Quá trình hình thành và phương pháp xuất khẩu thủy sản Việt Nam

lêi më ®Çu Trong nh÷ng n¨m qua, tõ sau khi ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, kinh tÕ ®Êt n­íc ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc. Cïng víi chiÕn l­îc kinh tÕ héi nhËp vµ ph¸t triÓn do Nhµ n­íc ®Æt ra, th­¬ng m¹i quèc tÕ trë thµnh mét bé phËn quan träng cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña quèc gia. V× vËy viÖc ®Èy m¹ng giao l­u th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ dÞch vô nãi riªng lµ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ®Çu cña n­íc ta. §èi víi mét n­¬c ®ang ph¸t triÓn, cã sù khan hiÕm vÒ vèn ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc th× viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ tËn dông ®­îc lîi thÕ vèn cã cña quèc gia lµ mét ®iÒu v« cïng quan träng. Trong nh÷ng n¨m qua ngµnh thuû s¶n n­íc ta ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc lîi thÕ vµ vÞ trÝ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Víi viÖc ®ßi hái vèn ®Çu t­ kh«ng lín, tËn dông ®­îc ®iÒu kiÖn tù nhiªn x· héi ®Êt n­íc, ngµnh thuû s¶n ®· cã sù ph¸t triÓn to lín, hµng n¨m ®em vÒ cho ®Êt n­íc mét nguån ngo¹i tÖ lín phôc vô t¸i ®Çu t­ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. XuÊt khÈu - thµnh c«ng lín nhÊt cña ngµnh thñy s¶n. XuÊt khÈu thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lÜnh vùc khai th¸c, nu«i trång, chÕ biÕn vµ c¸c dÞch vô hËu cÇn kh¸c cña ngµnh. Nh­ vËy xuÊt khÈu ®ãng mét vai trß rÊt quan träng ®èi víi ngµnh thuû s¶n. §Ó hiÓu râ h¬n vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc. Th«ng qua viÖc nghiªn cøu vµ ph©n tÝch c¸c tµi liÖu vµ sè liÖu thèng kª cña ngµnh thuû s¶n vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ®Ó thÊy ®­îc thùc tr¹ng cña ngµnh tõ ®ã cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn vµ n©ng cao vai trß cña xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam. §Ò tµi: "XuÊt khÈu thuû s¶n ë viÖt nam " Néi dung I. Tæng quan vÒ ngµnh thuû s¶n ë ViÖt Nam 1. §iÒu kiÖn tù nhiªn ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam n»m trog khu vùc nhiÖt ®íi giã mïa Èm, cã ®­êng bê biÓn dµi h¬n 3260 km tõ Mãng C¸i (Qu¶ng Ninh) ®Õn Hµ Tiªn (Kiªng Giang), diÖn tÝch vïng néi thuû vµ l·nh h¶i réng h¬n 226.00 km2, cã diÖn tÝch vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ réng trªn 1.000.000 km2, trong vïng biÓn ViÖt Nam cã trªn 400 hßn ®¶o lín nhá, lµ n¬i cã thÓ cung cÊp c¸c dÞch vô hËu cÇn c¬ b¶n, trung chuyÓn s¶n phÈm khai th¸c, ®¸nh b¾t, ®ång thêi lµm n¬i neo ®Ëu cho tµu thuyÒn trong nh÷ng chuyÕn ra kh¬i. BiÓn ViÖt Nam cßn cã nhiÒu vÞnh, ®Çm phµ, cöa s«ng (trong ®ã h¬n 10.000 ha ®ang quy ho¹ch nu«i trång thuû s¶n) vµ trªn 400.000 ha rõng ngËp mÆn. §ã lµ tiÒm n¨ng ®Ó ViÖt Nam ph¸t triÓn ho¹t ®éng khai th¸c vµ nu«i trång thuû h¶i s¶n. Cïng ®ã trong ®Êt liÒn cßn cã kho¶ng 7 triÖu ha diÖn tÝch mÆt n­íc, cã thÓ nu«i trång thuû s¶n trong ®ã cã 120.000 ha hå ao nhá, m­¬n v­ên, 244.000 ha hå chøa mÆt n­íc lín, 446.000 ha ruéng óng tròng, nhiÔm mÆn, cÊy lóa 1 hoÆc 2 vô bÊp bÖnh, vµ 635.000 ha vïng triÒu. KhÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa Èm vµ mét sè vïng cã khÝ hËu «n ®íi. Tµi nguyªn khÝ hËu ®· gióp cho ngµnh thuû s¶n ph¸t triÓn mét c¸ch thuËn lîi. Chñng lo¹i sinh vËt ®a d¹ng vµ phong phó víi kho¶ng 510 loµi c¸ trong ®ã cã nhiÒu loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi còng cã nh÷ng khã kh¨n do ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh vµ thuû vùc phøc t¹p, hµng n¨m cã nhiÒu m­a b·o, lò, vµo mïa kh« l¹i hay vÞ h¹n h¸n vµ g©y khã kh¨n vµ c¶ nh÷ng thæn thÊt to lín cho ngµnh thuû s¶n. 2. §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n NghÒ khai th¸c thuû s¶n ®· ®­îc h×nh thµnh tõ l©u. Nguån lao ®éng cã kinh nghiÖm ®¸nh b¾t vµ nu«i trång, gi¸ nh©n c«ng thÊp h¬n so víi khu vùc vµ thÕ giíi. HiÖn nay Nhµ n­íc ®ang coi thuû s¶n lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän do ®ã cã nhiÒu chÝnh s¸ch ®Çu t­ khuyÕn khÝch ®Ó ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña ngµnh. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n vµ v­íng m¾c ®Æt ra cho ngµnh thuû s¶n n­íc ta ®ã lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vÉn cßn mang tÝnh tù cÊp, tù tóc, c«ng nghÖ s¶n xuÊt th« s¬, l¹c hËu, s¶n phÈm t¹o ra chÊt l­îng ch­a cao. Nguån lao ®éng tuy ®«ng nh­ng tr×nh ®é v¨n ho¸ kü thuËt kh«ng cao, lùc l­îng ®­îc ®µo t¹o chiÕm tû lÖ nhá, hÇu hÕt chØ dùa vµo kinh nghiÖm do ®ã khã theo kÞp sù thay ®æi cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ nhu cÇu thÞ tr­êng. Cuéc s«ng cña lao ®éng trong nghÒ vÉn cßn nhiÒu vÊt v¶, bÊp bªnh do ®ã kh«ng t¹o ®­îc sù g¾n bã víi nghÒ. Nh­ng vÒ c¬ b¶n cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng dåi dµo ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n thµnh mét ngµnh kinh tÕ quan träng. 3. VÞ trÝ cña ngµnh thuû s¶n trong nÒn kinh tÕ quèc doanh Hoµ chung víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc, ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho ®Êt n­íc vµ cã nh÷ng b­íc tiÕn nh¶y vät , sím trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän vµ then chèt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. N¨m 2001, tæng s¶n l­îng thuû s¶n ®¹t 2.226.900 tÊn; trong ®ã s¶n l­îng khai th¸c thuû s¶n ®¹t 1.347.800 tÊn, s¶n l­îng nu«i trång thuû s¶n vµ khai th¸c néi ®Þa ®¹t 879.100 tÊn, gi¸ trÞ kim ng¹ch thuû s¶n xuÊt khÈu ®¹t 1.775,5 triÖu USD, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho h¬n 3,4 triÖu lao ®éng trong c¶ n­íc. §©y lµ thµnh tùu quan träng cña mét thêi gian dµi ph¸t triÓn kh«ng ngõng, t¨ng tr­ëng c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng cña ngµnh thuû s¶n. Thuû s¶n lµ mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong suèt nh÷ng n¨m qua, ngµnh thuû s¶n ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn râ rÖt, sau nh÷ng n¨m cïng toµn d©n téc võa x©y dùng miÒn b¾c XHCN võa ®Êu tranh chèng Mü cøu n­íc, giµnh ®éc lËp d©n téc, thèng nhÊt ®Êt n­íc, råi sau ®ã b­íc vµo mét giai ®o¹n thêi kú suy tho¸i, ngµnh ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn râ rÖt, tõ chç chØ lµ mét bé phËn kh«ng lín cña kinh tÕ n«ng nghiÖp, tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu ®Õn nay ngµnh ®· cã quy m« ngµy cµng lín, tèc ®é ph¸t triÓn ngµy cµng cao, chiÕm 4-5% GDP (nÕu chØ tÝnh thuû s¶n gåm cã nu«i trång vµ khai th¸c) vµ trªn 10% kim ng¹ch xuÊt khÈu, s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam ®· cã mÆt trªn 80 quèc gia ®­a ViÖt Nam thµnh quèc gia ®øng thø 7 vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n vµ Nhµ n­íc hiÖn t¹i ®· x¸c ®Þnh thuû s¶n sÏ lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt n­íc trong giai ®o¹n tíi. II.thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n ë ViÖt Nam 1. Nh÷ng thµnh c«ng trong viÖc xuÊt khÈu thuû s¶n ë ViÖt Nam a. Tèc ®é t¨ng tr­ëng cao vµ ®ãng gãp lín vµo GDP c¶ n­íc XuÊt khÈu thuû s¶n cã thÓ coi lµ thµnh qu¶ lín nhÊt cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam, xuÊt khÈu thuû s¶n ®· gãp phÇn x¸c ®Þnh vÞ trÝ quan träng cña ngµnh thuû s¶n ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, tõng b­íc ®­a thuû s¶n trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ViÖt Nam. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cã nh÷ng b­íc tiÕn râ rÖt trong nh÷ng n¨m qua, n¨m 1986 gi¸ trÞ xu©t khÈu lµ 0,102 tû USD, n¨m 1992 lµ 0,37 tû USD vµ t¨ng lªn 1,479 tû USD vµo n¨m 2000 vµ 2,397 tû USD n¨m 2004. Trong suèt nhiÒu n¨m liÒn xuÊt khÈu thuû s¶n ®øng vÞ trÝ thø ba vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¶ n­íc, riªng n¨m 2004 tôt xuèng thø t­ sau ngµnh giÇy da, tû träng xuÊt khÈu thuû s¶n so víi tæng kim ng¹ch c¶ n­íc ë møc cao trªn d­íi 10%. Nh­ vËy hµng n¨m xuÊt khÈu thuû s¶n cã ®ãng gãp lín vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc. Bµng 1: Gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña thuû s¶n so víi kim n¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc. §¬n vÞ: TriÖu USD N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 GTXKTS 670 776 858,6 1478,6 177,5 2014 2014 2199 2400 TØ lÖ t¨ng so víi n¨m tr­íc (%) 21,8 15,8 10,6 13,1 20,2 13,3 13,3 9,2 9,1 KN XK c¶ n­íc 7255,9 9185 9360 11541 15029 16706 16706 10173 26003 TS so víi c¶ n­íc (%) 9,23 8,44 9,16 8,41 11,83 12,05 12,05 10,90 9,2 b. C¬ cÊu s¶n phÈm cã sù thay ®æi tÝch cùc