Tập huấn đưa nội dung giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu vào các môn học và các hoạt động giáo dục trong trường tiểu học

TẬP HUẤNĐƯA NỘI DUNG GIÁO DỤC ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀO CÁC MÔN HỌC VÀ CÁC HoẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌCMỤC TIÊU KHÓA TẬP HUẤNHọc xong khóa tập huấn này, học viên có khả năng:Hiểu được những vấn đề cơ bản, cần thiết về Biến đổi khí hậu (BĐKH).Hiểu mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức dạy học lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục BĐKH trong các môn học và các hoạt động giáo dục khác.Rà soát chương trình, khai thác nội dung để thiết kế bài dạy theo hướng lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục BĐKH.Tích cực thực hiện dạy học lồng ghép nội dung giáo dục BĐKH vào các môn học và hoạt động giáo dục.NỘI DUNG TẬP HUẤN- Phần thứ nhất: Những vấn đề chung về BĐKH và ứng phó với BĐKH- Phần thứ hai: Giáo dục BĐKH và ứng phó với BĐKH trong trường tiểu học- Phần thứ ba: Tích hợp nội dung giáo dục BĐKH vào các môn học và hoạt động GDNGLL trong trường tiểu học- Phần thứ tư: Thực hành soạn bài và trình bày bài soạn Phần thứ nhấtNhững vấn đề chung về BĐKH và ứng phó với BĐKHMỘT SỐ KIẾN THỨC VỀ KHÍ HẬU VÀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬUKhái niệm BĐKH, biểu hiện của BĐKHĐặc điểm và nguyên nhân của BĐKH Tác động của sự BĐKH đối với tự nhiên và mọi mặt hoạt động của con ngườiHành động ứng phó với BĐKHI. Khái niệm BĐKH, biểu hiện của BĐKHKhái niệm về khí hậu và biến đổi khí hậuThời tiếtKhí hậuCác nhân tố hình thành khí hậu: bức xạ mặt trời, đặc điểm bề mặt trái đất, chuyển động của hướng khí Biến đổi khí hậu Thuật ngữ “Biến đổi khí hậu” hiện nay được dùng để chỉ sự nóng lên toàn cầu do các hoạt động của con người gây ra.I. Khái niệm BĐKH, biểu hiện của BĐKHNhững biểu hiệu của biến đổi khí hậuTrên phạm vi toàn cầu + Biến đổi của nhiệt độ + Các hiện tượng thời tiết cực đoan: nắng nóng, mưa lớn, bão, + Biến đổi của mực nước biển: nước biển dângỞ Việt Nam + Biến đổi của nhiệt độ + Biến đổi của lượng mưa + Biến đổi của các hiện tượng thời tiết cực đoan + Biến đổi của bão + Mực nước biển dângSự thay đổi nhiệt độ trung bình toàn cầu từ năm 1880 đến năm 2010Mực nước biển trung bình và xu thế mực nước biển toàn cầu giai đoạn 1993-2011Tính chung, mực nước biển trung bình lên 10 - 25cm với tốc độ tăng trung bình 1 - 2mm/năm trong thế kỷ 20 II. Đặc điểm và nguyên nhân của BĐKH toàn cầu1. Đặc điểm:- BĐKH diễn ra chậm, từ từ, khó phát hiện, khó ngăn chặn và đảo ngược- BĐKH diễn ra trên phạm vi toàn cầu, có ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực có liên quan đến đời sống và hoạt động của con người - BĐKH diễn ra với cường độ ngày một tăng và hậu quả khó lường trước - BĐKH là nguy cơ lớn nhất mà con người phải đối mặt với tự nhiên trong suốt lịch sử phát triển của mình 2. Nguyên nhân:a. Nguyên nhân tự nhiên - Thay đổi cường độ bức xạ mặt