Phân tích học thuyết giá trị lao động trong các học thuyết kinh tế
Xã hội loài người đã và đang trải qua những hình thái kinh tế – xã hội khác nhau. Ở mỗi giai đoạn phát triển của lịch sử xã hội loài người đều có những hiểu biết và cách giải thích các hiện tượng kinh tế – xã hội nhất định. Việc giải thích các hiện tượng kinh tế – xã hội ngày càng trở nên hết sức cần thiết đối với đời sống kinh tế của xã hội loài người. Lúc đầu nó chỉ xuất hiện dưới những hình thức tư tưởng kinh tế, về sau mới trở thành những quan niệm, quan điểm kinh tế có tính hệ thống của các giai cấp khác nhau, đáp ứng cho nhu cầu lý luận và bảo vệ các lợi ích của các giai cấp đó. Mặt khác, các trường phái lý luận qua các giai đoạn lịch sử khác nhau mang tính kế thừa, phát triển, cũng như phê phán có tính lịch sử của các trường phái kinh tế học.
Trường phái kinh tế chính trị học tư sản đầu tiên là chủ nghĩa Trọng thương. Nó ra đời trong thời kỳ tích luỹ nguyên thuỷ tư bản. Đối tượng nghiên cứu của kinh tế chính trị học lúc này là lĩnh vực lưu thông và đánh giá cao vai trò tiền tệ trong việc tích luỹ của cải. Con đường làm tăng của cải là thương nghiệp, là ngoại thương. Họ đòi hỏi sự can thiệp của Nhà nước vào nền kinh tế để tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản ra đơì.
Theo đà thâm nhập của tư bản vào lĩnh vực sản xuất, những vấn đề kinh tế của sản xuất nảy sinh vượt quá khả năng lý giải của chủ nghĩa Trọng thương; Đòi hỏi phải có những lý thuyết mới – Kinh tế chính trị học tư sản cổ điển xuất hiện.
Kinh tế chính trị học tư sản cổ điển lần đầu tiên chuyển đối tượng nghiên cứu từ lĩnh vực lưu thông sang lĩnh vực sản xuất. Các đại biểu xuất sẵc của trường phái cổ điển là W.Petty, F.Quesnay, A.Smith, D.Ricacdo. Các ông nghiên cứu những vấn đề cơ bản của lý luận kinh tế chính trị học như thuyết giá trị lao động, tiền lương, lợi nhuận, lợi túc, tư bản, tích luỹ, tái sản xuất. Từ đó xây dựng nên hệ thống các phạm trù, quy luật kinh tế. Trường phái này ủng hộ tư tưởng tự do kinh tế, dưới sự chi phối của bàn tay vô hình, Nhà nước không can thiệp vào kinh tế.
Song thực tế đã bác bỏ tư tưởng tự do kinh tế của trường phái cổ điển. Đồng thời thể hiện sự bất lực của kinh tế chính trị học tư sản cổ điển trước những hiện thực kinh tế mới. Trước bố cảnh đó, nhiều trào lưu kinh tế chính trị học nổi lên mà cơ bản là 2 trào lưu:
Một là những nhà kinh tế tiếp tục thuyết tư sản cổ điển đã đổi mới và phát triển, Trường phái Keynes, tự do mới, chính hiện đại.
Hai là kinh tế chính trị học Marx – Lenin.
Trong hệ thống các các lý luận cơ bản của từng trường phái cũng như của cả quá trình lịch sử phát triển, lý luận giá trị lao động đóng vai trò hạt nhân, là cơ sở của các lý luận khác; Nó cũng bắt đầu sơ khai từ những tư tưởng kinh tế và được phát triển thành những quan niệm, khái niệm và đến Marx đã khái quát hoá thành những phạm trù, những hệ thống lý luận hoàn chỉnh mà nhờ đó giải thích được các hiện tượng kinh tế trong xã hội.
Với những kiến thức tiếp cận được qua các bài giảng của Thầy giáo, qua một số tài liệu nghiên cứu hiện hành, trong phạm vi bản tiểu luận này, trên lập trường tư tưởng của chủ nghĩa Marx – Lenin, em xin chọn đề tài "Phân tích học thuyết giá trị lao động trong các học thuyết kinh tế"
Nội dung tài liệu Phân tích học thuyết giá trị lao động trong các học thuyết kinh tế, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Më ®Çu
X· héi loµi ngêi ®· vµ ®ang tr¶i qua nh÷ng h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi kh¸c nhau. ë mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña lÞch sö x· héi loµi ngêi ®Òu cã nh÷ng hiÓu biÕt vµ c¸ch gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng kinh tÕ – x· héi nhÊt ®Þnh. ViÖc gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng kinh tÕ – x· héi ngµy cµng trë nªn hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi ®êi sèng kinh tÕ cña x· héi loµi ngêi. Lóc ®Çu nã chØ xuÊt hiÖn díi nh÷ng h×nh thøc t tëng kinh tÕ, vÒ sau míi trë thµnh nh÷ng quan niÖm, quan ®iÓm kinh tÕ cã tÝnh hÖ thèng cña c¸c giai cÊp kh¸c nhau, ®¸p øng cho nhu cÇu lý luËn vµ b¶o vÖ c¸c lîi Ých cña c¸c giai cÊp ®ã. MÆt kh¸c, c¸c trêng ph¸i lý luËn qua c¸c giai ®o¹n lÞch sö kh¸c nhau mang tÝnh kÕ thõa, ph¸t triÓn, còng nh phª ph¸n cã tÝnh lÞch sö cña c¸c trêng ph¸i kinh tÕ häc.
Trêng ph¸i kinh tÕ chÝnh trÞ häc t s¶n ®Çu tiªn lµ chñ nghÜa Träng th¬ng. Nã ra ®êi trong thêi kú tÝch luü nguyªn thuû t b¶n. §èi tîng nghiªn cøu cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc lóc nµy lµ lÜnh vùc lu th«ng vµ ®¸nh gi¸ cao vai trß tiÒn tÖ trong viÖc tÝch luü cña c¶i. Con ®êng lµm t¨ng cña c¶i lµ th¬ng nghiÖp, lµ ngo¹i th¬ng. Hä ®ßi hái sù can thiÖp cña Nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho chñ nghÜa t b¶n ra ®¬×.
