Sự phát triển là cuộc đấu tranh của các mặt đối lập

lêi më ®Çu §¹i héi §¶ng VI ®· më ra mét trang míi cho lÞch sö kinh tÕ ViÖt Nam. B­íc ngoÆt nµy cã ý nghÜa träng ®¹i: BiÕn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu bao cÊp, thµnh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. B­íc ngoÆt nµy ®¸nh dÊu sù thay ®æi, ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ x· héi ViÖt Nam. Sù ph¸t triÓn nµy ph¶i ch¨ng lµ kÕt qu¶ cña ViÖt Nam tr­íc §¹i héi §¶ng VI? Vµ sù ph¸t triÓn nµo ph¶i ch¨ng còng cÇn tr¶i qua mét thêi kú gäi lµ. Thêi kú qu¸ ®é? Lªnin - Nhµ l·nh ®¹o lçi l¹c - nhµ qu¶n lý x· héi thiªn tµi ®· lu«n lu«n nh×n x· héi b»ng con m¾t cña nhµ qu¶n lý, vµ víi tÇm nh×n chiÕn l­îc hµm chøa phÐp biÖn chøng s©u s¾c. ¤ng lu«n lu«n muèn thay thÕ x· héi b»ng x· héi kh¸c tèt h¬n. Bëi vËy «ng ®· nãi” “Sù ph¸t triÓn lµ cuéc ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp”. LÞch sö ph¸t triÓn cña triÕt häc lµ lÞch sö ph¸t triÓn cña t­ duy triÕt häc g¾n liÒn víi cuéc ®Êu tranh cña hai ph­¬ng ph¸p t­ duy: BiÖn chøng vµ siªu h×nh. ChÝnh cuéc ®Êu tranh l©u dµi cña hai ph­¬ng ph¸p nµy ®· thóc ®Èy t­ duy triÕt häc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÒn dÇn víi th¾ng lîi cña t­ duy biÖn chøng duy vËt. TriÕt häc khi nãi ®Õn ph¸t triÓn th× lu«n chó ý ®Õn nguån gèc vµ ®éng lùc cña ph¸t triÓn vµ khuynh h­íng cña sù ph¸t triÓn. Sù ®ßi hái cña c¸c yÕu tè kh¸ch quan trong sù ph¸t triÓn cña sù vËt hiÖn t­îng ®ã lµ m©u thuÉn tÊt yÕu biÖn chøng. PhÐp biÖn chøng nãi r»ng: Sù vËt nµo còng cã mÆt tr¸i ng­îc, còng chøa ®éng m©u thuÉn bªn trong cña nã, b¶n th©n sù vËt, c¶ trong tù nhiªn vµ trong x· héi. Trong c¸c mÆt ®èi lËp bao giê còng cã sù ®Êu tranh g¹t bá lÉn nhau. PhÐp biÖn chøng ®· t×m thÊy sù thÊp nhÊt gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. C¸c mÆt ®èi lËp tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau mµ lÉn vµo nhau, th©m nhËp trong nhau, mÆt nµy chøa ®ùng mÇm mèng cña mÆt kia, chóng t¸c ®äng qua l¹i lÉn nhau lµm ®iÒu kiÖn cho nhau tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn tõ c¸i nµy thµnh c¸i kh¸c cÇn mét thêi kú gäi lµ thêi kú qu¸ ®é. Trong nÒn kinh tÕ sù ph©n c«ng lao ®éng to¹ ra mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a ng­êi vµ ng­êi t¹o ra sù ph¸t triÓn x· héi. Lªnin nãi “Do ph©n c«ng lao ®éng, ai lo cho ng­êi Êy, mäi ng­êi v× mét ng­êi, mét ng­êi v× mäi ng­êi, vµ ph¶i t×m thÊy m×nh trong ng­êi kh¸c, cßn chóa kh«ng thÓ lo cho ng­êi ®­îc". Thêi kú qu¸ ®é hiÖn nay ë ViÖt Nam lµ thêi kú ñ mÇm cña mét x· héi ph¸t triÓn, trong ®ã ph©n c«ng lao ®éng ®ang diÔn ra m¹nh mÏ, ®ã lµ sù ®Êu tranh gi÷a nh÷ng mÆt ®èi lËp cña c¬ chÕ cò, vµ ®ang b¸o hiÖu mét t­¬ng lai t­¬i s¸ng, mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §Ò tµi: Lªnin nãi "Sù ph¸t triÓn lµ cuéc ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp" tõ luËn ®iÓm trªn lµm râ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng cña ViÖt Nam trong thêi kú qu¸ ®é" I. quy luËt thèng nhÊt vµ m©u thuÉn gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp cña phÐp biÖn chøng LÞch sö ph¸t triÓn cña triÕt häc lµ lÞch sö ph¸t triÓn cña t­ duy triÕt häc g¾n liÒn víi cuéc ®Êu tranh cña hai ph­¬ng ph¸p t­ duy - biÖn chøng vµ siªu h×nh. ChÝnh cuéc ®Êu tranh l©u dµi cña hai ph­¬ng ph¸p nµy ®· thóc ®Èy t­ duy triÕt häc ph¸t triÓn vµ ®­îc hoµn thiÖn dÇn víi th¾ng lîi cña t­ duy biÖn chøng duy vËt. PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ sù thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p. HÖ thèng c¸c quy luËt, ph¹m trï cña nã kh«ng chØ ph¶n ¸nh ®óng ®¾n thÕ giíi kh¸ch quan mµ cßn chØ ra nh÷ng th¸ch thøc ®Ó ®Þnh h­íng cho con ng­êi trong nhËn thøc thÕ giíi vµ c¶i t¹o thÕ giíi. PhÐp biÖn chøng duy vËt kh«ng chØ kh¸i qu¸t nh÷ng thµnh tùu cña tÊt c¶ c¸c khoa häc cô thÓ, mµ cßn kÕt tinh nh÷ng tinh hoa trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn t­ t­ëng triÕt häc cña nh©n lo¹i. PhÐp biÖn chøng duy vËt tr×nh bµy mét c¸ch cã hÖ thèng chÆt chÏ tÝnh chÊt biÖn chøng cña thÕ giíi th«ng qua nh÷ng ph¹m trï vµ nh÷ng quy luËt chung nhÊt cña thÕ giíi (tù nhiªn, x· héi vµ t­ duy). Ba quy luËt c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng duy vËt cã ý nghÜa ph­¬ng ph¸p luËn chØ ®¹o mäi ho¹t ®éng cña con ng­êi, trong ®ã, quy luËt thèng nhÊt vµ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp (gäi t¾t lµ quy luËt m©u thuÉn) lµ h¹t nh©n cña phÐp biÖn chøng. Quy luËt nµy v¹ch ra nguån gèc, ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn; ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ®Êu tranh gi¶i quyÕt mÉu thuÉn bªn trong sù vËt. Tõ ®ã, ph¶i vËn dông nguyªn t¾c m©u thuÉn mµ ý ®å c¬ b¶n cña nã lµ ph¶i nhËn thøc ®óng ®¾n m©u thuÉn cña sù vËt, tr­íc hÕt lµ m©u thuÉn c¬ b¶n vµ m©u thuÉn chñ yÕu, ph¶i ph©n tÝch m©u thuÉn vµ qu¸ tr×nh ®Êu tranh gi¶i quyÕt m©u thuÉn. §Êu tranh lµ ph­¬ng thøc gi¶i quyÕt m©u thuÉn. Lªnin nãi "Sù ph¸t triÓn lµ mét cuéc "®Êu tranh" gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp". Tuy nhiªn, h×nh thøc ®Êu tranh rÊt ®a d¹ng, linh ho¹t, tuú thuéc m©u thuÉn cô thÓ vµ hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ. Theo quan ®iÓm biÖn chøng th× sù vËt nµo còng lµ mét thÓ thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp, tøc lµ, c¸c mÆt cã xu h­íng, khuynh h­íng tr¸i ng­îc nhau. ChÝnh sù t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp t¹o nªn m©u thuÉn sù vËt. Khi nãi m©u thuÉn biÖn chøng lµ nãi ®Õn m©u thuÉn tÊt yÕu cña nh÷ng mÆt tr¸i ng­îc nhau, vÝ dô, ®iÖn cã cùc ©m, cùc d­¬ng… Trong c¸c mÆt ®èi lËp, chóng võa ®Êu tranh víi nhau (víi nghÜa t¸c ®éng theo xu h­íng tr¸i ng­îc nhau) nh­ng c¸c mÆt ®èi lËp l¹i lµ thèng nhÊt víi nhau. Thèng nhÊt lµ tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau, lµm ®iÒu kiÖn cho nhau tån t¹i, ph¸t triÓn, cã mÆt nµy th× míi cã mÆt kia. Thèng nhÊt cßn bao hµm th©m nhËp nhau, trong mÆt nµy chøa ®ùng mÇm mèng mÆt kia, cho nªn, chóng ta kh«ng nªn t¹o ra hµng rµo tuyÖt ®èi gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp mµ ph¶i thÊy ®­îc cã sù chuyÓn ho¸ gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. ChuyÓn ho¸ cã tr×nh ®é tõ thÊp ®Õn cao vµ dÉn ®Õn sù chuyÓn ho¸ cuèi cïng, tøc lµ khi m©u thuÉn ®· ®­îc gi¶i quyÕt. ChuyÓn ho¸ cuèi cïng cã hai h×nh thøc c¬ b¶n: h×nh thøc thay ®æi vÞ trÝ cho nhau vµ h×nh thøc c¸c mÆt ®èi lËp cò mÊt ®i