Tài chính doanh nghiệp - Chương 3: Hàng hóa trên thịtrường chứng khoán

24/05/2012 1 CHƯƠNG 3: HÀNG HÓA TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN CHỨNG KHOÁN VÀ PHÁT HÀNH CHỨNG KHOÁN Khái niệm Chứng khoán nợ 1 2 Chứng khoán vốn3 Chứng chỉ quỹ đầu tư4 Chứng khoán phái sinh5 1. GIÔÙI THIEÄU VEÀ CHÖÙNG KHOAÙN 1.1 Khái niệm Theo ñieàu 6 luaät chöùng khoaùn quy ñònh Chứng khoán là bằng chứng xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành. Chứng khoán được thể hiện dưới hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử. Chứng khoán bao gồm các loại sau đây: a) Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ; b) Quyền mua cổ phần, chứng quyền, quyền chọn mua, quyền chọn bán, hợp đồng tương lai, nhóm chứng khoán hoặc chỉ số chứng khoán PHAÂN LOAÏI CHÖÙNG KHOAÙN - Caên cöù vaøo tính chaát: Chöùng khoaùn nôï – Chöùng khoaùn voán vaø caùc chöùng khoaùn phaùi sinh,. - Caên cöù vaøo hình thöùc: Chöùng khoaùn voâ danh – chöùng khoaùn kyù danh - Caên cöù vaøo lôïi töùc chöùng khoaùn: chöùng khoaùn coù lôïi töùc oån ñònh – chöùng khoaùn coù lôïi töùc khoâng oån ñònh vaø chöùng khoaùn coù lôïi töùc hoãn hôïp 24/05/2012 2 2. CHÖÙNG KHOAÙN NÔÏ 2.1 KHAÙI NIEÄM VEÀ CHÖÙNG KHOAÙN NÔÏ
Khaùi nieäm: Laø loaïi CK quy ñònh nghóa vuï cuûa ngöôøi phaùt haønh (ngöôøi ñi vay) phaûi traû cho ngöôøi sôõ höõu chöùng khoaùn (ngöôøi cho vay) moät khoaûn tieàn nhaát ñònh bao goàm caû goác vaø laõi trong moät khoaûng thôøi gian cuï theå
Traùi phieáu: Traùi phieáu laø loaïi chöùng khoaùn xaùc nhaän quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa ngöôøi sôû höõu ñoái vôùi moät phaàn nôï cuûa toå chöùc phaùt haønh. - Meänh giaù - Laõi suaát - Kyø haïn - Phöông thöùc traû laõi ĐIỀU KIỆN PHÁT HÀNH TRÁI PHIẾU RA CÔNG CHÚNG (Luaät chöùng khoaùn) a) Doanh nghiệp có mức vốn điều lệ đã góp tại thời điểm đăng ký chào bán từ mười tỷ đồng b) Hoạt động kinh doanh của năm liền trước năm đăng ký chào bán phải có lãi, không có lỗ luỹ kế tính, không có các khoản nợ quá hạn trên một năm; c) Có phương án phát hành, phương án sử dụng và trả nợ vốn thu được thông qua; d) Có cam kết thực hiện nghĩa vụ của tổ chức phát hành đối với nhà đầu tư Phaân loaïi traùi phieáu
Theo toå chöùc phaùt haønh: traùi phieáu nhaø nöôùc vaø traùi phieáu doanh nghieäp
Theo tieàn laõi thanh toaùn: traû laõi haøng kyø vaø khoâng traû laõi
Theo hình thöùc: traùi phieáu voâ danh vaø traùi phieáu kyù danh Caùc nhaân toá aûnh höôûng vaø tyû suaát sinh lôøi Nhaân toá aûnh höôûng - Khaû naêng taøi chính cuûa nhaø cung caáp traùi phieáu - Thôøi gian ñaùo haïn - Bieán ñoäng laõi suaát thò tröôøng - Döï kieán veà laïm phaùt - Thay ñoåi tyû giaù hoái ñoaùi Tỷ suất sinh lời - Tyû suaát sinh lôøi töùc thôø - Tyû suaát sinh lôøi cho ñeán khi ñaùo haïn - Tyû suaát sinh lôøi cho ñeán khi chuoäc laïi 24/05/2012 3 3. CHÖÙNG KHOAÙN VOÁN
