Pháp luật tư sản

Chuyen đề 6: PHÁP LUẬT TƯ SẢNPháp luật tư sản thời kỳ tự do cạnh tranhPháp luật tư sản thời kỳ CNTB lũng đoạn và CNTB hiện đạiThS. Phạm Thị Phương Thảo1. Pháp luật tư sản thời kỳ tự do cạnh tranh1.1 Hai hệ thống chính của pháp luật tư sản1.2 Một số ngành luật cơ bản của pháp luật tư sản thời kỳ CNTB tự do cạnh tranhThS. Phạm Thị Phương Thảo1.1 Hai hệ thống chính của pháp luật tư sảnCách mạng tư sản ở Anh và ở Pháp ảnh hưởng trực tiếp đến đặc điểm pháp luật của từng quốc gia và pháp luật ở thuộc địa. Pháp luật tư sản thời kỳ này được chia thành hai hệ thống chính:Hệ thống pháp luật lục địaHệ thống pháp luật Anh MỹThS. Phạm Thị Phương ThảoSự phân biệt thành hai hệ thống chỉ mang tính tương đối và hình thức. Trong từng hệ thống tùy theo hoàn cảnh lịch sử cụ thể, pháp luật ở từng nước cũng có nhiều điểm khác nhau. Kết luậnThS. Phạm Thị Phương Thảo 1.2 Một số ngành luật cơ bản của pháp luật tư sản thời kỳ CNTB tự do cạnh tranhLuật hiến pháp tư sảnNhững chế định dân sựLuật hình sựTổ chức tư pháp và tố tụng tư sảnThS. Phạm Thị Phương ThảoLuật hiến pháp tư sảnLà ngành luật mới có từ khi nhà nước tư sản ra đời. Hiến pháp là đạo luật cơ bản của nhà nước, ra đời vì:Nhằm ngăn chặn sự phục hồi của nền quân chủ chuyên chế phong kiến.Do sự thỏa hiệp, phân chia và cân bằng quyền lựcNhằm trấn áp nhân dân, củng cố địa vị thống trị của giai cấp tư sảnThS. Phạm Thị Phương ThảoNội dung của hiến pháp tư sản thường gồm 3 chế địnhTổ chức bộ máy nhà nướcQuyền và nghĩa vụ của công dânVề chế định bầu cửLuật hiến pháp tư sảnThS. Phạm Thị Phương ThảoNhững chế định dân sựChế định quyền tư hữu tài sảnChế định hợp đồng và trái vụChế định về hôn nhân gia đìnhChế định thừa kếThS. Phạm Thị Phương ThảoChế định quyền tư hữu tài sảnQuyền tư hữu được coi là quyền tự nhiên của con người, là quyền thiêng liêng bất khả xâm phạm. Pháp luật bảo vệ một cách tối đa, triệt để bằng việc tránh mọi quy định làm phương hại quyền tư hữu.Quyền tư hữu gồm: quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt.Vật sở hữu được chia làm: động sản và bất động sản. ThS. Phạm Thị Phương ThảoChế định hợp đồng và trái vụCác bên tham gia vào hợp đồng có quyền bình đẳng và tự do biểu lộ ý chí của mình. Quy định rõ điều kiện đảm bảo thực hiện hợp đồng. Pháp luật quy định nhiều phương pháp để đảm bảo thực hiện hợp đồng như cầm cố, đặt cọc, bảo lãnh, tiền phạt vi phạm hợp đồngHợp đồng là cơ sở phổ biến để phát sinh trái vụ, một trong những chế định quan trọng nhất của dân luật tư sản. ThS. Phạm Thị Phương ThảoChế định pháp nhân và công ty cổ phầnThời gian đầu việc thành lập các công ty cổ phần phải do chính phủ cho phép nhưng sau đó chỉ cần đăng ký với chính phủ. Các công ty cổ phần tích tụ và tập trung tư bản. Cơ quan quản lý cao nhất của công ty là hội nghị các cổ đông. Quyền quản lý công ty thực chất thuộc về các nhà tư bản lớn.ThS. Phạm Thị Phương ThảoChế định về hôn nhân gia đìnhViệc kết hôn phải hội đủ các điều kiện sau:Người kết hôn phải có năng lực pháp lý tức là đạt được độ tuổi nhất định.Hai bên nam nữ đồng ý lấy nhau.Về hình thức kết hôn Một số nước chịu sự ảnh hưởng sâu sắc