Thiếu vitamin a và bệnh khô mắt

THIẾU VITAMIN A VÀ BỆNH KHÔ MẮT Vài nét về lịch sử Cách đây 3500 năm, người cổ Ai cập biết dùng gan động vật để điều trị bệnh quáng gà. Điều này được danh y Hypocrate mô tả. Năm 1860, Hubbenet mô tả triệu chứng diễn biến từ giai đoạn quáng gà đến vảy kết mạc và loét giác mạc mắt trên các em bé mồ côi ở Pháp. Năm 1863, Bitot một thày thuốc người Pháp mô tả tổn thương vảy kết mạc kèm theo quáng gà ở trẻ em (sau này gọi là vệt Bitot). Năm 1904, Mori mô tả bệnh nhũn giác mạc ở Nhật bản dưới tên gọi “Hikan”. Vào năm 1920, các biểu hiện lâm sàng của thiếu vitamin A và phương pháp điều trị lần đầu tiên được nêu ra một cách hệ thống. Năm 1975, một tổ chức có tên là Nhóm tư vấn quốc tế về vitamin A được thành lập. Các thuật ngữ Khô mắt bao gồm tất cả các tổn thương bệnh lý ở mắt như tổn thương kết mạc, giác mạc, võng mạc mắt do thiếu vitamin A. Thiếu vitamin A gồm biểu hiện nặng là khô mắt nhưng bao hàm rộng hơn, biểu hiện ở các chỉ tiêu tiền lâm sàng như hàm lượng vitamin A trong máu thấp, dự trữ vitamin A thiếu hụt, khẩu phần ăn vào thấp so với nhu cầu. Tình trạng vitamin A: biểu hiện tổng dự trữ vitamin A trong cơ thể. Bổ sung vitamin A: đưa vitamin A dạng chế phẩm dược vào cơ thể, thông thường là đường uống. Vai trò của vitamin A trong cơ thể Đối với quá trình tăng trưởng. Vitamin A có vai trò quan trọng trong quá trình nhìn thấy. Vitamin A cần thiết cho sự bảo vệ toàn vẹn của hệ thống biểu mô như giác mạc và các tổ chức biểu mô dưới da, khí quản, các tuyến nước bọt, ruột non, tinh hoàn. Vitamin A tham gia vào đáp ứng miễn dịch, chống nhiễm khuẩn. Ý nghĩa sức khoẻ cộng đồng Tỷ lệ bệnh khô mắt ở trẻ em dưới 5 tuổi năm 1988 (%) Những hiểu biết mới đây về ý nghĩa của việc cải thiện tình trạng vitamin A đối với sức khoẻ cộng đồng Bổ sung vitamin A trên quần thể trẻ có nguy cơ thiếu vitamin A làm giảm 23% tỷ lệ tử vong. Bổ sung vitamin A làm giảm tử vong ở trẻ bị mắc bệnh Sởi. Bổ sung -carotene hay vitamin A làm giảm tử vong mẹ. Bổ sung vitamin A làm giảm thiếu máu (do cơ chế tăng huy động sắt trong cơ thể). Nguyên nhân thiếu vitamin A Thiếu hụt khẩu phần vitamin A ăn vào: Nhu cầu của khẩu phần vitamin A cho trẻ trước tuổi học đường theo đề nghị của Viện dinh dưỡng (1997) Nhiễm khuẩn và ký sinh trùng Sởi Tiêu chảy Viêm đường hô hấp Nhiễm giun nặng, nhất là giun đũa cũng là nguyên nhân của thiếu vitamin A Suy dinh dưỡng protein-năng lượng Đánh giá lâm sàng thiếu vitamin A và bệnh khô mắt Quáng gà: (ký hiệu là XN) Quáng gà là biểu hiện sớm nhất của bệnh khô mắt do thiếu vitamin A. Quáng gà là hiện tượng giảm thị lực trong điều kiện thiếu ánh sáng. Vệt Bitot: (ký hiệu là X1B) là những vệt trắng bóng trên màng tiếp hợp, thường có hình tam giác, như bọt xà phòng, hay gặp ở kết mạc chỗ sát rìa giác mạc Khô giác mạc: (ký hiệu là X2) giác mạc trở nên mất độ bóng sáng, mờ đục như làn sương phủ, có thể sần sùi, giảm cảm giác của giác mạc. Loét nhuyễn giác mạc: (ký hiệu là X3A, X3B) Loét giác mạc là sự mất tổ chức một phần hay tất cả các lớp của giác mạc. Sẹo giác mạc do khô mắt: (ký hiệu là XS) là di chứng sau khi bị loét giác mạc, tùy theo vị trí và mức độ sẹo (sẹo lồi, sẹo dúm) sẽ ảnh hưởng đến thị lực hoặc gây mù không hồi phục. Tổn thương đáy mắt do khô mắt: (ký hiệu là XF) là tổn thương của võng mạc do thiếu vitamin A, biểu hiện tình trạng thiếu vitamin A mạn tính. Đánh giá về hóa sinh Retinol HT 20 mcg/dl (<0,70mol/L) chứng tỏ cơ chế điều hòa đã mất hiệu lực phản ánh tình trạng vitamin A ở giới hạn thấp. Khi vitamin A trong huyết thanh dưới 10 mcg/dl (<0,35mol/L) phản ánh dự trữ vitamin A đã cạn và tỷ lệ có biểu hiện lâm sàng khô mắt cao lên. Hiện nay, chỉ tiêu vitamin A trong sữa mẹ (<1.05 mol/L) cũng được (IVACG) coi đây là chỉ tiêu đánh giá thiếu vitamin A ở cộng đồng. Điều tra khẩu phần Chỉ tiêu đánh giá tình trạng dinh dưỡng vitamin A ở trẻ em Chỉ tiêu về mắc bệnh ở trẻ em (từ 6 tháng đến 6 tuổi) để xác định tầm quan trọng của bệnh khô mắt (theo Tổ chức Y tế Thế giới, 1992) Phòng chống thiếu vitamin A Giáo dục cho nhân dân trước hết là các bà mẹ về nguyên nhân, hậu quả và cách phòng bệnh thông qua hướng dẫn nuôi dưỡng trẻ hợp lý, cải thiện bữa ăn gia đình. Chế độ ăn hàng ngày cần cung cấp đủ vitamin A: Tạo nguồn thực phẩm tại gia đình Bổ sung viên nang vitamin A liều cao. Tăng cường vitamin A trong một số thực phẩm. Giám sát các bệnh nhiễm khuẩn. Phác đồ điều trị trẻ bị khô mắt Đối với trẻ phát hiện bị khô mắt cần phải được điều trị nhanh chóng, kịp thời. Tất cả các trường hợp mắc bệnh từ quáng gà, khô kết mạc, vệt Bitot đến khô loét giác mạc đều được cấp tốc điều trị theo phác đồ khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới: Ngay lập tức: cho uống 200.000 đơn vị quốc tế vitamin A. Ngày hôm sau: uống tiếp 200.000 đơn vị quốc tế vitamin A. Một tuần sau: uống nốt 200.000 đơn vị quốc tế vitamin A. Trẻ dưới 12 tháng dùng nửa liều trên (mỗi lần uống 100.000 đơn vị quốc tế vitamin A). The End Cảm ơn sự chú ý theo dõicủa quý vị !