Tập bài giảng Tài chính doanh nghiệp (Mới)

0 500.000 2 Vật liệu phụ 15 80.000 3 Nhiên liệu 20 40.000 4 Phụ tùng thay thế 30 25.400 5 Sản phẩm dở dang 6 250.600 6 Chi phí trả trƣớc - 20.000 7 Thành phẩm 7 320.000 Cộng (I) 1.235.000 II Nợ phải thu 15 120.000 III Nợ phải trả 20 150.000 IV Nhu cầu vốn lƣu động (IV=I+II-III) - 1.205.000 Nhu cầu vốn lƣu động năm kế hoạch là 1 tỷ 205 triệu đồng. Nếu doanh thu thuần dự kiến năm kế hoạch là 12 tỷ đồng thì có thể tính đƣợc tỷ lệ nhu cầu vốn lƣu động so với doanh thu thuần là: 1,205 x 100% = 10,04% 12 Phƣơng pháp trực tiếp xác định nhu cầu vốn lƣu động năm kế hoạch thích hợp với các doanh nghiệp hoạt động ốn định, các hợp đồng cung cấp, tiêu thụ xác định rõ thời hạn mua bán, các định mức kinh tế – kỹ thuật đã xác định. Phƣơng pháp gián tiếp xác định nhu cầu vốn lƣu động Phƣơng pháp này dựa trên kinh nghiệm thực tế của năm trƣớc để xác định nhu cầu vốn lƣu động năm kế hoạch. Cơ sở để tính toán là tỷ lệ của từng loại vốn lƣu động chủ yếu so với doanh thu thuần (thƣờng là 3 thành phần vốn lƣu động chính, gồm giá trị hàng tồn kho, nợ phải thu và nợ phải trả). Có 2 trƣờng hợp áp dụng: - Trƣờng hợp đơn giản: Trƣờng hợp đơn giản là trƣờng hợp dựa vào 2 yếu tố doanh thu thuần năm kế hoạch và tỷ lệ vốn lƣu động so với doanh thu thuần thực tế năm trƣớc để tính. 148 Ví dụ: Các năm trƣớc tỷ lệ vốn lƣu động so với doanh thu thuần là 40%. Dự kiến năm kế hoạch doanh thu thuần là 3 tỷ đồng thì: Nhu cầu vốn lƣu động năm kế hoạch = 3.000 * 40% = 1.200 triệu đồng - Trƣờng hợp điều chỉnh: Trƣờng hợp điều chỉnh là trƣờng hợp xác định nhu cầu vốn lƣu động năm kế hoạch dựa vào tỷ lệ vốn lƣu động so với doanh thu thuần năm trƣớc để điều chỉnh cho nhu cầu năm kế hoạch. Theo cách này cần tính toán 3 bƣớc sau: Bƣớc 1: Xác định số dƣ bình quân các loại vốn lƣu động năm trƣớc để tham khảo Trị giá hàng tồn kho bình quân năm trƣớc = Trị giá hàng tồn kho đầu năm +Trị giá hàng tồn kho cuối năm 2 Nợ phải thu bình quân năm trƣớc = Nợ phải thu đầu năm + Nợ phải thu cuối năm 2 Số liệu tính dựa trên bảng cân đối kế toán năm trƣớc. Bƣớc 2: Tính tỷ lệ các khoản vốn lƣu động bình quân (ở bƣớc 1) và tỷ lệ vốn lƣu động so với doanh thu thuần năm trƣớc. Tỷ lệ hàng tồn kho năm trƣớc = Trị giá hàng tồn kho bình quân năm trƣớc x 100% Doanh thu thuần năm trƣớc Tỷ lệ nợ phải thu năm trƣớc = Nợ phải thu bình quân năm trƣớc x 100% Doanh thu thuần năm trƣớc Tỷ lệ nợ phải trả năm trƣớc = Nợ phải trả bình quân năm trƣớc x 100% Doanh thu thuần năm trƣớc Từ các tỷ lệ này, tổng hợp lại thành tỷ lệ nhu cầu vốn lƣu động so với doanh thu thuần năm trƣớc: Tỷ lệ vốn lƣu động so với doanh thu thuần năm trƣớc = Tỷ lệ hàng tồn kho năm trƣớc + Tỷ lệ nợ phải thu năm trƣớc - Tỷ lệ nợ phải trả năm trƣớc Nợ phải trả bình quân năm trƣớc = Nợ phải trả đầu năm + Nợ phải trả cuối năm 2 149 Bƣớc 3: Tính nhu cầu vốn lƣu động năm kế hoạch Nhu cầu vốn lƣu động năm kế hoạch đƣợc tính dựa vào doanh thu thuần năm kế hoạch và tỷ lệ vốn lƣu động ở năm trƣớc (ở bƣớc 2) nhƣng