Quan điểm đổi mới phải toàn diện nhưng đổi mới kinh tế là trọng tâm

lêi nãi ®Çu Th¸ng 12 n¨m 2006. ViÖt Nam gia nhËp tæ chøc thÕ giíi WTO- tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi. Héi nhËp quèc tÕ, ViÖt Nam ®ang ®øng tr­íc hµng ngµn nh÷ng c¬ héi míi vµ c¶ nh÷ng th¸ch thøc míi. Nh­ng ®Ó ®ãn nhËn nh÷ng c¬ héi ®ã còng nh­ gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng th¸ch thøc míi th× mét tÊt yÕu lÞch sö cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ ph¶i ®æi míi. Nh­ng ®æi míi c¸i g× vµ ph¶i ®æi míi nh­ thÕ nµo?Trong hoµn c¶nh hiÖn nay ®æi míi ®Êt n­íc lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng ®­¬c ®Æt ra nh­ mét nhiÖm vô cÊp b¸ch cña toµn §¶ng, toµn d©n. Tõ n¨m 1986, d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, n­íc ta ®· tiÕn hµnh ®æi míi kinh tÕ. Tõ nh÷ng n¨m 1986 trë vÒ tr­íc nÒn kinh tÕ n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt nhá mang tÝnh chÊt tù cung, tù cÊp vËn hµnh theo c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp víi nh÷ng sai lÇm trong nhËn thøc vÒ m« h×nh kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ®· lµm cho nÒn kinh tÕ n­íc ta l©m vµo t×nh tr¹ng l¹c hËu, khñng ho¶ng kÐo dµi, ®êi sèng nh©n d©n bÊp bªnh khæ cùc thiÕu thèn. ChÝnh v× vËy, §¶ng ta ®· t×m ra con ®­êng ®óng ®¾n nhÊt ®Ó ®æi míi ®Êt n­íc dùa trªn c¬ së quan ®iÓm triÕt häc lµ ®æi míi ph¶i toµn diÖn nh­ng ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m. Nh­ chóng ta biÕt, §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®· ®Ò ra ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn trong ®ã cã ®æi míi t­ duy lý luËn, ®Ò ra nhiÖm vô kh¾c phôc sù chËm trÔ cña khoa häc x· héi trong ®ã cã triÕt häc. Qua h¬n 5 n¨m thùc hiÖn ®æi míi chóng ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu b­íc ®Çu rÊt quan träng, trong ®ã cã ®æi míi t­ duy lý luËn. Trong nh÷ng n¨m ®Çu ®æi míi chóng ta ®· giµnh ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ. Song còng cã kh«ng Ýt nh÷ng bÊt cËp. Tr­íc xu thÕ toµn cÇu hãa héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi ViÖt Nam cÇn ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Do ®ã §¶ng vµ nhµ n­íc ta cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®óng ®¾n trªn quan ®iÓm toµn diÖn ®Ó l·nh ®¹o, hoµn thiÖn nÒn kinh tÕ n­íc ta. §Ó nhËn thøc vµ t×m ra ®­îc h­íng ®i ®óng th× ph¶i dùa trªn nÒn t¶ng triÕt häc M¸c-Lªnin. V× vËy trong nghiªn cøu nµy chóng ta sÏ ®i lµm râ h¬n quan ®iÓm toµn diÖn cña triÕt häc M¸c - Lª nin vµ c¬ së lý luËn cña triÕt häc vÒ quan ®iÓm: “®æi míi ph¶i toµn diÖn nh­ng ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m” ®Ó tõ ®ã thÊy ®­îc ¶nh h­ëng to lín cña nã ®èi víi c«ng cuéc ®æi míi ë n­íc ta. §ång thêi t×m ra nh÷ng h¹n chÕ vµ nh÷ng kh¶ n¨ng, thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ n­íc ta ®Ó tõ ®ã v¹ch ra nh÷ng biÖn ph¸p, nh÷ng h­íng gi¶i quyÕt ®óng ®¾n ®­a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa.  Néi dung I. Quan ®iÓm ®æi míi ph¶i toµn diÖn nh­ng ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m. 1.Kh¸i niÖm vÒ quan ®iÓm toµn diÖn Quan ®iÓm toµn diÖn chøng coi thÕ giíi nh­ lµ mét chØnh thÓ thèng nhÊt c¸c sù vËt, hiÖn t­îng vµ qu¸ tr×nh cÊu thµnh thÕ giíi ®ã võa t¸ch biÖt nhau, võa cã sù liªn hÖ qua l¹i, th©m nhËp vµ c¶i c¸ch ho¸ lÉn nhau. C¬ së cña sù liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c sù vËt hiÖn t­îng lµ tÝnh thèng nhÊt vËt chÊt thÕ giíi. Theo quan ®iÓm nµy c¸c sù vËt c¸c hiÖn t­îng trªn thÕ giíi dï cã ®a d¹ng, cã kh¸c nhau nh­ thÕ nµo ch¨ng n÷a th× chóng còng chØ lµ nh÷ng d¹n tån t¹i kh¸c nhau cña mét thÕ giíi nhÊt lµ thÕ giíi vËt chÊt. Ngay c¶ t­ t­ëng ý thøc cña con ng­êi vèn lµ nh÷ng c¸i phi vËt chÊt, còng chØ lµ thuéc tÝnh cña mét d¹ng vËt chÊt cã tæ chøc cao lµ bé èc ng­êi, néi dung cña chóng còng chØ lµ kÕt qu¶ ph¶n ¸nh cña c¸c qu¸ tr×nh vËt chÊt kh¸ch quan. Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng kh«ng chØ kh¼ng ®Þnh tÝnh kh¸ch quan, tÝnh phæ biÕn cña sù liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt, hiÖn t­îng, c¸c qu¸ tr×nh mµ nã cßn nªu râ tÝnh ®a d¹ng cña sù liªn hÖ qua l¹i ®ã cã mèi liªn hÖ bªn ngoµi cã mèi liªn hÖ bªn trong, cã mèi liªn hÖ chñ yÕu, cã mèi liªn hÖ thø yÕu, cã mèi liªn hÖ chung bao qu¸t toµn bé thÕ giíi, cã mèi liªn hÖ bao qu¸t mét sè lÜnh vùc hoÆc mét lÜnh vùc riªng biÖt cña thÕ giíi, cã mèi liªn hÖ trùc tiÕp cã mèi liªn hÖ gi¸n tiÕp, cã mèi liªn hÖ b¶n chÊt, cã mèi liªn hÖ kh«ng b¶n chÊt, liªn hÖ tÊt yÕu, liªn hÖ ngÉu nhiªn, cã mèi liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt kh¸c nhau, cã mèi liªh hÖ gi÷a c¸c mÆt kh¸c nhau cña cïng mét sù vËt. Sù vËt hiÖn t­îng nµo còng vËn ®éng vµ ph¸t triÓn qua nhiÒu giai ®o¹n kh¸c nhau, gi÷a c¸c giai ®o¹n ®ã còng cã mèi liªn hÖ víi nhau t¹o thµnh mét lÞch sö ph¸t triÓn hiÖn thùc cu¶ c¸c sù vËt vµ c¸c qu¸ tr×nh t­¬ng øng. Tõ viÖc nghiªn cøu nguyªn lý vµ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña c¸c sù vËt hiÖn t­îng, chóng ta rót ra quan ®iÓm toµn diÖn trong viÖc nhËn thøc, xem xÐt c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng còng nh­ trong ho¹t ®éng thùc tiÔn. Víi t­ c¸ch lµ mét nguyªn t¾c ph­¬ng ph¸p luËn trong viÖc nhËn thøc c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng, quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái ®Ó cã ®­îc nhËn thøc ®óng sù vËt. Chóng ta ph¶i xem xÐt nã, mét lµ trong mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c bé phËn, gi÷a c¸c yÕu tè, c¸c thuéc tÝnh kh¸c nhau cña chÝnh sù vËt ®ã, hai lµ trong mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c sù vËt ®ã víi c¸c sù vËt kh¸c ( kÓ c¶ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp). H¬n thÕ n÷a, quan ®iÓm toµn diÖn cßn ®ßi hái ®Ó nhËn thøc ®­îc sù vËt. Chóng ta cÇn xem xÐt nã trong mèi liªn hÖ víi nhu cÇu thùc tiÔn cña con ng­êi øng víi mçi con ng­oõi mçi thêi ®¹i vµ trong mçi hoµn c¶nh lÞch sö nhÊt ®Þnh con ng­êi bao giê còng chØ ph¶n ¸nh ®­îc mét sè l­îng h÷u h¹n nh÷ng mèi liªn hÖ. Bëi vËy tri thøc ®¹t ®­îc vÒ sù vËt còng chØ lµ t­¬ng ®èi, kh«ng ®Çy ®ñ, kh«ng trän vÑn. ý thøc ®­îc ®iÒu ®ã chóng ta sÏ tr¸nh ®­îc viÖc tuyÖt ®èi ho¸ nh÷ng tri thøc ®· cã vÒ sù vËt, vµ tr¸nh xem ®ã lµ nh÷ng ch©n lý bÊt biÕn, tuyÖt ®èi kh«ng thÓ bæ xung, kh«ng thÓ ph¸t triÓn. §Ó nhËn thøc ®­îc sù vËt, chóng ta cÇn ph¶i nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c mèi liªn hÖ “cÇn thiÕt ph¶i xem xÐt tÊt c¶ mäi mÆt sÏ ®Ò phßng cho chóng ta khái ph¹m sai lÇm vµ sù cøng nh¾c”. Quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái chóng ta ph¶i ®i tõ tri thøc vÒ nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi liªn hÑ cña sù vËt ®Õn chç kh¸i qu¸t ®Ó rót ra c¸i b¶n chÊt chi phèi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña sù vËt hay hiÖn t­îng ®ã. Tõ nh÷ng ®iÒu võa tr×nh bµy trªn ®©y cã thÓ rót ra kÕt luËn r»ng, qu¸ tr×nh h×nh thµnh quan ®iÓm toµn diÖn ®óng ®¾n víi t­ c¸ch lµ nguyªn t¾c ph­¬ng ph¸p luËn ®Ó nhËn thøc sù vËt sÏ tr¶i qua c¸c giai ®o¹n c¬ b¶n lµ ®i tõ ý niÖm ban ®Çu vÒ c¸i toµn thÓ ®Õn nhËn thøc mét mÆt, mét mèi liªn hÖ nµo ®ã cña sù vËt ®ã vµ cuèi cïng, kh¸i qu¸t nh÷ng tri thøc phong phó ®ã ®Ó rót ra tri thøc vÒ b¶n chÊt cña sù vËt. Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn ®Ó c¶i t¹o sù vËt chóng ta ph¶i biÕn ®æi nh÷ng mèi liªn hÖ néi t¹i cña sù vËt còng nh­ nh÷ng mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a sù vËt ®ã víi sù vËt kh¸c. Muèn thÕ ph¶i sö dông ®ång bé nhiÒu biÖn ph¸p, nhiÒu ph­¬ng tiÖn kh¸c nhau ®Ó t¸c ®éng lµm thay ®æi nh÷ng liªn hÖ t­¬ng øng. Quan ®iÓm toµn diÖn hoµn toµn kh¸c víi thuËt nguy biÖn chóng ®Òu lµ nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c nhau cña ph­¬ng ph¸p luËn sai lÇm trong xem xÐt c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng. L­u ý khi xem xÐt sù vËt trªn quan ®iÓm toµn diÖn ph¶i hiÓu r»ng mäi sù vËt tån t¹i trong kh«ng gian thêi gian nhÊt ®Þnh vµ mang dÊu Ên cña kh«ng gian, thêi gian ®ã. Do vËy, chóng ta cÇn cã quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ khi xem xÐt vµ gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò do thùc tiÔn ®Æt ra. §Æt trong t×nh h×nh n­íc ta hiÖn nay, trong c«ng cuéc ®æi míi ®¸t n­íc, §¶ng ta ph¶i cã chñ tr­¬ng hîp lý vµ ®­êng lèi ®óng ®¾n ®Ó ®­a ®Êt n­íc ®i lªn trªn con ®­êng ®æi míi. 2. §æi míi toµn diÖn trªn tÊt c¶ c¸c mÆt cña ®êi sèng Trong c«ng cuéc x©y dùng X· Héi Chñ NghÜa ë n­íc ta, viÖc ®æi míi lµ tÊt yÕu. ThÕ nh­ng kh«ng thÓ chØ ®æi míi trªn mét ph­¬ng diÖn nµo ®ã mµ ph¶i ®æi míi toµn diÖn, ®æi míi tÊt c¶ c¸c mÆt cña ®êi sèng x· héi, ®æi míi chÝnh s¸ch tµi chÝnh, ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ, ®æi míi kinh tÕ, ®æi míi c¬ chÕ, gi¸o dôc, giao th«ng, ®æi míi t­ duy lý luËn..v..v... §¶ng ta ®· vËn dông quan ®iÓm ®æi míi toµn diÖn vµo sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n­íc vµ ®· cã ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc. Tr­íc sù ph¸t triÓn míi cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc và c«ng nghÖ trªn thÕ giíi và nh÷ng thay ®æi hiÖn nay cña thêi ®¹i, giíi triÕt häc nghiªn cøu b¶n chÊt và hiÖu qu¶ x· héi cã tÝnh toµn cÇu cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ, biÖn chøng cña thêi ®¹i, tõ ®ã rót ra nh÷ng vÊn ®Ò cã ý nghÜa thùc tiÔn cho qu¸ tr×nh ®æi míi x· héi ta, ®ång thêi nªu ra nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc nh»m khai th¸c vµ ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng hiÖn cã, chñ yÕu lµ s¾p xÕp l¹i s¶n xuÊt, ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t­, vËn dông c¸c thµnh tùu khoa häc, kü thuËt, sö dông ®óng ®¾n c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, thùc hµnh tiÕt kiÖm triÖt ®Ó, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý nhµ n­íc,v..v.. 3.Vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vµ sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc Trong qu¸ tr×nh ®æi míi kh«ng thÓ chØ ®æi míi trªn mét lÜnh vùc hoÆc kh«ng quan t©m chó träng ®Õn mét lÜnh vùc nµo ®ã, mµ cÇn thiÕt ph¶i cã mét sù thèng nhÊt t­¬ng ®èi gi÷a c¸c lÜnh vùc trong ®êi sèng. TÊt c¶ ph¶i cïng ®­îc tiÕn hµnh, phèi hîp víi nhau t¹o nªn mét diÖn m¹o míi cho ®Êt n­íc mµ ng­êi l·nh ®¹o chÝnh lµ §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam. V× thÕ trong nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o §¶ng ph¶i cã nhËn thøc ®óng ®¾n, ph¶i n¾m v÷ng hÖ t­ t­ëng Mac-Lªnin ®Ó cã thÓ ®­a ra nh­ng lèi ®i ®óng. §¹i héi lÇn thø IX §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ®· ®Æc biÖt chó ý ®Õn viÖc l·nh ®¹o qu¸ tr×nh c¶i c¸ch Nhµ n­íc ta theo h­íng chung lµ: “x©y dùng Nhµ n­íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa, d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam”. §¶ng ta chØ râ: “Nhµ n­íc ta lµ c«ng cô chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, lµ Nhµ n­íc ph¸p quyÒn cña d©n, do d©n, v× d©n. QuyÒn