Rửa tay khử trùng bàn tay

BS. NGUYỄN THỊ LỆ HỒNGTK CHỐNG NHIỄM KHUẨN- BV. NHÂN DÂN 115RỬA TAYKHỬ TRÙNG BÀN TAYTại sao cần rửa tay ? Bàn tay : trung gian lan truyền tác nhân gây bệnh Con đường lây truyền chủ yếu do tiếp xúc : Tiếp xúc trực tiếp : da người - da ngườiTiếp xúc gián tiếp : da người - vật trung gian Con đường này phổ biến RỬA TAY ---> cắt đứt con đường lan truyền ---> tạo hàng rào bảo vệ giúp phòng ngừa lan truyền VSV gây bệnh trong bệnh viện. CẤU TRÚC GIẢI PHẪU CỦA DADATổ chức dưới daMô mềm sâu (cân cơ - cơ)Cơ quan/khoangCÓ VI KHUẨNKHÔNG CÓ VI KHUẨN VI KHUẨN NHIỄM TỪ CƠ QUANĐẶC TÍNH LÝ HOÁ CỦA DAThay đổi theo từng vùng giải phẫu bàn tay:Nhiệt độ của da bàn tay từ 32 – 330C. pH da có tính acide (4,2 – 5,6), tạo điều kiện VK phát triểnBa vùng lớn là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phatù triển :Vùng da mỡ (đầu, trán, phía trên lưng) giàu tuyến bã nhờn: vi khuẩn hiếu khí (Propionibacterium acne, với mật độ 106 – 107 Khúm vi khuẩn/ cm2).Vùng da ẩm (hõm nách, hội âm nếp gấp hậu môn, gan bàn tay), rất giàu tuyến mồ hôi: có sự hiện diện vi khuẩn với mật độ từ 105 – 108 Khúm vi khuẩn / cm2.Vùng da khô (lưng bàn tay, mặt ngoài của chi): vùng lưng bàn tay chứa dưới 100 tuyến bã / cm2, tụ tập của vi khuẩn rất ít. Mật độ vi khuẩn 103 – 104 Khúm vi khuẩn / cm2, trong đó các cầu khuẩn gram dương chiếm 90%. HỆ SINH THÁI VI KHUẨN TRÊN BÀN TAYMôi trường bệnh viện Vi khuaån gaây beänhBệnh nhân VI KHUAÅN VAÕNG LAINHIỄM TRÙNG BỆNH VIỆN Dòch khu truù Dòch lan roäng Vi khuaån khoâng gaây beänh VI KHUAÅN THÖÔØNG TRUÙ NGUY CÔ Sai soùt khi voâ truøngVi khuaån hoaïi sinh ña khaùngTÁC NHÂN GÂY BỆNH TRÊN BÀN TAYVi khuẩn gram âm: trực khuẩn gram âm với ưu thế là các dòng vi khuẩn đường ruột như E. coli, Pseudomonas aeruginosa.Vi khuẩn gram dương: cầu khuẩn gram dương, như dòng Staphylococcus đặc biệt là Staph. Aureus.Các loại nấm: chủ yếu là Candida.Các loại vi rút: Rotavirus, Adenovirus, VRS, HBV, HCV, HIV,VÒ TRÍMAÄT ÑOÄ VI KHUAÅNBaøn tay4 – 4 log 10 / cm2 Caùnh tay vaø neáp gaáp khuûy tay1,2 - 5,6 log 10 / cm2 2,1 log 10 / cm2 CorynebacterieLoã chaân loâng tuyeán baõ3,5 – 5,6 log 10 / cm2 Staphylococus5 log 10 / cm2 Propionibacterium sppSỐ LƯỢNG VK TRÊN DA BÀN TAY VÀ CÁNH TAY VK thường trú: hàng rào hiệu quả chống lại sự tụ tập VK ngoại sinh (khó loại bỏ bởi rửa tay thường quy). nguồn gốc của NK da/NK nơi tiêm chích với SCN, P. aeruginosa hoặc Acinetobacter spp. nhiễm khuẩn toàn thân ( mật độ vi khuẩn lớn, hoặc BNSGMD, BN nằm lâu trong BV). VI KHUẨN TRÊN DA BÀN TAY NHÂN VIÊN Y TẾ KHOA HỒI SỨC Hiện diện của vi khuẩn gây bệnh: Bác sỹ 31 % Điều dưỡng 17 %Số lượng trung bình của vi khuẩn gây bệnhBác sỹ 7 x 104/bàn tayĐiều dưỡng 4 x 104/bàn tayTHANG ĐIỂM FULKERSON NVYT TIÊP XÚC TỪ VÙNG SẠCH TỚI VÙNG BẨN.