đã đƣợc điều chỉnh tăng hay giảm do tác động của điều kiện kinh doanh năm kế hoạch. Chẳng hạn năm kế hoạch nhờ làm tốt công tác quản lý nên số ngày dự trữ nguyên vật liệu giảm đi thì tỷ lệ nhu cầu vốn lƣu động sẽ giảm đi. Nếu gọi: - VIC là nhu cầu vốn lƣu động năm kế hoạch. - M1 là doanh thu thuần năm kế hoạch. - Tđ là tỷ lệ nhu cầu vốn lƣu động so với doanh thu thuần năm trƣớc. - Tt là tỷ lệ tăng (+) hay giảm (-) nhu cầu vốn lƣu động năm kế hoạch. Thì: VIC = M1 x (Tđ ± Tt) Cần lƣu ý rằng tỷ lệ Tt tăng (+) hay giảm (-) có thể nằm ở các yếu tố hợp thành vốn lƣu động nhƣ hàng tồn kho, nợ phải thu, nợ phải trả mà mỗi yếu tố lại có biện pháp quản lý khác nhau nên tỷ lệ tăng hay giảm cũng khác nhau. Do đó tỷ lệ Ttphải tính tổng hợp từ nhiều yếu tố trên Ví dụ: Hãy xác định nhu cầu vốn lƣu động năm kế hoạch (năm N+1) theo phƣơng pháp gián tiếp căn cứ vào dữ liệu sau đây của công ty A: - Doanh thu thuần về tiêu thụ sản phẩm năm N+1 dự kiến đạt 50 tỷ đồng, năm N là 40 tỷ đồng. - Tổng mức chi phí vật tƣ cả năm N+1 dự kiến là 7,2 tỷ đồng. Năm N+1 sẽ tìm đƣợc nguồn cung cấp vật tƣ gần hơn nên giảm đƣợc số ngày dự trữ vật tƣ là 5 ngày so với năm N. Các yếu tố khác không thay đổi. - Bảng cân đối kế toán cuối năm N có số liệu nhƣ sau: 150 BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN Ngày 31 tháng 12 năm N Đơn vị tính: triệu đồng Tài sản Số cuối năm Số đầu năm Nguồn vốn Số cuối năm Số đầu năm A. Tài sản ngắn hạn 11.000 10.000 A. Nợ phải trả 9.000 7.000 I. Tiền và các khoản tƣơng đƣơng tiền II. Đầu tƣ TC ngắn hạn III. Các khoản phải thu ngắn hạn IV. Hàng tồn kho V. Tài sản ngắn hạn khác B. Tài sản dài hạn I. Các khoản phải thu dài hạn II. TSCĐ 1. Nguyên giá 2. Giá trị hao mòn luỹ kế III. Bất động sản đầu tƣ IV. Đầu tƣ TC dài hạn V. Tài sản dài hạn khác 120 250 3.000 6.200 1.430 14.000 - 14.000 16.100 (2.100) - - - 100 200 2.800 6.000 900 12.000 - 12.000 14.000 (2.000) - - - I. Nợ ngắn hạn 1. Vay và nợ ngắn hạn 2. Phải trả ngƣời bán 4. Khoản phải nộp ngân sách 5. Phải trả ngƣời lao động II. Nợ dài hạn 1. Phải trả dài hạn ngƣời bán 2. Vay và nợ dài hạn III. Nợ khác B. Nguồn vốn chủ sở hữu I. Vốn chủ sở hữu 1. Vốn đầu tƣ của chủ sở hữu 7,8,9. Các quỹ của doanh nghiệp 10. Lợi nhuận sau thuế chƣa phân phối II. Nguồn kinh phí và quỹ khác 1- Quỹ khen thƣởng phúc lợi 2,3-Nguồn khinh phí 4.900 2.500 2.020 180 200 4.100 - 4.100 - 16.000 16.000 13.900 600 1.500 - - - 4.000 1.900 1.850 150 100 3.000 - 3.000 - 15.000 15.000 14.000 700 300 - - - Tổng tài sản 25.000 22.000 Tổng nguồn vốn 25.000 22.000 Xác định nhu cầu vốn lƣu động năm N+1 theo phƣơng pháp gián tiếp. 151 Bƣớc 1: Xác định số dƣ bình quân các loại vốn lƣu động năm N (năm trƣớc): Trị giá hàng tồn kho bình quân năm N = (6.000 + 6.200)/2 = 6.100 (triệu đồng) Khoản phải thu bình quân năm N = (2.800 + 3.000)/2 = 2.900 (triệu đồng) Nợ phải trả bình quân năm N = (4.000 + 4.900)/2 = 4.450 (triệu đồng) Bƣớc 2: Xác định tỷ lệ vốn lƣu động (VLĐ) so với doanh thu thuần năm trƣớc. Tđ = 6.100 + 