Theo ®µ th©m nhËp cña t b¶n vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt, nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ cña s¶n xuÊt n¶y sinh vît qu¸ kh¶ n¨ng lý gi¶i cña chñ nghÜa Träng th¬ng; §ßi hái ph¶i cã nh÷ng lý thuyÕt míi – Kinh tÕ chÝnh trÞ häc t s¶n cæ ®iÓn xuÊt hiÖn.
Kinh tÕ chÝnh trÞ häc t s¶n cæ ®iÓn lÇn ®Çu tiªn chuyÓn ®èi tîng nghiªn cøu tõ lÜnh vùc lu th«ng sang lÜnh vùc s¶n xuÊt. C¸c ®¹i biÓu xuÊt s½c cña trêng ph¸i cæ ®iÓn lµ W.Petty, F.Quesnay, A.Smith, D.Ricacdo. C¸c «ng nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña lý luËn kinh tÕ chÝnh trÞ häc nh thuyÕt gi¸ trÞ lao ®éng, tiÒn l¬ng, lîi nhuËn, lîi tóc, t b¶n, tÝch luü, t¸i s¶n xuÊt. Tõ ®ã x©y dùng nªn hÖ thèng c¸c ph¹m trï, quy luËt kinh tÕ. Trêng ph¸i nµy ñng hé t tëng tù do kinh tÕ, díi sù chi phèi cña bµn tay v« h×nh, Nhµ níc kh«ng can thiÖp vµo kinh tÕ.
Song thùc tÕ ®· b¸c bá t tëng tù do kinh tÕ cña trêng ph¸i cæ ®iÓn. §ång thêi thÓ hiÖn sù bÊt lùc cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc t s¶n cæ ®iÓn tríc nh÷ng hiÖn thùc kinh tÕ míi. Tríc bè c¶nh ®ã, nhiÒu trµo lu kinh tÕ chÝnh trÞ häc næi lªn mµ c¬ b¶n lµ 2 trµo lu:
Mét lµ nh÷ng nhµ kinh tÕ tiÕp tôc thuyÕt t s¶n cæ ®iÓn ®· ®æi míi vµ ph¸t triÓn, Trêng ph¸i Keynes, tù do míi, chÝnh hiÖn ®¹i.
Hai lµ kinh tÕ chÝnh trÞ häc Marx – Lenin.
Trong hÖ thèng c¸c c¸c lý luËn c¬ b¶n cña tõng trêng ph¸i còng nh cña c¶ qu¸ tr×nh lÞch sö ph¸t triÓn, lý luËn gi¸ trÞ lao ®éng ®ãng vai trß h¹t nh©n, lµ c¬ së cña c¸c lý luËn kh¸c; Nã còng b¾t ®Çu s¬ khai tõ nh÷ng t tëng kinh tÕ vµ ®îc ph¸t triÓn thµnh nh÷ng quan niÖm, kh¸i niÖm vµ ®Õn Marx ®· kh¸i qu¸t ho¸ thµnh nh÷ng ph¹m trï, nh÷ng hÖ thèng lý luËn hoµn chØnh mµ nhê ®ã gi¶i thÝch ®îc c¸c hiÖn tîng kinh tÕ trong x· héi.
Víi nh÷ng kiÕn thøc tiÕp cËn ®îc qua c¸c bµi gi¶ng cña ThÇy gi¸o, qua mét sè tµi liÖu nghiªn cøu hiÖn hµnh, trong ph¹m vi b¶n tiÓu luËn nµy, trªn lËp trêng t tëng cña chñ nghÜa Marx – Lenin, em xin chän ®Ò tµi "Ph©n tÝch häc thuyÕt gi¸ trÞ lao ®éng trong c¸c häc thuyÕt kinh tÕ"
Néi dung
I-/ Sù ra ®êi c¸c häc thuyÕt kinh tÕ cæ ®iÓn
Vµo cuèi thÕ kû XVIII, ë níc Anh vµ Ph¸p häc thuyÕt kinh tÕ cæ ®iÓn xuÊt hiÖn. Vµo thêi kú nµy, sau khi tÝch luü ®îc khèi lîng tiÒn tÖ lín, giai cÊp t s¶n tËp trung ph¸t triÓn lÜnh vùc s¶n xuÊt. V× vËy, c¸c c«ng trêng thñ c«ng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh mÏ. DiÔn ra viÖc tíc ®o¹t ruéng ®Êt cña n«ng d©n, h×nh thµnh giai cÊp v« s¶n vµ chñ chiÕm h÷u ruéng ®Êt. Sù tån t¹i cña chÕ ®é phong kiÕn kh«ng chØ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n mµ cßn lµm s©u s¾c h¬n m©u thuÉn trong giai cÊp quý téc. Trong giai cÊp nµy còng dÇn bÞ t s¶n ho¸. NÕu trong thêi kú chñ nghÜa träng th¬ng sù ho¹t ®éng cña t b¶n chñ yÕu lµ trong lÜnh vùc lu th«ng th× do kÕt qu¶ sù ph¸t triÓn cña c«ng trêng thñ c«ng, t b¶n ®· chuyÓn sang lÜnh vùc s¶n xuÊt. NhiÒu vÊn ®Ò kinh tÕ cña s¶n xuÊt ®îc ®Æt ra vît qu¸ kh¶ n¨ng gi¶i thÝch cña häc thuyÕt chñ nghÜa KTTT. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã häc thuyÕt kinh tÕ míi soi ®êng. Häc thuyÕt kinh tÕ cæ ®iÓn xuÊt hiÖn.
