Tài chính doanh nghiệp - Chương 2: Thị trường tiền tệ

Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường ĐH CN Tp.HCM Mail: buitoan.hui@gmail.com Website: https://sites.google.com/site/buitoanffb Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Khái niệm, đặc điểm và chức năng của thị trường tiền tệ;  Cấu trúc của thị trường tiền tệ;  Hàng hoá và nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ. 2 NỘI DUNG CHÍNH Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Thị trường tiền tệ là một bộ phận của thị trường tài chính, giao dịch các loại vốn ngắn hạn.  Hoạt động của thị trường tiền tệ diễn ra chủ yếu thông qua hoạt động của hệ thống ngân hàng và các tổ chức tín dụng khác. Khái niệm Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Luân chuyển vốn ngắn hạn không quá 1 năm;  Hình thức tài chính đặc trưng là hình thức tài chính gián tiếp. Đóng vai trò trung gian tài chính giữa người vay và người cho vay là các NHTM và các tổ chức tín dụng khác;  Các công cụ của thị trường tiền tệ có độ an toàn tương đối cao, tiết kiệm chi phí cho các nhà đầu tư. Đặc điểm của thị trường tiền tệ Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản  Tạo lập và cung ứng vốn ngắn hạn cho nền kinh tế;  Tạo lập và cung ứng vốn đầu tư tín dụng;  Tạo môi trường đầu tư an toàn và có hiệu quả cho các chủ thể trong xã hội;  Góp phần làm lành mạnh tình hình lưu thông tiền tệ và ổn định đồng tiền. Chức năng của thị trường tiền tệ Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Phân loại theo cách thức tổ chức: Thị trường tiền tệ sơ cấp: là nơi chuyên phát hành các loại công cụ nợ ngắn hạn của ngân hàng, công ty tài chính, kho bạc, ... Thị trường tiền tệ thứ cấp: chuyên tổ chức mua đi bán lại các loại công cụ nợ ngắn hạn đã phát hành ở thị trường sơ cấp. Phân loại thị trường tiền tệ Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Phân loại theo công cụ nợ: Thị trường cho vay ngắn hạn của các định chế tài chính trung gian; Thị trường liên ngân hàng; Thị trường hối đóai. Phân loại thị trường tiền tệ Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Phân loại theo công cụ nợ: Thị trường cho vay ngắn hạn của các định chế tài chính trung gian: thị trường cho vay, tài trợ, bảo lãnh, mua bán các lọai chứng từ có giá ngắn hạn. • Đây là thị trường mà các nguồn vốn được luân chuyển theo nguyên tắc tín dụng để huy động vốn từ những người có vốn và phân phối lại cho những người cần vốn nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận. • Đây chính là sự vận động gián tiếp của vốn trong nền kinh tế thị trường thông qua các trung gian tài chính. Phân loại thị trường tiền tệ Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Phân loại theo công cụ nợ: Thị trường liên ngân hàng: đây là thị trường vốn ngắn hạn giữa các ngân hàng thương mại với nhau do Ngân hàng Trung ương tổ chức để giải quyết nhu cầu vốn giữa các ngân hàng thương mại về bù bù đắp thiếu hụt trong thanh toán bù trừ, đáp ứng nhu cầu thanh toán của khách hàng, Phân loại thị trường tiền tệ Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Phân loại theo công cụ nợ: Thị trường hối đoái: thị trường diễn ra các họat động đầu tư, cho vay, bảo lãnh, mua bán và các giao dịch khác về ngoại hối (ngoại hối là các lọai ngọai tệ, vàng tiêu chuẩn quốc tế, các giấy tờ có giá bằng ngọai tệ và các công cụ thanh toán bằng tiền nước ngòai). Phân loại thị trường tiền tệ Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Tín phieáu Kho baïc Nhà nước, Tín phiếu Ngân hàng Trung ương; Thöông phieáu; Các khoản vay liên ngân hàng; Chấp phiếu ngân hàng; Kỳ phiếu ngân hàng, tín phiếu công ty tài chính, chứng chỉ tiền gửi tiết kiệm. Các công cụ trên TTTT Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Tín phieáu kho baïc: Là công cụ nợ ngắn hạn của chính phủ (do Kho bạc Nhà nước phát hành) có thời hạn là 3, 6, hoặc 12 tháng, được trả lãi với mức lãi suất cố định và được hoàn trả lại vốn gốc khi đến hạn thanh toán. Loại công cụ này có tính thanh khoản cao. Kho bạc Nhà nước phát hành tín phiếu chủ yếu để vay nợ nhằm mục đích bù đắp thiếu hụt tạm thời của Ngân sách Nhà nước và thực hiện chính sách tiền tệ bằng cách phát hành tín phiếu kho bạc. Các công cụ trên TTTT Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Thương phiếu: Là một loại nợ ngắn hạn do một doanh nghiệp phát hành để thu hút vốn lưu động kinh doanh hàng ngày. Chỉ có những công ty lớn mới có thể phát hành loại thương phiếu này, các NHTM không được phép phát hành thương phiếu. Những người mua lại thương phiếu này thường là các tổ chức tài chính trung gian và các công ty hàng đầu. Hầu hết các thương phiếu có kỳ hạn dưới 270 ngày, và thường cố định là 30 ngày hoặc ngắn hạn. Các công cụ trên TTTT Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Thương phiếu: Thương phiếu tồn tại dưới 2 hình thức là:  Hối phiếu  Lệnh phiếu Các công cụ trên TTTT Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Thương