Phân tích chính sách ở giai đoạn quốc hội

Phân tích Chính sách ở giai đoạn Quốc hộiHà Tĩnh – 08/2008Yêu cầu chuyên đề: Công cụ và kỹ năng phân tích chính sách dành cho ĐBQHTrình tự và góc nhìn phân tích chính sách của ĐBQH Những câu hỏi về chính sách khi ĐBQH xem xét, thảo luận, quyết định một dự án? Các công cụ giúp ĐBQH giải đáp những câu hỏi chính sách (RIA; phân tích chi phí-lợi ích; phân tích rủi ro; phân tích giới, người nghèo)? Sử dụng các nguồn thông tin, chuyên gia để trợ giúp phân tích chính sách? Vai trò ĐBQH trong tiến hành phân tích chính sách? 1Nhắc lạiDự án luật là kết quả của một quá trình PTCS ở Chính phủ / cơ quan soạn thảoQH không làm PTCS mà cần có cách tiếp cận PTCS để thông qua “Một đạo luật tốt”QH - Người thảo luận CS cầnHiểu kỹ nội dung CS trong hồ sơ dự án luậtYêu cầu bổ sung thông tin, phân tíchPhân tích tác động tới nhóm lợi ích, cách làm, mục đíchĐạo luật tốt là đạo luật vị phát triển Những hạn chế nhìn thấy và không nhìn thấyPhân tích chính sách trong lập pháp (Luật ban hành VBQPPL)Giai đoạn hình thành CS [Chính phủ, CTXDPL]Giai đoạn soạn thảoGiai đoạn thẩm địnhGiai đoạn thẩm traGiai đoạn thảo luận CS tại UBTVQH, QH và quyết địnhGiai đoạn giám sát, kiểm tra thi hành CS2Sơ đồ hóa các giai đoạn XDPLLUẬT BHYTKết quả PTCS ở giai đoạn Chương trình XDLPL- hình thành chính sáchXác định vấn đề Vấn đề là gì? Mức độ nghiêm trọng ? Nguyên nhân? Giải pháp ?Dự liệu hiệu quả và tác động của giải pháp Báo cáo PTCS và Đề xuất SKLP hoặc biện pháp quản lý khácChương trình XDPL đ 23.1 gồm:Sự cần thiết ban hành VBĐối tượng, phạm vi điều chỉnhQuan điểm, chính sách cơ bảnNội dung chính của văn bảnNguồn lực cho việc soạn thảoBáo cáo đánh giá tác động sơ bộ của VBThời gian dự kiến thông quaKiến nghị về luật, PL của ĐBQH gửi tới UBTVQH gồm:Sự cần thiết ban hành VBĐối tượng và phạm vi điều chỉnh của VB3Cơ quan PTCS ở giai đoạn XD CTL-PL 23.2.3./ 24/25 LBHVBQPPLĐề xuất CS của các bộ, ngang bộ, thuộc CP và BTP  CP lập đề nghị CT XDLPL của CPĐề nghị XDLPL của các cơ quan khác và ĐBQH Bảo vệ đề án CS của các bộ tại phiên họp CPÝ kiến của CP về đề nghị XDLPL của các cơ quan, cá nhân khácHồ Sơ đề xuất CTXDPLThảo luận chính sách về chương trình XDLPL đ.27Tờ trình của UBTVQH Thảo luận, thông qua CTXDPL ĐB Xác định trọng tâm quan tâm và yêu cầu, thu thập thông tin4PTCS ở giai đoạn soạn thảo: Cơ quan chủ trì và Ban soạn thảo (đ 32,33)Đê cương Dự thảoNội dung Chính sách cơ bảnHợp hiến, Hợp pháp, Chủ trương, Thống nhất, Khả thi, Điều ước quốc tếTổng kết thi hành; khảo sát, Thực trạng Báo cáo Đánh giá tác động: Vấn đề cần giải quyết, Mong đợi và Giải pháp; Chi phí - Lợi ích, Rủi ro, nguy cơ, Dự báoLấy ý kiến các cơ quan, tổ chức liên quan và đối tượng trực tiếp tác động ( đ 33.4 và 35.1 )  Bản thuyết minh chi tiết, Báo cáo giải trình tiếp thu ý kiến, Báo cáo đánh giá tác độngĐBQH tham gia vào XDPL như thế nào?5 Ví dụ: Chuẩn bị Thảo luận Luật tại kỳ họpXem xét,thẩm tra Luật, PL6Đánh giá tác động chéo của một giải phápTác động kinh tế : Vĩ mô, vi mô, năng lực cạnh tranh, cân