trời - Khói bụi do hoạt động của núi lửa hoặc do sự va dập của các thiên thạch vào Trái Đất - Sự biến động các thành phần chất khí trong khí quyểnb. Hoạt động của con người và BĐKH hiện đại - Khí nhà kính và hiệu ứng nhà kính - Sự gia tăng hàm lượng các chất khí nhà kính do tác động của con ngườiII. Đặc điểm và nguyên nhân của BĐKH toàn cầuIII. Tác động của sự BĐKH đối với tự nhiên và mọi mặt hoạt động của con người1. Một số biến đổi của các hệ tự nhiên và hệ sinh tháiLàm gia tăng các thiên taiNgập lụt vùng ven biểnSự biến mất của một số loài sinh vậtMột số biến đổi của các hệ tự nhiên và hệ sinh tháiTác động của BĐKH đến điều kiện và tài nguyên khí hậu Đến năm 2020: nhiệt độ tăng 0,3-0,5ºCĐến năm 2050: nhiệt độ tăng 0,9-1,5ºCĐến năm 2100: nhiệt độ tăng 2-2,8ºC. Nhiệt độ trung bình năm phổ biến từ 14-26ºC.Tác động đến sự phân bố của lượng mưa trong các thời kỳ mùa mưa và mùa khô.Tác động của BĐKH đến tần số một vài yếu tố hoàn lưu khí quyển: Tần số áp thấp nhiệt đới và bãoBĐ tăng lên đáng kể cả về trị số trung bình cũng như trị số cao nhất, trị số thấp nhất. (Slide 17: Bão Linda- 1997)III. Tác động của sự BĐKH đối với tự nhiên và mọi mặt hoạt động của con người2. Tác động của BĐKH đối với các lĩnh vực kinh tế - xã hội- Đối với sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp - Đối với công nghiệp, năng lượng và xây dựng - Đối với ngành giao thông vận tải và du lịch - Đối với sức khỏe và đời sống của con người (bệnh tật, dịch bệnh, thiệt hại về người và của)IV. Hành động ứng phó với biến đổi khí hậu1. Ứng phó với BĐKH- Ứng phó với BĐKH là các hoạt động của con người nhằm giảm nhẹ BĐKH và thích ứng với BĐKH.- Các biện pháp ứng phó với BĐKH là các biện pháp làm giảm nhẹ tác động của BĐKH và thích ứng với BĐKH + Giảm nhẹ: sự can thiệp của con người làm giảm nguồn phát thải khí nhà kính. + Thích ứng: điều chỉnh các hoạt động của con người để thích nghi và tăng cường khả năng chống chịu của con người trước tác động của BĐKH.IV. Hành động ứng phó với biến đổi khí hậu2. Một số hoạt động ứng phó với BĐKH- Năm 1988: Ủy ban liên chính phủ về BĐKH được thành lập.- Năm 1992: 155 nước kí Công ước khung của Liên hợp quốc về BĐKH (có Việt Nam).- Năm 1997: kí kết nghị định thư KYOTO về cắt giảm phát thải khí nhà kính- Năm 2008: Việt Nam phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH- Năm 2010: Việt Nam thông qua Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.IV. Hành động ứng phó với biến đổi khí hậu3. Những hành động giảm nhẹ BĐKH- Các hoạt động bảo vệ môi trường: trồng cây xanh, hạn chế rác thải, phân loại rác...- Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.- Sử dụng nguồn năng lượng sạch: máy sử dụng năng lượng mặt trời, thiết bị tiết kiệm điện- Thay đổi khẩu phần ăn hàng ngày.