Khaùi nieäm: CK voán laø chöùng thö xaùc nhaän söï ñoùng goùp voán, quyeàn sôû höõu phaàn voán goùp vaø caùc quyeàn hôïp phaùp khaùc ñoái vôùi toå chöùc phaùt haønh Quyeàn cuûa ngöôøi naém giöõ chöùng khoaùn voán - Quyeàn sôû höõu - Quyeàn tham döï Đặc điểm - Phaùt haønh chöùng khoaùn voán laø taêng theâm voán töï coù cho cty - Chöùng khoaùn voán khoâng coù kyø haïn vaø khoâng ñöôïc hoaøn voán - Coå töùc thanh toaùn töø lôïi nhuaän sau thueá CỔ PHIẾU Coå phieáu : Cổ phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành - Voán coå phaàn : laø caùc khoaûn tieàn ñoùng goùp cuûa caùc coå ñoâng vaøo coâng ty döôùi hình thöùc mua coå phaàn - Ngöôøi mua coå phaàn goïi laø coå ñoâng - Coå phieáu laø giaáy chöùng nhaän coå phaàn Phaân loaïi coå phieáu Coå phieáu öu ñaõi Coå phieáu phoå thoâng -CPÖÑ bieåu quyeát -CPÖÑ coå töùc -CPÖÑ hoaøn laïi -CPÖÑ khaùc -Tham gia ÑHCÑ -Nhaän coå töùc -Ñöôïc öu tieân mua CP -Ñöôïctöï do chuyeån nhöôïng -Caùc quyeàn khaùc Điều kiện chào bán cổ phiếu ra công chúng (Luật chứng khoán) a) Doanh nghiệp có mức vốn điều lệ đã góp tại thời điểm đăng ký chào bán từ mười tỷ đồng; b) Hoạt động kinh doanh của năm liền trước năm đăng ký chào bán phải có lãi, không có lỗ luỹ kế tính đến năm đăng ký chào bán; c) Có phương án phát hành và phương án sử dụng vốn thu được từ đợt chào bán được Đại hội đồng cổ đông thông qua. 24/05/2012 4 CÁC LOẠI GIÁ a. Meänh giaù (par-value): laø giaù trò ghi treân giaáy chöùng nhaän coå phaàn Meänh gía = Voán ñieàu leä cuûa coâng ty coå phaàn (môùi phaùt haønh) Toång soá coå phaàn ñaêng kyù phaùt haønh b. Thò giaù (market value): laø giaù caû coå phaàn treân thò tröôøng taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh, vaø do quan heä cung caàu quyeát ñònh. Thö giaù = Voán CPT theo meänh giaù + Voán td + Voán tích luyõ CPT Toång soá coå phaàn thöôøng ñang löu haønh d. Hieän giaù (present value): laø giaù trò thöïc cuûa coå phaàn taïi thôøi ñieåm hieän taïi caên cöù vaøo coå töùc coâng ty, vaø laõi suaát thò tröôøng c. Thö giaù (book value): laø giaù coå phaàn thöôøng theo soå saùch keá toaùn taïi moät thôøi ñieåm. CÁC LOẠI GIÁ Vốn cổ phần ưu đãi Vốn cổ phần thường theo mệnh giá Vốn thặng dư Vốn tích luỹ Vốn chủ sở hữu 4. CHÖÙNG CHỈ QUỸ ĐẦU TƯ Quỹ đầu tư là quỹ hình thành từ vốn góp của nhà đầu tư với mục đích kiếm lợi nhuận từ việc đầu tư vào chứng khoán hoặc các dạng tài sản đầu tư khác Chứng chỉ quỹ là loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn góp của quỹ đầu tư Phân loại quỹ Quỹ đầu tư Quỹ đại chúng Quỹ thành viên Quỹ đầu tư Quỹ đóng Quỹ mở 24/05/2012 5 4. CHÖÙNG KHOAÙN PHAÙI SINH 1 KHAÙI NIEÄM Laø caùc coâng cuï taøi chính coù nguoàn goác töø chöùng khoaùn vaø coù quan heä chaët cheõ vôùi chöùng khoaùn goác Thò gía cuûa chöùng khoaùn phaùi sinh phuï thuoäc vaøo möùc bieán ñoäng giaù caû cuûa chöùng khoaùn gốc GIAÁY ÑAÛM BAÛO QUYEÀN MUA COÅ PHAÀN a. Quyeàn öu tieân mua tröôùc (Right) laø CK ghi nhaän quyeàn daønh cho caùc coå ñoâng hieän taïi cuûa coâng ty coå phaàn, ñöôïc mua tröôùc moät soá löôïng coå phaàn trong ñôït phaùt haønh coå phieáu thöôøng môùi töông öùng vôùi tyû leä coå phaàn hieän taïi.
