Rủi ro đạo đức và công cụ giải quyết

nh cạnh tranh là rất thấp. Trong vài năm trở lại đây, nền kinh tế nước ta trải qua nhiều biến động và thị trường tiền tệ cũng gặp nhiều khó khăn. Để điều tiết thị trường, NHNN đã sử dụng rất nhiều công cụ hành chính và một số đã giúp ổn định thị trường trong từng giai đoạn. Năm 2011 cũng không phải là lần đầu tiên các biện pháp hành chính được coi là “ưu việt”, bởi một số biện pháp hành chính đã có hiệu lực tương đối trong những năm 2008-2009. Trong giai đoạn bất ổn vĩ mô năm 2008, công cụ quy định trần lãi suất cho vay không vượt quá 150% lãi suất cơ bản đã được sử dụng để ngăn chặn cuộc đua lãi suất trong hệ thống ngân hàng đã có hiệu quả nhất định, và hiện nay công cụ trần lãi suất vẫn đang được sử dụng tuy thiếu hiệu lực cho gần suốt năm 2011 (quý 2 và 3). Năm 2009 được xem là một năm khá thành công của chính sách tiền tệ và tỷ giá hối đoái. Bằng những biện pháp hành chính can thiệp kịp thời và có hiệu lực, thanh khoản của ngân hàng, an toàn hệ thống tài chính được giữ vững, ngoài ra cũng đóng góp lớn vào mức tăng trưởng GDP 5,3% và mục tiêu kiềm chế lạm phát dưới 7%. Trong những tháng đầu năm 2011, những biện pháp NHNN đưa ra đã làm cho thị trường ngoại tệ tự do bớt lũng đoạn, tỷ giá giao dịch của các ngân hàng thương mại phản ánh khá sát với quan hệ cung cầu ngoại tệ trên thị trường tự do. Nhiều ngân hàng thương mại đã có điều kiện mua được ngoại tệ của doanh nghiệp và giá vàng dần ổn định, rồi lên xuống theo sự biến động của giá vàng thế giới. Tuy nhiên, việc chấp hành cơ chế, chính sách luôn khiến các doanh nghiệp phải đau đầu và hệ quả của nó là rủi ro đạo đức trong ngành ngân hàng tăng cao, vượt sức chịu đựng của bản thân hệ thống ngân hàng và cả nền kinh tế. Do đó, đã đến lúc cần phải xem lại đâu là nguyên nhân chính của những bất ổn xuất hiện trong hệ thống ngân hàng Việt Nam hiện nay. Bởi vì, hiệu lực không phải lúc nào cũng đi cùng với hiệu quả, một quyết định hành chính có thể đạt được mục tiêu - tức là có hiệu lực, nhưng với cái giá quá lớn cho nền kinh tế - tức là không có hiệu quả kinh tế (economic efficiency). Những hệ lụy Các biện pháp hành chính thường có tính áp đặt chứ không xuất phát từ ý chí của các bên tham gia thị trường. Do đó, tất yếu sẽ dẫn đến hoặc là không thể thực hiện giao dịch; hoặc là có sự thiệt hại của một hay nhiều bên; hoặc các bên sẽ cùng bắt tay nhau để lách luật. Và trường hợp thứ ba là trường hợp phổ biến hiện nay ở các ngân hàng. Sự không tương thích giữa các biện pháp hành chính và các nguyên tắc cơ bản của kinh tế thị trường sẽ tạo ra tình trạng giá cả và các tín hiệu thị trường khác bị bóp méo, không còn là cơ sở hay cho tín hiệu chính xác để các tác nhân kinh tế ra quyết định. Kinh nghiệm của bản thân nền kinh tế Việt Nam cho thấy bất kỳ khi nào tồn tại cơ chế hai giá thì một số người sẽ tìm đủ mọi cách để hưởng lợi từ sự chênh lệch giá không lành mạnh này. Tình