Tài chính doanh nghiệp - Chương 3: Thị trường vốn

Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường ĐH CN Tp.HCM Mail: buitoan.hui@gmail.com Website: https://sites.google.com/site/buitoanffb Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Khái niệm, đặc điểm và cấu trúc của thị trường vốn;  Các công cụ trên thị trường vốn;  Chủ thể hoạt động trên thị trường vốn. 2 NỘI DUNG CHÍNH Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Thị trường vốn (còn gọi là thị trường vốn dài hạn) là:  Một bộ phận của thị trường tài chính  Gồm những công cụ vay nợ trung và dài hạn > 01 năm và các chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu chính phủ, trái phiếu công ty, trái phiếu chính quyền địa phương, các hợp đồng vay thế chấp) được mua bán. Chứng khóan của thị trường vốn có tính thanh khoản kém hơn so với các lọai chứng khoán ngắn hạn và rủi ro lớn hơn so với chứng khóan ngắn hạn do thời gian dài hơn và giá cả của chúng biến động nhiếu. Khái niệm Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Thị trường chứng khoán: giao dịch mua bán các giấy tờ trung hạn, dài hạn (có thời gian trên một năm). Thị trường tín dụng thuê mua: cung cấp các tín dụng trung và dài hạn cho các doanh nghiệp qua hình thức tài trợ cho thuê tài sản. Thị trường thế chấp: cung cấp tín dụng trung và dài hạn cho doanh nghiệp với điều kiện phải có tài sản thế chấp. Phân loại thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Cổ phiếu (chứng khoán vốn);  Trái phiếu (chứng khoán nợ); Một số các công cụ khác. Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Cổ phiếu (chứng khoán vốn) Khái niệm: Laø moät loaïi chöùng khoaùn xaùc nhaän quyeàn sôû höõu voán của cổ đông goùp vaøo coâng ty vaø quyeàn ñöôïc höôûng moät khoaûn coå töùc theo ñònh kyø. Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Cổ phiếu (chứng khoán vốn) Phân loại:  Căn cứ vào hình thức: o Cổ phiếu ghi danh o Cổ phiếu vô danh  Caên cöù vaøo quyeàn lôïi ñöôïc hưởng: o Cổ phiếu ưu đãi o Cổ phiếu thường  Caên cöù vaøo phöông thöùc goùp voán: o Coå phieáu hieän kim o Coå phieáu hieän vaät Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Cổ phiếu (chứng khoán vốn) Phân loại:  Căn cứ vào hình thức, cổ phiếu có hai loại: o Cổ phiếu ghi danh: là cổ phiếu có ghi tên người sở hữu trên tờ cổ phiếu. Cổ phiếu này có nhược điểm là việc chuyển nhượng phức tạp, phải đăng ký tại cơ quan phát hành và phải được Hội đồng Quản trị của công ty cho phép. o Cổ phiếu vô danh: là cổ phiếu không ghi tên người sở hữu. Cổ phiếu này được tự do chuyển nhượng mà không cần thủ tục pháp lý. Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Cổ phiếu (chứng khoán vốn) Phân loại:  Caên cöù vaøo quyeàn lôïi ñöôïc hưởng, cổ phiếu có hai loại: o Cổ phiếu ưu đãi o Cổ phiếu thường Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản o Cổ phiếu ưu đãi • Là một chứng khoán lai tạp có những đặc điểm vừa giống cổ phiếu thường, vừa giống trái phiếu. • Đó là một giấy chứng nhận cổ đông được ưu tiên so với cổ đông thường về mặt tài chính hoặc một số mặt khác nhưng bị hạn chế về quyền hạn đối với công ty góp vốn, như: người giữ cổ phiếu ưu đãi không được tham gia ứng cử bầu cử vào hội đồng quản trị hoặc ban kiểm soát công ty, nhưng lại được ưu tiên chia cổ tức trước cổ đông thường, ưu tiên được hoàn lại vốn