Häc thuyÕt kinh tÕ cæ ®iÓn lµ xu híng cña t tëng kinh tÕ t s¶n ph¸t sinh trong thêi kú h×nh thµnh ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa. C¸c nhµ kinh tÕ häc cña trêng ph¸i nµy lÇn ®Çu tiªn chuyÓn ®èi tîng nghiªn cøu tõ lÜnh vùc lu th«ng sang lÜnh vùc s¶n xuÊt, nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ cña nÒn s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa ®Æt ra. LÇn ®Çu tiªn hä x©y dùng mét hÖ thèng c¸c ph¹m trï vµ c¸c quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, nh ph¹m trï gi¸ trÞ, gi¸ c¶, lîi nhuËn, tiÒn l¬ng, ®Þa t«, c¸c quy luËt gi¸ trÞ cung cÇu, lu th«ng tiÒn tÖ... LÇn ®Çu tiªn hä ¸p dông ph¬ng ph¸p trõu tîng ho¸ nghiªn cøu mèi liªn hÖ nh©n qu¶ ®Ó v¹ch ra b¶n chÊt vµ c¸c quy luËt vËn ®éng cña quan hÖ s¶n xuÊt TBCN. Hä ñng hé t tëng tù do kinh tÕ, chèng l¹i sù can thiÖp cña Nhµ níc vµo kinh tÕ. Tuy vËy nh÷ng kÕt luËn cña hä cßn mang tÝnh lÞch sö, lÉn lén gi÷a yÕu tè khoa häc vµ yÕu tè tÇm thêng.
ë níc Anh häc thuyÕt kinh tÕ cæ ®iÓn b¾t ®Çu tõ William Petty vµ kÕt thóc ë D. Ricardor.
III-/ lý luËn gi¸ trÞ trong c¸c häc thuyÕt kinh tÕ chÝnh trÞ t s¶n cæ ®iÓn Anh:
Chñ nghÜa Träng th¬ng ®· trë thµnh lçi thêi vµ b¾t ®Çu tan r· ngay tõ thÕ kû XVII, tríc hÕt lµ Anh, mét níc ph¸t triÓn nhÊt vÒ mÆt kinh tÕ. TiÒn ®Ò cña viÖc ®ã ®îc t¹o ra chñ yÕu lµ do sù ph¸t triÓn c¸c c«ng trêng thñ c«ng ë Anh, ®Æc biÖt lµ trong nhµnh dÖt, sau ®ã lµ c«ng nghiÖp khai th¸c. Giai cÊp t s¶n ®· nhËn thøc ®îc r»ng: “muèn lµm giµu ph¶i bãc lét lao ®éng, lao ®éng lµm thuª cña nh÷ng ngêi nghÌo lµ nguån gèc lµm giµu v« tËn cho nh÷ng ngêi giµu”.
TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi khoa häc cña cuèi thÕ kû XVII ®· chøng tá thêi kú tÝch luü ban ®Çu cña t b¶n ®· kÕt thóc vµ thêi kú s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa b¾t ®Çu. TÝnh chÊt phiÕn diÖn cña häc thuyÕt träng th¬ng trë nªn qu¸ râ rµng, ®ßi hái ph¶i cã lý luËn míi ®Ó ®¸p øng víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa. Trªn c¬ së ®ã, kinh tÕ chÝnh trÞ häc cæ ®iÓn Anh ra ®êi.
Theo Marx, kinh tÕ chÝnh trÞ häc cæ ®iÓn Anh b¾t ®Çu tõ William Petty vµ kÕt thóc ë David Ricacdo.
1-/ William Petty – Ngêi ®Çu tiªn ®a ra nguyªn lý lao ®éng quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ trong kinh tÕ chÝnh trÞ häc t s¶n:
William Petty (1623-1687) lµ mét trong nh÷ng ngêi s¸ng lËp ra häc thuyÕt kinh tÕ cæ ®iÓn ë Anh. ¤ng sinh ra trong mét gia ®×nh thî thñ c«ng, cã trinh ®é tiÕn sÜ vËt lý, lµ nh¹c trëng, lµ ngêi ph¸t minh ra m¸y ch÷. ¤ng lµ ngêi ¸p dông ph¬ng ph¸p míi trong nghiªn cøu khoa häc, ®îc gäi lµ ph¬ng ph¸p khoa häc tù nhiªn.
Trong t¸c phÈm “Bµn vÒ thuÕ kho¸ vµ lÖ phÝ”, 1662 W.Petty nghiªn cøu vÒ gi¸ c¶, chia gi¸ c¶ thµnh hai lo¹i: Gi¸ c¶ tù nhiªn vµ gi¸ c¶ chÝnh trÞ. Theo «ng gi¸ c¶ chÝnh trÞ (gi¸ c¶ thÞ trêng) phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè ngÉu nhiªn, nã thay ®æi phô thuéc vµo gi¸ c¶ tù nhiªn vµ quan hÖ cung cÇu hµng ho¸ trªn thÞ trêng, do ®ã khã x¸c ®Þnh; Cßn gi¸ c¶ tù nhiªn (tøc gi¸ trÞ) lµ do thêi gian lao ®éng hao phÝ quyÕt ®Þnh vµ n¨ng suÊt lao ®éng cã ¶nh hëng ®Õn møc hao phÝ ®ã. Nh vËy, Petty lµ ngêi ®Çu tiªn ®· t×m thÊy c¬ së gi¸ c¶ tù nhiªn lµ lao ®éng, thÊy ®îc quan hÖ gi÷a lîng gi¸ trÞ vµ n¨ng suÊt lao ®éng. ¤ng kÕt luËn r»ng: sè lîng lao ®éng b»ng nhau bá vµo s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó so s¸nh gi¸ trÞ hµng ho¸. Gi¸ c¶ tù nhiªn (gi¸ trÞ) tû lÖ nghÞch víi n¨ng suÊt lao ®éng khai th¸c vµng vµ b¹c. ¤ng cã ý ®Þnh ®Æt vÊn ®Ò lao ®éng phøc t¹p vµ lao ®éng gi¶n ®¬n nhng kh«ng thµnh.