- Tiết kiệm trong sinh hoạt.Giảm nhẹ BĐKHCác chính sách giảm khí nhà kính Tiết kiệm và nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng Nghiên cứu, triển khai và tăng cường sử dụng các nguồn năng lượng sạchBảo vệ tăng cường các bể chứa và bể hấp thụ khí nhà kínhĐịnh hướng phát triển nông nghiệp và tăng cường các phương thức canh tác bền vữngGiảm phát thải khí nhà kính thông qua thu hồi khí CH4 trong sản xuất và vận tải năng lượngIV. Hành động ứng phó với biến đổi khí hậu4. Những hành động thích ứng với BĐKH- Tự bảo vệ mình trước thiên tai- Phòng các dịch bệnh.- Rèn luyện sức khỏe, bảo vệ cơ thểPhần thứ haiGiáo dục BĐKH và ứng phó với BĐKH trong trường tiểu họcGIÁO DỤC BĐKH VÀ ỨNG PHÓ VỚI BĐKH TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌCI. Vai trò, nhiệm vụ của giáo dục tiểu học đối với những thách thức của BĐKHII. Mục tiêu của giáo dục ứng phó với BĐKH trong trường Tiểu họcIII. Tích hợp nội dung giáo dục ứng phó với BĐKH trong trường Tiẻu họcIV. Một số yêu cầu khi thiết kế bài dạy có tích hợp nội dung giáo dục ứng phó với BĐKH vào các môn học trong trường tiểu họcI. Vai trò, nhiệm vụ của giáo dục tiểu học đối với những thách thức của BĐKHVai tròSố lượng học sinh Tiểu học rất đông, hơn 7 triệu học sinh chiếm 1/10 dân số Các đối tượng học sinh tiểu học rất trẻ đang hình thành nhân cách. HS TH có khả năng làm thay đổi hành vi, cách ứng xử của mọi người trong xã hội đối với BĐKH.Việc đầu tư giáo dục ứng phó với BĐKH cho giáo dục TH hiệu quả và bền vững.II. Mục tiêu của giáo dục ứng phó với BĐKH trong trường Tiểu họcKiến thức:- Trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản, ban đầu về khí hậu, thời tiết, biểu hiện của BĐKH. Nguyên nhân và hậu quả của BĐKH- Trang bị cho học sinh một số giải pháp cơ bản nhằm hạn chế tác động của BĐKH cũng như để ứng phó và thích nghi với BĐKH. Kĩ năng:- Hình thành và rèn luyện cho học sinh những kĩ năng cơ bản để giảm nhẹ, thích ứng với BĐKH.- Biết cách ứng phó với những rủi ro, thiên tai thường gặp trong cuộc sống.Thái độ:- Giáo dục cho học sinh ý thức trong việc ứng phó với BĐKH (giảm nhẹ và thích ứng).- Vận dụng các hiểu biết, kĩ năng thu được để tham gia các hoạt động tuyên truyền về ứng phó với BĐKH, tham gia các hoạt động nhằm ứng phó với BĐKH phù hợp với lứa tuổi Một số yêu cầu của giáo dục ứng phó với BĐKH trong trường Tiểu họcQuan điểm tiếp cận là lấy giáo dục nhận thức làm trung tâmThông qua việc tích hợp kiến thức về BĐKH qua nội dung môn học, ở trong và ngoài lớp học, ở trong và ngoài nhà trường để nâng cao nhận thức, phát triển thái độ, hành vi ứng xử, rèn luyện kỹ năng và hành động cụ thể ứng phó với BĐKH.Giáo dục ứng phó với BĐKH là giáo dục tổng thể, nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức về môi trường, về BĐKH, về khoa học công nghệ và cách thức để học sinh ứng phó với BĐKH thông qua từng môn học như: Địa lý,Tự nhiên-Xã hội, Khoa học, Tiếng Việt, Đạo đức, Mĩ thuật, Thủ công, Kĩ thuật... Nội dung của giáo dục ứng phó BĐKH phải đảm bảo tính khoa học, tính hệ thống các khối kiến thức, kỹ năng và đảm bảo tính liên thông giữa các cấp học. Ứng phó với BĐKH đòi hỏi có sự hợp tác. Giáo dục về BĐKH và ứng phó