vµ h×nh thµnh nh÷ng mÆt ®èi lËp míi. HÇu hÕt c¸c nhµ triÕt häc ®Òu cho r»ng thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp ®Òu cã vai trß trong s­ ph¸t triÓn cña sù vËt. Tuy nhiªn, tuú tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn mµ ta ph¶i nhÊn m¹nh mÆt nµy hay mÆt kia. Khi sù vËt cßn ë giai ®o¹n ph¸t triÓn, khi m©u thuÉn ch­a gay g¾t th× khi ®ã mÆt thèng nhÊt gi÷ vai trß chñ ®¹o, cßn khi m©u thuÉn trë nªn gay g¾t, ®Êu tranh ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn l¹i lµ chñ ®¹o, chÝnh yÕu. Ngµy nay, sù "thèng nhÊt" cña c¸c mÆt ®èi lËp ngµy cµng më réng. Nh÷ng gi¶i ph¸p khoa häc vµ kü thuËt tiªn tiÕn, nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu… t¹o ra m«i tr­êng thuËn lîi cho sù më réng ®ã. V× vËy, b­íc chuyÓn biÕn c¸ch m¹ng tõ chñ nghÜa t­ b¶n lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng thÓ kh«ng mang nh÷ng h×nh th¸i ®Æc thï: cã thÓ cho phÐp c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn ®i lªn chñ nghÜa x· héi bá qua mét hay nhiÒu giai ®o¹n nµo ®ã trong sù ph¸t triÓn t­ b¶n chñ nghÜa. II. VËn dông quy luËt m©u thuÉn trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam N­íc ta ®ang trong giai ®o¹n qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa. §Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña thêi kú qu¸ ®é lµ sù tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ x· héi nhiÒu giai cÊp. Trong thêi kú qu¸ ®é, nÒn kinh tÕ cã tÝnh chÊt qu¸ ®é. Nã kh«ng cßn lµ nÒn kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa, nh­ng còng ch­a hoµn toµn lµ nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. 2.1. TÝnh tÊt yÕu tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ (TPKT) ë ViÖt Nam Trong bÊt cø h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nµo còng cã ph­¬ng thøc s¶n xuÊt gi÷ vÞ trÝ chi phèi. Ngoµi ra, cßn cã ph­¬ng thøc s¶n xuÊt tµn d­ cña x· héi tr­íc vµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt mÇm mèng cña x· héi t­¬ng lai. C¸c ph­¬ng thøc s¶n xuÊt nµy ë vµo ®Þa vÞ lÖ thuéc, bÞ chi phèi bëi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt thèng trÞ. Thµnh phÇn kinh tÕ lµ mét lo¹i h×nh cña quan hÖ s¶n xuÊt x¸c ®Þnh t­¬ng øng víi tr×nh ®é vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh ®· ra ®êi nh­ng ch­a ®¹t tíi ®é thèng trÞ trong nÒn kinh tÕ hoÆc ®ang bÞ thñ tiªu dÇn. Nh­ vËy, ph¹m trï thµnh phÇn kinh tÕ vµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt ®Òu ph¶n ¸nh mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, nh­ng kh«ng ®ång nhÊt vÒ néi dung. Trong thêi kú qu¸ ®é, mçi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt khi ch­a hoÆc kh«ng ®ãng vai trß thèng trÞ, còng kh«ng bÞ trÞ, lÖ thuéc mµ tån t¹i nh­ nh÷ng "bé phËn", nh÷ng "m¶nh" trong mèi quan hÖ võa thèng nhÊt "xen kÏ", võa ®Êu tranh bµi trõ g¹t bá, phñ ®Þnh lÉn nhau cña kÕt cÊu kinh tÕ x· héi, th× ®ã lµ thµnh phÇn kinh tÕ. Khi mét thµnh phÇn, mét bé phËn nµo ®ã gi÷ mét vai trß thèng trÞ ®èi víi c¸c thµnh phÇn (bé phËn, h×nh thøc kinh tÕ kh¸c) th× nã lµ mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt ®¹i diÖn cho h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi ®ã. Mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã kiÓu tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña nã hîp thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. NÒn kinh tÕ - x· héi n­íc ta tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ lµ v× c¸c lý do sau: - Khi giµnh chÝnh quyÒn th× chÝnh quyÒn míi tiÕp qu¶n nÒn kinh tÕ chñ yÕu dùa trªn chÕ ®é t­ h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, gåm hai lo¹i lµ t­ h÷u lín (kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa) vµ t­ h÷u nhá (s¶n xuÊt nhá c¸ thÓ). Ph­¬ng thøc s¶n xuÊt cò ch­a thÓ mÊt ®i, do ®ã tån t¹i thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n, thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c. - Trong mét nÒn kinh tÕ th× c¸c ngµnh, vïng kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng ®Òu vÒ lùc l­îng s¶n xuÊt, t­¬ng øng víi nã lµ nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt, ®ã chÝnh lµ c¬ së n¶y sinh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. - Xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ - chÝnh trÞ, c¸c n­íc ®Òu cÇn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi, h×nh thµnh thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n Nhµ n­íc, ®ã lµ sù kÕt hîp ®Çu t­ gi÷a nhµ n­íc víi c¸c nhµ t­ b¶n, c¸c c«ng ty trong n­íc vµ ngoµi n­íc. - Giµnh chÝnh quyÒn ®· khã, gi÷ chÝnh quyÒn cßn khã h¬n; ®Ó gi÷ v÷ng chÝnh quyÒn céng s¶n th× ph¶i x©y dùng thµnh phÇn kinh tÕ míi lµ kinh tÕ quèc doanh hay kinh tÕ nhµ n­íc. Thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®ãng vai trß tÝch cùc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ - x· héi. 2.2. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ë ViÖt Nam Trªn c¬ së nhËn biÕt ®­îc tÝnh tÊt yÕu cña viÖc tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ë ViÖt Nam, §¹i héi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VIII ®· x¸c ®Þnh n­íc ta hiÖn nay cã 6 thµnh phÇn kinh tÕ nh­ sau: 2.2.1. Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc - Lµ thµnh phÇn kinh tÕ mµ vèn chñ yÕu dùa trªn së h÷u nhµ n­íc hoÆc phÇn së h÷u Nhµ n­íc chiÕm tû lÖ khèng chÕ. Kinh tÕ Nhµ n­íc gåm hai lo¹i: Doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ kinh tÕ nhµ n­íc phi doanh nghiÖp (tµi nguyªn thiªn nhiªn, c¬ së h¹ tÇng, tµi chÝnh, dù tr÷ nhµ n­íc…) - §Æc ®iÓm: + Thuéc së h÷u nhµ n­íc + Th­êng b¶o ®¶m nh÷ng c©n ®èi lín trong nÒn kinh tÕ + Vai trß: chñ ®¹o, më ®­êng, duy tr× bé m¸y nhµ n­íc. - Xu h­íng vËn ®éng: Tån t¹i l©u dµi vµ cã vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ. 2.2.2. Thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c. - Lµ sù liªn kÕt kinh tÕ tù nguyÖn cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ víi c¸c h×nh thøc ®a d¹ng, linh ho¹t, phï hîp víi nhu cÇu, kh¶ n¨ng vµ lîi Ých cña c¸c bªn tham gia, cã thÓ dÉn tíi hoÆc kh«ng dÉn tíi ph¸p nh©n. Nßng cèt cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy lµ hîp t¸c x·: HTX n«ng nghiÖp, thñ c«ng, cæ phÇn… - §Æc ®iÓm: + Së h÷u hçn hîp + Lµ h×nh thøc kinh tÕ linh ho¹t, hiÖu qu¶ + Mét chñ thÓ cã thÓ tham gia vµo nhiÒu hîp t¸c x·. + S¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô ë tÊt c¶ c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ - Xu h­íng vËn ®éng: Tån t¹i l©u dµi, cã thÓ trë thµnh kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n hoÆc kinh tÕ t­ b¶n Nhµ n­íc. 2.2.3. Thµnh phµn kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc - Lµ thµnh phÇn kinh tÕ mµ Nhµ n­íc vµ c¸c nhµ t­ b¶n trong vµ ngoµi n­íc hîp t¸c ®Çu t­ qua viÖc liªn doanh liªn kÕt. - §Æc ®iÓm + Së h÷u hçn hîp + Cã søc m¹nh vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng + S¶n xuÊt kinh doanh chñ yÕu ë nh÷ng ngµnh cã lîi nhuËn cao + Thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh, t¹o ra nh÷ng ngµnh nghÒ, s¶n phÈm míi. - Xu h­íng vËn ®éng: tån t¹i l©u dµi, cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n hoÆc kinh tÕ nhµ n­íc. 2.2.4. Thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ - Lµ thµnh phÇn kinh tÕ hs s¶n xuÊt kinh doanh dùa vµo vèn vµ søc lao ®éng cña b¶n th©n lµ chÝnh. - ®Æc ®iÓm: + Tõ h÷u nhá. + Ng­êi cã søc lao ®éng ®ång thêi lµ ng­êi cã vèn, nÕu cã thuª thªm lao ®éng th× gäi lµ tiÓu chñ. + HÕt søc manh món vµ lÖ thuéc. - Xu h­íng vËn ®éng: Tån t¹i l©u dµi, cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh kinh tÕ hîp t¸c, t­ b¶n t­ nh©n hoÆc kinh tÕ Nhµ n­íc. 2.2.5. Thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n: - Lµ thµnh phÇn kinh tÕ mµ vèn do c¸c nµh t­ b¶n trong vµ ngoµi n­íc ®Çu t­. - §Æc ®iÓm: + T­ h÷u lín. + Thuª vµ bãc lét lao ®éng lµm thuª. + Th­êng chØ kinh doanh nh÷ng ngµnh Ýt vèn, l·i cao. + M¹nh vÒ vèn, linh ho¹t. - Xu h­íng vËn ®éng: Tån t¹i l©u dµi, x· héi ®ßi hái ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ nµy, cã thÓ chuyÓn thµnah kinh tÕ hîp t¸c, kinh tÕ Nhµ n­íc hoÆc t­ b¶n Nhµ n­íc. 2.2.6. Thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thµnh phÇn kinh tÕ nµy bao gåm phÇn vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi vµo c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ë n­íc ta. C¸c doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ nµy cã thÓ cã 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, cã thÓ liªn kÕt, liªn doanh, vãi doanh nghiÖp Nhµ n­íc hoÆc doanh nghiÖp t­ nh©n ë n­íc ta. Thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thuËn lîi, h­íng vµo suÊt khÈu, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi, g¾n víi thu hót c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm. So víi §¹i héi VIII, §¹i héi IX ®· t¸ch thµnh mét thµnh phÇn kinh tÕ riªng kh«ng ®Ó trong thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc. §¹i héi IX còng chØ cã: "Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN cïng ph¸t triÓn l©u dµi hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®o¹. kinh tÕ nhµ n­íc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. 