ÑIEÅMTIEÁP XUÙC VÔÙI ( töø 1 - 7: saïch, 8 –15: baån)1DC tieät khuaån hoaëc ñaõ ñöôïc tieät khuaån baèng loø haáp.2Phöông tieän ñaõ ñöôïc laøm saïch hoaëc ñaõ röûa saïch.3Nhöõng phöông tieän phaûi luoân coù cho BN söû duïng (ví duï nhö giaáy aên, veä sinh,)4Nhöõng ñoà vaät ñaõ tieáp xuùc vôùi BN coù/ khoâng thöôøng xuyeân (ñoà goã duøng trong phoøng beänh)5Nhöõng ñoà vaät thaân thuoäc luoân coù beân BN ( aùo choaøng cuûa BN, ñoà vaûi, cheùn baùt,)6Beänh nhaân, haïn cheá toái ña nhöõng hoaït ñoäng nhö baét tay, laáy maïch,..7Ñoà vaät tieáp xuùc vôùi chaât tieát beänh nhaân.8Chaát tieât beänh nhaân hoaëc vuøng mieäng, muõi, boä phaän sinh duïc,8Nhöõng phöông tieän ñaõ bò nhieãm bôûi nöôùc tieåu beänh nhaân.10Nöôc tieåu beänh nhaân11Nhöõng phöông tieän ñaõ bò nhieãm bôûi phaân beänh nhaân.12Phaân beänh nhaân13Nhöõng phöông tieän ñaõ bò nhieãm vôùi chaât tieât hoaëc baøi tieát töø nhöõng vò trí nhieãm truøng.14Chaât tieát hoaëc baøi tieát töø nhöõng vò trí nhieãm truøng15Vò trí nhieãm truøng cuûa beänh nhaân.GIẢM SỰ PHÓNG THÍCH VI KHUẨN TỪ BÀN TAY ĐÃ BỊ LÀM NHIỄM KHUẨN NHÂN TẠO VỚI XÀ PHÒNG VÀ NƯỚC.THÔØI GIANGIAÛM TÍNH THEO TRÒ TRUNG BÌNH LOG1015 giaây30 giaây1 phuùt2 phuùt4 phuùt0.6 – 1.11.82.3 – 2.52.5 – 2.82.73.03.33.7 HIỆU QUẢ GIẢM VI KHUẨN THƯỜNG TRÚ TỪ BÀN TAY SẠCH ĐƯỢC NK NHÂN TẠO SAU RTPTXaø phoøngNoàng ñoä (%)Thôøi gian(phuùt)Giaûm tính theo logNgay laäp töùcKeùo daøi(3 giôø)Xaø phoøng thöôøng5550.4+0.4+0.40.+NA0.0++Povidone – iodine0.8555521.11.01.0+0.9+0.50.3++NA0.2+0.2+NAChlohexidine gluconate4.065533251.20.9+0.91.20.80.91.6NA0.90.61.41.01.62.0Hexachlorophene3.040.3.0Bezethonium chloride10.0631.30.9NANAZephirol0.1220.40.3NANACetrimid 1.020.4NACloro-cresole0.320.4NATriclosan1.02.055x30.60.80.5++1.1XÀ BÔNG THƯỜNGXÀ BÔNG SÁT KHUẨN DUNG DỊCH SÁT KHUẨN NHANHHiệu quả của dung dịch rửa tay chứa cồn trên tình trạng daNồng độ nước ở thượng bì Tự nhận xétTÍNH CHẤT CÁC DUNG DỊCH SỬ DỤNG RỬA TAYTÁC ĐỘNG CỦA VIỆC CÓ SẴN LAVABOS ĐỐI VỚI TỶ LỆ RỬA TAY CỦA NHÂN VIÊN Y TẾ16 %30 %1 lavabo Trong moät khoa1 lavabo Trong moät