lùc Nhµ n­íc lµ thèng nhÊt, cã sù ph©n c«ng vµ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan Nhµ n­íc trong viÖc thùc hiÖn c¸c quyÒn lËp ph¸p, hµnh ph¸p vµ t­ ph¸p... C¶i c¸ch tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Nhµ n­íc g¾n liÒn víi x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng, ®æi míi néi dung, ph­¬ng thøc l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi Nhµ n­íc. X©y dùng bé m¸y tinh gän n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc §¶ng vµ §¶ng viªn trong c¸c c¬ quan Nhµ n­íc”. ChÝnh v× thÕ vai trß cña Nhµ n­íc lµ hÕt søc quan träng trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc, sù nhËn thøc ®óng ®¾n, sù l·nh ®¹o cña §¶ng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i trong c«ng cuéc ®æi míi n­íc ta hiÖn nay. Vai trß qu¶n lý ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ n­íc lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®­îc mét ®ßi hái kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Nhµ n­íc ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ vµ ®Þnh h­íng sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ . Nhµ n­íc t¹o m«i tr­êng kinh tÕ thuËn lîi, m«i tr­êng ph¸p lý trªn vµ ®ñ cho sù ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc trong nÒn kinh tÕ. Vai trß cña nhµ n­íc thÓ hiÖn ë chøc n¨ng ®iÒu tiÕt, kiÓm tra. KiÓm tra, kiÓm so¸t c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®¶m b¶o sù thèng nhÊt t¨ng h­íng kinh tÕ víi c«ng b»ng x· héi. Nhµ n­íc ph¶i cã m«i tr­êng ph¸p lý, x©yd ùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ph¶i cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Néi dung vµ ph­¬ng tiÖn qu¶n lý cña nhµ n­íc ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lµ ph¸p luËt vµ hµnh lang ph¸p lý Nh­ vËy, §¶ng vµ Nhµ n­íc cã vai trß hÕt søc quan träng vµ to lín trong viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ còng nh­ trong viÖc ®æi míi ®Êt n­íc ®Êt n­íc. 4. §æi míi kinh tÕ lµ träng t©m. §æi míi lµ mét qu¸ tr×nh cã néi dung toµn diÖn cña c¶ x· héi ta, song cã träng ®iÓm ®ã lµ trªn c¬ së æn ®Þnh, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®êi sèng nh©n d©n, trªn c¬ së ®ã tõng b­íc ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ ®¸p øng c¸c yªu cÇu ngµy cµng cao cña mäi lÜnh vùc x· héi. §æi míi trong sù æn ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc ta ®i lªn chñ nghÜa x· héi. §æi míi ph¶i toµn diÖn nh­ng lÊy ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m. N­íc ta ®ang trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi mµ thùc chÊt cña thêi kú nµy lµ nhµ n­íc cña giai cÊp v« s¶n vµ nh©n d©n lao ®éng tù ®¶m ®­¬ng nhiÖm vô lÞch sö ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, tù t¹o lËp nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cña s¶n xuÊt vµ nh÷ng quan hÖ x· héi lµm c¬ së hiÖn thùc cho chñ nghÜa x· héi. NÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hanh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Xu h­íng kh¸ch quan sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña nh©n lo¹i ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh lµm xuÊt hiÖn sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nh­ng kinh tÕ thÞ tr­êng cã thÓ ph¸t triÓn theo h­íng t­ b¶n chñ nghÜa hoÆc x· héi chñ nghÜa. Nh­ thÕ xu h­íng kh¸ch quan ch­a chØ ®¶m b¶o ®Ó kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa mµ cßn ®ßi hái c¸c nh©n tè chñ quan. Nh©n tè chñ quan bao ®¶m cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng x· héi cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë ViÖt Nam lµ : -Thø