2.3. TÝnh thèng nhÊt vµ m©u thuÉn gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ qu¸ ®é trong ®ã tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi nh÷ng kiÓu s¶n xuÊt hµng ho¸ kh«ng cïng b¶n chÊt, võa thèng nhÊt l¹i võa m©u thuÉn víi nhau. TÝnh thèng nhÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thÓ hiÖn: - C¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kh«ng biÖt lËp nhau, mµ g¾n bã ®an xem x©m nhËp lÉn nhau th«ng qua c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ, v× chóng ®Òu lµ c¸c bé phËn cña hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng x· héi thèng nhÊt. - Mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã vai trß vµ chøc n¨ng cña nã trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi vµ ®Òu chÞu sù qu¶n lý thèng nhÊt cña Nhµ n­íc. - Sù thèng nhÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cßn v× yÕu tè ®iÒu tiÕt thèng nhÊt cña hÖ thèng c¸c quy kinh tÕ ®ang t¸c ®éng trong thêi kú qu¸ ®é vµ thÞ tr­êng thèng nhÊt. Tuy nhiªn, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy tån t¹i trong m©u thuÉn. M©u thuÉn gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ víi nhau thÓ hiÖn ë: + M©u thuÉn gi÷a c«ng h÷u vµ t­ h÷u. + M©u thuÉn gi÷a t­ nh©n víi tËp thÓ, víi Nhµ n­íc. + M©u thuÉn gi÷a xu h­íng t­ b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ nghÜa. M©u thuÉn lµ ®éng lùc cña mäi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn. Trong hÖ thèng thèng nhÊt cña nÒn kinh tÕ qu¸ ®é chøa ®ùng nh÷ng sù ®èi lËp, nh÷ng khuynh h­íng ®èi lËp, mét mÆt bµi trõ phru ®Þnh lÉn nhau, c¹nh tranh víi nhau; mÆt kh¸c, chóng thèng nhÊt víi nhau, th©m nhËp, n­¬ng tùa vµo nhau ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn th«ng qua hîp t¸c vµ c¹nh tranh, liªn doanh, liªn kÕt. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®­îc thõa nhËn tån t¹i kh¸ch quan vµ Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng ®Ó chóng tån t¹i trªn thùc tÕ. §ång thêi, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cÇn ®­îc b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt. Tuú kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é x· héi ho¸ tõng thµnh phÇn kinh tÕ vµ sù ®an xen liªn kÕt ®a d¹ng lÉn nhau gi÷a chóng, gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ l­u th«ng, ph¸t triÓn vµ më réng thÞ tr­êng, t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm, khèi l­îng s¶n phÈm cho x· héi, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh vµ hîp t¸c, tõng thµnh phÇn kinh tÕ tån t¹i víi t­ c¸ch lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó v­¬n lªn tù kh¼ng ®Þnh m×nh vµ ph¸t triÓn theo quü ®¹o chung, chÞu sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. CÇn ph©n biÖt c¸c thµnh phÇn kinh tÕ v× tõ ®Æc ®iÓm lÞch sö h×nh thµnh vµ b¶n chÊt vèn cã cña mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã vÞ trÝ, vai trß, chøc n¨ng, tiÒm n¨ng, xu h­íng ph¸t triÓn kh¸c nhau. ChÝnh sù kh¸c nhau ®ã lµ c¬ së ®Ó ph©n biÖt c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, nh»m ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc vµ h¹n chÕ ¶nh h­ëng teieu cùc cña chóng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Vµ chØ cã ®­êng lèi, chÝnh s¸ch ph©n biÖt nh­ vËy míi cã t¸c dông thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Ph¶i nhÊn m¹nh r»ng, kh«ng chØ ph©n biÖt c¸c thµnh phÇn kinh tÕ mµ néi dung tõng thµnh phÇn kinh tÕ cµng ph¶i ph©n biÖt. Khi ph©n tÝch chÝnh s¸ch cña §¶ng víi n«ng d©n, Lªnin chØ râ "ph¶i ph©n biÖt vµ ph©n ®Þnh râ ranh giíi gi÷a ng­êi n«ng d©n lao ®éng víi ng­êi n«ng d©n con