phoøng HIỆU QUẢ CỦA GIÁO DỤC RỬA TAY Ở KHOA HỒI SỨC CẤP CỨUCHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC (2 THÁNG) TRƯỚC SAU pTỶ LỆ NHÂN VIÊN RỬA TAY- Trước khi tiếp xúc 14 % 73 % P < 0,001- Sau khi tiếp xúc 28 % 81 % P < 0,001 Tỷ lệ nhiễm trùng:Cho 100 bệnh nhân 33 % 12 %cho 1000 ngày nhập viện 97 % 28% TIÊU CHUẨN PHƯƠNG TIỆN CHO RỬA TAYLavabo: đủ sâu nhằm tránh nước bắn vào người khi rửa (ísâu 50 cm), thoát nước tốt , không có góc, nhẵn, nghiêng về phiá trũng của bồn rửa tay. Chất liệu làm bồn phải dễ dàng vệ sinh. Chiều cao bồn tới càn nhà từ 65 - 80 cm tuỳ theo chiều cao người trung bình thường rửa tay.Vòi nước: gắn cố định vào trong tường, đường ống đi chìm bên trong tường, chiều cao vòi nước 25 cm. Vòi nước nên gắn một màng lọc. Vòi nước cơ học hoặc tự động ( có cần gạt tay, đầu gối, hoặc đạp chân)Hệ thống nước cung cấp: là nước máy, tự động (thường tại phòng mổ)Đường ống dẫn nước: nên chìm vào trong tường, làm bằng vật liệu dễ lắp đặt, dễ vệ sinh, dễ khử khuẩn khi cần thiết, không tạo lắng trong lòng ống.Phân bố xà phòng rửa tay: giá để phù hợp Khăn lau tay: Sử dụng một lầnThùng đựng khăn bẩn: thiết kế thùng dễ dàng cho thao tác bỏ khăn, đạp bằng chân, hoặc những túi chứa có giá đỡ. Thùng đựng khăn được đặt ngay dưới lavabo, thuận tiện cho thao tác bỏ khắn.Bàn chải chà tay: Bàn chải mềm, không làm tổn hại da tay, bàn chải chịu nhiệt độ hấp tiệt khuẩn khi tái sử dụng lại, không nên dùng bàn chải ngâm trong dung dịch khử khuẩn sau đó dùng lại, có nhiều nguy cơ nhiễm chéo.Phân bố vị trí rửa tay: 1/ 2 giường ( 1/ 3-5 giường)GIÁM SÁT NGUỒN NƯỚC TIÊU CHUẨN VI SINH NƯỚC SỬ DỤNG TẠI BV (Coterehos, Rhônes-Alpes, France, 1995)Bảo trì và tiệt khuẩn hàng ngày phin lọc.Nạo cáu bẩn định kỳ ht cung cấp nước, cọ rửa khử khuẩn hàng ngày vòi nướcQT duy trì và bảo trì nguồn nướcNước tiệt khuẩn đóng trong chai có nhãn hiệu đảm bảo chất lượng của dượcHệ thống nước phải đi qua những phin lọc đặc biệt (lỗ lọc 0,22micron) đặt ngay tại chỗ phun nước của vòi nướcNước mạng được chlore hóa ở nồng độ 0,1 mg/l. Nước tôn trọng tiêu chuẩn chất lượng này, không cần xử lý gì thêm.Phương pháp thực hiện Rửa dụng cụ nội soi khớp, đường mật.Bình làm ẩm oxygeneTạo khí dungĐơn vị được bảo vệ: + Nước tắm phỏng + Đơn vị ghépRửa dụng cụ nội soi phế quản.Khoa chăm sóc lâm sàngRửa tay phẫu thuật viênRửa dụng cụ nội soi đại tràng và dạ dàySử dụngĐạt tiêu chuẩn dượchọc của châu âu Sau