trạng “hai giá” trong lãi suất và tỷ giá đã khiến các tổ chức tín dụng và khách hàng mệt mỏi, thị trường tiền tệ không minh bạch, và sau cùng nền kinh tế thiếu hiệu quả trong việc phân bổ nguồn lực lệch lạc. Các chiêu để lách trần lãi suất trong gần suốt năm 2011 không còn là điều mới lạ nữa khi tình hình xảy ra giữa năm 2009 và năm 2011 gần như tương tự nhau, có lẽ không cần nhắc lại ở đây. Trong khi đó, các biện pháp can thiệp có tính hành chính như cấm mua bán đô la trên thị trường tự do chỉ khiến hoạt động này tạm yên ắng trong vài tháng sau khi Nghị quyết 11 của Chính phủ được ban hành vào tháng 2-2011, và rồi hoạt động trở lại tinh vi hơn trước. Nhằm kiềm chế tăng trưởng tín dụng quá nóng, NHHN có quy định một số tỷ lệ về vốn và sử dụng vốn trên cả hai thị trường, nhưng lại thiếu kiểm soát cụ thể. Thực tế này gây áp lực, buộc các tổ chức tín dụng phải đẩy mạnh huy động vốn từ dân cư bằng mọi giá, dẫn đến cạnh tranh thiếu lành mạnh và lãi suất tiết kiệm cao. Hiện nay nhiều tổ chức tín dụng thừa vốn, song không thể cho các tổ chức tín dụng khác vay vì vướng các tỷ lệ quy định như trên. Họ cũng không dám hạ lãi suất tiền gửi vì e ngại bị rút vốn, giảm thị phần. Kết quả là nền kinh tế sẽ gánh chịu những hậu quả của sự méo mó thị trường này. Cho nên vấn đề đặt ra là NHNN cần và có thể sử dụng các biện pháp hành chính và biện pháp kinh tế trong sự kết hợp và hỗ trợ nhau. Nếu biện pháp hành chính không đủ hiệu lực thì đã có biện pháp kinh tế hỗ trợ hoặc ngược lại. Đề xuất các biện pháp kinh tế Trong điều kiện hiện tại, NHNN cũng để hút tiền về để chống lạm phát nhưng lại tránh tác động đẩy chi phí đó vào lãi suất cho vay. Hàng tháng, các ngân hàng phải lên NHNN nộp tiền dự trữ bắt buộc và nếu không có thì phải vay. Trên cơ sở đó, NHNN sẽ thiết lập được quan hệ tín dụng với các ngân hàng, ngân hàng nào yếu thanh khoản sẽ lộ ra ngay và như vậy NHNN sẽ kịp thời điều chỉnh. NHNN sẽ rút một lượng tiền lớn từ các tổ chức tín dụng, đồng thời sử dụng nguồn vốn này để tái cấp vốn cho những ngân hàng đang thiếu vốn và còn dư địa để tăng trưởng tín dụng. Biện pháp này sẽ không gây áp lực lên lãi suất đầu vào của các tổ chức tín dụng. Nói cách khác, NHNN có thể điều hòa vốn mà không cần phải tăng thêm tiền trong lưu thông, không làm tăng lãi suất. NHNN cần phải sử dụng công cụ thị trường mở một cách linh hoạt để điều hòa vốn từ ngân hàng thừa sang ngân hàng thiếu để đảm bảo mặt bằng thanh khoản ổn định. Chỉ cần vậy thôi là lãi suất đã có thể giảm từ 1-2 điểm phần trăm. Hoặc có thể phát hành tín phiếu NHNN với lãi suất thích hợp để mua lại lượng vốn thừa của một số ngân hàng, dùng nó tái cấp vốn cho các ngân hàng thiếu vốn. Sử dụng biện pháp hành chính chỉ nên trong thời gian ngắn, nếu không kịp thời điều chỉnh hoặc tháo gỡ thì bất cập ngày càng lan rộng. Hậu quả của những biện pháp can thiệp hành chính sẽ gây những hậu quả khó lường về dài hạn đối với hệ thống