của Thiên chúa giáo nên pháp luật cấm ly hôn.ThS. Phạm Thị Phương ThảoTrong quan hệ gia đình giữa vợ chồng, cha mẹ và con cái, pháp luật củng cố quan hệ bất bình đẳng. Pháp luật bảo vệ quyền lợi tài sản của gia đình hợp pháp, bảo vệ quyền lợi của con cái trong giá thú. Pháp luật quy định quyền ly hôn. Chế định về hôn nhân gia đìnhThS. Phạm Thị Phương ThảoChế định thừa kếThừa kế theo di chúc. Thừa kế theo pháp luật. Thừa kế theo luật dựa trên hai nguyên tắc:Bảo đảm quyền lợi thừa kế hợp pháp của những người trong gia đình.Đề cao giá trị của chủ tư hữu, cho thừa kế không chỉ những người trong gia đình mà cả trong trường hợp nếu như không có những người trong gia đình thì những người họ hàng xa xôi sẽ được thừa kế.ThS. Phạm Thị Phương ThảoVề mặt pháp lý, người ta còn phân biệt loại thừa kế của hệ thống pháp luật lục địa và loại thừa kế của hệ thống pháp luật Anh Mỹ. Chế định thừa kếThS. Phạm Thị Phương ThảoLuật hình sựCó những tiến bộ về mặt hình thức pháp lý: mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật, không có quy định về tội chống tôn giáoCác nước thường quy định ba hình thức phạt tù: biệt giam, khổ sai, đưa đi đày ở các thuộc địa. Vẫn còn những hình phạt mang tính dã man như chặt tứ chi và đầu, cho xe cán, mổ bụngCuối thế kỷ XIX hình thức án treo bắt đầu xuất hiện ở một số nước.Xuất hiện nhiều đạo luật quy định các tội về chính trịThS. Phạm Thị Phương ThảoTổ chức tư pháp và tố tụng tư sảnPháp luật tư sản đã tách quyền tư pháp ra khỏi quyền hành pháp, quan chức hành pháp không được nắm quyền xét xử mà quyền này trao cho một cơ quan chuyên trách là tòa án.Tố tụng được tách thành tố tụng hình sự và tố tụng dân sự.Tổ chức tư pháp là một trong những cơ quan trấn áp chủ yếu của nhà nước tư sản. ThS. Phạm Thị Phương ThảoTừ thế kỷ XIX quyền khởi tố vụ án thuộc về viện công tố.Trong luật tố tụng dần dần hình thành những nguyên tắc chủ yếu sau đây:Nguyên tắc tranh tụng trong phiên tòaNguyên tắc suy đoán vô tội Nguyên tắc không thay đổi thẩm phán.Tổ chức tư pháp và tố tụng tư sảnThS. Phạm Thị Phương Thảo1.3 Nhận xét chung về pháp luật tư sản trong thời kỳ CNTB tự do cạnh tranh.Pháp luật tư sản ra đời là một tiến bộ lớn lao trong lịch sử nhà nước và pháp luật. Kỹ thuật lập pháp đã có sự tiến bộ nhảy vọt. Pháp luật đã đóng vai trò tích cực trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội, thúc đẩy xã hội phát triểnHệ thống pháp luật tư sản vẫn chưa đầy đủ và hoàn thiện.ThS. Phạm Thị Phương Thảo2. Pháp luật tư sản trong thời kỳ CNTB lũng đoạn và CNTB hiện đạiThS. Phạm Thị Phương Thảo2.1 Một số ngành luật cơ bản của pháp luật tư sản trong giai đoạn nàyLuật hiến phápLuật dân sựLuật hình sựLuật lao độngLuật tố tụngThS. Phạm Thị Phương ThảoLuật hiến phápHiến pháp vẫn là đạo luật cơ bản của nhà nước tư sản, củng cố cho dịa vị thống trị của giai cấp tư sản Hiến pháp tư sản ghi nhận một số nội dung mang tính dân chủ hơn.ThS. Phạm Thị Phương ThảoLuật dân sựQuyền sở hữu tài sảnPháp luật biến đổi theo hướng hợp pháp hóa sự điều chỉnh của nhà nước đối với quan hệ tư hữu nhằm tập trung tư bản vào trong tay tư bản độc quyềnPháp luật tước quyền