Ñaëc ñieåm - Phaùt haønh cho coå ñoâng hieän höõu - Laø coâng cuï ngaén haïn vaø coù theå chuyeån nhöôïng - Möùc giaù xaùc ñònh thöôøng thaáp hôn giaù thò tröôøng. b. Chöùng quyeàn (Warrant) Warrant laø loaïi chöùng khoaùn ñöôïc phaùt haønh keøm theo traùi phieáu hoaëc coå phieáu öu ñaõi, cho pheùp caùc ngöôøi naém giöõ noù coù quyeàn mua moät khoái löôïng coå phieáu thöôøng nhaát ñònh theo giaù döï ñònh ñöôïc aán ñònh tröôùc trong moät khoaûn thôøi gian xaùc ñònh
Ñaëc ñieåm: - Phaùt haønh ra cho coâng chuùng - Laø moät coâng cuï daøi haïn vaø coù theå chuyeån nhöôïng - Möùc giaù xaùc ñònh thöôøng cao hôn möùc giaù thò tröôøng. GIAÁY ÑAÛM BAÛO QUYEÀN MUA COÅ PHAÀN HÔÏP ÑOÀNG GIAO SAU (FUTURE CONTRACTS)
Khaùi nieäm Laø hợp đồng ký kết giữa nhà đầu tư và sở giao dịch cho phép nhà đầu tư được mua hay baùn moät loaïi haøng hoaù naøo ñoù taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh trong töông lai theo moät möùc giaù ñaõ xaùc ñònh - Luoân coù hai vò theá: long position (vò theá mua) vaø short position (vò theá baùn) . - Caû hai beân ñeàu coù nghóa vuï thöïc hieän hôïp ñoàng. - Ñeå ñaûm baûo nghóa vuï nhà đầu tư phaûi kyù quyõ moät khoaûn tieàn tại một ngân hàng trung gian (ký quỹ ban đầu và ký quỹ tối thiểu) 24/05/2012 6
Ñaëc ñieåm: - Ñöôïc thöïc hieän taïi quaày giao dòch mua baùn cuûa thò tröôøng, thoâng qua moâi giôùi (Broker). - Hôïp ñoàng giao sau ñöôïc tieâu chuaån hoaù veà: haøng hoaù giao dòch, khoái löôïng giao dòch, ngaøy giao dòch. - Lôïi nhuaän cuûa nhaø ñaàu tö ñöôïc xaùc ñònh moãi ngaøy - Phaàn lôùn caùc hôïp ñoàng giao sau thöôøng ñöôïc keát thuùc tröôùc thôøi haïn,. HÔÏP ÑOÀNG GIAO SAU (FUTURE CONTRACTS) QUYEÀN CHOÏN (OPTIONS) Caùc daïng hôïp ñoàng quyeàn choïn - Quyeàn choïn mua (Call option) - Quyeàn choïn baùn (Put option)
Khaùi nieäm Laø hôïp ñoàng thoaû thuaän giöõa hai beân, trong ñoù, beân mua quyeàn choïn phaûi traû cho beân baùn quyeàn choïn moät khoaûn tieàn goïi laø phí quyeàn choïn ñeå coù quyeàn ñöôïc mua hay ñöôïc baùn nhöng khoâng baét buoäc moät soá löôïng haøng hoùa nhaát ñònh taïi moät möùc giaù xaùc ñònh vaøo moät ngaøy xaùc ñònh trong töông lai hay tröôùc ngaøy ñoù. Caùc haøng hoùa cô sôû coù theå laø coå phieáu; traùi phieáu; hôïp ñoàng töông lai. Quyeàn choïn
Ñaëc ñieåm - Vò theá mua laø ngöôøi coù quyeàn thöïc hieän hay khoâng thöïc hieän quyeàn. Vò theá baùn phaûi coù nghóa vuï thöïc hieän quyeàn - Ngaøy thöïc hieän quyeàn do ngöôøi mua quyeát ñònh - Ngöôøi mua quyeàn phaûi traû cho ngöôøi baùn quyeàn moät khoaûn tieàn ñöôïc xem nhö giaù cuûa quyeàn choïn