trước cổ đông thường khi thanh lý tài sản trong trường hợp công ty bị phá sản Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản o Cổ phiếu ưu đãi • Đặc điểm chính: Möùc coå töùc coá ñònh vaø ñöôïc ghi roõ treân coå phieáu luùc phaùt haønh; Thu nhaäp cuûa coå ñoâng khoâng phuï thuoäc vaøo chính saùch chia laõi haøng naêm cuûa coâng ty; Ñöôïc chia coå töùc tröôùc loaïi coå phieáu thöôøng; Trường hợp công ty bị thanh lý tài sản, nhà đầu tư sẽ được hoàn lại vốn theo trình tự: chủ nợ  cổ đông sở hữu CPƯĐ  cổ đông sở hữu CPT; Không có ngày đáo hạn. Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản oCổ phiếu ưu đãi • Các loại Cổ phiếu ưu đãi:  Cổ phiếu ưu đãi về cổ tức;  Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại;  Cổ phiếu ưu đãi chuyển đổi thành cổ phiếu thường;  Cổ phiếu ưu đãi khác theo điều lệ công ty;  Cổ phiếu ưu đãi về quyền biểu quyết. Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản o Cổ phiếu thường • Khái niệm  Là loại chứng khoán vốn hay chứng chỉ chứng nhận đầu tư; Cổ tức được trả hằng năm theo lợi nhuận (kết quả hoạt động SXKD) của doanh nghiệp; Giá trị cổ phiếu tương ứng với giá trị sở hữu doanh nghiệp; Cổ phiếu được hoàn vốn sau cùng; Treân thò tröôøng giaù cuûa coå phieáu thöôøng bieán ñoäng nhieàu hôn so vôùi coå phieáu öu ñaõi và trái phiếu. Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Cổ phiếu (chứng khoán vốn) Phân loại:  Caên cöù vaøo phöông thöùc goùp voán: o Coå phieáu hieän kim: giaønh cho nhöõng coå ñoâng goùp voán baèng tieàn; o Coå phieáu hieän vaät: giaønh cho nhöõng coå ñoâng goùp voán baèng taøi saûn nhö maùy moùc, thieát bò, nhaø xöôûng Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Trái phiếu (chứng khoán nợ)  Khái niệm: Laø moät loaïi chöùng khoaùn xaùc nhaän moät khoaûn voán cho vay vaø quyeàn ñöôïc höôûng möùc thu nhaäp theo ñònh kỳ, ngöôøi mua traùi phieáu laø chuû nôï cuûa ñôn vò phaùt haønh vaø seõ ñöôïc hoaøn laïi voán khi ñeán kyø haïn. Hay: Trái phiếu là một hợp đồng nợ dài hạn được ký kết giữa chủ thể phát hành (chính phủ, chính quyền địa phương hay doanh nghiệp) và người cho vay, đảm bảo một sự chi trả lợi tức định kỳ và hoàn lại vốn gốc cho người cầm trái phiếu ở thời điểm đáo hạn. Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Trái phiếu (chứng khoán nợ)  Phân loại: o Trái phiếu Nhà nước, trái phiếu Kho bạc; o Trái phiếu doanh nghiệp; o Trái phiếu do chính quyền địa phương; Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản o Trái phiếu Nhà nước • Hình ảnh trái phiếu: Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản o Trái phiếu Nhà nước • Hình ảnh trái phiếu: Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản o Trái phiếu Nhà nước • Do NSNN phaùt haønh vôùi muïc ñích buø ñaép nhöõng khoaûn chi cuûa NSNN; • Laø chöùng thö xaùc nhaän khoaûn nôï cuûa Nhà nước. Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản o Trái phiếu doanh nghiệp: • Do caùc coâng ty hoaëc caùc xí nghieäp ñang hoaït ñoäng phaùt haønh vôùi muïc ñích boå sung voán kinh doanh; • Laø loaïi chöùng khoaùn coù lôïi töùc coá ñònh; • Ngöôøi sôû höõu traùi phieáu chæ laø chuû nôï cuûa coâng ty neân khoâng ñöôïc tham döï vaø can thieäp vaøo hoaït ñoäng cuûa coâng ty; • Ñaàu tö vaøo traùi phieáu vaãn coù möùc ñoä an toaøn cao hôn so vôùi ñaàu tö vaøo coå phieáu; Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản o Traùi phieáu do chính quyeàn ñòa phöông phaùt haønh • Muïc ñích hoã trôï cho ngaân saùch ñòa phöông; • Loaïi traùi phieáu naøy hieän nay ôû nöôùc ta chöa phaùt trieån. Các công cụ trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Chuû theå phaùt haønh chöùng khoaùn  Ngöôøi ñaàu tö  Ngöôøi moâi giôùi chöùng khoaùn  Ngöôøi kinh doanh chöùng khoaùn  Ngöôøi toå chöùc thò tröôøng  Ngöôøi ñieàu hoøa thò tröôøng Chủ thể họat động trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Chuû theå phaùt haønh chöùng khoaùn  Ñaây laø nhöõng chuû theå coù nhu caàu veà voán ñaàu tö vaø ñöôïc Nhà nước cho pheùp phaùt haønh chöùng khoaùn ñeå huy ñoäng voán;  Ñaïi dieän cho nguoàn cung öùng chöùng khoaùn vaøo löu thoâng vaø ñoù laø caùc coâng ty, xí nghieäp, caùc toå chöùc taøi chính vaø Nhà nước. Chủ thể họat động trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Ngöôøi ñaàu tö  Laø nhöõng ngöôøi coù voán nhaøn roãi  Mua chöùng khoaùn treân thò tröôøng ñeå kieám lôøi  Laø phaùp nhaân kinh teá vaø caùc theå nhaân. Chủ thể họat động trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Ngöôøi moâi giôùi chöùng khoaùn: Coù vò trí quan troïng nhaát ñònh ñoái vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn; Coù theå hoaït ñoäng vôùi tö caùch laø theå nhaân hay phaùp nhaân (coâng ty moâi giôùi); Phaûi ñöôïc Nhà nước caáp giaáy pheùp vaø phaûi hoäi ñuû caùc ñieàu kieän maø qui cheá veà ngheà moâi giôùi theo luaät chöùng khoaùn vaø giao dòch chöùng khoaùn ban haønh. Chủ thể họat động trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Ngöôøi moâi giôùi chöùng khoaùn: Hoaït ñoäng moâi giôùi: chæ nhaän leänh mua hoaëc baùn hoä chöùng khoaùn cho khaùch haøng ñeå höôûng hoa hoàng  khoâng ñöôïc mua baùn chöùng khoaùn cho chính mình nhaèm ñaûm baûo tính khaùch quan trong ngheà moâi giôùi. Chủ thể họat động trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Ngöôøi kinh doanh chöùng khoaùn: Mua baùn chöùng khoaùn cho baûn thaân nhaèm kieám lôïi nhuaän. Chủ thể họat động trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Ngöôøi toå chöùc thò tr öôøng:  Laø ban ñieàu haønh cuûa Sôû giao dòch giöõ nhieäm vuï toå chöùc caùc khaâu hoaït ñoäng treân thò tröôøng;  Laø ngöôøi chuyeån taûi nhöõng luaät leä cuûa Nhà nước vaøo thöïc tieãn quaûn lyù thò tröôøng. Chủ thể họat động trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Ngöôøi ñieàu hoøa thò tr öôøng:  Laø cô quan ñöôïc Nhà nước thaønh laäp nhö: uûy ban ñieàu haønh thò tröôøng chöùng khoaùn, hoäi ñoàng chöùng khoaùn quoác gia  Giöõ nhieäm vuï ban haønh caùc luaät leä, toå chöùc giaùm saùt hoaït ñoäng giao dòch vaø mua baùn chöùng khoaùn treân thò tröôøng. Chủ thể họat động trên thị trường vốn Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản 1, Phân biệt điểm giống và khác nhau giữa trái phiếu Nhà nước và trái phiếu doanh nghiệp? 2, Bạn hãy trình bày những công cụ tài chính được giao dịch trên thị trường vốn? 3, Lãi suất thị trường tăng thì giá trái phiếu biến động như thế nào? 4, Theo pháp luật Việt Nam, các tổ chức được phép phát hành trái phiếu là những tổ chức nào? 5, Đại bộ phận trái phiếu ở Việt Nam hiện nay là do ai phát hành? CÂU HỎI ÔN TẬP Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản 31