Nh vËy, W.Petty chÝnh lµ ngêi ®Çu tiªn trong lÞch sö ®Æt nÒn mãng cho lý thuyÕt gi¸ trÞ lao ®éng. Tuy lý thuyÕt gi¸ trÞ - lao ®éng cña «ng cßn cã nh÷ng h¹n chÕ cha ph©n biÖt ®îc c¸c ph¹m trï gi¸ trÞ, gi¸ trÞ trao ®æi víi gi¸ c¶. ¤ng tËp trung nghiªn cøu vÒ gi¸ c¶ mét bªn lµ hµng ho¸, mét bªn lµ tiÒn, tøc lµ «ng míi chó ý nghiªn cøu vÒ mÆt lîng. ¤ng nhËn thøc ®îc r»ng gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ còng lµ do lîng lao ®éng quyÕt ®Þnh, tõ ®ã kh¾c phôc ®îc c¸c kiÕn gi¶i kh«ng nh÷ng kh«ng thÓ trõu tîng ho¸ ®îc gi¸ trÞ tõ gi¸ trÞ trao ®æi, mµ cßn kh«ng trõu tîng ho¸ ®îc gi¸ trÞ trao ®æi tõ gi¸ c¶ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ, mµ «ng ®· lÉn lén hai c¸i ®ã. ¤ng còng chia lao ®éng ra lµm hai lo¹i: mét lo¹i lao ®éng s¶n xuÊt ra vµng vµ b¹c, mét lo¹i kh¸c lµ lao ®éng s¶n xuÊt ra nh÷ng hµng ho¸ b×nh thêng. ¤ng cho r»ng chØ cã lao ®éng khai th¸c vµng vµ b¹c míi cã gi¸ trÞ trao ®æi, cßn c¸c lao ®éng kh¸c th× chØ khi trao ®æi hµng vµ tiÒn míi nµy sinh gi¸ trÞ trao ®æi. Theo «ng, gi¸ trÞ hµng ho¸ chÝnh lµ sù ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tiÒn tÖ còng nh ¸nh s¸ng cña mÆt tr¨ng lµ sù ph¶n chiÕu ¸nh s¸ng mÆt trêi vËy. §ã lµ ¶nh hëng t tëng chñ nghÜa Träng th¬ng rÊt nÆng ë «ng.
Petty ®· lÉn lén lao ®éng víi t c¸ch lµ nguån gèc cña gi¸ trÞ víi lao ®éng víi t c¸ch lµ nguån gèc cña gi¸ trÞ sö dông, nghÜa lµ «ng ®· ®ång nhÊt lao ®éng trõu tîng víi lao ®éng cô thÓ. Tõ ®ã Petty cã ý ®Þnh ®o gi¸ trÞ b»ng hai ®¬n vÞ lao ®éng vµ ®Êt ®ai. ¤ng nªu ra c©u nãi næi tiÕng: “Lao ®éng lµ cha, cßn ®Êt lµ mÑ cña cña c¶i”. VÒ ph¬ng diÖn cña c¶i nãi nh vËy lµ ®óng, chØ râ nguån gèc gi¸ trÞ sö dông. Nhng c¸i mµ «ng muèn nãi ®Õn lµ gi¸ trÞ, «ng nãi: viÖc xem xÐt gi¸ trÞ cña tÊt c¶ mäi hµng ho¸ ®Òu ph¶i xuÊt ph¸t tõ hai yÕu tè tù nhiªn, tøc lµ ®Êt ®ai vµ lao ®éng. Nãi nh vËy «ng ®· ®i ngîc l¹i kÕt luËn ®óng ®¾n cña chÝnh m×nh lµ gi¸ trÞ ®îc quyÕt ®Þnh bëi thêi gian lao ®éng hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸.
2-/ Adam Smith – Ngêi ®Çu tiªn tr×nh bµy mét c¸ch cã hÖ thèng lý luËn gi¸ trÞ lao ®éng vµ nh÷ng yÕu tè tÇm thêng cßn tån t¹i trong lý luËn cña «ng:
Adam Smith (1723-1790) lµ nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ cæ ®iÓn næi tiÕng ë Anh vµ trªn thÕ giíi. ¤ng lµ nhµ t tëng tiªn tiÕn cña giai cÊp t s¶n, «ng muèn thñ tiªu tµn tÝch phong kiÕn, më ®êng cho chñ nghÜa t b¶n ph¸t triÓn, kªu gäi tÝch luü vµ ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt theo ý nghÜa t b¶n, xem chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa lµ hîp lý duy nhÊt. Marx coi A.Smith lµ nhµ kinh tÕ häc tæng hîp cña c«ng trêng thñ c«ng.
A.Smith ®· ph©n biÖt râ rµng gi¸ trÞ sö dông víi gi¸ trÞ trao ®æi. ¤ng nãi: “Gi¸ trÞ cã hai nghÜa kh¸c nhau, cã lóc nã biÓu thÞ hiÖu qu¶ sö dông nh lµ mét vËt phÈm ®Æc biÖt, cã lóc biÓu thÞ søc mua do chç chiÕm h÷u mét vËt nµo ®ã mµ cã ®îc ®èi víi vËt kh¸c. C¸i tríc gäi lµ gi¸ trÞ sö dông, vµ c¸i sau gäi lµ gi¸ trÞ trao ®æi”. ¤ng cßn chøng minh râ quan hÖ gi÷a gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao ®æi. Nh÷ng thø cã gi¸ trÞ sö dông rÊt lín thêng cã gi¸ trÞ trao ®æi cùc nhá, thËm chÝ cßn kh«ng cã. VÝ dô: “Kh«ng cã g× h÷u Ých b»ng níc, nhng víi nã th× kh«ng thÓ mua ®îc g×”. Ngîc l¹i, nh÷ng thø cã gi¸ trÞ trao ®æi rÊt lín, thêng cã gi¸ trÞ sö dông cùc nhá, thËm chÝ kh«ng cã. ViÖc ph©n biÖt râ rµng hai kh¸i niÖm gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao ®æi nµy ®ång thêi gi¶i thÝch râ lµ gi¸ trÞ trao ®æi lín hay nhá kh«ng liªn quan g× ®Õn gi¸ trÞ sö dông, ®ã lµ c«ng lao cña A.Smith. Nhng «ng cho r»ng nh÷ng thø kh«ng cã gi¸ trÞ sö dông cã thÓ cã gi¸ trÞ trao ®æi th× l¹i sai lÇm.