2.900 - 4.450 x 100% = 11,37% 40.000 Bƣớc 3: Xác định nhu cầu vốn lƣu động năm kế hoạch: Tỷ lệ giảm nhu cầu VLĐ năm kế hoạch (Tg) = (-5) x 7.200 x 100% = - 0,25% 360 40.000 Nhu cầu vốn lƣu động năm kế hoạch = 50.000 x (11,37% -0,25%) = 5.560 (triệu đồng) Nhƣ vậy vốn lƣu động cần có năm kế hoạch là 5.560 triệu đồng. So sánh số vốn cần có này với nguồn vốn lƣu động thƣờng xuyên hiện có đầu năm kế hoạch (cuối năm N) sẽ xác định đƣợc số vốn lƣu động thừa hoặc thiếu để có kế hoạch sắp xếp: Nguồn vốn lƣu động thƣờng xuyên hiện có đầu năm kế hoạch = Tổng nguồn vốn thƣờng xuyên (nguồn vốn chủ sở hữu + nợ dài hạn) - Giá trị còn lại của TSCĐ - Các khoản đầu tƣ dài hạn khác = ( 16.000 + 4.100) - 14.000 - 0 = 6.100 (triệu đồng) Số vốn lƣu động dƣ thừa năm kế hoạch = 6.100 - 5.560 = 540 (triệu đồng) Nhu cầu vốn lƣu động năm kế hoạch đã tính ở trên là 5.560 triệu đồng do vậy, công ty dƣ thừa vốn lƣu động trong năm tới là 540 triệu đồng, không cần tìm thêm nguồn mà cần có kế hoạch sử dụng nguồn vốn dƣ thừa này cho hoạt động kinh doanh mở rộng. 8. Dựa vào bài đọc về biện pháp quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động, cho biết có những chỉ tiêu nào đƣợc sử dụng để đo lƣợng hiệu quả sử dụng vốn lƣu động; tóm tắt những biện pháp mà doanh nghiệp có thể áp dụng để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động. 152 Hiệu quả sử dụng vốn lƣu động thể hiện qua việc tăng nhanh sự vận động của vốn để với một số vốn lƣu động nhất định có thể đạt đƣợc mức doanh thu cao hơn. Cũng có thể nói hiệu quả sử dụng vốn lƣu động thể hiện qua việc mức doanh thu tăng mà không cần tăng thêm vốn lƣu động, có nghĩa là tiết kiệm đƣợc vốn và chi phí sử dụng vốn.Vì vậy, để đo lƣờng hiệu quả sử dụng vốn lƣu động, thƣờng dùng 2 loại chỉ tiêu là tốc độ luân chuyển vốn lƣu động và mức tiết kiệm vốn lƣu động. Tốc độ luân chuyển vốn lưu động Tốc độ luân chuyển vốn lƣu động thể hiện qua hai chỉ tiêu có quan hệ với nhau là số lần luân chuyển vốn lƣu động (số vòng quay vốn lƣu động) và kỳ luân chuyển vốn lƣu động (số ngày của 1 vòng quay vốn lƣu động). - Số lần luân chuyển vốn lƣu động: L = M LĐV Trong đó: L: số lần luân chuyển vốn lƣu động. M: tổng mức luân chuyển của vốn lƣu động trong kỳ thể hiện khối lƣợng giá trị sản phẩm, dịch vụ mà vốn lƣu động thực hiện đƣợc trong kỳ, phản ánh thông qua doanh thu thuần. : Số vốn lƣu động sử dụng bình quân trong kỳ. - Kỳ luân chuyển vốn lƣu động: K = N L Hoặc K = N x M Trong đó: K: kỳ luân chuyển vốn lƣu động N: Số ngày trong kỳ. Kỳ luân chuyển vốn lƣu động thể hiện số ngày bình quân cần thiết để vốn lƣu động thực hiện đƣợc một lần luân chuyển hay độ dài thời gian của một vòng luân chuyển vốn lƣu động.Hai chỉ tiêu về tốc độ luân chuyển vốn lƣu động có quan hệ với nhau: vốn lƣu động luân chuyển càng nhanh thì số ngày của một vòng luân chuyển càng ngắn. Mức tiết kiệm vốn lưu động Khi tăng tốc độ luân chuyển vốn lƣu động thì có thể đạt đƣợc mức doanh thu thuần nào đấy mà không phải bỏ thêm vốn lƣu động. Số vốn lƣu động