khi cấy 24 giờ ở T 370C và 72 giờ ở T 220C:  10 cfu/100ml nước Không có sự hiện diện của Pseudomonas aeruginosa/100mlSau khi cấy 24 giờ ở T 370C và 72 giờ ở T 220C:  102 cfu/100ml nước Không có hiện diện của Pseudomonas aeruginosa/100mlKhuyến cáoM3: nước tiệt khuẩnM2: nước siêu sạchM1: nước sạchTiêu chuẩn về vi sinh cần giám sátCHẤT LƯỢNGMỨC ĐỘ KHỬ TRÙNG BÀN TAYRửa tay thường quy (social handwashing): Rửa tay với xà phòng và nước, đào thải những vi khuẩn tạm trú từ những bàn tay bị bẩn ở mức độ trung bình.Rửa tay khử khuẩn (hygienic handwshing or disinfection): là một quá trình RT với xà phòng khử khuẩn và nước sạch. Quá trình này có tác dụng đào thải và giết chết các vi khuẩn tạm trú trên bàn tay.Sự khác biệt giữa cần rửa tay thường quy và rửa tay vệ sinh không phải lúc nào cũng rõ ràng. Sát khuẩn tay nhanh (Alcoholic rub): Hiệu quả như RT khử khuẩn, nhưng chỉ áp dụng khi bàn tay sạch không dính máu và các chất tiết của BN. Sử dụng tại những nơi không có điều kiện đặt hệ thống lavabo rửa tayDung dịch sát khuẩn tay nhanh thường được sử dụng là cồn (Ethanol, propanol,) trong Chlorhexidin 0,5%Rửa tay phẫu thuật (surgical handwashing): Mục đích giết VK tạm trú và làm giảm VK thường trú để ngăn chặn nguy cơ nhiễm khuẩn vào vết mổ nếu chẳng may găng bị thủng trong quá trình săn sóc và PT.Dung dịch RT cho RTPT cũng tương tự như cho RT vệ sinh.CHỈ ĐỊNH RỬA TAYTRƯỚC KHI :Tiếp xúc trực tiếp với từng bệnh nhânThao tác/ thủ thuật mới trên cùng một bệnh nhân khi chuyển từ vị trí bị nhiễm đến vị trí sạch Mang găng tay thực hiện thủ thuật /CSBNĂnRời bệnh viện về nhàCHỈ ĐỊNH RỬA TAYSAU KHI :Tiếp xúc với dịch tiết, niêm mạc, da lành lặn hay không lành lặn, băng vết thương cho BNTiếp xúc với dụng cụ có khả năng bị nhiễmTiếp xúc với đồ vật, thiết bị y tế trong môi trường xung quanh BNTháo găng tayĐi vệ sinh RỬA TAY PHẪU THUẬTTrước khi mang găng vô khuẩn phẫu thuậtTrước khi mang găng vô khuẩn thực hiện thủ thuật xâm nhập ( có khả năng tiếp xúc niêm mạc hoặc mô nằm dưới lớp da bảo vệ)123456KỸ THUẬT RỬA TAY THƯỜNG QUY/RỬA TAY SÁT KHUẨN VỚI NƯỚC +XÀ BÔNGBước 1 : Tháo nữ trang, đồng hồ. Làm ướt tay. Lấy 3 – 5 ml dd xà bông vào lòng bàn tay, xoa dàn đều xà bông.Bước 2 : Chà 2 lòng bàn tay vào nhau và chà lòng bàn tay này lên mu bàn tay kia và ngược lại.Bước 3 : Chà hai lòng bàn tay vào nhau, miết mạnh kẽ trong các ngón tayBước 4 : Móc hai bàn tay vào nhau, chà mặt ngòai các ngón tay