Tâm lý trẻ chậm phát triển trí tuệ

I. Định nghĩa II. Phân loại mức độ CPTTT II. 1 Tiêu chí chẩn đoán II. 2 Phân loại III. Nguyên nhân IV. Các khía cạnh riêng biệt của trẻ CPTTT IV.1 Phát triển tâm thần kinh IV.2 Phát triển nhận thức IV.3 Phát triển tình cảm xã hội V. Đặc điểm về sự phát triển của trẻ ở các mức độ chậm phát triển khác nhau VI. Một số vấn đề về thể chất và tinh thần liên quan đến chậm phát triển trí tuệ Video Theo Bendo – nhà TLH Mỹ: Một người CPTTT là người không có khả năng điều khiển bản thân và xử lí các vấn đề xã hội của riêng mình, hoặc phải được dạy mới biết làm như vậy. Họ có nhu cầu về sự giám sát, kiểm soát, chăm sóc sức khỏe bản thân và sức khỏe của cộng đồng. THEO HIỆP HỘI CPTTT MỸ( 2002) : CPTTT là loại khuyết tật được xác định bởi những hạn chế đáng kể về hoạt động trí tuệ và hành vi thích ứng thể hiện ở các kĩ năng nhận thức, xã hội và kĩ năng thích ứng thực tế, khuyết tật xuất hiện trước 18 tuổi. MỘT SỐ HÌNH ẢNH II.1. Tiêu chí chẩn đoán Trí tuệ DSM- IV & AAMR dựa vào chỉ số IQ: IV: Mức độ trung bình chỉ số IQ 70 hoặc 75 hoặc thấp hơn  II.1. Tiêu chí chẩn đoán (tt) Hành vi thích ứng: khả năng tương tác xã hội và được xã hội chấp nhận. Thời điểm xuất hiện: yếu kém khả năng thích ứng, hoạt động trí tuệ dưới mức trung bình, thời điểm xuất hiện. II.2 Phân loại mức độ CPTTT (DSM-IV sử dụng chỉ số IQ làm tiêu chí để phân loại) III. NGUYÊN NHÂN  Nguyên nhân di truyền. Bất bình thường trong khi có thai. Khó khăn khi sanh đẻ Nguyên nhân sau khi sanh . Yếu tố tâm lý xã hội. 1-  Nguyên nhân di truyền.  Di thể bất bình thường từ cha mẹ truyền sang cho con và gây ra khuyết tật. Rối loạn di truyền thông thường nhất và được biết nhất là Hội Chứng Down mà trước đây gọi là Mongolism với nhiễm thể 21 bất bình thường; rồi đến khiếm khuyết nhiễm thể giống tính X; các hội chứng “tiếng kêu con mèo” Cri du Chat, Turner, Klinefelter .. 2 - Bất bình thường trong khi có thai.  Thai nhi không phát triển bình thường trong thời gian ở trong bụng mẹ. Có thể là do sự phân bào bị rối loạn. Người mẹ mắc bệnh nhiễm: rubella, cytomegalovirus). Mẹ tiếp xúc với dược phẩm, hóa chất, thuốc trừ sâu, phóng xạ, nhiễm độc chì nặng. Mẹ bị chấn thương, nhiễm virus. 2 - Bất bình thường trong khi có thai. (tt) Mẹ sức khỏe yếu, bị cao huyết áp, suy dinh dưỡng, bị tuyến giáp trạng, tăng cân ít khi mang thai. Cộng thêm yếu tố tuổi của người mẹ khi mang thai cao quá cũng làm tăng nguy cơ bị bệnh Down. Mẹ có thai mà suy dinh dưỡng cộng với sự sinh sống trong môi trường kém hỗ trợ có thể là nguy cơ chậm trí thường thấy nhất trên thế giới. 3 - Khó khăn khi sanh đẻ.  Sanh thiếu tháng, đẻ non dưới 37 tuần, cân nặng khi sinh thấp dưới 2.500gr. Xuất huyết, không đủ dưỡng khí, chấn thương não trong khi sanh. Ngạt khi sinh, cam thiệp sản khoa (dùng kẹp thai, hút thai…), vàng da nhân não. 4 - Nguyên nhân sau khi sanh .  