Sản phụ khoa - Suy thai ngạt thai

SẢN PHỤ KHOA - SUY THAI NGẠT THAI 1. Suy thai Định nghĩa: là 1 quá trình bệnh lý của tình trạng thiếu oxi của thai nhi khi thai còn nằm trong buồng tử cung. 2. Phân loại. 2.1. Suy thai mãn: là quá trình thiếu oxi xẩy ra từ từ trong quá trình thai nghén. - Bệnh cảnh lặng lẽ, khó phát hiện, k o ài đến khi chuyển dạ. - Khi chuyển dạ, cơn co tử cung mạnh có thể làm suy thai mãn thành suy thai cấp . - Biểu hiện: nhẹ cân, nước ối bẩn, tróc da, tim thai tạm thời bình thường. 2.2.Suy thai cấp : thường xảy ra đột ngột trong quá trình chuyển dạ đòi hỏi phải xử trí cấp cứu( suy thai cắp chiếm tỉ lệ 37- 52%,các cuộc chuyển dạ, tỉ lệ tử vong 16-21% trong các trường hợp suy thai trong tình trạng, tử vong do suy thai cấp là 1/3 trường hợp tử vong chu sinh. ) 3. Sinh lý bệnh 3.1. Thay đổi tần số tim thai. Thiếu oxi- phân áp trong máu giảm kích thích các TCT huyết quản từ soang động mạch cảnh và quai động mạch chủ và kích thích trực tiếp tăng PaCO2 làm tăng tấn số tim thai và hô hấp, lưu lượng máu về tim tăng làm cho tim đập nhanh và mạnh( giai đoạn đầu tim nhanh). Nhưng o máu thiếu oxi nên tăng tần số tim cüng không thoả mãn nổi nhu cầu oxi. Trong khi đó hoạt động của cơ tim tăng càng đòi hỏi tiêu thô oxi nhiều hơn, nồng độ oxi vẫn không được cải thiện nên tim thai chậm, rời rạc và ngừng hoạt động(giai đoạn tim thai chậm) - Với thiếu oxi mãn, nồng độ oxi giảm từ từ, thai nhi sẽ xuất hiện phản xạ co mạch ở nhüng cơ quan và tạng ít quan trọng cho sự tồn tại của thai nhi như a, ruột, phổi... và máu được tập trung ưu tiên cho cơ quan quan trọng như não, tim nhằm đảm bảo cho sự sống trong hoàn cảnh thiếu oxi tương đối nên tuyến tiếng tim còn tạm thòi bình thường mặc dù thai nhi vẫn thiếu oxi máu. 3.2. Phân su trong nước ối: thừa CO2, thiếu O2 kích thích nhu động ruột, cơ vòng dãn, phân su tống vào buồng ối 3.3 Thay đổi sinh hoá máu - Nhiễm toan chuyển hoá: Sản phẩm Gluxit chuyển hoá đến axit pyruvic thiếu oxi không vào vòng Krebs thành sản phẩm CO2,H2O mà thành a. pyruvic,a.lactic. Các axit này ứ đọng và cố định làm PH giảm < 7.25 và kiềm ư giảm( BE) chỉ số BE âm tính - Nhiễm toan hô hấp: tuần hoàn rau thai cản trở CO2 máu thai tăng - thuộc loại axit bay hơi, máu thai bị nhiễm toan hô hấp Biểu hiện : pH < 7.25 PCO2>60 mmHg ( thường gặp bất thường do rau ) - Nhiễm toan hỗn hợp : kết hợp của 2 loại nhiễm toan trên : pH giảm BE giảm ở máu thai nhi 4. Nguyên nhân suy thai 4.1 Do mẹ : - Mẹ mắc các bệnh hô hấp gây giảm thông khí phổi : lao phổi, viêm phổi, viêm phế quản... - Mẹ mắc các bệnh tim mạch gây giảm lưu lượng tuần hoàn máu, nhiễm độc thai nghén, cao huyết áp đơn thuần - Mẹ bị các bệnh lý toàn thân: thiếu máu, giảm hồng cầu, các tình trạng mất máu . - Các