BĐKH là dạy cho học sinh biết cách ứng xử và hành động. Bởi vậy cần tận dụng các kĩ năng hợp tác. Giáo dục ứng phó BĐKH là giáo dục về nhận thức, hành động để có thể tham gia giải quyết những rủi ro của BĐKH. Hiệu quả về nhận thức và hành động thực tiễn là thước đo chất lượng của nó.III. Tích hợp nội dung giáo dục ứng phó với BĐKH trong trường Tiẻu học1. Quan niệm về giáo dục tích hợp2. Các nguyên tắc giáo dục tích hợp3. Phương pháp giáo dục tích hợp4. Một số nội dung cơ bản về giáo dục BĐKH có thể lựa chọn để tích hợp vào các môn học và các hoạt động giáo dục1. Quan niệm về giáo dục tích hợpTích hợp có nghĩa là "gộp lại, sáp nhập lại thành một tổng thể". Hiện nay tư tưởng tích hợp đã được vận dụng trong nhiều giải pháp công nghệ cũng như trong lĩnh vực kinh tế-xã hội , trong đó có giáo dục. Phương thức tích hợp các môn học trong quá trình dạy học, hay dạy học tích hợp, đã được vận dụng tương đối phổ biến ở nhiều nước và ở Việt Nam. Dạy học tích hợp là một cách tiếp cận dạy học đòi hỏi người học phải vận dụng kiến thức và kĩ năng để giải quyết một tình huống phức hợp có vấn đề. Dạy học tích hợp dựa trên cơ sở các mối liên hệ lý luận và thực tiễn được đề cập trong các môn học. 2. Nguyên tắc giáo dục tích hợp Nguyên tắc thống nhất tích hợp và phân hóa Nguyên tắc người học làm trung tâmNguyên tắc đặc trưng văn hóa của giáo dục tích hợpVăn hóa bên ngoài, đó là các chuẩn mực đạo đức, sinh hoạt và nhu cầu của người học;Văn hóa bên trong, là đời sống tinh thần của con người và văn hóa xã hội là các quan hệ xã hội và văn hóa dân tộc. Để đảm bảo hiệu quả việc tích hợp các nội dung ứng phó với BĐKH vào các môn học ở trường phổ thông, chúng ta cần xem xét và tuân theo các nguyên tắc dạy học tích hợp nêu trên.3. Phương pháp giáo dục tích hợpa. Các phương thức tích hợpTích hợp toàn phầnTích hợp bộ phậnHình thức liên hệb. Các hình thức tổ chức dạy học tích hợpHình thức thứ nhất: Thông qua các bài học bộ môn trên lớpHình thức thứ hai: Tổ chức tham quan, ngoại khóa tích hợp nội dung môn học và giáo dục BĐKH 4. Một số nội dung cơ bản về giáo dục BĐKH có thể lựa chọn để tích hợp vào các môn học và các hoạt động giáo dụcBĐKH là gì? Nguyên nhân gây ra BĐKH.Các biểu hiện của BĐKH: Nhiệt độ, mực nước biển, thiên tai và các hiện tượng thời tiết cực đoan, sự phân bố tài nguyên nước bị thay đổiTác động của BĐKH đối với tự nhiên, xã hội, cuộc sống của con ngườiCác hành động nhằm giảm nhẹ và thích ứng với BĐKHIV. Một số yêu cầu khi thiết kế bài dạy có tích hợp nội dung giáo dục ứng phó với BĐKH vào các môn học trong trường tiểu học1. Bổ sung mục tiêu bài học: những yêu cầu cần đạt về kiến thức, kĩ năng, thái độ về nội dung giáo dục BĐKH sẽ tích hợp.2. Chuẩn bị thiết kế bài dạy: đồ dùng, phương tiện dạy học3. Xác định nội dung giáo dục BĐKH và các địa chỉ cụ thể - Xác định nội dung có khả năng tích hợp - Xác định mức độ và thời điểm tích hợp - Bố trí thời gian hợp lí - Tăng cường tích hợp dưới hình thức trò chơi, đố vui