Sử dụng thuốc bôi Corticoid điều trị bệnh ngoài da (Kỳ 2)

Sử dụng thuốc bôi Corticoid điều trị bệnh ngoài da (Kỳ 2) IV. Chỉ định Thuốc bôi có corticoid được chỉ định điều trị: 1. Bệnh da bị viêm: như chàm tiếp xúc, chàm thể tạng, chàm khác. 2. Rối loạn tăng sinh da: vẩy nến. 3. Rối loạn xâm nhiễm da: sarcoidosis. Sự đáp ứng của corticoid tùy theo bệnh: Hiệu quả nhất Hiệu quả trung bình Ít hiệu quả - Vẩy nến (ở - Vẩy nến - Vẩy nến nếp kẽ) dạng nhỏ (bàn tay, bàn chân, móng) - Chàm thể tạng (trẻ em) - Chàm thể tạng (người lớn) - Vẩy nến lòng bàn tay, bàn chân - Chàm tiết bã - Chàm dạng đồng tiền - Chàmg dạng tổ đĩa (cấp và mãn tính) - Viêm kẽ - Viêm da kích thích nguyên phát - Luput đỏ - Mề đay - Pemphigus - Á vẩy nến - Lichen phẳng - Lichen đơn - U hạt vòng giản mãn tính - Necrobiosis lipoidica - Sarcoidosis - Viêm da tiếp xúc dị ứng - Côn trùng đốt Sự hấp thu của corticoid tùy theo vị trí từ trên xuống dưới: 1. Niêm mạc 2. Bìu dái 3. Mí mắt 4. Mặt 5. Ngực và lưng 6. Cánh tay và đùi trên 7. Cẳng tay và đùi dưới 8. Lưng bàn tay và bàn chân 9. Da lòng bàn tay và lòng bàn chân 10. Móng tay chân V. Chống chỉ định - Dị ứng với thành phần của thuốc. - Bệnh loét da. - Da đang bị nhiễm trùng, nhiễm nấm, nhiễm ký sinh trùng, nhiễm virus. VI. Tác dụng phụ - Tại chỗ: • Teo da • Rạn da (Striae) • Giãn mao mạch, xuất huyết dưới da, đỏ da. • Mất sắc tố • Lâu lành vết thương da • Làm tăng bệnh nhiễm trùng, nhiễm nấm, ký sinh trùng, virus. • Bội nhiễm nấm Candida. • Nổi hạt kê trắng (miliaria). • Viêm da quanh miệng. • Phát ban dạng trứng cá đỏ. • Phát ban dạng mụn trứng cá. - Hệ thống: • Tim mạch: tăng huyết áp • Hệ thần kinh trung ương: thay đổi hành vi, loạn tâm thần (psychosis), giả bướu não (pseudotumor cerebri). • Hệ nội tiết: ức chế trực dưới đồi tuyến yên - thượng thận (hypothalamic – pituitary adrenal) chứng rậm lông, rối loạn kinh nguyệt, mập vùng thân mình, mặt tròn như trăng. • Hệ tiêu hóa: loét dạ dày, viêm tụy tạng, đái tháo đường. • Hệ máu: giảm lympho bào, giảm monocyte. • Hệ miễn dịch: bị bệnh cơ hội. • Hệ cơ xương: loãng xương, hoại tử vô trùng đầu xương dùi hoặc xuơng cánh tay, bệnh cơ. • Thị giác: tăng nhãn áp, cườm. • Thận: ứ dịch và muối, giảm kali máu. VII. Một số điều lưu ý khi dùng thuốc corticoid 1. Phải phân tích tổn thương cơ bản, giai đoạn bệnh, mục đích yêu cầu của điều trị trên cơ sở đó quyết định dùng thuốc gì, ở dạng nào thích hợp. 2. Bám sát diễn biến của bệnh để thay đổi cách dùng thích hợp. 3. Theo dõi pảhn ứng ở da của từng người bệnh để thay đổi cách dùng thích hợp. 4. Không thể dùng đồng loạt loại thuốc bôi một cách cứng nhắc mà cón tùy thuộc người bệnh, từng lứa tuổi, từng vùng da. 5. Không nên nghĩ rằng tăng hàm lượng, tỷ lệ thuốc là tăng cường tác dụng, cần lưu ý đến những tác dụng phụ và hiện tượng bùng phát mạnh lên của bệnh sau khi ngừng bôi thuốc. 6. Không nên bôi thuốc trên những tổn thương da đang bị nhiễm trùng, nhiễm nấm, nhiễm virus, giãn mạch, loét da. 7. Đối với những thương tổn đang chảy dịch, đóng nhiều vẩy, nhiều mài thì cần ngâm đắp gạt cho giảm chất dịch, giảm vảy. 8. Không nên bôi thuốc trên một diện rộng lớn, nhất là ở trẻ em. 9. Cần nên phối hợp với loại thuốc toàn thân khác, không pảhi al2 corticoid và cần tìm ra nguyên nhân gây bệnh để phòng tránh nhằm hạn chế sự tái phát của bệnh. 10. Hạn chế tối đa việc dùng thuốc cho phụ nữ có thai và trẻ em dưới 12 tuổi. BS. Huỳnh Huy Hoàng BV. Da Liễu