tài chính cũng như nền kinh tế. Do đó, NHNN cần phải sử dụng những công cụ, biện pháp của thị trường để không làm mất đi những thành quả của cải cách từ trước tới nay trong lĩnh vực tài chính - tiền tệ. Đồng thời, đó cũng là tiền đề cho công cuộc tái cấu trúc lại hệ thống ngân hàng Việt Nam đang được giới hữu trách nghiên cứu. 5. Tổng kết: Rủi ro đạo đức là một lĩnh vực lớn, nó xuất phát từ những hành vi vụ lợi bên trong của các chủ thể kinh tế trong thị trường Các công cụ giải quyết: sản xuất và bán thông tin, sự điều hành của nhà nước, trung gian tài chính, vai trò quan trọng của tài sản thế chấp và vốn chủ sở hữu trong cá hợp đồng nợ, sử dụng giám sát, sử dụng các điều khoản hạn chế. 6. Thông tin bổ sung: Tại khoản 1 Điều 8 Nghị định số 14/2007/NĐ-CP quy định, công ty đại chúng muốn niêm yết cổ phiếu tại Sở giao dịch chứng khoán thì phải có các điều kiện sau đây: - Là công ty cổ phần có vốn điều lệ đã góp tại thời điểm đăng ký niêm yết từ 80 tỷ đồng Việt Nam trở lên tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán; - Hoạt động kinh doanh 02 năm liền trước năm đăng ký niêm yết phải có lãi và không có lỗ lũy kế tính đến năm đăng ký niêm yết; - Không có các khoản nợ quá hạn chưa được dự phòng theo quy định của pháp luật; công khai mọi khoản nợ đối với công ty của thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc, Phó giám đốc hoặc Phó Tổng giám đốc, Kế toán trưởng, cổ đông lớn và những người có liên quan; - Tối thiểu 20% cổ phiếu có quyền biểu quyết của công ty do ít nhất 100 cổ đông nắm giữ; - Cổ đông là thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc, Phó giám đốc hoặc Phó Tổng giám đốc và Kế toán trưởng của công ty phải cam kết nắm giữ 100% số cổ phiếu do mình sở hữu trong thời gian 06 tháng kể từ ngày niêm yết và 50% số cổ phiếu này trong thời gian 06 tháng tiếp theo, không tính số cổ phiếu thuộc sở hữu nhà nước do các cá nhân trên đại diện nắm giữ; - Có hồ sơ đăng ký niêm yết cổ phiếu hợp lệ theo quy định tại khoản 2 Điều 10 Nghị định số 14/2007/NĐ-CP Tài liệu tham khảo Các nguyên lý tiền tệ và thị trường tài chính của tác giả Nguyễn Văn Luân (Chủ biên) cùng các tác giả Trần Viết Hoàng và Cung Trần Việt -Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh Bảng phân công công việc STT Họ và Tên Mã số sinh viên Công việc Đánh giá mức độ tham gia 1 Nguyễn Thị Na K104050866 Thu thập tài liệu mục 2.1+3.1 Làm powerpoint Thuyết trình mục 2.1 Tốt 2 Lê Nguyễn Thị Ánh Nguyệt K104050875 Thu thập tài liệu mục 2.2+3.2 Làm powerpoint Thuyết trình mục 2.2 Tốt 3 Huỳnh Ngọc Trung K104050922 Thu thập tài liệu Thiết kế powerpoint chính Thuyết trình 3.1 Tốt 4 Huỳnh Thị Thanh Tú K104050925 Thu thập tài liệu mục 1 Tổng hợp Word Thuyết trình phần mở đầu+kết luận+mục1 +4 Tốt 5 Bùi Thị Thanh Tuyền K104050927 Thu thập tài liệu mục 4 +5+6 Làm Word +Powerpoint Thuyết trình 3.2 Tốt LỜI NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………