nguyên nhân đẻ khó do mẹ gây chuyển dạ kéo dài: rau tiền đạo, hẹp khung chậu, rối loạn cơn co tử cung cơ năng 4.2 Do con : - Thai non tháng, thai già tháng. - Thai kém phát triển - đẻ khó từ phía con: đa thai, thai to, ngôi thai bất thường 4.3 Do phần phô của thai. - Rau tiền đạo, rau bong non, phù gai rau, xơ hoá bánh rau - Dây rau ngắn, sa dây rau ( ngắn tương đối: cuốn cổ, cuấn nách, tuyệt đối < 40cm ) - Đa ối: - Thiểu ối. 5. Chẩn đoán thai suy 5.1 Lâm sàng : a/ Biến đổi tiếng tim thai: - Tần số 120-160 lần/ phút Giai đoạn đàu suy thai có thể > 160 lần / phút l. Giai đoạn sau < 120 lần / phút , rời rạc - Nhịp không đều lúc nhanh lúc chậm dặc biệt bất thường trong sa dây rau. - Tim thai thường chậm khi có cơn co tử cung nhưng chậm > 1/3 tổng số trong 1 phút - gợi ý suy thai - Nhược điểm ( nghe bằng ống nghe ) khó đánh giá ở người béo, tuz thuộc tư thế thai nhi đòi hỏi phải nghe tim thai nhiều lần, cả phút, ngoài cơn co tử cung. b. Màu sắc nước ối: bình thường nước ối không có màu hoặc trắng đục, khi nước ối có màu xanh bẩn là có lẫn phân su( trừ ngôi ngược ) - Mùi nước ối: bình thường tanh nồng. Khi nhiễm khuẩn mùi hôi - dễ suy thai. Cử động thai: ít có giá trị chẩn đoán 5.2. Dấu hiệu cận lâm sàng . a/ Soi nước ối : khi chưa vỡ màng ối thấy màu sắc nước ối thay đổi nhuốm màu phân su . b/ Nghe tim thai bằng máy Dophương phápler đánh giá khách quan c/ Theo dõi thai bằng máy monitoring: cùng 1 lúc ghi được cơn co tử cung và tần số tim thai, có 3 mức đọ hay gặp . Dip I: tần số tim thai cùng cơn co tử cung. Đỉnh cơn co cao nhất cüng là lúc tim thai thấp nhất hoặc cách nhau ưới 20 giây. Khi hết cơn co tim thai trở lại bình thường. Trường hợp này thai chưa suy. Dip II: khi đỉnh cơn co tử cung cao nhất thì tần số tim thai vẫn chưa thấp nhất, cách nhau 20 giây, càng xa nhau càng biểu hiện thai suy. Mẫu này biểu hiện thai suy. Dip III: Còn gọi dip biến đổi, khi có cơn co tử cung , tần số tim thai giảm đột ngột và uy trì như vậy suốt thời gian có cơn co tử cung, sau đó tần số tim thai lại reowr lại cơ bản. Mẫu này thường biểu hiện nhungx bất thường của dây rau. . Thay đổi các thông số thăng bằng kiềm toan Thai suy pH < 7.25 BE 60mmHg, PO2<15mmHg 6.Xử trí suy thai: 6.1. Nội khoa: - Làm tăng độ bão hoà Oxy trong máu thai: Cho me thở Oxy lưu lượng 8-12 l/p - Bù năng lượng cho thai trong quá trình chuyển hoá yếm khí bị tiêu hao = tiêm G ưu trương 20ml/2 lần - Tăng cường sức chịu đựng Vitamin C 1g - Tăng cường tuần hoàn mẹ: Tiêm TM chậm Niketamit 0.25 hoặc Coramin hoặc Codiaz - Tăng cường tuần hoàn tử cung rau: Tiêm bắp hoặc TM Papaverin 0,04 6.2. Sản khoa: - Tìm nguyên nhân suy thai như: Sa ây rau, đẩy ây rau lên cao, đầu thấp, giảm cơn co tử cung - Đặt Forceps khi đủ điều kiện - Mổ lấy thai