không cần bỏ thêm đó là mức tiết kiệm tƣơng đối về vốn lƣu động. Ngƣợc lại, nếu tốc độ luân L§V L§V 153 chuyển vốn lƣu động giảm thì để đạt đƣợc mức doanh thu thuần nào đấy phải bỏ thêm ra một số vốn lƣu động. VTK = M1 x (K1 – K0) N Hoặc: VTK = - 0 1 L M Trong đó: VTK: mức tiết kiệm hay tăng thêm vốn lƣu động M1: doanh thu thuần kỳ này N: số ngày trong kỳ (thƣờng tính 360 ngày) K1: kỳ luân chuyển vốn lƣu động kỳ này K0: kỳ luân chuyển vốn lƣu động kỳ trƣớc là vốn lƣu động bình quân kỳ này L0: số lần luân chuyển vốn lƣu động kỳ trƣớc Ví dụ: Hãy tính hiệu quả sử dụng vốn lƣu động của công ty năm N theo các dữ liệu sau đây: - Vốn lƣu động năm N-1: đầu năm: 5.000 triệu đồng, cuối quí I: 5.100 triệu đồng, cuối quí II: 5.200 triệu đồng, cuối quí III: 5.300 triệu đồng, cuối quí IV: 5.400 triệu đồng. - Doanh thu thuần năm N-1: 15.600 triệu đồng (M0) - Năm N: Doanh thu thuần 18.000 triệu đồng (M1), vòng quay vốn lƣu động : 4 vòng (L1) Tính toán nhƣ sau: - Số lần luân chuyển của vốn lƣu động năm N-1: L0 = M0 = 15.600 LĐV (5.000/2 + 5.100 + 5.200 + 5.300 + 5.400/2)/4 = 15.600 = 3 (lần) 5.200 - Kỳ luân chuyển vốn lƣu động: K0 = 360 = 120 (ngày) 3 K1 = 360 = 90 (ngày) 4 L§1V L§1V 154 - Mức tiết kiệm vốn lƣu động năm N so với năm N-1 do tốc độ luân chuyển vốn lƣu động tăng từ 3 vòng lên 4 vòng là: VTK = 18.000 x (90 - 120) = - 1.500 (triệu đồng) 360 Các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động Để sử dụng vốn lƣu động có hiệu quả, doanh nghiệp phải tìm các quản lý tốt nhất các yếu tố cấu thành nên nhu cầu vốn lƣu động, đó là các khoản vốn ở khâu dự trữ, các khoản nợ phải thu, các loại vốn bằng tiền. Quản lý vốn ở khâu dự trữ Mục tiêu quản lý Dự trữ trong doanh nghiệp bao gồm các loại vật tƣ hàng hoá tồn kho. Mức dự trữ cần đảm bảo cho nhu cầu cần thiết của việc kinh doanh. Dự trữ quá ít có thế vật tƣ hàng hoá không đủ cho sản xuất, tiêu thụ, làm gián đoạn việc kinh doanh. Ngƣợc lại, dự trữ quá lớn tới mức dƣ thừa không cần thiết sẽ làm đọng vốn lƣu động, tăng chi phí. Mục tiêu của quản lý vốn dự trữ là: - Đảm bảo dự trữ đủ vật tƣ, hàng hoá cho nhu cầu kinh doanh liên tục. - Tối thiểu hoá số vốn lƣu động ở khâu dự trữ để tránh đọng vốn. Biện pháp quản lý vốn dự trữ Các biện pháp quản lý vốn dự trữ nhằm vào các nhân tố ảnh hƣởng tới mức dự trữ vật tƣ, hàng hoá (hàng tồn kho). Biên pháp chủ yếu là: - Xác định đúng nhu cầu dự trữ vật tƣ, hàng hoá cho nhu cầu kinh doanh trong kỳ. Nếu là dự trữ vật tƣ thì tính toán trên cơ sở các định mức kinh tế – kỹ thuật về tiêu dùng vật tƣ. Nếu là dự trữ hàng hoá thì tính tới mức sản xuất và tiêu thụ thành phẩm hàng ngày và trong kỳ. - Tìm nguồn cung ứng hàng hoá vật tƣ ổn định, thích hợp. Nguồn cung ứng lệ thuộc vào nhiều yếu tố có thể ảnh hƣởng tới mức dự trữ nhƣ ngƣời cung cấp ở gần hay xa, phƣơng tiện vận chuyển, thời gian vận chuyển, giá cả, Chẳng hạn, nếu nguồn cung ứng là 7 ngày mới có một chuyến thì cần dự trữ dài ngày hơn so với nguồn cung cấp gần, chỉ 2- 3 ngày một chuyến. - Quản lý tốt hàng tồn kho để tránh tổn thất ứ đọng, hạ phẩm chất vật tƣ, hàng hoá. Nếu vật tƣ hàng hoá bị ứ đọng, hạ phẩm chất cần phải có biện pháp thanh lý để thu hồi vốn hoặc thay đổi chủng loại. - Áp dụng các biện pháp tài chính nhƣ mua bảo hiểm, lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho để có nguồn tài chính bù đắp tổn thất. 155 Quản lý khoản phải thu Mục tiêu quản lý Khoản phải thu (nợ phải thu) trong doanh nghiệp tồn tại là khách quan nhƣng mức phải thu cao hay thấp cũng phụ thuộc vào nhân tố chủ quan là cách quản lý của doanh nghiệp. Nợ phải thu có nhiều loại, đó là khoản phải thu của ngƣời mua, khoản trả trƣớc cho ngƣời bán, khoản phải thu nội bộ, khoản thuế giá trị gia tăng (VAT) đƣợc khấu trừ, khoản phải thu khác. Trong số này, khoản phải thu của khách hàng mua hoặc bán thƣờng lớn nhất.Nợ phải thu quá lớn làm cho vốn lƣu động bị chiếm dụng tạm thời tăng lên, tức là tăng chi phí sử dụng vốn. Nợ phải thu giảm quá mức cần thiết có thể giảm cơ hội kinh doanh. Vì vậy, mục tiêu quản lý các khoản phải thu là: - Tối thiểu hoá các khoản nợ phải thu để giảm mức độ bị chiếm dụng vốn, không ảnh hƣởng xấu tới chi phí, lợi nhuận. - Không để xảy ra tình trạng nợ khó đòi, nợ bị mất. - Tạo thuận lợi trong quan hệ mua ,bán liên quan đến việc thanh toán tiền hàng. Biện pháp quản lý khoản phải thu Tuỳ theo từng loại nợ phải thu và căn cứ vào mục tiêu quản lý nợ mà có các biện pháp quản lý có hiệu quả. - Đối với khoản phải thu của khách hàng mua: biện pháp quản lý chủ yếu là lựa chọn thể thức thanh toán qua ngân hàng và có chiến lƣợc bán chịu thích hợp. Biện pháp quản lý khoản phải thu của khách hàng mua Biện pháp áp dụng Tác dụng (1). Lựa chọn thể thức thanh toán qua ngân hàng thích hợp - Rút ngắn đƣợc thời gian thanh toán tiền hàng (2). Xây dựng chính sách bán chịu thích hợp - Cho phép trả chậm có thời hạn, quá thời hạn phải trả lãi, nếu trả trƣớc thì đƣợc giảm theo tỷ lệ (chiết khấu thanh toán) - Khuyến khích việc tiêu thụ sản phẩm, mở rộng thị trƣờng. Tăng tính cạnh tranh (chiết khấu thƣơng mại), và khuyến khích trả tiền sớm (chiết khấu thanh toán). - Xác định đối tƣợng bán chịu phải đủ tín nhiệm, có khả năng tài chính để trả nợ. - Giảm bớt rủi ro do nợ khó đòi, nợ mất. (3). Kiểm soát nợ phải thu - Theo dõi các khoản nợ theo từng kỳ hạn - Chủ động trong việc đòi nợ và áp dụng 156 (số ngày) của nợ trong hạn và nợ quá hạn bằng sổ theo dõi công nợ. các biện pháp cần thiết để đôn đốc trả nợ - Lập chỉ tiêu kiểm soát nợ phải thu: - Để biết rõ mức độ bị chiếm dụng vốn, mức độ đạt đƣợc của doanh thu, từ đó có các biện pháp đôn đốc công nợ Hệ số nợ phải thu = Tổng số nợ phải thu Doanh số hàng bán ra (4). Thực hiện thu nợ - Đối chiếu công nợ - Để xác định rõ các khoản nợ còn địa chỉ để thu và để thoả thuận cách thu nợ - Các bƣớc thu nợ quá hạn thanh toán: + Đôn đốc khách hành băng mọi biện pháp - Tạo điều kiện cho khách hàng kịp tìm nguồn vốn để trả nợ + Áp dụng biện pháp pháp lý (gia hạn nợ, chuyển sang nợ quá hạn) - Đặt khách hàng nợ vào