Theo A.Smith gi¸ trÞ trao ®æi lµ do lao ®éng quyÕt ®Þnh, gi¸ trÞ trao ®æi lµ do hao phÝ lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ quyÕt ®Þnh. §ã lµ kh¸i niÖm ®óng ®¾n vÒ gi¸ trÞ. Lao ®éng lµ thíc ®o thËt sù ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ trao ®æi cña mäi thø hµng ho¸. ViÖc x¸c nhËn lao ®éng quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ c«ng lao vµ thµnh tÝch khoa häc cña «ng. Nhng «ng kh«ng hiÓu ®îc tÝnh chÊt x· héi cña lo¹i lao ®éng nµy. V× thÕ, khi ®i s©u t×m hiÓu thªm xem lao ®éng g× quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ cña hµng ho¸ , lao ®éng x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng ho¸ nh thÕ nµo th× «ng r¬i vµo hçn lo¹n. Mét mÆt «ng cho r»ng lao ®éng quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ lao ®éng tiªu hao ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸. Lîng gi¸ trÞ cña hµng ho¸ tû lÖ thuËn víi lîng thêi gian lao ®éng hao phÝ trong s¶n xuÊt. §ång thêi «ng cßn nghiªn cøu sù ph©n biÖt gi÷a lao ®éng gi¶n ®¬n vµ lao ®éng phøc t¹p, «ng cho r»ng trong cïng mét thêi gian, lao ®éng phøc t¹p t¹o ra gi¸ trÞ nhiÒu h¬n lµ lao ®éng ®¬n gi¶n. Nhng ®ång thêi «ng l¹i cho r»ng gi¸ trÞ mét hµng hãa b»ng sè lîng lao ®éng mµ ngêi ta cã thÓ mua ®îc nhê hµng ho¸ ®ã. §©y lµ ®iÒu luÈn quÈn vµ sai lÇm cña A.Smith, dïng gi¸ trÞ quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ. ¤ng ®· lÉn lén vÊn ®Ò gi¸ trÞ ®· ®îc quyÕt ®Þnh nh thÕ nµo trong s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ ®· biÓu hiÖn nh thÕ nµo trong trao ®æi.
VÒ cÊu thµnh gi¸ trÞ cña hµng ho¸. Theo A.Smith trong s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa, tiÒn l¬ng, lîi nhuËn vµ ®Þa t« lµ ba nguån gèc ®Çu tiªn cña mäi thu nhËp, còng nh mäi gi¸ trÞ trao ®æi. A.Smith coi tiÒn l¬ng, lîi nhuËn vµ ®Þa t« lµ ba nguån gèc ®Çu tiªn cña mäi thu nhËp, ®ã lµ quan ®iÓm ®óng ®¾n. Song «ng l¹i tÇm thêng ë chç coi c¸c kho¶n thu nhËp lµ nguån gèc ®Çu tiªn cña mäi gi¸ trÞ trao ®æi. ¤ng ®· lÉn lén hai vÊn ®Ò h×nh thµnh gi¸ trÞ vµ ph©n phèi gi¸ trÞ, gi¸ trÞ cña hµng ho¸ víi gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra cña lao ®éng; H¬n n÷a, «ng còng ®· xem thêng t b¶n bÊt biÕn, coi gi¸ trÞ hµng ho¸ chØ cã (V+m).
A.Smith nghiªn cøu quy luËt gi¸ trÞ vµ t¸c dông cña nã. ¤ng ®· ph©n biÖt gi¸ c¶ tù nhiªn víi gi¸ c¶ thÞ trêng. ¤ng kh¼ng ®Þnh hµng ho¸ ®îc b¸n theo gi¸ c¶ tù nhiªn, nÕu gi¸ c¶ ®ã ngang víi møc cÇn thiÕt ®Ó tr¶ cho tiÒn l¬ng, lîi nhuËn vµ ®Þa t«. Theo «ng, gi¸ c¶ tù nhiªn lµ trung t©m. Gi¸ c¶ thÞ trêng lµ gi¸ b¸n thùc tÕ cña hµng ho¸, gi¸ c¶ nµy nhÊt trÝ víi gi¸ c¶ tù nhiªn khi hµng ho¸ ®îc ®a ra thÞ trêng víi sè lîng ®ñ “tho¶ m·n lîng cÇu thùc tÕ”. Nhng do sù biÕn ®éng cña cung cÇu lµ cho gi¸ c¶ thÞ trêng chªnh lÖch víi gi¸ c¶ tù nhiªn. B¶n th©n gi¸ c¶ tù nhiªn còng thay ®æi cïng víi tû suÊt tù nhiªn cña mçi bé phËn cÊu thµnh nã. ¤ng ®· nhËn thÊy gi¸ c¶ trong chñ nghÜa t b¶n ®îc ®Æt ra kh¸c víi tríc ®©y. Nhng «ng kh«ng thÊy ®îc trong chñ nghÜa t b¶n qu¸ tr×nh thùc hiÖn gi¸ trÞ g¾n liÒn víi viÖc ph©n phèi l¹i gi¸ trÞ díi h×nh th¸i lîi nhuËn, ®Þa t« vµ lîi tøc. ¤ng ®· vÊp vµo vÊn ®Ò gi¸ c¶ s¶n xuÊt. Cã thÓ thÊy r»ng, kh«ng nh÷ng «ng coi gi¸ c¶ dao ®éng xung quanh gi¸ trÞ lµ mét hiÖn tîng cã tÝnh quy luËt, mµ cßn chøng minh r· t¸c dông ®iÒu tiÕt cña quy luËt gi¸ trÞ ®èi víi s¶n xuÊt hµng ho¸. Nhng do chç kh«ng hiÓu ®îc mèi liªn hÖ nèi t¹i gi÷a gi¸ trÞ vµ gi¸ c¶, «ng kh«ng gi¶i thÝch ®îc sù xa rêi gi¸ c¶ khái gi¸ trÞ chÝnh lµ h×nh thøc t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ.
C«ng lao chñ yÕu cña A.Smith vÒ lý luËn gi¸ trÞ lµ ®· ph©n biÖt ®îc gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao ®æi, h¬n n÷a, «ng ®· cho r»ng lao ®éng lµ “thíc ®o thùc tÕ cña gi¸ trÞ”. Nhng do h¹n chÕ vÒ lËp trêng, quan ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p nªn lý luËn gi¸ trÞ cña «ng võa cã yÕu tè khoa häc l¹i võa cã yÕu tè tÇm thêng.