Não bị nhiễm vi khuẩn, virus, hóa chất. Chảy máu não - màng não, nhiễm khuẩn thần tinh (viêm não, viêm màng não), suy hô hấp nặng, chấn thương sọ não, co giật do sốt cao, động kinh… Suy dinh dưỡng trầm trọng, kém chăm sóc y tế, tiếp cận chất độc như chì, thủy ngân… Trẻ sơ sinh bị sốt cao co giật, bị bệnh cường tuyến giáp, ho gà, thủy đậu, ban sởi, không được điều trị chu đáo cũng là những nguy cơ của chậm trí. 5 - Yếu tố tâm lý xã hội. Trẻ em lớn lên trong môi trường không có thương yêu, thiếu kích thích diễn tả ngôn ngữ, cảm xúc, thính thị giác cũng thường chậm trễ về trau dồi kiến thức, hành vi xử thế. Các em có thể rơi vào tâm trạng buồn phiền nếu bạn xa lánh, cảm thấy bị mọi người coi như kém khả năng và không giống ai. Nhiều em dẫn đến những hành động phá phách, hung bạo, không tự chủ được bản thân. IV. CÁC KHÍA CẠNH RIÊNG BIỆT CỦA TRẺ CPTTT III.1 Phát triển tâm thần kinh Do những trục trặc trong quá trình phát triển những vùng nhất định. Dựa trên yếu tố thời gian, Ebels (1980) đã phân biệt hai dạng tổn thương: Tổn thương cấp một của hệ thần kinh trung ương xảy ra trong giai đoạn đầu của phát triển mô não. Tổn thương cấp hai xảy ra trong giai đoạn sau khi não đã có cấu trúc nhất định. Theo Coulter (1988) cho rằng đó là sự tăng trưởng bất thường, sai vị trí hoặc nối sai các tế bào và việc bỏ qua giai đoạn quan trọng trong một vài bước cần diễn ra. Theo Livanain(1981) ông đã chứng minh rằng, tình trạng trì hoãn phát triển của các khả năng vận động và trí tuệ của trẻ chậm phát triển trí tuệ được coi là sự trì hoãn phát triển của quá trình hoàn thiện não. Theo lí thuyết của Luria, hiện tượng này có thể được coi như kết quả của sự sai lệnh trong quá trình hoàn thiện các phần khác nhau trên não.   IV.2 Phát triển nhận thức Theo học thuyết của Piaget: Từng giai đoạn phát triển kéo dài hơn và cả quá trình phát triển sẽ dừng lại sớm hơn. Rất thụ động và ít biểu hiện sự quan tâm tới môi trường xung quanh. Trẻ không thích nghi với môi trường giống như những đứa trẻ bình thường khác. Giai đoạn đầu tiên của trẻ CPTTT kéo dài hơn so với trẻ bình thường và các giai đoạn tiếp theo sẽ kéo dài hơn, cuối cùng sự phát triển của trẻ sẽ chững lại ở một giai đoạn phát triển nào đó. IV.3 Phát triển tình cảm xã hội Ba quá trình phát triển: nhận thức, tình cảm, xã hội không diễn ra đồng thời. Trẻ cũng cần nhiều thời gian hơn để liên hệ các giác quan, nắm bắt cấu trúc không gian và thời gian và con người. Làm cho trẻ sợ phải từ bỏ việc tiếp xúc cơ thể với mẹ ở mức độ lớn hơn trẻ bình thường Nền tảng của sự an toàn cơ bản rất nhỏ và ảnh hưởng bất lợi tới quá trình phát triển nhân cách của trẻ Cần nhiều kích thích hơn trẻ bình thường. Không hứng thú tham gia vào các tương tác xã hội với môi trường.  V. ĐẶC ĐIỂM VỀ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ Ở MỨC ĐỘ CPTTT KHÁC NHAU VI. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ THỂ CHẤT VÀ TINH THẦN LIÊN QUAN ĐẾN CPTTT Những bệnh thường thấy ở trẻ chậm phát triển trí tuệ: Động kinh, Bại não,… Các dạng rối loạn tâm thần thường xảy ra đồng thời với chậm phát triển trí tuệ: Tự kỷ; Rối loạn tăng động giảm chú ý. Những dạng khuyết tật thường xảy ra đồng thời với chậm phát triển trí tuệ: Khiếm thính; khiếm thị; khuyết tật vận động Các hội chứng thường xuất hiện và có liên quan đến CPTTT: Hội chứng Đao; Hội chứng nhiễm sắc thể X; U sơ dạng củ; Hội chứng Rett.