nhÊt : Vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, §¶ng ho¹t ®éng víi t­ c¸ch lµ ng­êi tæ chøc vµ l·nh ®¹o, ®Þnh h­íng mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. NhiÖm vô cña §¶ng h­íng vµo tæ chøc, x©y dùng, ph¸t triÓn ®Êt n­íc mµ t¨ng h­íng kinh tÕ trë thµnh nhiÖm vô trung t©m. §¶ng cÇm quyÒn cÇn ®­îc nhËn thøc víi néi dung c¬ b¶n lµ : X¸c ®Þnh môc tiªu chÝnh trÞ, ®Þnh h­íng chÝnh trÞ cho sù ph¸ triÓn kinh tÕ x· héi c«ng b»ng, c­¬ng lÜnh ®­êng lèi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi c«ng b»ng c­¬ng lÜnh ®­êng lèi chiÕn l­îc ph¸t triÓn, b»ng nh÷ng nguyªn t¾c vµ chÝnh s¸ch lín trong ®èi néi vµ ®èi ngo¹i. Yªu cÇu cña mäi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta hiÖn nay ®ßi hái §¶ng ta ph¶i thùc sù cã b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng cã trÝ tuÖ, s¸ng t¹o trong ho¹ch ®Þnh c­¬ng lÜnh, chiÕn l­îc vµ s¸ch l­îc nh»m thùc ho¸ b¶n chÊt lín ®Ñp cña chñ nghÜa x· héi trong cuéc sèng. -Thø hai : X©y dùng nhµ n­íc ViÖt Nam v÷ng m¹nh trong s¹ch qu¶n lý kinh tÕ x· héi cã hiÖu qu¶. Ph¶i x©y dùng thµnh c«ng nhµ n­íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. Nhµ n­íc ph¸p quyÒn lµ nÊc thang cña v¨n minh nh©n lo¹i trong lÜnh vùc qu¶n lý x· héi b»ng ph¸p luËt. Nhµ n­íc ph¸p quyÒn ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn rùc rì trong chñ nghÜa t­ b¶n. Ngµy nay §¶ng ta còng sö dông nã ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. -Thø ba : TÝnh nh©n v¨n, tÝnh d©n téc trong ph¸t triÓn kinh tÕ NÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn lµ ph­¬ng tiÖn, ph­¬ng thøc kh¬i dËy tiÒm n¨ng, søc s¸ng t¹o cña c¶ céng ®ång d©n téc. Nh­ vËy, toµn bé ho¹t ®éng cña §¶ng, Nhµ n­íc ph¶i h­íng tíi sù gi¶i phãng mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc cña nh©n d©n. Kinh tÕ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ®æi míi ®Êt n­íc, mét ®Êt n­íc cã tiÒm lùc kinh tÕ lín, v÷ng vµng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®æi míi c¸c lÜnh vùc kh¸c, th× míi cã thÓ ®æi míi ®­îc ®Êt n­íc. V× thÕ ph¶i lÊy ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m. II. C¬ s¬ lý luËn triÕt häc cña quan ®iÓm: “®æi míi toµn diÖn nh­ng ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m” KiÕn tróc th­îng tÇng vµ c¬ së h¹ tÇng. KiÕn tróc th­îng tÇng lµ toµn bé nh÷ng quan ®iÓm chÝnh trÞ , ph¸p quyÒn ,triÕt häc, ®¹o ®óc, t«n gi¸o , nghÖ thuËt .v..v..cïng víi nh÷ng thiÕt chÕ x· héi t­¬ng øng nh­ nhµ n­íc ®¶ng ph¸i, gi¸o héi, c¸c ®oµn thÓ x· héi .v..v.. ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh. C¬ së h¹ tÇng lµ toµn bé quan ®iÓm s¶n xuÊt hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña x· héi nhÊt ®Þnh. Mçi yÕu tè cña kiÕn tróc th­îng tÇng cã ®¹c ®iÓm riªng, cã quy luËt vËn ®äng ph¸t triÓn riªng, nh­ng chóng liªn hÖ víi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau vµ ®Òu h×nh thµnh trªb c¬ së h¹ tÇng. Song mçi yÕu tè kh¸c nhau cã quan hÖ kh¸c nhau ®èi víi c¬ së h¹ tÇng. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng lµ hai mÆt cña ®êi sèng x· héi, chóng thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau, trong ®ã c¬ së h¹ tÇng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi kiÕn tróc th­îng tÇng. Khi c¬ së h¹ tÇng thay ®æi nã còng dÉn theo sù thay ®æi cña kiÕn tróc th­îng tÇng, hay nãi c¸ch kh¸c khi c¬ cÊu kinh tÕ thay ®æi th× mäi linh vùc kh¸c cña ®êi sèng còng sÏ thay ®æi. C¬ së lý luËn cña viÖc ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m. Vai trß cña c¬ së h¹ tÇng ®èi víi kiÕn tróc th­îng tÇng ®­îc thÓ hiÖn ë chç: mçi c¬ së h¹ tÇng sÏ h×nh thµnh nªn mét kiÕn tróc th­îng tÇng t­¬ng øng víi nã. TÝnh chÊt cña kiÕn tróc th­îng tÇng lµ do tÝnh chÊt cña c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh. TÊt c¶ c¸c yÕu tè cña kiÕn tróc th­îng tÇng nh­ Nhµ n­íc, ph¸p quyÒn, t«n gi¸o, triÕt häc..v..v...