3-/ Lý luËn vÒ gi¸ trÞ lao ®éng cña David Ricacdo ®· ®¹t tíi ®Ønh cao cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc cæ ®iÓn cña giai cÊp t s¶n:
David Ricacdo (1772-1823) sinh trong mét gia ®×nh giµu cã lµm nghÒ chøng kho¸n, mét nhµ t b¶n cã ®Þa vÞ trong sè c¸c gia ®×nh giµu cã ë ch©u ¢u. ¤ng ho¹t ®éng trong thêi kú cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ®· hoµn thµnh; Ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa ®· x¸c lËp ®Þa vÞ thèng trÞ hoµn toµn vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së chÝnh nã, víi hai giai cÊp c¬ b¶n: giai cÊp t s¶n vµ giai cÊp v« s¶n ®èi lËp nhau. M©u thuÉn gi÷a hai giai cÊp bäc lé râ rµng h¬n. ¤ng còng nh×n nhËn ®îc m©u thuÉn giai cÊp trong x· héi t b¶n chñ nghÜa, «ng ®· v¹ch ra ®îc nh÷ng c¬ së kinh tÕ cña c¸c m©u thuÉn ®ã. ¤ng c«ng khai b¶o vÖ lîi Ých cho giai cÊp t s¶n c«ng nghiÖp víi ý thøc ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña níc Anh. T tëng kinh tÕ cña «ng cã nhiÒu ®iÓm tiÕn bé, v× nã h×nh thµnh trong thêi kú giai cÊp t s¶n ®ang lªn (giai cÊp tiÕn bé chèng l¹i chÕ ®é phong kiÕn, cha lé râ mÆt ph¶n ®éng cña nã), cßn giai cÊp v« s¶n cha ®ñ m¹nh, vµ sù gi¸c ngé vÒ sø mÖnh lÞch sö cña m×nh cha ®Çy ®ñ.
Lý luËn gi¸ trÞ chiÕm vÞ trÝ quan träng trong hÖ thèng quan ®iÓm cña Ricacdo. ¤ng ®Þnh nghÜa gi¸ trÞ hµng ho¸ nh sau: “Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ hay sè lîng cña mét hµng ho¸ nµo kh¸c mµ hµng ho¸ ®ã trao ®æi, lµ do sè lîng lao ®éng t¬ng ®èi, cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ®ã quyÕt ®Þnh, chø kh«ng ph¶i do kho¶n thëng lín hay nhá tr¶ cho lao ®éng ®ã quyÕt ®Þnh”.
Còng nh A.Smith, Ricacdo ®· ph©n biÖt râ hai thuéc tÝnh cña hµng ho¸ lµ gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao ®æi. ¤ng b¸c bá lý luËn gi¸ trÞ sö dông quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ hµng ho¸, «ng ®· chøng minh r»ng c¸c nh©n tè tù nhiªn gióp con ngêi t¹o nªn gi¸ trÞ sö dông, nhng kh«ng thªm mét ph©n tö g× vµo gi¸ trÞ hµng ho¸ c¶. ¤ng cã ý kiÕn kiÖt xuÊt r»ng: “TÝnh h÷u Ých kh«ng ph¶i lµ thíc ®o gi¸ trÞ trao ®æi, mÆc dï hµng ho¸ rÊt cÇn thiÕt gi¸ trÞ nµy”. “Gi¸ trÞ kh¸c xa víi cña c¶i, gi¸ trÞ kh«ng phô thuéc vµo viÖc cã nhiÒu hay Ýt cña c¶i, mµ tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt khã kh¨n hay thuËn lîi”. Theo «ng së dÜ cã nhiÒu lÇm lÉn trong khoa häc kinh tÕ chÝnh trÞ lµ do ngêi ta coi “sù t¨ng cña c¶i vµ t¨ng gi¸ trÞ lµ mét”, lµ do ngêi ta quªn r»ng thíc ®o gi¸ trÞ cha ph¶i lµ thíc ®o cña c¶i v× cña c¶i kh«ng phô thuéc vµo gi¸ trÞ. Theo «ng gi¸ trÞ trao ®æi hµng ho¸ ®îc quy ®Þnh bëi lîng lao ®éng chøa ®ùng trong hµng ho¸, lîng lao ®éng ®ã tû lÖ thuËn víi lao ®éng t¹o ra hµng ho¸. “TÝnh h÷u Ých kh«ng t¨ng cïng nhÞp ®é víi t¨ng gi¸ trÞ”, “tÝnh h÷u Ých lµ cÇn thiÕt v× vËt kh«ng cã Ých, nã kh«ng cã ®îc gi¸ trÞ trao ®æi”.
Ricacdo cho r»ng hµng ho¸ h÷u Ých së dÜ cã gi¸ trÞ trao ®æi lµ do hai nguyªn nh©n:
- TÝnh chÊt khan hiÕm.
- Lîng lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra chóng.
Nh vËy lµ «ng ®· nhËn thøc ®îc gi¸ trÞ trao ®æi ®îc quyÕt ®Þnh bëi lîng lao ®éng ®ång nhÊt cña con ngêi, chø kh«ng ph¶i lµ lîng lao ®éng hao phÝ c¸ biÖt. VÒ ®iÓm nµy «ng lµ ngêi ®Çu tiªn ®· ph©n biÖt ®îc lao ®éng c¸ biÖt vµ lao ®éng x· héi. Nhng lÇm lÉn cña «ng lµ cho r»ng gi¸ trÞ hµng ho¸ ®îc ®iÒu tiÕt bëi lîng lao ®éng lín nhÊt hao phÝ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn xÊu (VÒ ®iÓm nµy th× Marx x¸c ®Þnh trong ®iÒu kiÖn trung b×nh).
Ricacdo ph©n biÖt gi¸ c¶ tù nhiªn vµ gi¸ c¶ thÞ trêng. ¤ng cho r»ng, kh«ng mét hµng ho¸ nµo mµ gi¸ c¶ kh«ng bÞ ¶nh hëng cña biÕn ®éng ngÉn nhiªn hay t¹m thêi. Nhng nguyÖn väng cña c¸c nhµ t b¶n lu«n cã xu híng muèn rót sè vèn cña m×nh ra khái mét c«ng viÖc kinh doanh Ýt l·i vµ ®Çu t vµo mét c«ng viÖc kinh doanh cã l·i h¬n, nguyÖn väng ®ã kh«ng cho phÐp gi¸ c¶ thÞ trêng cña c¸c hµng ho¸ dõng l©u ë mét møc nµo ®ã cao h¬n nhiÒu hay thÊp h¬n nhiÒu so víi gi¸ c¶ tù nhiªn cña chóng.
§Ò cËp vÊn ®Ò t¨ng gi¸ c¶, Ricacdo viÕt r»ng, viÖc t¨ng gi¸ c¶ lªn cã thÓ lµ mét nh©n tè ®iÒu tiÕt mét lîng cung kh«ng ®ñ so víi mét lîng cÇu ®ang ph¸t triÓn, ®iÒu tiÕt viÖc tiÒn tÖ sôt gi¸, viÖc ®¸nh thuÕ vµo nh÷ng vËt phÈm thiÕt yÕu, «ng ®· cè g¾ng t×m hiÓu sù vËn ®éng cña gi¸ c¶. Theo «ng gi¸ c¶ kh«ng ph¶i do cung cÇu quyÕt ®Þnh, quyÕt ®Þnh møc gi¸ ë trong tay nh÷ng ngêi s¶n xuÊt, cung cÇu chØ ¶nh hëng ®Õn gi¸ c¶. ¤ng viÕt: “C¸i cã tÝnh chÊt ®iÒu tiÕt gi¸ trÞ lµ hao phÝ lao ®éng s¶n xuÊt, kh«ng ph¶i quan hÖ cung cÇu vµ t©m tr¹ng ngêi mua”. ¤ng viÕt râ h¬n chØ khi nµo kh«ng cã c¹nh tranh th× tû lÖ trao ®æi cã thÓ do “nhu cÇu cña ngêi ta vµ do sù ®¸nh gi¸ t¬ng ®èi cña ngêi ta ®èi víi hµng ho¸” quyÕt ®Þnh. Cßn trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh th× gi¸ c¶ “rèt cuéc sÏ do c¹nh tranh gi÷a nh÷ng ngêi b¸n ®iÒu tiÕt”.
Ricacdo chøng minh mét c¸ch tµi t×nh r»ng, gi¸ trÞ hµng ho¸ gi¶m khi n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn – Dù ®o¸n thiªn tµi cña Petty ®îc «ng luËn chøng. ¤ng g¹t bá sai lÇm cña A.Smith cho r»ng lao ®éng trong n«ng nghiÖp cã n¨ng suÊt cao h¬n vµ cho r»ng sù t¨ng lªn cña cña caØ ®i kÌm víi gi¸ trÞ cña nã gi¶m.
Ricacdo ®· tr×nh bµy lý luËn gi¸ trÞ cña m×nh tõ viÖc phª ph¸n A.Smith. ¤ng ®· g¹t bá tÝnh kh«ng triÖt ®Ó, kh«ng nhÊt qu¸n vÒ c¸ch x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña A.Smith: Gi¸ trÞ = Lao ®éng mua ®îc. Ricacdo kiªn ®Þnh víi quan ®iÓm: lao ®éng lµ nguån gèc cña gi¸ trÞ, c«ng lao to lín cña «ng lµ ®· ®øng trªn quan ®iÓm ®ã ®Ó x©y dùng lý luËn khoa häc cña m×nh. §ång thêi «ng còng phª ph¸n A.Smith cho r»ng gi¸ trÞ lµ do c¸c nguån gèc thu nhËp hîp thµnh. Theo «ng gi¸ trÞ hµng ho¸ kh«ng ph¶i do c¸c nguån gèc thu nhËp hîp thµnh, mµ ngîc l¹i ®îc ph©n thµnh c¸c nguån thu nhËp.
VÒ c¬ cÊu gi¸ trÞ hµng ho¸, «ng còng cã ý kiÕn kh¸c víi sai lÇm gi¸o ®iÒu cña A.Smith bá C ra ngoµi gi¸ trÞ hµng ho¸. Ricacdo cho r»ng: gi¸ trÞ hµng ho¸ kh«ng chØ do lao ®éng trùc tiÕp t¹o ra, mµ cßn lµ lao ®éng cÇn thiÕt tríc ®ã n÷a nh m¸y mãc, nhµ xëng – Tøc «ng chØ biÕt cã C1, chØ cã ®Õn Marx míi hoµn chØnh ®îc c«ng thøc gi¸ trÞ hµng ho¸ = C+V+m.
MÆt h¹n chÕ trong lý luËn gi¸ trÞ cña Ricacdo lµ ë chç «ng cha vît qua ®îc c¸c cöa ¶i lµ kh«ng nhËn ®îc tÝnh hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸. MÆc dï «ng vµ A.Smith biÕt r»ng lao ®éng t¹o ra gi¸ trÞ lµ mét thø lao ®éng kh«ng kÓ h×nh th¸i cña nã.
Kh¸c víi A.Smith, Ricacdo cho r»ng quy luËt gi¸ trÞ vÉn ho¹t ®éng trong chñ nghÜa t b¶n - ®©y lµ quan ®iÓm ®óng ®¾n cña «ng; Tuy nhiªn, ho¹t ®éng nh thÕ nµo th× «ng kh«ng chøng minh ®îc v× «ng kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò gi¸ c¶ s¶n xuÊt, «ng ®· ®ång nhÊt ho¸ gi¸ trÞ vµ gi¸ c¶ s¶n xuÊt. ¤ng còng cha hiÓu ®îc gi¸ trÞ trao ®æi lµ h×nh thøc cña gi¸ trÞ. Ricacdo nãi riªng vµ c¸c nhµ kinh tÕ häc t s¶n nãi chung chØ chó ý ph©n tÝch mÆt lîng gi¸ trÞ, Ýt chó ý ®Õn mÆt chÊt vµ hoµn toµn kh«ng ph©n tÝch h×nh th¸i gi¸ trÞ. §©y lµ mét trong nh÷ng nhîc ®iÓm chñ yÕu cña kinh tÕ chÝnh trÞ cæ ®iÓn t s¶n, khuyÕt ®iÓm nµy lµ do thiÕu quan ®iÓm lÞch sö, xem xÐt c¸c hµng ho¸, tiÒn tÖ, t b¶n lµ h×nh th¸i tù nhiªn vÜnh viÔn.