sử dụng năng lượng nước và sử dụng không phận.Một chế định mới xuất hiện là chế định về quyền sở hữu của nhà nước.ThS. Phạm Thị Phương ThảoCác đạo luật chống Tơ rớtMục đích nghiêm cấm việc định giá mang tính độc quyền hay tập trung sức mạnh kinh tế quá nhiều vào một công ty một tập đoàn. Trên thực tế thì các đạo luật này không có hiệu lực thực tế hoặc chỉ tồn tại trong một thời gian.Luật dân sựThS. Phạm Thị Phương ThảoChế định hợp đồngChế định tự do hợp đồng đã bị hạn chế. Nguyên tắc không sửa đổi hoặc hủy bỏ hợp đồng đã có sự thay đổi, theo đó hợp đồng có thể được sửa đổi hoặc hủy bỏ khi gặp phải thiên tai khách quan.Luật dân sựThS. Phạm Thị Phương ThảoChế định về hôn nhân gia đìnhVai trò và địa vị pháp lý của người phụ nữ ngày càng được củng cố. Họ dần được hưởng một số quyền của mình như quyền sử dụng thu nhập của mình, tự do lựa chọn nghề nghiệp, đi bầu cửMột số nước ban hành luật về bình đẳng nam nữ như Anh, Nhật, một số bang ở Mỹ Nhưng một số nước địa vị của người phụ nữ vẫn rất thấp kém.Luật dân sựThS. Phạm Thị Phương ThảoChế định thừa kếPháp luật đã có sự thay đổi trong việc xác lập lại trật tự thừa kế đối với các loại tài sản; đảm bảo vật chất cho phụ nữ góa bụa và đảm bảo quyền thừa kế cho con ngoài giá thú và các loại con khác.Luật dân sựThS. Phạm Thị Phương ThảoLuật hình sựBan hành nhiều đạo luật đặc biệt về tội chính trị. Các hình phạt rất dã man như chung thân, tử hình.hình phạt nặng nề và gia tăng hình phạt nếu tái phạm, hình phạt tử hình được tăng cường. Nhưng trong xu hướng chung hiện nay thì các nước lại bỏ bớt hình hạt tử hình, mức cao nhất chỉ là chung thân như Đức, Thụy Sỹ, Pháp, một số bang ở MỹThS. Phạm Thị Phương ThảoLuật lao độngĐây là ngành luật mới xuất hiện do tác động của phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Luật lao động điều chỉnh các quan hệ phát sinh trong quá trình sử dụng lao động làm thuê, về tranh chấp lao động, về tổ chức công đoàn Luật lao động ngày càng tiến bộ theo trào lưu các phong trào đấu tranh của công nhân và nhân dân lao động.ThS. Phạm Thị Phương ThảoLuật tố tụngTrong một thời gian dài một số chế định, nguyên tắc tiến bộ mang tính dân chủ tư sản bị hạn chế hoặc bị xoá bỏ.Hiện nay ở hầu hết các nước tư sản, các chế định nguyên tắc mang tính dân chủ tư sản và các nguyên tắc tiến bộ này đã được hồi phục dần.ThS. Phạm Thị Phương ThảoKết luậnVới những biến đổi về kinh tế chính trị, xã hội và các trào lưu, các phong trào đấu tranh trên thế giới đã ảnh hưởng và làm cho pháp luật tư sản có sự thay đổi trong thời kỳ này thể hiện ở từng ngành luật cụ thểbản chất của pháp luật tư sản vẫn không thay đổi.ThS. Phạm Thị Phương Thảo2.2 Một số nhận xét về pháp luật tư sản thời kỳ nàyKhối lượng các văn bản pháp luật tăng lên nhiều, nhất là hình thức án lệ.Pháp luật trong giai đoạn này góp phần vào việc điều tiết kinh tế TBCN xuất phát từ chức năng quản lý kinh tế của nhà nước tư bản.Nhà nước tư sản ban hành và thực hiện nhiều đạo luật trái với hiến pháp tư sản. Nhưng về sau dần bị bãi bỏ. Các chế định mang tính dân chủ tư sản từng bước được hoàn thiện, phát triển.  ThS. Phạm Thị Phương Thảo