So sánh hiệu quả mặt nạ thanh quản proseal và nội khí quản trong gây mê phẫu thuật cấp cứu

ước khi bơm nhưng nằm trong giới hạn cho phép, kết quả này cũng tương tự với các tác giả khác(7,17). Sp02 giữa hai nhóm PLMA: 98,6 ± 0,7% và nhóm NKQ: 98,8 ± 0,9%, khác biệt không có ý nghĩa thống kê với P > 0,05 (bảng 7). SpO2 luôn luôn dao động từ 98% đến 100%, chỉ riêng tại thời điểm sau khi rút 1 phút SpO2 có thấp hơn, nhưng nằm trong giới hạn cho phép > 95%. Nhưng sau rút 5 phút thì SpO2 của 2 nhóm trở về bình thường PLMA cao hơn nhóm NKQ một ít, do sau rút thì nhóm PLMA ít kích thích vùng vẫy hơn, nên thở tốt hơn. Kết quả này cũng tương tự với Maltby(13). Như vậy cho thấy hiệu quả thông khí của PLMA và NKQ là như nhau. EtCO2 giữa hai nhóm PLMA và NKQ khác biệt nhau không có ý nghĩa thống kê với p>0.05. Tuy nhiên sau bơm thán khí, EtCO2 của cả 2 nhóm tăng lên có ý nghĩa thống kê so với trước khi bơm hơi. Sự giảm trao đổi khí trong quá trình gây mê cũng là 1 yếu tố làm ưu thán. Vì vậy thông khí kiểm soát với áp lực dương có thể cải thiện phần nào tình trạng này. Theo nghiên cứu của Dubecz S Jr và cộng sự(6) bệnh nhân cắt túi mật nội soi có bơm thán khí không có tiền sử tim mạch và hô hấp thì thấy có tăng EtCO2 sau khi bơm thán khí vào ổ bụng, và tác giả cũng cho rằng nên tăng thông khí để ngăn ngừa tình trạng ưu thán. Tuy nhiên tác giả không đề cập cụ thể tăng bao nhiêu để bù trừ. Trong nghiên cứu của chúng tôi bệnh nhân được thông khí kiểm soát, thể tích khí lưu thông tăng từ 10ml/kg/phút lên đến 12ml/kg/phút vì thế EtCO2 dao động trong khoảng 30-40 mmHg. Tai biến, biến chứng Trào ngược và hít sặc là một biến chứng rất nghiêm trọng, có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh, đây là vấn đề mà nhiều tác giả và các nhà gây mê quan tâm đến. Theo thống kê của Brimacombe và Brain vào năm 1996 nhận thấy tỷ lệ hít sặc liên quan tới gây mê toàn diện là 1.4 – 1.6/10000, trong số này tỷ lệ tử vong xấp xỉ 5%, một nghiên cứu khác trên 215488 bệnh nhân gây mê toàn diện (không dùng LMA cổ điển) nhận thấy tỷ lệ hít sặc chiếm 11/10000 ở nhóm phẫu thuật cấp cứu, 2.6/10000 ở nhóm phẫu thuật theo kế hoạch như vậy cho chúng ta thấy tỷ lệ hít sặc ở bệnh nhân phẫu thuật cấp cứu cao gấp 4 lần so với phẫu thuật theo kế hoạch. Theo tổng kết của Brimacombe, Keller(9) cho thấy trên 150 triệu bệnh nhân có dùng LMA cổ điển thì tỷ lệ trào ngược là 0,02% trong số đó tỷ lệ tử vong là 5%, theo Cook(5) tỷ lệ trào ngược đối với LMA cổ điển là từ 1-4/11.000, còn P-LMA là Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 Nghiên cứu Y học Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân 2014 239 1/200.000 – 2/200.000. Như vậy qua thống kê của các tác giả trên cho thấy tỷ lệ viêm phổi hít thấp, nhưng đây là biến chứng rất nguy hiểm trong gây mê. Trong nghiên cứu của chúng tôi không phát hiện trường hợp nào trào ngược hay hít sặc qua phương pháp đo pH mặt nạ thanh quản và theo dõi các dấu hiệu lâm sàng. Điều này có lẽ thứ nhất là do chúng tôi chọn mẫu rất kĩ lưỡng, tất cả bệnh nhân đều phải nhịn ăn uống > 6 giờ và không có thêm yếu tố nguy cơ trào ngược như: mang thai, tắc ruột, tiền căn trào ngược dạ dày thực quản, thoát vị hoành, Vả lại chúng tôi rất thận trọng trong việc xác định đúng vị trí mặt nạ thanh quản