phiếu: Hối phiếu: Hối phiếu là chứng chỉ có giá do người bán chịu lập, yêu cầu người mua chịu trả một số tiền xác định vào một thời gian và ở một địa điểm nhất định cho người thụ hưởng. Các công cụ trên TTTT Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Thương phiếu: Lệnh phiếu: Lệnh phiếu là chứng chỉ có giá do người mua chịu lập, cam kết trả một số tiền xác định trong một thời gian và ở một địa điểm nhất định cho người thụ hưởng. Các công cụ trên TTTT Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Thương phiếu: Thương phiếu có 3 tính chất: Tính trừu tượng Tính bắt buộc Tính lưu thông Các công cụ trên TTTT Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Thương phiếu: Tính trừu tượng: Trên thương phiếu không ghi cụ thể nguyên nhân phát sinh khoản nợ mà chỉ ghi các thông tin về số tiền phải trả, thời hạn trả tiền và người trả tiền. Các công cụ trên TTTT Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Thương phiếu: Tính bắt buộc: Qui định người trả tiền phải thanh toán cho người thụ hưởng đúng hạn, không được phép từ chối hoặc trì hoãn việc trả tiền. Các công cụ trên TTTT Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Thương phiếu: Tính lưu thông: Thương phiếu được chuyển nhượng từ người thụ hưởng sang người khác bằng phương pháp ký hậu, nó có thể chuyển hoá ra tiền khi mang đến ngân hàng xin chiết khấu hoặc cầm cố. Tính chất này khiến thương phiếu trở thành một loại phương tiện thanh toán thay cho tiền trong thời gian hiệu lực. Các công cụ trên TTTT Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Các khoản vay liên ngân hàng Theo quy định của Ngân hàng Trung ương, các tổ chức nhận tiền gửi phải có 1 tỷ lệ dự trữ bắt buộc để đáp ứng nhu cầu rút tiền của những người gửi tiền. Một số tổ chức có thể thừa dự trữ, một số khác lại thiếu. Các tổ chức nhận tiền gửi có thể mua bán các khoản dự trữ này trên thị trường liên ngân hàng. Các công cụ trên TTTT Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Chấp phiếu ngân hàng Các công cụ trên TTTT Là một loại hối phiếu có kì hạn do công ty phát hành Là ột loại hối phiếu có kì hạn do công ty phát hành Được ngân hàng đảm bảo thanh toán bằng cách đóng dấu “chấp nhận” lên hối phiếu Được ngân hàng đảm bảo thanh toán bằng cách đóng dấu “chấp nhận” lên hối phiếu Chấp phiếu ngân hàng hấp phiếu ngân hàng Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Kỳ phiếu ngân hàng, tín phiếu công ty tài chính, chứng chỉ tiền gửi tiết kiệm: là các loại công cụ nợ ngắn hạn thường từ 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng đến 12 tháng, được ngân hàng thương mại và công ty tài chính phát hành nhằm huy động, rồi dùng vốn đó cho vay (chủ yếu là ngắn hạn) Các công cụ trên TTTT Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Nghiệp vụ vay và cho vay vốn ngắn hạn Cho vay bằng tiền; Cho vay dưới hình thức cầm cố; Cho vay dưới hình thức chiết khấu các chứng từ có giá: • Ngân hàng thương mại chiết khấu chứng từ có giá của các doanh nghiệp, các nhà đầu tư, • Ngân hàng Nhà nước chiết khấu các chứng từ có giá của các ngân hàng thương mại thông qua thị trường mở Nghiệp vụ mua bán giấy tờ có giá ngắn hạn. Nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản Thị trường mở: o Là một bộ phận của thị trường tiền tệ; o Là nơi diễn ra hoạt động giao dịch mua bán ngắn hạn các chứng từ có giá giữa Ngân hàng Nhà nước với các ngân hàng thương mại và các tổ chức khác; o Nghiệp vụ thị trường mở là công cụ của Ngân hàng Nhà nước để điều hành chính sách tiền tệ. Nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản • Ngân hàng thương mại chiết khấu chứng từ có giá của các doanh nghiệp, các nhà đầu tư, Sô ñoà hoái phieáu töø khi phaùt sinh nghieäp vuï cho ñeán khi thanh toaùn: Quan heä TC TM Ngöôøi höôûng lôïi hoái phieáu Ngaân haøng chieát khaáu Ngöôøi kyù phaùt hoái phieáu (Cty A) Ngöôøi tr aû tieàn ngöôøi mua Haøng hoaù, dòch vuï (1) HP + chöùng töø hoaù ñôn (1) Chaáp nhaän HP (2) Traû tieàn chieát khaáu HP Xin chieát khaáu, chuyeån nhöôïng (3) Göûi HP, nhôø thu Thanh toaùn Hp Xuaát trình HP (4) Nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản • Ngân hàng thương mại chiết khấu chứng từ có giá của các doanh nghiệp, các nhà đầu tư, Sô ñoà trái phiếu töø khi phaùt sinh nghieäp vuï cho ñeán khi thanh toaùn: Phaùt haønh traùi phieáu Ngöôøi phaùt haønh tr aùi phieáu Ngöôøi mua tr aùi phieáu (phaùp nhaân, theå nhaân) Ngaân haøng chieát khaáu Thanh toaùn TP khi ñeán haïn thanh toaùn Chuyeån nhöôïng traùi phieáu Xin chieát khaáu traùi phieáu traû tieàn tröôùc Nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản 1, Trình bày đặc điểm của TTTT? 2, Trình bày cấu trúc của TTTT? 3, Trình bày chức năng của TTTT? 4, Trình bày các công cụ trên TTTT (nêu chi tiết đặc điểm, chủ thể phát hành,)? 5, Trình bày các nghiệp vụ trên TTTT? CÂU HỎI ÔN TẬP Bài giảng môn: Thị trường tài chính Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản 29