trạng thái bắt buộc phải trả nợ + Đƣa ra toà án kinh tế để giải quyết - Là cách cuối cùng để thu nợ có nguy cơ khó đòi (5). Xử lý nợ mất, nợ khó đòi bằng nguồn tài chính dự phòng của doanh nghiệp (nhƣng vẫn theo dõi để tận thu). - Làm sạch bảng cân đối kế toán về nợ phải thu của khách hàng nhƣng đã tăng chi phí. - Đối với khoản trả trƣớc cho ngƣời bán: khoản trả trƣớc cho ngƣời bán thực chất không phải là khoản phải thu về mà là khoản tiền đặt cọc hoặc tiền hàng trả trƣớc (một phần hay toàn bộ) nhƣng hàng hoá chƣa nhận đƣợc. Nhƣ vậy vốn của doanh nghiệp tạm thời bị chiếm dụng nên cũng cần phải qản lý cho tốt. Biện pháp quản lý nợ này là: + Việc trả trƣớc phải thực sự cần thiết và phải có hợp đồng cung ứng rõ ràng về trách nhiệm của nhà cung cấp. + Các khoản trả trƣớc nên có thời hạn ngắn để tránh hiện tƣợng biến dạng từ tín dụng thƣơng mại (công nợ trong thanh toán tiền hàng hoá dịch vụ) thanh hình thức huy động vốn của nhà cung cấp. + Cần đánh giá mức độ tín nhiệm của nhà cung cấp về khẻ năng cung ứng hàng hoá, dịch vụ, về sự biến động của giá cả thị trƣờng để giảm thiểu rủi ro mất vốn. - Đối với khoản phải thu nội bộ: khoản phải thu nội bộ thƣờng là các khoản tạm ứng nội bộ, các khoản phải thu từ các cơ sở trực thuộc. Biện pháp quản lý chủ yếu với khoản phải thu nội bộ là theo dõi, đôn đốc thanh toán kịp thời khi hoàn thành công việc và thu hồi các khoản dƣ thừa. 157 Quản lý vốn bằng tiền Nội dung vốn bằng tiền: Vốn bằng tiền của d0anh nghiệp bao gồm tiền mặt tại quĩ, tiền gửi ngân hàng và tiền đang chuyển. Các loại vốn bằng tiền phát sinh là cần thiết nhƣng nếu để dƣ thừa quá lớn cũng hạn chế tới hiệu quả sử dụng vốn. Vì vậy cần có biện pháp quản lý thích hợp đối với từng loại. Biện pháp quản lý vốn bằng tiền Biện pháp áp dụng Tác dụng (1). Tiền mặt tại quĩ : - Không để tiền mặt tại quĩ quá lớn, nếu dƣ thừa vƣợt mức thì gửi ngân hàng. - Đảm bảo an toàn và tăng tính hiệu quả (có lãi tiền gửi ngân hàng) - Chi tiêu có nguyên tắc chế độ kế toán quĩ. - Đảm bảo an toàn, hiệu quả. - Kiểm quĩ cuối ngày, đối chiếu giữa tồn quĩ tiền mặt với sổ sách kế toán và sổ quĩ (cân bằng ba mặt) - Tránh sự lạm dụng của nhân viên trực tiếp quĩ tiền mặt và kế toán. (2). Tiền đang chuyển : (Tiền đang làm thủ tục chuyển qua ngân hàng từ cơ sở trực thuộc hoặc từ khách hàng về tài khoản của doanh nghiệp) - Theo dõi chặt chẽ thời hạn từ khi chuyển từ đơn vị trực thuộc tới khi nộp về doanh nghiệp (nếu chuyển trực tiếp) - Tránh sự lạm dụng của nhân viên nộp tiền từ cơ sở và của nhân viên tiếp nhận khác. - Nên áp dụng biện pháp thu tiền qua ngân hàng và chuyển vào tài khoản tại ngân hàng. - Tính an toàn cao và tiện lợi. (3). Tiền gửi ngân hàng : - Đảm bảo số dƣ tiền gửi cần thiết tại ngân hàng để đủ khả năng thanh toán thƣờng xuyên. Nếu thiếu phải tìm nguồn bổ sung - Chủ động về khả năng chi trả, khả năng thanh toán và nhu cầu kinh doanh - Khi dƣ thừa quá lớn tại tài khoản phải có biện pháp sử dụng nhƣ trả bớt nợ, đầu tƣ tài chính ngắn hạn. - Tăng tính hiệu