sau khi đặt. Tổn thương niêm mạc chảy máu khi dùng PLMA trong nghiên cứu của Brimacombe và Kihara(10) là 10,2% trong khi của chúng tôi là 5/80 (6,3%) nhiều hơn so với nhóm nội khí quản 4/80 (5,0%) (bảng 8). Tuy nhiên các trường hợp này đều là do đặt đi đặt lại nhiều lần. Do đó tai biến này sẽ giảm dần khi kỹ thuật thành thạo Kích thích vùng vẫy khi rút dụng cụ: so với nội khí quản tỷ lệ kích thích 100% trước khi rút dụng cụ thì ở nhóm PLMA chỉ có 11,3% (bảng 8). Điều này cho thấy đặt mặt nạ thanh quản hồi tỉnh êm ái hơn rất nhiều so với đặt nội khí quản là điều không thể chối cãi được. Đau họng là biến chứng thường gặp sau gây mê có thể là do tổn thương niêm mạc lúc đặt dụng cụ, hoặc do bóng hơi chèn ép lên niêm mạc. Trong nghiên cứu của chúng tôi, đau họng ở nhóm P-LMA là 5/80 (6,3%), nhóm NKQ là 31/80 (38,8%) (bảng 8). Higgins(8) gặp trong nhóm P-LMA 23/69 (33,33%), nhóm NKQ 37/69 (53,62%). Kết quả của chúng tôi và của Higgins cho thấy tỷ lệ đau họng ở nhóm NKQ cao hơn nhiều với p<0,05 có ý nghĩa thống kê. Khàn tiếng trong gây mê là do dây thanh âm bị phù nề hoặc tổn thương lúc đặt NKQ hoặc mặt nạ thanh quản(17). Khàn tiếng cũng có thể là do bơm bóng hơi căng quá gây nên thiếu máu niêm mạc và vùng dây thanh âm bị chèn ép hoặc do kỹ thuật đặt thô bạo, thường gặp trong nhóm đặt NKQ là chính do tác động trực tiếp. Trong nghiên cứu của chúng tôi khàn tiếng sau phẫu thuật ở nhóm đặt NKQ là 7 trường hợp (bảng 8) gồm 3 khàn tiếng nhẹ (24 giờ sau hết khàn), 4 khàn tiếng vừa (khi xuất viện vẫn còn khàn tiếng nhưng có đỡ hơn), còn ở nhóm đặt P-LMA thì không có trường hợp khàn tiếng (0%), kết quả này cũng tương tự tác giả Lê Tuyên Hồng Dương(11). KẾT LUẬN Trong phẫu thuật cấp cứu, thường bệnh nhân nằm trong bệnh cảnh nhiễm trùng, sốc nhiễm trùng hay thiếu khối lượng tuần hoàn, rất dễ đưa đến các biến chứng về tim mạch, hô hấp, rối loạn đông máu, suy chức năng gan, thận Điều này cũng chính là thách thức cho những người làm công tác gây mê hồi sức phải nắm vững, tuân thủ những nguyên tắc căn bản, chọn lựa phương pháp vô cảm hợp lý, dùng những dược chất thích hợp cho từng loại bệnh lý, ít làm xáo trộn chức năng sinh lý của các cơ quan. Qua nghiên cứu sử dụng mặt nạ Proseal trong phẫu thuật cắt ruột thừa nội soi, chúng tôi rút ra được những kết luận sau: Kỹ thuật đặt mặt nạ thanh quản Proseal đơn giản, dễ thực hiện, thời gian đặt nhanh và có tỷ lệ thành công cao; Phương pháp gây mê toàn diện qua mặt nạ thanh quản Proseal đạt hiệu quả thông khí tốt như phương pháp đặt nội khí quản; Ổn định huyết động hơn ở nhóm đặt mặt nạ thanh quản so với đặt nội khí quản; Rất ít xảy ra trào ngược, hít sặc; Giảm các tai biến biến chứng trong và sau phẫu thuật hơn so với đặt nội khí quản; Chất lượng hồi tỉnh tốt vì thế bệnh nhân dễ chấp nhận hơn so với nội khí quản. Như vậy, phương pháp gây mê toàn diện qua mặt nạ thanh quản Proseal có tính an toàn và hiệu quả trong phẫu thuật cấp cứu nếu chúng ta tôn trọng đúng nguyên tắc trong gây mê. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Abdel El-Ganzouri, Michail N Avramov, Stefan Budac, Mario Moric and Kenneth J Tuman (2003). "Proseal laryngeal mask airway versus endotracheal tube: ease of insertion, hemodynamic responses and emergence characteristics". Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân 2014 240 Anesthesiology; 99, A571 2. Archie Brain IJ. et al (1997). "History and Physiological implication. The Laryngeal Mask Airway." WB Sauders Company Limited, pp2-34 3. Brimacombe J (2004). "LMA-Proseal an analysis of current knowledge and a complete practical guide". The Laryngeal Mask Company Limited: pp 2-104 4. Brimacombe J, Keller C, Judd DV. (2004). "Gum elastic bougie- guided insertion of the ProSeal laryngeal mask airway is superior to the digital and introducer tool techniques". Anesthesiology; 100 (1): pp 25-29 5. Cook TM, Lee G, Nolan JP. (2005). "The ProSeal laryngeal mask airway: a review of the literature". Can J Anaesth; 52 (7): pp 739-760. 6. Dubecz S Jr, Pianim N, Se-Yuan L, Klein S, Bongard F. (1992). "Laparoscopic surgery with carbon dioxide insufflation causes respiratory acidosis". Acta Chir Hung; 33 (1-2): pp 93-100 7. Fabregat-López J, Garcia-Rojo B, Cook TM. (2008). "A case series of the use of the ProSeal laryngeal mask airway in emergency lower abdominal surgery". Anaesthesia; 63 (9): pp 967-971 8. Higgins PP, Chung F, Mezei G. (2002). "Postoperative sore throat after ambulatory surgery". Br J Anaesth; 88 (4): pp 582- 584 9. Keller C, Brimacombe J, Bittersohl J, Lirk P, von Goedecke A (2004). "Aspiration and the laryngeal mask airway: three cases and a review of the literature". Br J Anaesth; 93 (4): pp 579-582 10. Kihara S, Brimacombe JR, Yaguchi Y, Taguchi N, Watanabe S (2004). "A comparison of sex- and weight-based ProSeal laryngeal mask size selection criteria: a randomized study of healthy anesthetized, paralyzed adult patients". Anesthesiology; 101 (2): pp 340-343 11. Lê Tuyên Hồng Dương, Nguyễn Hữu Tú (2006). “Liên quan giữa cỡ ống nội khí quản với biến chứng đau họng và khàn tiếng sau mổ”. Kỹ yếu công trình nghiên cứu khoa học, Hội nghị gây mê toàn quốc Hải Phòng 11/2006: tr 161. 12. Lê Văn Nghĩa, Nguyễn Thế Hưng (2006). “Phẫu thuật nội soi điều trị viêm phúc mạc ruột thừa”. Y học TP. Hồ Chí Minh, 10(1): pp 430-434. 13. Maltby JR, Beriault MT, Watson NC, Liepert D, Fick GH (2002). "The LMA-ProSeal is an effective alternative to tracheal intubation for laparoscopic cholecystectomy". Can J Anaesth; 49 (8): pp 857-862 14. Nguyễn Văn Chừng (2004). "Gây mê hồi sức để mổ nội soi ổ bụng". Trong: Gây mê hồi sức, Nhà xuất bản Y Học: 141-148. 15. Nguyễn Văn Chừng, Nguyễn Văn Sách, Trương Triều Phong (2009). "Đánh giá hiệu quả mặt nạ thanh quản Proseal trong phẫu thuật cấp cứu". Y học Thành Phố Hồ Chí Minh; 13 (1): 461-467. 16. Oczenski W et al (1999). "Hemodynamic and catecholamine stress responses to insertion of the combitube, laryngeal mask airway or tracheal intubation". Anesth Analg; 88: pp 1389- 1394. 17. Sakles JC, Laurin EG, Rantapaa AA, Panacek EA (1998). Airway management in the emergency department: a one – year study of 610 tracheal intubations. J Emerg Med, 3: 325 – 332. 18. Takahashi S, Mizutani T, Miyabe M and Toyooka H (2002). "Hemodynamic responses to tracheal intubation with laryngoscope versus lightwand intubating device (Trachlight) in adults with normal airway". Anesth Analg; 95 (2): pp 480- 484. Ngày nhận bài báo: 05/11/2013 Ngày phản biện nhận xét bài báo: 29/11/2013 Ngày bài báo được đăng: 20/02/2014