bu«n, gi÷a ng­êi n«ng d©n cÇn lao ®éng víi ng­êi n«ng d©n ®Çu c¬. TÊt c¶ thùc chÊt cña chñ nghÜa x· héi n»m trong sù ph©n ®Þnh ranh giíi ®ã". Nh­ vËy, toµn bé ho¹t ®éng cña Nhµ n­íc thùc hiÖn tr­íc hÕt b»ng ph¸p luËt, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi, c¬ chÕ qu¶n lý, c¸c biÖn ph¸p, ph­¬ng tæ chøc thùc hiÖn… Kh«ng thÓ kh«ng tÝn ®Õn sù nhÊt qu¸n gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ sù ph©n biÖt gi÷a chóng,. Trong sù thèng nhÊt ®· chøa ®ùng sù ph©n biÖt vµ ph©n biÖt gi÷a chóng. Trong sù thèng nhÊt ®· chøng ®ùng sù ph©n biÖt ®Ó thèng nhÊt. KÕt luËn Thõa nhËn sù tån t¹i cña 6 thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn 3 h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt còng cã nghÜa lµ thõa nhËn c¶ nh÷ng xu h­íng vËn ®éng kh¸c nhau cña mçi thµnh phÇn kinh tÕ v× lîi Ých riªng cña chóng, trong ®ã tiÒm Èn c¶ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn theo h­íng TBCN. §iÒu ®ã cµng trë nªn hiÖn thùc trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ víi sù chi phèi cña c¸c thÕ lùc t­ b¶n tµi chÝnh quèc tÕ mong muèn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta theo con ®­êng t­ nh©n ho¸. Do ®ã, quan hÖ s¶n xuÊt míi tõng b­íc ®­îc x¸c lËp phï hîp víi tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt, kinh tÕ nhµ n­íc thùc hiÖn tèt vai trß chñ ®¹o cïng víi kinh tÕ hîp t¸c x· dÇn dÇn trë thµnh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ, kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau tån t¹i phæ biÕn, kinh tÕ c¸ thÓ tiÓu chñ, kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n chiÕm tû träng ®¸ng kÓ. Nh­ vËy, cÇn qu¸n triÖt mét sè yªu cÇu c¬ b¶n sau: - LÊy viÖc gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, ®éng viªn tèi ®a mäi nguån lùc bªn trong vµ bªn ngoµi cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n lµm môc tiªu hµng ®Çu trong viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ h×nh thøc tæ chøc kinh doanh. - Chñ ®éng ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ nhµ n­íc, kinh tÕ hîp t¸c, lµm cho kinh tÕ nhµ n­íc ®ãng vai trß chñ ®¹o cïng víi nÒn kinh tÕ hîp t¸c x· dÇn dÇn trë thµnh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c nhµ kinh doanh t­ nh©n yªn t©m ®Çu t­ kinh doanh l©u dµi. ¸p dông phæ biÕn c¸c h×nh thøc kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc. - X¸c lËp, cñng cè vµ n©ng cao ®Þa vÞ lµm chñ cña ng­êi lao ®éng trong nÒn s¶n xuÊt x· héi, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi ngµy mét tèt h¬n. - Thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi, lÊy ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ chñ yÕu, ®ång thêi ph©n phèi dùa trªn møc ®ãng gãp c¸c nguån lùc kh¸c vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ ph©n phèi th«ng qua phóc lîi x· héi. - T¨ng c­êng hiÖu qu¶ qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n­íc, ph¸t huy mÆt tÝch cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. B¶o ®¶m sù b×nh ®¼ng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô tr­íc ph¸p luËt cña mäi doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n, kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ.