Quá trình thực hiện chiến lược công nghiệp hóa hỗn hợp

môc lôc PhÇn I: T×nh h×nh CNH ë Hµn Quèc tr­íc n¨m 1980. 1.ChiÕn l­îc CNH. 2.Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ. 2.1.Thµnh tùu. 2.2.H¹n chÕ. PhÇn II:Qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn l­îc CNH hçn hîp. 1.Néi dung cña chiÕn l­îc CNH hçn hîp. 2.Qu¸ tr×nh thùc hiÖn. 2.1.Ph¸t triÓn c«ng nghÖ. 2.2.Më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm cña nh÷ng ngµnh CNcã kü thuËt cao. 2.3.Kh¾c phôc t×nh tr¹ng tôt hËu cña CN võa vµ nhá. 2.4.Tù do hãa cã ®iÒu tiÕt. 3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra sau giai ®o¹n 1980-1990. 3.1.Khñng ho¶ng m« h×nh c«ng nghiÖp hãa. 3.2.Khñng ho¶ng m« h×nh ph©n phèi thu nhËp. 3.3.Sù suy tho¸i m«i tr­êng sinh th¸i. 3.4.Qu¸ tr×nh CNH cña Hµn Quèc g¾n liÒn víi møc tiÕt kiÖm thÊp vµ nî n­íc ngoµi cao. PhÇn III:Mét sè kinh nghiÖm víi ViÖt Nam. 1.Hµn Quèc-ViÖt Nam nh÷ng nÐt t­¬ng ®ång. 2.Mét sè kinh nghiÖm tõ chiÕn l­îc CNH cña Hµn Quèc víi ViÖt Nam. 2.1.Liªn tôc n©ng cÊp c¬ cÊu c«ng nghiÖp theo c¸c ngµnh cã lîi thÕ so s¸nh hoÆc cã c¬ héi ph¸t triÓn. 2.2.Sö dông c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, träng t©m lµ XK lµm ®ßn bÈy cho qu¸ tr×nh CNH. 2.3.Vai trß cña chÝnh phñ. 2.4.Kinh nghiÖm vÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ chÝnh s¸ch khoa häc c«ng nghÖ. KÕt luËn Danh môc tµi liÖu tham kh¶o. Më ®Çu Trong nh÷ng n¨m qua, Hµn Quèc ®­îc c¸c nhµ ph©n tÝch kinh tÕ trªn thÕ giíi thõa nhËn lµ mét ®iÓn h×nh cña mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn thµnh c«ng, ®Æc biÖt lµ tõ khi xuÊt ph¸t tõ ®Æc thï ®Þa lý, Hµn Quèc lµ mét quèc gia kh«ng ®­îc ­u ®·i vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Tõ mét n­íc c«ng nghiÖp nghÌo, Hµn Quèc mau chãng trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp míi (NICs/NIEs). §Õn th¸ng 10/1996, Hµn quèc ®­îc chÝnh thøc kÕt n¹p lµm thµnh viªn thø 25 cña OECD. Trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp míi vµ lµ mét trong 4 con rång Ch©u ¸, råi tham gia vµo OECD, Hµn quèc cã mét qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa ®­îc rót ng¾n mét c¸ch tèi ®a (chØ cßn 30 n¨m) so víi Mü, c¸c n­íc EU vµ NhËt B¶n do cã ®­îc chiÕn l­îc c«ng nghiÖp hãa ®óng ®¾n, tËn dông ®­îc lîi thÕ cña “ng­êi ®i sau”, tiÕp thu ®­îc kinh nghiÖm cña c¶ ba nhãm n­íc ph¸t triÓn trªn. Trong 30 n¨m c«ng nghiÖp hãa cña Hµn Quèc, giai ®o¹n 1980-1990 gi÷ mét vai trß næi bËt, ®­îc c¸c nhµ kinh tÕ coi lµ giai ®o¹n “cÊt c¸nh lÇn thø hai” cña nÒn c«ng nghiÖp Hµn Quèc, gióp Hµn Quèc nhanh chãng hoµn thµnh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa. Trong giai ®o¹n nµy, tèc ®é t¨ng GDP cña Hµn Quèc ®­îc coi lµ cao nhÊt thÕ giíi, b×nh qu©n tõ 8%-10%/ n¨m. §Æc biÖt lµ n¨m 1988 lµ n¨m cã ThÕ VËn Héi Olympic lÇn thø 24 tæ chøc t¹i Seoul, tèc ®é t¨ng tr­ëng cña GDP ®· lªn tíi møc kû lôc, h¬n 40% so víi n¨m tr­íc. ViÖt Nam vµ Hµn Quèc lµ hai n­íc Ch©u ¸ cã nhiÒu nÐt t­¬ng ®ång vÒ lÞch sö, ®Þa lý vµ v¨n hãa, c¬ së kinh tÕ x· héi. Sau khi thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi (tõ 1986) ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu, tuy nhiªn nÕu xÐt theo c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ th× ViÖt Nam vÉn lµ mét quèc gia kÐm ph¸t triÓn. §Ó cã thÓ v­¬n lªn ®¹t tr×nh ®é ngang hµng víi c¸c quèc gia trong khu vùc, ViÖt Nam tÊt yÕu ph¶i lùa chän con ®­êng CNH-H§H. §©y thùc sù lµ mét th¸ch thøc ®èi víi chóng ta. V× thÕ, ng­êi viÕt muèn t×m hiÓu vÒ “CNH ë Hµn Quèc giai ®o¹n 1980-1990” tõ ®ã rót ra “Mét sè kinh nghiÖm víi ViÖt Nam”. Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o; bµi tiÓu luËn ®­îc chia thµnh ba phÇn: *PhÇn I:T×nh h×nh c«ng nghiÖp hãa ë Hµn Quèc tr­íc n¨m 1980. *PhÇn II:Qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn l­îc CNH hçn hîp. *PhÇn III:Mét sè kinh nghiÖm tõ chiÕn l­îc c«ng nghiÖp hãa cña Hµn Quèc ®èi víi ViÖt Nam. Do tr×nh ®é cã h¹n, em mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o cña c« gi¸o ®Ó bµi tiÓu luËn ®­îc hoµn chØnh h¬n.Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. PhÇn I: T×nh h×nh CNH ë Hµn Quèc tr­íc n¨m 1980: 1. ChiÕn l­îc CNH: LÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi ®· xuÊt hiÖn nhiÒu m« h×nh kh¸c nhau vÒ chiÕn l­îc CNH, trong ®ã râ nÐt nhÊt lµ c¸c m« h×nh: Thay thÕ nhËp khÈu (h­íng néi); XuÊt khÈu s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ; C«ng nghiÖp hãa h­íng vÒ xuÊt khÈu (h­íng ngo¹i). Ngoµi ra cßn cã chiÕn l­îc ph¸t triÓn hçn hîp mµ thùc chÊt lµ sù kÕt hîp (trung hßa) cña c¶ hai hay c¶ ba lo¹i chiÕn l­îc trªn. XÐt tõ gãc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ c¬ së lý luËn cña c¸c lo¹i chiÕn l­îc ph¸t triÓn trªn ®©y ®Òu dùa vµo sù vËn dông ë c¸c møc ®é kh¸c nhau “Quy luËt lîi thÕ so s¸nh” (Law of comparative advantage) do David Ricardo (1772-1823)-nhµ kinh tÕ häc ng­êi Anh ®Ò xuÊt n¨m 1817 trong c«ng tr×nh nghiªn cøu næi tiÕng “Nh÷ng nguyªn t¾c kinh tÕ chÝnh trÞ vµ thuÕ” (Principles of Political Economy and Taxation). Sau ®ã trong suèt nöa ®Çu thÕ kû 20, b»ng thuyÕt “Nguån lùc s¶n xuÊt vèn cã” (Factor Endowments), hai nhµ kinh tÕ häc Thôy §iÓn: Eli Heckscher vµ Bertil Ohlin ®· tiÕp tôc ph¸t triÓn quy luËt nµy b»ng c¸ch gi¶i thÝch ®Çy ®ñ h¬n vÒ nguyªn nh©n vµ lîi Ých cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. Theo quy luËt nµy, c¸c n­íc kh¸c nhau ®Òu cã c¸c lîi thÕ t­¬ng ®èi hay lîi thÕ so s¸nh kh¸c nhau vÒ lao ®éng, tµi nguyªn, vÞ trÝ ®Þa lý vµ c¸c nguån lùc tù nhiªn-x· héi kh¸c. Trong hai giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh CNH (1950-1960 vµ 1970-1980), Hµn Quèc ®· gÆt h¸i ®­îc nh÷ng thµnh c«ng to lín trong viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc CNH h­íng vÒ xuÊt khÈu (h­íng ngo¹i). ChiÕn l­îc nµy, ng­îc h¼n víi chiÕn l­îc thay thÕ nhËp khÈu, ®· thÓ hiÖn ®­îc sù vËn dông quy luËt lîi thÕ so s¸nh ë møc ®é cao nhÊt vµ ®Æc biÖt ®Ò cao viÖc më cöa nÒn kinh tÕ. Néi dung c¬ b¶n cña chiÕn l­îc nµy kh¼ng ®Þnh nh÷ng n­íc kh¸c nhau cã nh÷ng lîi thÕ so s¸nh kh¸c nhau v× thÕ c¸c n­íc cÇn “phô thuéc” lÉn nhau trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Ó cã thÓ trao ®æi cho nhau c¸c lîi thÕ so s¸nh ®ã th«ng qua c¸c ho¹t ®éng Ngo¹i Th­¬ng, liªn doanh liªn kÕt cïng nhau ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt-kinh doanh vÒ mét lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã. Thùc tiÔn qu¸ tr×nh CNH cña Hµn Quèc ®· chøng tá ®­îc tÝnh ®óng ®¾n cña chiÕn l­îc nµy còng nh­ sù phï hîp cña nã víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i lµ quèc tÕ hãa ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi vµ hîp t¸c v× sù ph¸t triÓn chung cña toµn nh©n lo¹i. VÒ thùc chÊt, chiÕn l­îc nµy lµ qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu c«ng nghiÖp tõ chç chñ yÕu dùa vµo n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ h­íng vÒ xuÊt khÈu, mµ cô thÓ ®ã lµ viÖc ¸p dông chÝnh s¸ch tû gi¸ duy nhÊt tµi trî xuÊt khÈu, ®¬n gi¶n hãa c¸c thñ tôc h¶i quan, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho c¸c nhµ xuÊt khÈu trong viÖc nhËp khÈu nhiªn liÖu th« cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, khuyÕn khÝch m¹nh mÏ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 2.Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ : 2.1.Thµnh tùu: Nhê viÖc ¸p dông chiÕn l­îc nµy rÊt phï hîp víi tiÕn tr×nh tù do hãa th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ quèc tÕ nªn ngay trong kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø nhÊt (1962-1966) Hµn Quèc ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Thµnh tùu lín nhÊt ph¶i kÓ ®Õn lµ trong giai ®o¹n nµy, nÒn mãng cho sù thµnh c«ng cña CNH ®· ®­îc t¹o dùng. Tû träng c«ng nghiÖp khai th¸c trong toµn bé c¬ cÊu c«ng nghiÖp gi¶m tõ 34,8% n¨m 1956 xuèng cßn 23,9% n¨m 1966. Còng t­¬ng tù nh­ vËy, tû träng ngµnh dÞch vô ®· t¨ng t­ 44,7% lªn 64,7% cïng thêi gian ®ã. C¬ cÊu c«ng nghiÖp chÕ t¹o cña Hµn Quèc ®· thÓ hiÖn râ sù tiÕn bé ®¸ng kÓ. PhÇn cña khu vùc n«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ gi¶m xuèng kh¸ nhanh tõ 37% GDP n¨m 1962 xuèng cßn 25% vµo n¨m 1965. Hµn Quèc trong giai ®o¹n nµy b¾t ®Çu tiÕn tíi mét nÒn kinh tÕ hiÖu suÊt b¨ng viÖc ¸p dông ngµy cµng nhiÒu c¸c tiÕn bé kü thuËt, c«ng nghÖ vµ trÝ thøc kinh doanh: sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn vËt chÊt (t­ b¶n vµ tµi nguyªn) vµ vèn nh©n lùc. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ tæng hiÖu qu¶ ®Çu ra ®· t¨ng nhiÒu h¬n tæng hiÖu qu¶ phÇn t¨ng cña ®Çu vµo. NÒn kinh tÕ b¾t ®Çu cã tÝch lòy. ChÝnh yÕu tè hiÖu suÊt cña nÒn kinh tÕ cïng víi sù tÝch lòy ®· gãp phÇn vµo t¨ng tr­ëng ®Ých thùc cña nÒn kinh tÕ hay cßn gäi lµ t¨ng tr­ëng cña kü thuËt vµ c«ng nghÖ. 2.2.Nh÷ng h¹n chÕ: Tuy nhiªn, tíi nöa sau 1979, nÒn kinh tÕ Hµn Quèc b¾t ®Çu lé ra mét sè dÊu hiÖu tr× trÖ. VÝ dô nh­ n¨m 1979, lÇn ®Çu tiªn kÓ tõ khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh CNH nhanh, XK gi¶m 4%, tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¶m 6,5%. §©y lµ møc t¨ng tr­ëng thÊp nhÊt kÓ tõ 1972. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp b»ng c¸ch ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn cña c¸c tæ hîp lín (conglomerates) lµm cho ph©n phèi kinh doanh trong giai cÊp t­ s¶n kh«ng ®Òu. C¸c doanh nghiÖp lín ®­îc lîi tõ chÝnh s¸ch nµy nhiÒu h¬n c¸c nhµ kinh doanh võa vµ nhá. Bªn c¹nh ®ã, do tèc ®é l¹m ph¸t cao, c¸c c«ng ty vµ mét sè chñ hé cã lîi lín trong viÖc ®Çu c¬ mét sè mÆt hµng ®Æc biÖt lµ bÊt ®éng s¶n. §i cïng víi sù suy gi¶m vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi b¾t ®Çu cã nh÷ng c¨ng th¼ng. Sù phª ph¸n c¸c chÝnh s¸ch vµ c¸ch ®iÒu hµnh kinh tÕ ngµy mét t¨ng. KÕt côc lµ chÝnh phñ Park Chung Hee sôp ®æ vµ b¶n th©n «ng ta bÞ ¸m s¸t. §©y cã thÓ coi lµ hËu qu¶ tÊt yÕu cña nh÷ng “®iÓm yÕu” trong c¬ cÊu kinh tÕ vµ sù can thiÖp qu¸ møc cña bé m¸y Nhµ n­íc, kh«ng t«n träng nh÷ng quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan. §ång thêi ®ã còng lµ hËu qu¶ cña nh÷ng biÕn ®éng kh¸ch quan trong ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi nh­: bu«n b¸n cña thÕ giíi vµo thêi ®iÓm nµy chËm, xu h­íng b¶o hé mËu dÞch ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn-thÞ tr­êng tiªu thô chñ yÕu s¶n phÈm cña Hµn Quèc t¨ng, khñng ho¶ng dÇu má, gi¸ dÇu t¨ng ¶nh h­ëng ®Õn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông dÇu má lµm nguyªn liÖu ... tÊt c¶ lµm cho nh÷ng vÊn ®Ò riªng cña nÒn kinh tÕ Hµn Quèc b¾t ®Çu lé ra vµ buéc chÝnh phñ míi cña Tæng thèng Chung Do Huan ph¶i cã nh÷ng ®iÒu chØnh trong chiÕn l­îc CNH cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. PhÇn II: Qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn l­îc CNH hçn hîp: 1) néi dung ChiÕn l­îc CNH cña Hµn Quèc giai ®o¹n 1980-1990: Cã thÓ gäi chiÕn l­îc CNH cña Hµn Quèc trong thêi kú nµy lµ chiÕn l­îc “hçn hîp” trong ®ã kÕt hîp mét c¸ch khÐo lÐo qu¸ tr×nh CNH h­íng néi vµ h­íng ngo¹i. Hµn Quèc chØ cho phÐp NK nh÷ng s¶n phÈm nÕu s¶n xuÊt trong n­íc kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao do kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi hoÆc lµ nh÷ng s¶n phÈm thùc sù cÇn thiÕt cho yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc, hoÆc s¶n xuÊt ®­îc nh­ng víi chi phÝ cao h¬n nhËp tõ bªn ngoµi. Tr­êng hîp ng­îc l¹i ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm mµ c¸c h·ng trong n­íc cã ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng ®­îc víi chi phÝ thÊp h¬n so víi nhËp tõ bªn ngoµi vµo th× chÝnh phñ kiªn quyÕt ®ãng chÆt c¸nh cöa biªn giíi, nh»m dµnh thÞ tr­êng trong n­íc cho s¶n xuÊt b¶n ®Þa. ChiÕn l­îc CNH hçn hîp cña chÝnh phñ Hµn Quèc kÓ tõ ®Çu thËp kû 80 ®· cho phÐp kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm cña qu¸ tr×nh CNH h­íng vÒ XK mét c¸ch thuÇn tóy. §ã lµ, viÖc xuÊt khÈu hµng nguyªn vËt liÖu c«ng nghiÖp th­êng kh«ng cã nhu cÇu cao trªn thÕ giíi vµ gi¸ hµng ®ã thÊp, t¨ng Ýt h¬n gi¸ hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o do ®ã tèc ®é t¨ng tr­ëng cña khu vùc nµy kh«ng cao, ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ. H¬n n÷a. sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµng C«ng nghiÖp XK l¹i phô thuéc qu¸ lín vµo vèn vµ c«ng nghÖ n­íc ngoµi, sù lÖ thuéc vµo thÞ tr­êng quèc tÕ cã thÓ t¨ng mçi khi thÞ tr­êng quèc tÕ x¶y ra nh÷ng biÕn ®éng lín. Khi thùc hiÖn chiÕn l­îc t¨ng tr­ëng h­íng vÒ XK, Hµn Quèc cã thÓ thu ®­îc nh÷ng kho¶n thÆng d­ th­¬ng m¹i lín ®èi víi c¸c thÞ tr­êng XK nh­ng ®ång thêi l¹i ph¶i chÞu nh÷ng th©m thñng khæng lå kinh niªn víi nh÷ng ®èi t¸c chÝnh cung cÊp c«ng nghÖ vµ vèn. Nh­ vËy chiÕn l­îc CNH cña Hµn Quèc trong thËp kû 80 (hiÓu theo nghÜa réng còng chÝnh lµ chiÕn l­îc hiÖn ®¹i hãa) lµ mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn hçn hîp cã sù kÕt hîp ®ång bé c¶ chiÕn l­îc ph¸t triÓn h­íng néi vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn h­íng ngo¹i theo mäi tr×nh ®é tõ thÊp ®Õn cao, tõ tuÇn tù ®Õn nh¶y vät, trong ®ã ­u tiªn ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp h­íng ngo¹i ®Ó tranh thñ ®ãn b¾t thêi c¬, øng dông khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®­a Hµn Quèc gia nhËp vµo hµng ngò c¸c n­íc CN ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. Víi chiÕn l­îc CNH ®óng ®¾n vµ phï hîp víi t×nh h×nh míi nµy, Hµn Quèc ®· thµnh c«ng trong qu¸ tr×nh CNH, trë thµnh mét n­íc CN míi ë Ch©u ¸. Trong thËp niªn 80, kinh tÕ ph­¬ng T©y vÉn t¨ng víi tèc ®é chËm h¬n so víi thËp niªn 70 trong khi ®ã kinh tÕ cña Hµn Quèc tuy ®· ph¸t triÓn chËm l¹i, song vÉn gi÷ ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao lµ 7,5%/ n¨m (so víi 9,1% trong thËp kû 70). Nh÷ng n¨m 70, Hµn Quèc vÉn cßn ë vÞ trÝ 20-30 trong B¶ng xÕp h¹ng c¸c n­íc XK trªn thÕ giíi nh­ng ®Õn n¨m 1991, chØ tÝnh riªng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Hµn Quèc, Hång K«ng, §µi Loan (trong ®ã Hµn Quèc lµ lín nhÊt) ®· ®¹t tíi vÞ trÝ thø hai trªn thÕ giíi (sau NhËt B¶n). §©y lµ mét thµnh tÝch ®¸ng kinh ng¹c, chøng tá ®­îc tÝnh ®óng ®¾n cña CNH cña Hµn Quèc. Mét sè chØ tiªu ph¸t triÓn CN cña Hµn Quèc qua tõng thêi kú: Giai ®o¹n T¨ng tr­ëng kinh tÕ T¨ng tr­ëng CN chÕ t¹o b×nh qu©n Tû lÖ CN chÕ t¹o trong CN Tû lÖ CNN vµ hãa chÊt trong CN chÕ t¹o Tû lÖ CN chÕ t¹o ®ãng gãp vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ S¶n phÈm chñ yÕu 1962-1966 8,5 14,2 25,7 10,2 34,2 §iÖn, ph©n bãn, läc dÇu, sîi tæng hîp, PVC. 1967-1971 9,7 9,8 20,9 14,2 34,2 Sîi tæng hîp, hãa dÇu, thiÕt bÞ ®iÖn. 1972-1976 10,1 18,1 29,5 29,8 38,7 Gang thÐp, thiÕt bÞ vËn t¶i, ®iÖn tö gia dông, tµu biÓn, hãa dÇu. 1977-1981 5,5 10,3 21,3 45,3 30,8 Gang thÐp, m¸y mãc, thiÕt bÞ CN, ®iÖn tö, tµu biÓn. 1982-1986 7,5 9,8 29,9 45,3 37,0 M¸y chÝnh x¸c, ®iÖn tö, tµu biÓn, th«ng tin. Nguån:Bé KÕ Ho¹ch Kinh TÕ Hµn Quèc 1988. 2. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn l­îc CNH hçn hîp: Nh÷ng ho¹t ®éng n©ng cÊp CN th«ng qua ph¸t triÓn c¸c ngµnh cã hµm l­îng kü thuËt cao, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh vi ®iÖn tö cña chÝnh phñ Hµn Quèc trong giai ®o¹n 1980-1990 lµ nh÷ng ho¹t ®éng gãp phÇn ®Èy xa h¬n n÷a, cao h¬n n÷a sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. §©y thùc sù lµ nh÷ng biÖn ph¸p lµm cho nÒn kinh tÕ Hµn Quèc “cÊt c¸nh lÇn thø hai”. ViÖc Nhµ N­íc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng cña m×nh ®Ó t¹o ra vµ më réng bé phËn míi trong c¬ cÊu kinh tÕ lµ b­íc ®i tÊt yÕu nh»m ®­a nÒn kinh tÕ tån t¹i dùa vµo xuÊt khÈu cña Hµn Quèc tho¸t khái khã kh¨n do hÇu hÕt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña Hµn Quèc vµo thêi ®iÓm nµy gÆp ph¶i chÕ ®é b¶o hé mËu dÞch gay g¾t tõ phÝa c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn vµ gÆp ph¶i sù c¹nh tranh ngµy cµng t¨ng tõ phÝa c¸c n­íc NICs vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c. Mäi cè g¾ng cña Hµn Quèc nh»m ®a d¹ng hãa xuÊt khÈu ®Òu gÆp giíi h¹n vµ kh«ng cã triÓn väng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò xuÊt khÈu l©u dµi. §Ó gi¶i quyÕt c¨n b¶n vÊn ®Ò phøc t¹p nµy vµ t¹o tiÒm n¨ng xuÊt khÈu ®¸ng kÓ cho t­¬ng lai, Hµn Quèc quyÕt ®Þnh ®i vµo c¸c ngµnh CN cã kü thuËt cao. 2.1. Ph¸t triÓn c«ng nghÖ: Muèn x©y dùng c¸c ngµnh CN cã hµm l­îng kü thuËt cao, kh©u then chèt lµ ph¶i cã c«ng nghÖ t­¬ng øng hiÖn ®¹i. Hµn Quèc ®· sö dông hai biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò v« cïng quan träng nµy. Thø nhÊt, Nhµ N­íc sö dông biÖn ph¸p truyÒn thèng, ®ã lµ nhËp khÈu kü thuËt tõ n­íc ngoµi. Song ®Æc tr­ng cña ho¹t ®éng Nhµ N­íc vµo thêi kú nµy trong lÜnh vùc nhËp khÈu c«ng nghÖ lµ gi¶m bít sù can thiÖp cña m×nh vµo c¸c ho¹t ®éng d­íi mäi h×nh thøc. §èi víi lo¹i h×nh nhËp khÈu Licences, so víi giai ®o¹n tr­íc, chÝnh s¸ch cña Nhµ N­íc cã nhiÒu thay ®æi. Giai ®o¹n ®Çu tõ 1962-1978, Nhµ N­íc ®Æt ra nhiÒu chuÈn mùc, quy chÕ ®Ó h­íng dÉn vµ gi¸m s¸t nghiªm ngÆt néi dung cña viÖc ®­a kü thuËt n­íc ngoµi vµo sö dông. VÝ dô, tr­íc ®©y c¸c c«ng ty chØ cã thÓ ®­a kü thuËt, c«ng nghÖ vµo víi ®iÒu kiÖn chi phÝ cho kü thuËt th­êng xuyªn d­íi 3% tæng gi¸ trÞ b¸n ra, chi phÝ cho mçi tr­êng hîp ph¶i d­íi 10.000 USD vµ mäi ®å ¸n ®Òu ph¶i xin phÐp chÝnh phñ. Do thiÕu ngo¹i tÖ, Nhµ n­íc chØ cho phÐp nhËp khÈu kü thuËt thËt cÇn thiÕt mµ trong n­íc kh«ng cã. Tuy nhiªn tõ th¸ng 4-1978, ®Æc biÖt lµ tõ nh÷ng n¨m 80, viÖc nhËp kü thuËt ®­îc tù do hãa. ViÖc tù do hãa nµy ®­îc chia lµm nhiÒu giai ®o¹n, cø mét ®Õn hai n¨m l¹i ®­îc më réng thªm. Tõ th¸ng 7-1984 trë ®i, c¸c xÝ nghiÖp muèn nhËp kü thuËt chØ ph¶i göi ®å ¸n tíi Bé Tµi ChÝnh, trong vßng 20 ngµy nÕu kh«ng cã ý kiÕn ph¶n ®èi th× xÝ nghiÖp ®ã cã thÓ tù ®éng nhËp kü thuËt nãi trªn. Cïng víi qu¸ tr×nh tù do nhËp khÈu Licences, chÝnh phñ Hµn Quèc tù do hãa ®Çu t­ trùc tiÕp ®Ó t¨ng nhËp khÈu c«ng nghÖ (c¶ vèn lÉn kü thuËt). Tõ th¸ng 9-1980 chÝnh phñ bá bít h¹n chÕ ®èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp, níi láng h¹n chÕ vÒ tû lÖ t­ b¶n n­íc ngoµi ®èi víi c¸c ngµnh cã hµm l­îng kü thuËt cao, më réng diÖn c¸c ngµnh cho phÐp ®Çu t­, gi¶m bít møc quy ®Þnh ®Çu t­ thÊp nhÊt. Môc tiªu chñ yÕu cña nh÷ng ®iÒu chØnh nµy lµ nhËp ®­îc nh÷ng kü thuËt cao tõ n­íc ngoµi. Tíi th¸ng 7-1984, luËt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp cña t­ b¶n n­íc ngoµi l¹i ®­îc söa ®æi vµ tù do hãa thªm mét b­íc n÷a. Tõ th¸ng 4-1987, Nhµ n­íc ®· thay viÖc c«ng bè c¸c ngµnh ®­îc ®Çu t­ (Positive List) b»ng viÖc ®¨ng danh s¸ch sè ngµnh kh«ng ®­îc ®Çu t­ (Negative List) ®Ó më réng giíi h¹n ®Çu t­. B¶ng so s¸nh tù do hãa nhËp khÈu kü thuËt cña Hµn Quèc tõ cuèi thËp kû 70 ®Õn gi÷a thËp kû 80 Néi dung §èi t­îng ngµnh Giai ®o¹n 1 (4-1978) §iÒu kiÖn cho phÐp tù ®éng: *Thanh to¸n tr­íc chiÕm 3 v¹n USD. *Chi phÝ kü thuËt th­êng xuyªn d­íi 3%. *Thêi h¹n hîp ®ång d­íi 3 n¨m. M¸y mãc, ®ãng tµu, ®iÖn m¸y, ®iÖn tö, hãa chÊt. Giai ®o¹n 2 (4-1979) §iÒu kiÖn cho phÐp tù ®éng: *TiÒn thanh to¸n d­íi 50 v¹n USD. *Chi phÝ cho kü thuËt d­íi 10%. *Thêi h¹n hîp ®ång 10 n¨m. Giai ®o¹n 3 (7-1980) §iÒu kiÖn cho phÐp tù ®éng: *Chi phÝ kü thuËt th­êng xuyªn d­íi 20 %. *Thêi h¹n hîp ®ång 10 n¨m. TÊt c¶ c¸c ngµnh. Giai ®o¹n 4 (9-1982) Khi ñy ban xÐt duyÖt ®Çu t­ n­íc ngoµi quyÕt ®Þnh vÒ c¸c ®iÒu kho¶n c¸ biÖt ph¶i tham kh¶o ý kiÕn cña ng­êi phô tr¸ch cao nhÊt vÒ khoa häc kü thuËt råi míi th«ng qua. TÊt c¶ c¸c ngµnh. Giai ®o¹n 5 (7-1984) ChuyÓn tõ chÕ ®é cho phÐp sang chÕ ®é b¸o c¸o. TÊt c¶ c¸c ngµnh. Nguån: ChÝnh s¸ch nhËp khÈu kü thuËt cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn-Trung t©m nghiªn cøu NhËt B¶n. §èi víi c¸c h×nh thøc nhËp khÈu kü thuËt kh¸c còng ®­îc tù do hãa. KÕt qu¶ lµ sè tr­êng hîp nhËp khÈu vµo thËp kû 80 t¨ng nhanh, ®Çu t­ trùc tiÕp còng t¨ng. §¬n cö n¨m 1988, c¸c c«ng ty Hµn Quèc ®· nhËp 353 lo¹i thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nhÊt, gÊp 1,5 lÇn so víi thêi kú tr­íc, trong ®ã 181 lo¹i tõ NhËt, 90 tõ Mü, 46 tõ T©y ¢u. NhËp khÈu c¸c nhµ m¸y thiÕt bÞ toµn bé cã sö dông robot vµ kü thuËt vi ®iÖn tö còng t¨ng. N¨m 1988, Hµn Quèc ®· nhËp tíi 36 xÝ nghiÖp lo¹i nµy, nhiÒu gÊp 3 lÇn so víi n¨m tr­íc. §ång thêi víi c¸c biÖn ph¸p nhËp khÈu kü thuËt, Nhµ N­íc cßn triÓn khai nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó hÊp thô kü thuËt c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ x©y dùng nhiÒu viÖn kü thuËt chuyªn ngµnh ®Ó th«ng tin ®Çy ®ñ cho c¸c c«ng ty t­ nh©n lùa chän vµ më réng hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o sau ®¹i häc ®Ó sö dông tèt kü thuËt tiªn tiÕn. Thø hai, nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò c«ng nghÖ cao Hµn Quèc më réng nghiªn cøu ®Ó tù tóc c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, gi¶m bít kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ víi c¸c n­íc tiªn tiÕn. B¾t ®Çu vµo giai ®o¹n nµy, Nhµ N­íc ®· ®­a ra mét ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc dµi h¹n. C¸c môc tiªu nghiªn cøu chñ yÕu cho tíi n¨m 2000 lµ lµm chñ kü thuËt vi ®iÖn tö, kü thuËt th«ng tin, hãa chÊt. Ngoµi ra , ch­¬ng tr×nh cßn nghiªn cøu ¸p dông c¸c lo¹i vËt liÖu míi vµ chÕ phÈm sinh häc, më réng nghiªn cøu biÓn, kho¶ng kh«ng vò trô, sinh th¸i vµ b¶o vÖ søc kháe. §i ®«i víi viÖc kÕ ho¹ch hãa nghiªn cøu, Nhµ N­íc vµo n¨m 1981 ®· quyÕt ®Þnh s¸p nhËp 16 viÖn cã quy m« nhá do c¸c tæ chøc kh¸c nhau cña chÝnh phñ tµi trî thµnh 9 viÖn lín ®Æt