của bàn tay này vào lòng của bàn tay kia và ngược lai.Bước 5 : Dùng bàn tay này nắm và xoay quanh ngón cái của bàn tay kia đồng thời ngón cái bàn tay này miết trên mu ngón cái bàn tay kia và ngược lạiBước 6 : Xoay các đầu ngón tay này vào lòng bàn tay kia và ngược lại. Rửa sạch tay dưới vòi nước chảy tới tận cổ tay và làm khô tay ăằng khăn sạch hay giấy lau tay.RỬA TAY THƯỜNG QUY/RỬA TAY SÁT KHUẨN VỚI NƯỚC +XÀ BÔNGMỗi bước từ bước 2 đến bước 6 chà tối thiểu 5 lầnThời gian rửa tay thường qui với xà bông thường hay xà bông sát khuẩn và nước tối thiểu là 1 phút. (Trung bình mỗi bước khoảng 15 giây)KỸ THUẬT RỬA TAY SÁT KHUẦN BẰNG CỒNBước 1 : Tháo nữ trang, đồng hồ. Làm ướt tay. Lấy 3 – 5 ml dd sát khuẩn tay nhanh.Bước 2 : Chà 2 lòng bàn tay vào nhau và chà lòng bàn tay này lên mu bàn tay kia và ngược lại.Bước 3 : Chà hai lòng bàn tay vào nhau, miết mạnh kẽ trong các ngón tayBước 4 : Móc hai bàn tay vào nhau, chà mặt ngòai các ngón tay của bàn tay này vào lòng của bàn tay kia và ngược lai.Bước 5 : Dùng bàn tay này nắm và xoay quanh ngón cái của bàn tay kia đồng thời ngón cái bàn tay này miết trên mu ngón cái bàn tay kia và ngược lạiBước 6 : Xoay các đầu ngón tay này vào lòng bàn tay kia và ngược lại. RỬA TAY SÁT KHUẨN BẰNG CỒNMỗi bước chà tối thiểu 5 lầnThời gian chà sát tay tối thiểu 30 giây Chà sát đến khi tay khô tự nhiênKhông áp dụng phương pháp rửa tay sát khuẩn bằng cồn trong trường hợp biết chắc hoặc nhìn thấy vết bẩn như : dính máu, chất tiết, dịch cơ thể BN, chạm vào vật có khả năng đã dính máu, chất tiết, dịch cơ thể BN.KỸ THUẬT RỬA TAY PHẪU THUẬTTháo tất cả nữ trang : nhẫn, đồng hồ, vòng đeo tay,Lấy 3-5ml xà bông sát khuẩn chà rửa phần dơ dưới móng bằng dũa hay bằng bàn chải mềm. Xả dưới vòi nước sạchLấy 3 – 5ml xà bông sát khuẩn vào tay, dàn đều. Chà sát tay bằng bàn chải mềm từ đầu ngón, ngón tay, bàn tay, cổ tay, cẳng tay lên đến trên khủyu. Đảm bảo tất cả bề mặt đều sạch.Cho nước chảy vào từng tay riêng để nước chảy từ ngón tay đến khủyu tay cho đến khi sạch xà bông.KỸ THUẬT RỬA TAY PHẪU THUẬTLau khô tay bằng khăn vô khuẩn theo thứ tự từ đầu ngón, ngón tay xuống đến khủyu. Dùng mặt khăn khác nhau cho mỗi tay. Chú ý : Luôn giữ tay ở tư thế ngón tay đưa lên cao và sao cho khủyu tay ở mức ngang trên thắt lưng.Không đụng chạm bất cứ vật gì trước khi mang găng vô khuẩn.TCYTTG (5/06): Chăm sóc sạch là CS an toàn “Clean Care is safer Care”.  Xin cảm ơn !