-41.