d­íi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Bé khoa häc c«ng nghÖ, ViÖn khoa häc c«ng nghÖ cao cÊp cña Hµn Quèc (Korea Advanced Institute of Science and Technology: KAIST) lµ viÖn ®øng ®Çu víi nhiÖm vô nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c¸c dù ¸n quèc gia. Ngoµi viÖc lËp c¸c viÖn trùc thuéc, Nhµ N­íc cßn khuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c ViÖn nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c¸c c«ng ty t­ nh©n th«ng qua thuÕ khuyÕn khÝch vµ gióp ®ì vÒ tµi chÝnh. Tíi 1985, 183 ViÖn nghiªn cøu t­ nh©n ®· ®­îc thµnh lËp. §Ó cã ®éi ngò c¸n bé phï hîp víi nhiÖm vô nÆng nÒ míi-nhiÖm vô nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn (kh¸c víi nhiÖm vô øng dông vµ ®Þa ph­¬ng hãa kü thuËt nhËp khÈu), Nhµ n­íc cßn ®Æc biÖt chó ý ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé nghiªn cøu. NhiÖm vô nµy ®Æt lªn vai ViÖn khoa häc cao cÊp Hµn Quèc. ViÖn nµy ®­îc thµnh lËp tõ 1972. ViÖn ®­îc trang bÞ c¸c ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i vµ chÕ ®é tr¶ l­¬ng cao ®Ó l«i cuèn c¸c nhµ b¸c häc vµ kü s­ tµi n¨ng nhÊt cña Hµn Quèc ë n­íc ngoµi vÒ gãp søc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. 2.2. Më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c ngµnh CN kü thuËt cao: Mét lo¹i ho¹t ®éng ®Æc biÖt quan träng kh¸c ®èi víi viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh CN cã kü thuËt cao lµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ®èi ngo¹i ®Ó t×m thÞ tr­êng tiªu thô c¸c s¶n phÈm cña c¸c ngµnh nµy-mét lo¹i s¶n phÈm mµ Hµn Quèc ch­a hÒ cã ­u thÕ. NhiÖm vô ®èi ngo¹i cña Nhµ N­íc vµo giai ®o¹n nµy thùc sù nÆng nÒ h¬n so víi thêi kú tr­íc. C«ng t¸c ®èi ngo¹i kh«ng ®­îc xem nh­ mét m¶ng t¸ch rêi ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ chØ v× môc tiªu chÝnh trÞ mµ nh­ mét c«ng cô hç trî cho ph¸t triÓn kinh tÕ, cô thÓ lµ më réng thÞ tr­êng. ChÝnh phñ Hµn Quèc quyÕt ®Þnh më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c ngµnh CN kü thuËt cao lµ do: *NÒn kinh tÕ phô thuéc vµo xuÊt khÈu ë giai ®o¹n nµy cµng ®ßi hái mét thÞ tr­êng lín h¬n ®Ó xuÊt vµ nhËp khÈu. C¸c c«ng ty Hµn Quèc kh«ng chØ cã nhu cÇu xuÊt khÈu s¶n phÈm cña c¸c ngµnh dïng nhiÒu lao ®éng nh­ tr­íc ®©y, mµ ngµy cµng cã nhu cÇu më r«ng xuÊt khÈu hµng ®iÖn tö, «-t«, m¸y mãc, hãa chÊt cao cÊp ...NhiÒu c«ng ty lín cña Hµn Quèc kh«ng chØ cã nhu cÇu xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cã dung l­îng khoa häc cao, mµ cßn c¶ XK c«ng nghÖ cña m×nh ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. *Nhu cÇu XK ngµy mét lín, song hµng hãa kü thuËt cao cña Hµn Quèc vÊp ph¶i sù c¹nh tranh gay g¾t trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Sù c¹nh tranh nµy kh«ng chØ víi c¸c n­íc NICs kh¸c ë s¶n phÈm dïng nhiÒu lao ®éng vµ mét sè mÆt hµng mµ cßn c¶ víi c¸c c«ng ty ®a quèc gia hïng m¹nh ë c¸c mÆt hµng cã kü thuËt cao. *Sù lín nhanh cña c¸c c«ng ty Hµn Quèc cïng víi chÝnh s¸ch xuÊt khÈu b»ng mäi gi¸ cña Hµn Quèc ®· lµm cho c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn d©ng cao hµng rµo b¶o hé mËu dÞch ®èi víi hµng hãa cña Hµn Quèc ®ång thêi còng buéc Hµn Quèc ph¶i khai ph¸ thªm thÞ tr­êng míi. *¦u thÕ vÒ lao ®éng rÎ cña Hµn Quèc ®· c¹n, rÊt nhiÒu c«ng ty cña Hµn Quèc cã nhu cÇu ®Çu t­ ra n­íc ngoµi (ë c¸c n­íc cã lao ®éng rÎ h¬n lµ chÝnh). C«ng viÖc nµy tr­íc hÕt ®ßi hái ph¶i xö lý tèt quan hÖ ngo¹i giao, thu thËp th«ng tin nhiÒu mÆt cña n­íc ®Þnh ®Çu t­. TÊt c¶ nh÷ng nguyªn nh©n trªn mang tÝnh phæ biÕn vµ v­ît kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt cña tõng c«ng ty, bëi vËy Nhµ N­íc ph¶i ®øng ra g¸nh v¸c. §Ó cã chÝnh s¸ch ngo¹i giao lµm tèt chøc n¨ng hç trî c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ nãi chung vµ vÊn ®Ò thÞ tr­êng cho c¸c s¶n phÈm kü thuËt cao nãi riªng, Hµn Quèc ®· thay ®æi hoÆc bæ sung c¸c quan niÖm míi cho chÝnh s¸ch ngo¹i giao kÓ tõ nöa sau thËp kû 80. §èi víi c¸c n­íc XHCN vµ B¾c TriÒu Tiªn, Hµn Quèc chñ ch­¬ng chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i trªn c¬ së cïng tån t¹i hßa b×nh vµ hîp t¸c cïng cã lîi. Bªn c¹nh ®ã, Hµn Quèc cßn ®Èy nhanh viÖc b×nh th­êng hãa quan hÖ víi tÊt c¶ c¸c d©n téc, kh«ng ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi, më réng tíi møc cã thÓ quan hÖ víi c¸c n­íc XHCN, t¨ng c­êng quan hÖ víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Cã thÓ nãi, ®©y lµ mét b­íc ®i tiÕn bé cña chÝnh phñ Hµn Quèc, nhÊt lµ trong thêi kú hµng rµo ng¨n c¸ch gi÷a hai hÖ thèng kinh tÕ XHCN vµ TBCN cßn lín. Sau khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a d¹ng hãa quan hÖ, Hµn Quèc ®· më réng ®­îc thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm CN cña m×nh. Tíi 1990, Hµn Quèc ®· ®­îc nhiÒu n­íc XHCN, kÓ c¶ Liªn X« c«ng nhËn vµ thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao, quan hÖ kinh tÕ trong mét thêi gian ng¾n ®· ®¹t ®­îc nh÷ng tiÕn bé v­ît bËc. Hµn Quèc kh«ng nh÷ng më réng nhanh bu«n b¸n mµ cßn më réng c¶ vÒ ®Çu t­ vµo hÇu hÕt c¸c n­íc XHCN cò. 2.3. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng tôt hËu cña CN võa vµ nhá: Trong hai giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh CNH, Hµn Quèc chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu vÒ ph­¬ng ph¸p tæ chøc quy m« xÝ nghiÖp cña NhËt B¶n. §ã lµ sù h×nh thahf vµ duy tr× c¸c tæ chøc ®éc quyÒn hay cßn gäi lµ c¸c “chaebol”. C¸c chaebol cña Hµn Quèc kh«ng chØ lµ c¸c c«ng ty cã quy m« lín, kiÓm so¸t nhiÒu ngµnh kinh tÕ then chèt cña Hµn Quèc, cã tÇm ho¹t ®éng kh¾p thÕ giíi mµ cßn lµm chøc n¨ng ph©n phèi, t¸i sö dông n¨ng lùc s¶n xuÊt ®èi víi hÖ thèng c¸c xÝ nghiÖp nhá vµ võa trong n­íc. V× thÕ, nÒn kinh tÕ cña Hµn Quèc d­îc coi lµ “nÒn kinh tÕ cña c¸c c«ng ty lín”.Cã thÓ kÓ ®Õn c¸c c«ng ty nh­ SAMSUNG, LUCKY GOLDSTAR, LG, HUYNDAI, HYOSUNG ... Sù bµnh tr­íng cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín cña Hµn Quèc ®· t¹o nªn sù mÊt c©n ®èi nghiªm träng gi÷a c¸c ngµnh, c¸c bé phËn c«ng nghiÖp cã quy m« lín vµ CN cã quy m« võa vµ nhá trong n­íc. Tr­íc t×nh h×nh nµy, vµo ®Çu thËp kû 80, chÝnh phñ ®· tÝch cùc triÓn khai nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó hç trî c«ng nghiÖp võa vµ nhá, gãp phÇn c¶i thiÖn n¨ng suÊt, tr×nh ®é kü thuËt, tr×nh ®é qu¶n lý cña bé phËn nµy. N¨m 1982 Nhµ N­íc th«ng qua kÕ ho¹ch dµi h¹n 10 n¨m ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn cña CN võa vµ nhá. Nh÷ng môc tiªu cô thÓ cña kÕ ho¹ch 10 n¨m lµ ®­a tæng gi¸ trÞ cña bé phËn CN võa vµ nhá tõ 33,4% vµo n¨m 1982 lªn 44,8% vµo n¨m 1991, lao ®éng trong khu vùc nµy t¨ng tõ 47,7% lªn 54,3%, phÇn ®Çu t­ t¨ng tõ 29,7% lªn 43,7%. KÕ ho¹ch 10 n¨m ®Èy nhanh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp võa vµ nhá ®­îc thùc hiÖn qua c¸c biÖn ph¸p: @Thø nhÊt, n¨m 1982, Nhµ N­íc ®­a ra c¸c ch­¬ng tr×nh gióp ®ì vÒ tµi chÝnh, c«ng nghÖ vµ marketing cho c¸c xÝ nghiÖp ®­îc xem lµ cã triÓn väng (dï mét triÓn väng ë møc ®é tèi thiÓu). C«ng viÖc hç trî trªn do c¸c ng©n hµng, c¸c tæ chøc cã chøc n¨ng ®Èy nhanh kinh doanh nhá vµ c¸c ViÖn nghiªn cøu kh¸c nhau ®¶m nhËn. @Thø hai, Nhµ N­íc hç trî triÓn khai