quả của vốn lƣu động 158 CHƢƠNG 6: QUẢN LÝ TÀI SẢN TRONG DOANH NGHIỆP 6.1. QUẢN LÝ TÀI SẢN LƢU ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP 6.1.1. Khái niệm và phân loại tài sản lƣu động 6.1.1.1. Khái niệm tài sản lưu động Tài sản lƣu động trong doanh nghiệp là những tài sản có thời gian sử dụng tƣơng đối ngắn và chuyển đổi hình dáng dễ dàng khi sử dụng. Trên bảng cân đối kế toán, tài sản lƣu động thể hiện ở các khoản mục nhƣ tiền, các chứng khoán đầu tƣ tài chính ngắn hạn, các khoản nợ phải thu, hàng tồn kho và các tài sản lƣu động khác. Tài sản lƣu động là tài sản chỉ tham gia 1 chu kỳ sản xuất kinh doanh tức là đến chu kỳ sản xuất kinh doanh sau lại phải dùng tài sản lƣu động mới. Do đặc điểm này nên toàn bộ giá trị của tài sản lƣu động đƣợc chuyển dịch 1 lần vào sản phẩm và đƣợc bù đắp toàn bộ khi sản phẩm đƣợc tiêu thụ. Tài sản lƣu động (trừ dụng cụ lao động) qua quá trình sản xuất hợp thành thực thể của sản phẩm nên mỗi giai đoạn của chu kỳ kinh doanh luôn thay đổi hình thái biểu hiện theo một vòng khép kín nhƣ sau: Hình 6.1: Chu kỳ chuyển đổi của tài sản lưu động Xét về mặt giá trị thì doanh nghiệp thu đƣợc một số tiền lớn hơn tiền mua nguyên vật liệu do chi phí nhân công, chi phí khấu hao, lãi kinh doanh... cũng đƣợc tính vào giá trị sản phẩm tiêu thụ. Để đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanh đƣợc liên tục thì luôn cần dự trữ tài sản lƣu động ở tất cả các khâu trong quá trình sản xuất: dự trữ nguyên vật liệu, dự trữ bán thành phẩm, thành phẩm, dự trữ tài sản dƣới dạng các khoản phải thu, dự trữ tiền. Nhƣ vậy tại mỗi thời điểm, tài sản lƣu động của doanh nghiệp luôn tồn tại dƣới các hình thái ở trên. Với doanh nghiệp thƣơng mại, vòng luân chuyển của tài sản lƣu động đơn giản hơn, tồn tại dƣới dạng tiền, hàng hoá và các khoản phải thu. Tiền Nguyên vật liệu Các khoản phải thu Bán thành phẩm Thành phẩm 159 6.1.1.2. Phân loại tài sản lưu động Tuỳ theo tiêu thức phân loại mà tài sản lƣu động đƣợc phân loại thành các thành phần khác nhau. Sau đây là một số cách phân loại tài sản lƣu động thƣờng dùng. a. Phân loại tài sản lưu động theo hình thái biểu hiện Theo tiêu chí phân loại này, tài sản lƣu động biểu hiện dƣới hinh thái cụ thể gì, thì có thể chia tài sản lƣu động thành 2 loại: tiền và vật tƣ, hàng hoá. * Tài sản lƣu động biểu hiện bằng tiền bao gồm các loại sau: - Tiền và các khoản tƣơng đƣơng tiền: + Tiền bao gồm tiền mặt tại quỹ, vàng bạc, tiền gửi ngân hàng không kỳ hạn, tiền đang chuyển. + Các khoản tƣơng đƣơng tiền là trị giá các chứng khoán nhƣ kỳ phiếu, tín phiếu có kỳ hạn thanh toán không quá 3 tháng kể từ ngày doanh nghiệp mua. - Các khoản đầu tƣ tài chính ngắn hạn là giá trị các chứng khoán đã mua có thời hạn thanh toán trên 3 tháng đến 1 năm và các khoản tiền gửi ngân hàng có kỳ hạn. - Các khoản phải thu: đây là nhóm công nợ phải thu của ngƣời mua, các khoản trả trƣớc (ứng trƣớc) cho ngƣời bán, phải thu nội bộ, phải thu theo tiến độ kế hoạch hợp đồng xây dựng. - Các khoản khác: chi phí