Tãm l¹i, Ricacdo ®· ®øng v÷ng trªn c¬ së lý luËn gi¸ trÞ lao ®éng. Marx ®¸nh gi¸ “NÕu A.Smith ®· ®a khoa häc kinh tÕ chÝnh trÞ vµo hÖ thèng, th× Ricacdo ®· kÕt cÊu toµn bé khoa häc kinh tÕ chÝnh trÞ b»ng mét nguyªn lý thèng nhÊt, nguyªn lý chñ yÕu quyÕt ®Þnh cña «ng lµ thêi gian lao ®éng quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ”.
VI-/ lý luËn gi¸ trÞ trong häc thuyÕt kinh tÕ Marx - lenin:
§Õn nh÷ng n¨m 40 thÕ kû XIX, chñ nghÜa t b¶n ®· giµnh ®îc ®Þa vÞ thèng trÞ. Sù ra ®êi cña chñ nghÜa t b¶n ®· lµm thay ®æi c¨n b¶n c¬ cÊu giai cÊp x· héi. Trong x· héi t b¶n, cã hai giai cÊp c¬ b¶n lµ giai cÊp t s¶n gi÷ ®Þa vÞ thèng trÞ vµ giai cÊp v« s¶n bÞ thèng trÞ ®· lµm t¨ng nh÷ng m©u thuÉn vèn cã cña nã. Phong trµo ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n chèng l¹i chÕ ®é ¸p bøc bãc lét t b¶n chñ nghÜa cµng lªn cao; ®i tõ tù ph¸t ®Õn tù gi¸c, tõ ®Êu tranh kinh tÕ ®Õn ®Êu tranh chÝnh trÞ. Tõ ®ã, ®ßi hái ph¶i cã lý luËn c¸ch m¹ng lµm vò khÝ t tëng cho giai cÊp v« s¶n. Chñ nghÜa Marx ra ®êi. Karl Marx (1818-1883) vµ Engels (1820-1895) lµ nh÷ng ngêi s¸ng lËp ra chñ nghÜa Marx.
Chñ nghÜa Marx ph¸t sinh ra lµ sù tiÕp tôc trùc tiÕp cña triÕt häc cæ ®iÓn §øc, kinh tÕ chÝnh trÞ Cæ ®iÓn Anh vµ CNXH kh«ng tëng Ph¸p. Lªnin coi ®ã lµ 3 nguån gèc lý luËn cña chñ nghÜa Marx.
Trong hÖ thèng c¸c häc thuyÕt kinh tÕ, häc thuyÕt vÒ gi¸ trÞ – lao ®éng ®îc tr×nh bµy nh lµ c¬ së cña tÊt c¶ c¸c häc thuyÕt kinh tÕ cña Marx. LÇn ®Çu tiªn, gi¸ trÞ ®îc xem xÐt nh lµ quan hÖ s¶n xuÊt x· héi cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸, cßn hµng ho¸ lµ nh©n tè tÕ bµo cña x· héi t s¶n. Gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ lao ®éng cña ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ kÕt tinh trong hµng ho¸. Gi¸ trÞ lµ ph¹m trï lÞch sö – cã s¶n xuÊt hµng ho¸ th× míi cã gi¸ trÞ hµng ho¸. Gi¸ trÞ trao ®æi chØ lµ h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ; Gi¸ trÞ lµ néi dung, lµ c¬ së cña gi¸ trÞ trao ®æi.
Theo Marx, hµng ho¸ cã hai thuéc tÝnh: gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông; ¤ng ®· tiÕn xa h¬n lý luËn cña c¸c nhµ t s¶n cæ ®iÓn lµ ph©n biÖt 1 c¸ch râ rµng hai thuéc tÝnh nµy; §ã lµ:
Gi¸ trÞ sö dông lµ c«ng dông cña vËt phÈm cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu nµo ®ã cña con ngêi. Cßn gi¸ trÞ lµ lao ®éng x· héi thÓ hiÖn vµ vËt ho¸ trong hµng ho¸.
Gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông lµ hai thuéc tÝnh cïng tån t¹i vµ thèng nhÊt víi nhau ë mét hµng ho¸. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn gi¸ trÞ vµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn gi¸ trÞ sö dông lµ hai qu¸ tr×nh kh¸c nhau vÒ thêi gian vµ kh«ng gian. Tríc khi thùc hiÖn gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸, ph¶i thùc hiÖn gi¸ trÞ cña nã; nÕu kh«ng thùc hiÖn ®îc gi¸ trÞ th× sÏ kh«ng thùc hiÖn ®îc gi¸ trÞ sö dông.
Marx ph©n tÝch tÝnh chÊt hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ lao ®éng cô thÓ vµ lao ®éng trõu tîng, lao ®éng t nh©n vµ lao ®éng x· héi.
Lao ®éng cô thÓ lµ lao ®éng cã Ých díi mét h×nh thøc cô thÓ, cã ®èi tîng lao ®éng, môc ®Ých, ph¬ng ph¸p lao ®éng, kÕt qu¶ s¶n xuÊt riªng. ChÝnh c¸i riªng ®ã ph©n biÖt ®îc c¸c lo¹i lao ®éng cô thÓ kh¸c nhau. Mçi lao ®éng cô thÓ t¹o ra 1 gi¸ trÞ sö dông nhÊt ®Þnh. Lao ®éng cô thÓ tån t¹i vÜnh viÔn cïng víi s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt x· héi, kh«ng phô thuéc vµo bÊt cø h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµo.
Cßn lao ®éng trõu tîng lµ lao ®éng cña ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ ®· g¹t bá h×nh thøc biÓu hiÖn cô thÓ cña nã ®Ó quy vÒ mét c¸i chung ®ång nhÊt. §ã lµ sù tiªu phÝ søc lao ®éng, tiªu hao søc b¾p thÞt, thÇn kinh cña con ngêi. Lao ®éng trõu tîng t¹o ra gi¸ trÞ hµng ho¸. ChØ cã lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ míi cã tÝnh chÊt lµ lao ®éng trõu tîng.
TÝnh chÊt hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ võa lµ lao ®éng cô thÓ, võa lµ lao ®éng trõu tîng cã liªn hÖ víi tÝnh chÊt t nh©n vµ tÝnh chÊt x· héi cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸. Sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi t¹o ra sù phô thùc lÉn nhau gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ th«ng qua trao ®æi. ViÖc
Các file đính kèm theo tài liệu này:
60760.DOC
