Sự tham gia của cộng đồng trong quản lý môi trường nông thôn

SỰ THAM GIA CỦA CỘNG ĐỒNG TRONG QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG NÔNG THÔN TS. Nguyễn Ích Tân Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội  Nội dung chuyên đề 1.Đặt vấn đề 2. Nội dung 2.1.Những vấn đề chung về quản lý môi trường 2.2. Sự tham gia của cộng đồngtrong quản lý môi trường ở nông thôn 2.3. Giải pháp quản lý môi trường nông thôn với sự tham gia của cộng đồng 2.4. Thí dụ vè quản lý môi trường với sự tham gia của cộng đồng 3. Kết luận  1. ĐẶT VẤN ĐỀ - Do sự gia tăng dân số, quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa, quá trình sản xuất, tiêu dùng vật chất của con người; - Chưa có quy hoạch bãi chôn lấp, vị trí xây dựng khu xử lý rác thải hữu cơ sinh hoạt, phế thải nông nghiệp; - Chưa tạo lập ý thức tự giác của người dân, cộng đồng trong vấn đề thu gom, phân loại,xử lý, chế biến rác thải; - Cơ chế chính sách về quản lý môi trường nông thôn, đặc biệt là vai trò của cộng đồng trong quản lý môi trường nông thôn. 2.Nội dung 2.1.Những vấn đề chung về quản lý môi trường 2.1.1. Nội dung quản lý môi trường 2.1.2. Mục tiêu quản lý môi trường 2.1.3. Nguyên tắc quản lý môi trường  2.1.1. Nội dung quản lý môi trường - Quản lý môi trường là hoạt động trong lĩnh vực quản lý xã hội có tác dụng điều chỉnh hoạt động của con người đối với các vấn đề môi trường có liên quan đến con người; - Quản lý môi trường được thực hiện bởi tổng hợp các biện pháp: luật pháp,chính sách,kinh tế, kỹ thuật, văn hóa, xã hội, giáo dục, ý thức cộng đồng, tự giác của người dân. 2.1.2.Mục tiêu quản lý môi trường Mục tiêu giữ cho sự cân bằng phát triển kinh tế xã hội và bảo vệ môi trường. - Khắc phục phòng chống suy thoái, ô nhiễm moi trường; - Hoàn chỉnh hệ thống văn bản luật pháp bảo vệ môi trường; - Tăng cường công tác quản lý môi trường từ TW đến địa phương, nghiên cứu, đào tạo cán bộ; - Phát triển kinh tế -xã hội theo nguyen tắc phát triển môi trường đãthông qua Hội nghị tại RiÔ-92 thông qua; - Xây dựng công cụ hữu hiệu về quản lý môi trường thchs hợp từng địa phương, cộng đồng dân cư,... 2.1.3.Nguyên tắc quản lý môi trường - Hướng tới sự phát triển bền vững; - Kết hợp mục tiêu Quốc tế-Quốc gia- Vùng lãnh thổ và cộng đồng dân cư trong quản lý môi trường; - Tiếp cận hệ thống, thực hiện bằng nhiều biện pháp, công cụ đa dạng và thích hợp; - Phòng trừ tai biến, suy thoái môi trường; - Người gây ô nhiễm phải trả tiền. 2.2. Sự tham gia của cộng đồng trong quản lý môi trường ở nông thôn 2.2.1. Quản lý rác thải hữu cơ sinh hoạt và phế thải nông nghiệp - Để tồn tại con người đã tiêu dùng sản phẩm, đồng thời cũng thải vào môi trường những phế thải, rác thải. Nếu không được thu gom, phân loaị, tái chế hoặc xử lý khoa học thì sẽ gây ô nhiễm môi trường sống cần được quản lý; - Phế thải nông nghiệp trên ruộng, đồi nương nếu không được thu gom xử lý sẽ làm mất cảnh quan môi trường nông thôn cũng cần được quản lý. Phát sinh chất thải sinh hoạt Chỉ tiêu Địa điểm Lượng chất thải theo đầu người (kg/ng/ngày) % so với tổng lượng thải % thành phần hữu cơ Đô thị(toàn quốc) 0,7 50 55 TP Hồ Chí Minh 1,3 9 Hà Nội 1,0 6 Đà Nẵng 0,9 2 Nông thôn(toàn quốc) 0,3 50 60-65 2.2.2.Tuyên truyền giáo dục người dân, cộng đồng thu gom, phan loại rác thỉ hữu cơ sinh hoạt và phế thải nông nghiệp - Cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong phân loại chất thải tại nguồn; - Tuyên truyền giáo dục sâu rộng ngay từ tuổi ấu thơ đến tuổi trưởng thành: +Lứa tuổi nhỏ:Con người rác ngộ về môi trường; +Trưởng thành:Ngừơi công dân có trchs nhiệm về môi trường; +Đang làm việc:Nhà chuyên môn thấu hiểu về môi trường. 2.2.3. Xử lý rác thải hữu cơ sinh hoạt và phế thải nông nghiệp, sản xuất phân hữu cơ sinh học - Quy hoạch, lựa chọn địa điểm bãi chôn lấp rác, xử lý, chế biến, tái sử dụng rác; - Sử dụng công nghệ thiết bị phù hợp để quản lý chất thải bền vững: +Sản xuất phân hữu cơ sinh học; +Nuôi giun; +Sản xuất xi măng có trộn rác; +Phát điệnBiogas. 2.2.4.Trách nhiệm của cộng đồng trong quản lý môi trường - Xây dựng Hương ước, quy định của cộng đồng về quản lý môi trường; - Bàn bạc thống nhất về vị trí quy hoạch bãi chôn lấp, xử lý rác thải, phế thải có sự tham gia của cộng đồng; -Quy chế kiêmt tra, giám sát của cộng đồng. 2.3.Giải pháp quản lý môi trường nông thôn với sự tham gia của cộng đồng - Giải pháp về chính sách; - Giải pháp về đầu tư có trách nhiệm đóng góp của người dân, cộng đồng; - Giải pháp về hệ thống quản lý có sự tham gia của chính quyền, cộng đồng, người dân; - Giải pháp về công nghệ. 2.4.Thí dụ về quản lý môi trường có sự tham gia của cộng đồng tại thôn Đức Thủy, Đức Ninh, Đồng Hới, Quảng Bình - Tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân(từ nhi đồng đến người lớn tuổi, đại diện hộ gia đình); - Tập huấn về thu gom, phân loại rác; - Hướng dẫn lao động vận chuyển, chế biến rác làm việc tại trạm sản xuất phân hữu cơ; - Làm mô hình trình diễn về sử dụng phân hữu cơ được chế biến từ rác thải hữu cơ sinh hoạt và phế thải nông nghiệp bón cho cây trồng tại địa phương 3.Kết luận - Để quản lý môi trường nông thôn có kết qủ thì trước hết cần tuyên truyền cho người dân, cộng đồng thấy tác hại của ô nhiễm môi trường để tự người dân, cộng đồng có ý thức tự giác, trách nhiệm bảo vệ môi trường. - Công khai, minh bạch đẻ dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra trong quản lý môi trường. Sau 60 – 70 ngày Ph©n lo¹i Rác vô cơ Ch«n lÊp Phân hữu cơ sinh học dạng mịn Phân hữu cơ sinh học dạng thô Kiểm tra chất lượng Đóng bao sử dụng Rác hữu cơ Chế phẩm vi sinh vật, nước gỉ đường BÓ ñ cña tr¹m s¶n xuÊt ph©n Xµng NghiÒn Rác thải hữu cơ sinh hoạt và phế thải nông nghiệp Thu gom T¸i chÕ Thu gom S©n ph¬i Có mái che Bón trực tiếp cho cây lâu năm UBND xã Phân loại thu gom rác thải Tuyên truyền cộng đồng Bãi rác thải, khu xử lý rác thải của xã Phân loại thu gom tại hộ gia đình Tổ vệ sinh môi trường thu gom Tập kết rác thải tại các thôn Tổ VSMT xã thu gom, vận chuyển