trả trƣớc, thuế giá trị gia tăng đƣợc khấu trừ, các khoản phải thu từ nhà nƣớc (thuế nộp thừa), tạm ứng cho công nhân viên chƣa thanh toán. * Tài sản lƣu động biểu hiện bằng vật tƣ, hàng hoá bao gồm giá trị của các loại hàng tồn kho nhƣ: - Trị giá hàng mua đang đi trên đƣờng - Trị giá nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu tồn kho, - Trị giá công cụ dụng cụ, - Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang, - Trị giá thành phẩm tồn kho, hàng gửi bán, b. Phân loại theo vai trò của tài sản lưu động Xét theo tiêu chí từng loại tài sản lƣu động có vai trò gì trong các khâu của quá trình kinh doanh, có thể chia tài sản lƣu động thành 3 loại: tài sản lƣu động trong khâu dự trữ sản xuất, tài sản lƣu động trong khâu sản xuất và tài sản lƣu động trong khâu lƣu thông. * Tài sản lƣu động trong khâu dự trữ sản xuất gồm có: - Nguyên liệu chính - Nguyên liệu phụ - Nhiên liệu 160 - Phụ tùng thay thế - Công cụ, dụng cụ * Tài sản lƣu động trong khâu sản xuất gồm có: - Sản phẩm đang chế tạo - Chi phí trả trƣớc - Chi phí chờ kết chuyển * Tài sản lƣu động trong khâu lƣu thông gồm có: - Thành phẩm - Tiền - Đầu tƣ tài chính ngắn hạn - Khoản phải thu,tạm ứng Tài sản lƣu động vận động không ngừng qua các khâu kinh doanh và mang tính chu kỳ. Việc phân loại tài sản lƣu động chỉ mang tính chất tƣơng đối. Điều quan trọng nhất của việc phân loại tài sản lƣu động là giúp cho công tác quản lý tài sản lƣu động đạt đƣợc các mục tiêu cơ bản sau đây: - Đạt đƣợc hiệu quả tối ƣu là lợi nhuận - Luôn đảm bảo cho các khâu của quá trình kinh doanh đƣợc liên tục, không bị gián đoạn. - Đảm bảo khả năng thanh toán của công nợ ngắn hạn 6.1.2. Nội dung quản lý tài sản lƣu động Giá trị các loại tài sản lƣu động của các doanh nghiệp kinh doanh, sản xuất thƣờng chiếm từ 25% đến 50% tổng giá trị tài sản. Vì vậy, quản trị và sử dụng hợp lý các loại tài sản lƣu động có ảnh hƣởng rất quan trọng đối với việc hoàn thành mục tiêu chung của doanh nghiệp. Mặc dù có khá nhiều nguyên nhân làm cho doanh nghiệp bị phá sản, song sự hoạch định và quản lý yếu kém các loại tài sản lƣu động là một nguyên nhân rất quan trọng. Một doanh nghiệp không thể hoạt động nếu không có tài sản lƣu động. Bởi vậy, các doanh nghiệp cần tiến hành phân tích hiệu quả khi đầu tƣ vào các loại tài sản lƣu động. Khi phân tích cần chú ý tới những điểm khác biệt giữa tài sản lƣu động và tài sản cố định: - Các loại tài sản lƣu động có thể chuyển đổi thành tiền nhanh hơn so với tài sản cố định. - Không nhƣ tài sản cố định, các khoản đầu tƣ ngân quỹ vào tài sản lƣu động thƣờng có thể bị hủy bỏ tại bất cứ thời điểm nào mà không phải chịu chi phí tốn kém. Song do tài sản lƣu động phải đáp ứng nhanh chóng sự biến động của doanh thu và sản 161 xuất, nên những tài sản thuộc loại này chịu sự lệ thuộc khá nhiều vào những dao động mang tính thời vụ và chu kỳ trong kinh doanh. Một đặc điểm quan trọng của tài sản lƣu động là lợi nhuận đầu tƣ vào những tài sản này là lợi nhuận gián tiếp. Bởi vậy, lợi nhuận