®Òu trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp phô thuéc vµo c¬ së h¹ tÇng, do c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh. Vai trß quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng ®èi víi kiÕn tróc th­îng tÇng cßn ®­îc thÓ hiÖn ë chç: c¬ së h¹ tÇng thay ®æi th× sím hay muén, Ýt hay nhiÒu kiÕn tróc th­îng tÇng còng sÏ thay ®æi theo. C.Mac viÕt: “C¬ së kinh tÕ thay ®æi th× toµn bé c¸i kiÕn tróc th­îng tÇng ®å sé còng bÞ ®¶o lén Ýt nhiÒu nhanh chãng” (TrÝch gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c-Lªnin trang 361). Cã nghÜa lµ khi nÒn kinh tÕ thay ®æi nã sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi cña c¸c lÜnh vùckh¸c nh­ chÝnh trÞ, ph¸p quyÒn, ®¹o ®øc, nghÖ thuËt..v..v.. V× vËy khi nÒn kinh tÕ thay ®æi nã sÏ kÐo theo sù thay ®æi cña c¸c mÆt trong ®êi sèng x· héi. V× vËy ®æi míi kinh tÕ lµ mét viªc hÕt søc quan träng trong nhiÖm vô ®æi míi ®Êt n­íc, cÇn ph¶i coi ®ã lµ môc tiªu träng t©m trong chiÕn l­îc ®æi míi. Sù thay ®æi cña nÒn kinh tÕ phô thuéc rÊt lín vµo quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt, chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau mét c¸ch biÖn chøng, t¹o thµnh quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt-quy luËt c¬ b¶n nhÊt cña sù vËn ®éng, ph¸t triÓn x· héi. C.M¸c viÕt: “Tíi mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo ®ã cña chóng, c¸c lùc l­îng s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi m©u thuÉn víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã...trong ®ã tõ tr­íc ®Õn nay c¸c lùc l­îng s¶n xuÊt vÉn ph¸t triÓn. Tõ chç lµ nh÷ng h×nh thøc ph¸t triÓn cña l­c l­îng s¶n xuÊt, nh÷ng quan hÖ Êy trë thµnh nh÷ng xiÒng xÝch cña c¸c lùc l­îng s¶n xuÊt. Khi ®ã b¾t ®Çu thêi ®¹i mét cuéc c¸ch m¹ng x· héi” (TrÝch gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c-Lªnin trang 357). Khi lùc l­îng s¶n xuÊt thay ®æi sÏ lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt thay ®æi dÉn ®Õn sù thay ®æi cña c¬ cÊu kinh tÕ vµ lµm cho kiÕn tróc th­îng tÇng còng thay ®æi theo. V× thÕ lùc l­îng s¶n xuÊt lµ rÊt quan träng trong viÖc thay ®æi nÒn kinh tÕ còng nh­ thay ®æi ®Êt n­íc. Ngµy nay, chóng ta nãi ®Õn ®æi míi th× tr­íc hÕt lµ ph¶i t«n träng c¸c nguyªn lý c¬ b¶n cña triÕt häc M¸c mµ trong nhiÒu n¨m chóng ta ®· nhËn thøc kh«ng ®óng, kh«ng thËt sù t«n träng vµ do ®ã kh«ng suy nghÜ vµ hµnh ®éng theo c¸c nguyªn lý ®ã. §¹i héi VI ®· rót ra lµ “§¶ng ph¶i lu«n lu«n xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ, t«n träng vµ hµnh ®éng theo quy luËt kh¸ch quan”. V× thÕ §¶ng ph¶i nhËn thøc ®óng ®¾n ®Ó chÌo l¸i con thuyÒn ®Êt n­íc ®i ®óng h­íng, ph¸t triÓn kinh tÕ, ph¸t triÓn ®¸t n­íc. Khi ®· cã ®­îc mét nÒn kinh tÕ v÷ng vµng, chóng ta sÏ s½n sµng cho mét cuéc c¶i c¸ch ®Êt n­íc quy m« vµ cã kÕt qu¶. Mét ®Êt n­íc cã nÒn kinh tÕ æn ®Þnh, ph¸t triÓn, sÏ lµm bµn ®¹p thóc ®Èy cho sù ph¸t triÓn cña c¸c lÜnh vùc kh¸c vµ c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc. 3.c¬ së lý luËn cña quan ®iÓm ®æi míi toµn diÖn §æi míi kinh tÕ lµm träng t©m tuy nhiªn ph¶i ®æi míi toµn diÖn. C¸c lÜnh vùc kh¸c cña x· héi nh­ v¨n ho¸ , gi¸o dôc ... còng t¹o ®iÒu cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®­îc ®¸nh dÊu b»ng tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Cã ®­îc mét nÒn gi¸o dôc tèt båi d­ìng ®­îc lùc l­îng s¶n xuÊt tèt th× míi lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt vµ khi ®ã míi ph¸t triÓn ®­îc nÒn kinh tÕ kh«ng thÓ cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn mµ v¨n ho¸ gi¸o dôc qu¸ l¹c hËu. v× thÕ kh«ng chØ ®æi míi kinh tÕ mµ song song míi nã cßn ph¶i dÇn dÇn tõng b­íc ®æi míi tÊt c¶ lÜnh vùc kh¸c cña x· héi v× vËy ph¶i ®æi míi toµn diÖn Tuy c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc th­îng tÇng nh­ng c¸c yÕu tè cÊu thµnh kiÕn truc th­îng tÇng ®Òu cã t¸c ®éng ®Õn c¬ së h¹ tÇng. Sù t¸c déng cña kiÕn tróc th­îng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng diÔn ra theo hai chiÒu. NÕu kiÕn tróc th­îng tÇng t¸c ®éng phï hîp víi c¸c quy luËt kinh tÕ khach quan th× nã lµ ®éng l­c m¹nh mÏ thóc ®¶y kinh tÕ ph¸t triÓn , nÕu t¸c ®éng ng­îc l¹i nã sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ , k×m h·m sù ph¸t triÓn cña x· héi . V× thÕ cÇn ph¶i ®æi míi toµn diÖn ®Ó chóng t¸c ®éng qua l¹i víi nhau t¹o ®iÒu kiÖn cho nhau ph¸t triÓn. Sù nghiÖp ®æi míi víi tÝnh chÊt míi mÎ, khã kh¨n vµ phøc t¹p cña nã ®ßi hái ph¶i cã lý luËn khoa häc soi s¸ng. Sù kh¸m ph¸ vÒ lý luËn ph¶i trë thµnh tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n lam c¬ së cho sù ®æi míi trong ho¹t ®éng thùc tiÔn. Ph¶i kh¾c phôc t×nh tr¹ng tr­íc ®©y th­êng v¾ng bãng lý luËn khi th«ng qua nh÷ng quyÕt ®Þnh quan träng vµ do vËy buéc ph¶i ®­a quyÕt ®Þnh trªn c­ së thuÇn tuý kinh nghiÖm. Ph¶i t¹o c¬ së thÕ giíi quan khoa häc, t¹o niÒm tin cho c¸n bé, §¶ng viªn trong qu¸ tr×nh ®æi míi theo ®Þnh h­íng X· Héi Chñ NghÜa tr­íc nh÷ng biÕn ®éng s©u s¾c, ®Çy kÞch tÝnh cña thêi ®¹i. Muèn vËy cÇn ph¶i cã triÕt häc khoa häc. Kh«ng thÓ ®èi mÆt thµnh c«ng nÕu thiÕu mÆt t­ duy triÕt häc s©u s¾c. TriÕt häc Mac-Lªnin chÝnh lµ c¬ së thÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn cho c«ng cuéc ®æi míi cña chóng ta. 4. Nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ trong viªc ®æi míi kinh tÕ cña n­íc ta. Trong nh÷ng n¨m ®Çu ®æi míi chóng ta ®· giµnh ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ, song bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®ã vÉn cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc cÇn ph¶i quan t©m nh÷ng vÊn ®Ò nµy k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña x· héi mµ trong thêi ®¹i hiÖn nay. Thµnh tùu: Hµng n¨m nÒn kinh tÕ ®Òu cã t¨ng tr­ëng: Tæng s¶n phÈm x· héi(GDP) t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 8,2%, gi¶m tû lÖ l¹m ph¸t tõ 14,7%(1986) xuèng 12,7%(1995) vµ 5% (1996) kim ng¹ch xuÊt khÈu trong 5 n¨m(1991-1995) ®¹t 17 tû ®« la vµ n¨m 1996 ®¹t 7 tû ®« la. Trong n«ng nghiÖp, ng­ nghiÖp GDP gi¶m tõ 27,2% n¨m 1995 xuèng 24,3% n¨m 2002 c«ng nghiÖp vµ x©y dùng tõ 28,7% ®Õn 36,6%, dÞch vô tõ 44,1%(1995) cßn 39,1%. §Õn n¨m 2000 tû trong khu vùc kinh tÕ n«ng nghiÖp (GDP) vµo kho¶ng 39%. Khu vùc kinh tÕ tËp thÓ 8,5% khu vùc kinh tÕ t­ nh©n 3,3%. Khu vùc kinh tÕ c¸ nh©n 3,2%, khu vùc kinh tÕ hçn hîp 3,9%. Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 13,3%. Më réng quan hÖ kinh tÕ hîp t¸c víi n­íc ngoµi, thu hót vèn ®Çu t­ vµ kü thuËt cña nhiÒu n­íc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. N¨m 1996 cã 700 C«ng ty lín nhá ®Çu t­ vµo n­íc ta víi 22 tû ®« la n»m trong 180 dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ thuéc nhiÒu thµnh phÇn kh¸c nhau. ThiÕt lËp ®­îc mèi quan hÖ bu«n b¸n ngo¹i th­¬ng víi 120 n­íc, xo¸ bá thÕ bÞ bao v©y kinh tÕ t¹o ra nhiÒu tiÒm lùc míi ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ Sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ ch­a thËt æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c, chñ yÕu do ®Çu t­ theo vèn vµ lao ®éng. Ch­a t¹o lËp ®­îc mét hÖ thèng thÞ tr­êng ®Çy ®ñ. ThÞ tr­êng hµng ho¸ vµ dÞch vô tuy cã ho¹t ®éng s«i næi nh­ chØ tËp trung ë thµnh phè, ®« thÞ vµ rÊt tù ph¸t lén xén kh«ng theo mét sù qu¶n lý chÆt chÏ, thÞ tr­êng n«ng th«n kh«ng ®­îc coi träng nh­ ch­a nãi ®Õn miÒn nói, trung d­ n¬i cã tiÒm n¨ng lín vÒ kho¸ng s¶n. Trong khi vùc kinh tÕ Nhµ n­íc thÞ tr­êng lao ®éng chØ tån t¹i ë tr×nh ®é thÊp, cßn 1/3 trän h¬n 600 doanh nghiÖp nhµ n­íc lµm ¨n ch­a cã l·i. T×nh tr¹ng kinh doanh phÝ ph¸p diÔn ra nghiªm träng. N¹n tham nhòng bu«n lËu, lµm hµng gi¶ ngµy cµng gia t¨ng g©y thiÖt h¹i cho lîi Ých ng­êi tiªu dïng vµ g©y thÊt thu ng©n s¸ch nhµ n­íc. KÕt cÊu h¹ tÇng cßn non kÐm viÖc ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi nh»m t¹o ra mét lùc l­îng lao ®éng cã kü thuËt, n¨ng suÊt lµ c¬ së quan träng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ng t×nh tr¹ng ch¶y m¸u chÊt x¸m diÔn ra ngµy cµng nhiÒu. Sù ph©n ho¸ giµu nghÌo gia t¨ng kh¸ nhanh xuÊt hiÖn nhiÒu hiÖn t­îng tiªu cùc, trong x· héi. V× thÕ §¶ng vµ Nhµ n­íc ta cÇn ph¶i ph©n tÝch râ t×nh h×nh tr­íc m¾t vµ n¾m râ nhiÖm vô ph¶i lµm ®Ó cã h­íng ®i ®óng ®¾n trong c«ng cuéc ®æi míi vµ x©y dùng ®Êt n­íc hiÖn nay. KÕt luËn §æi míi ®Êt n­íc ®ang lµ mét vÊn ®Ò quan träng. Nã gióp cho ®Êt n­íc cã ®­îc mét diÖn m¹o míi, cã kh¶ n¨ng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu. .V× thÕ, cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p vµ con ®­êng ®óng ®¾n ®Ó ®æi míi ®Êt n­íc. Trong xu h­íng héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay th× nÒn kinh tÕ ë tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ra søc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. XÐt ®Õn cïng th× kinh tÕ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi kiÕn tróc th­îng tÇng. Do ®ã cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, v÷ng vµng. V× thÕ, ®æi míi kinh tÕ ph¶i toµn diÖn nh­ng ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m. Cßn cã nhiÒu khã kh¨n ®ßi hái §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ph¶i ®øng trªn lËp tr­êng cña quan ®iÓm toµn diÖn nh×n nhËn sù viÖc ®Ó cã nhiÒu gi¶i ph¸p ®óng ®¾n ®èi víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, nhÊt lµ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. §¶m b¶o kinh tÕ nhµ n­íc lu«n ph¶i gi÷ vai trß chñ ®¹o vµ thµnh phÇn kinh tÕ lu«n ph¸t triÓn theo ®óng h­íng x· héi chñ nghÜa. §ång thêi n©ng cao vai trß hiÖu qu¶ qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n­íc, ®¶m b¶o thÞ tr­êng trong n­íc æn ®Þnh. Ban hµnh vµ ¸p dông thËt nghiªm c¸c lo¹i h×nh luËt ®èi víi kinh tÕ nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng kÎ lîi dông chøc quyÒn ®Ó tham « tµi s¶n nhµ n­íc. §i ®«i víi viÖc ®ã lµ ph¶i ®µo t¹o mét ®éi ngò lùc l­îng s¶n xuÊt cã tr×nh ®é cao, cã n¨ng lùc lao ®éng vµ s¸ng t¹o cã phÈm chÊt ®¹o ®øc vµ t­ c¸ch tèt b»ng c¸ch ®Çu t­, ph¸t triÓn cho gi¸o dôc. Cè g¾ng ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu kinh tÕ ®Æt ra vµ lu«n lu«n nh¹y bÐn víi c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ang vËn ®éng vµ biÕn ®æi kh«ng ngõng cã nh­ thÕ nÒn kinh tÕ n­íc ta ch¾c ch¾c sÏ ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ trong t­¬ng lai kh«ng xa n÷a dùa trªn nÒn t¶ng c¬ b¶n lµ mét nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ph¸t triÓn chóng ta cã thÓ h×nh thµnh vµ x©y dùng ®­îc mét kiÓu x· héi lý t­ëng míi ®ã lµ kiÓu x· héi : X· Héi Chñ NghÜa. Tµi liÖu tham kh¶o 1.Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c – Lªnin (Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ Quèc Gia) 2. Gi¸o tr×nh chñ nghÜa x· héi