đối của nền kinh tếXã hội : việc làm, công bằng, lợi ích nhóm, phúc lợi ( y tế , giáo dục, văn hóa, an ninh)Môi trường : Thiên nhiên , Bản sắc, Tài nguyên, Chất lượng sốngChi phí -Lợi ích : Đối với nhà nước (chi tổ chức thi hành), Doanh nghiệp- Dân cưTác động tới các chính sách khácHiệu quả: tác động đạt mục đích của CSCác câu hỏi về một dự án luậtThông điệp , Mục đích của CS là gì?Vấn đề cần giải quyết của CS mới là gì?Có còn các giải pháp khác hay hơn lập pháp?Nội dung (cụ thể) của giải pháp mới là gì? Những người hưởng lợi và những người bị ảnh hưởng bởi CS?Câu hỏi PTCS đối với người thẩm tra: Tính hợp lý, Hợp pháp, Nhất quán, Khả thi , Tiện dụng,Ngăn ngừa tác động ngoại ý?Vấn đề lợi ích, chi phí, tổ chức thực hiện.7PTCS trong thẩm tra một dự án luậtYêu cầu đối với người thẩm tra: Xem xét tính hợp lý, hợp pháp, khả thi của các qui phạm, giải pháp chính sách, biện pháp, các góc độ tác động lợi ích, chi phí, tổ chức thực hiệnDanh mục câu hỏi chính sách khi thẩm tra CS này nhằm giải quyết “vấn đề” gì? Vấn đề này có nan giải tới mức phải đặt vấn đề như thế không, điều tra thực trạng và nguyên nhânMức độ tác động tới giải quyết nguyên nhân ? Tác động Đối tượng nào ? Lợi ích nào là trọng tâm, lợi ích nào có thể bị ảnh hưởngTác động không mong muốn là gì? Tác động chéo tới CS, mục đích khác? Có thể giảm tác động này hay không? Bằng cách nào? (phương án lập pháp, thi hành, thị trường) Phân tích chi phí-lợi ích và biện pháp tổ chức để thực hiện phương án lập phápBảng phân tích chính sách: Công cụ để PTCS dưới nhiều góc độ.Chuẩn bị phát biểu theo bảng phân tích đa diện Tác độngChính sáchXã hộiTài chính côngRủi ro/ ngoại ý Khả thiƯu đãi tham chính đối với nữ - biện pháp đặc biệt ttCoi thường , thiếu tin cậy, cộng tác không bình đẳng; xúc phạm nữKhông phát sinh thêmẢnh hưởng xấu tới việc chọn các ứng viên trong bầu cửNghi ngờNghĩa vụ bảo đảm dịch vu coi trẻ dưới 72 tháng để nữ lao động tham gia vào bồi dưỡng nâng cao năng lực- biện pháp hỗ trợ- điều chỉnhCó thể gây khó khăn cho tổ chức;Thể hiện sự cảm thông đối với chức năng sinh sản của nữThêm chi phí tổ chức các lớp học, bồi dưỡngTổ chức đào tạo ngại triệu tập nữ có con nhỏKhả thiQuy định đăng ký đồng sở hữu bất động sản của vợ và chồng Hợp đạo lýCó thể gây phản ứng “phòng vệ” của chồngKhông phát sinh thêmKhông thấyKhả thiQuy định hạn tuổi bổ nhiệm nữ công chức không quá 40 tuổiRút năm năm cơ hội so với Nam giới, trong khi nữ còn lo sinh sản, chăm lo gia dình Không phát sinh thêmPBĐX bất lợi cho nữXem lại mục đíchVí dụ: Các chính sách dưới góc độ phân tích giới 8PHÂN TÍCH CHÍNH SÁCH LỒNG GHÉPLuật Bình đẳng giới: Trách nhiệm xem xét phân tích và đánh giá tác động bình đẳng giới của các dự án VBQPPLPTCS góc độ giớiCơ hội hưởng lợi, tham gia khác nhau của các giới vào một chính sách trung tính Những điều kiện gì làm cho một giới không thể bình đẳng trong thụ hưởng CS hoặc bị tác động ngược lạiXét trên tổng thể, mục tiêu của CS có cản trở bình đẳng giới?9**Tham khảo Vấn đề giới: Sự kiện và phân tích Nữ 55 tuổi, Nam 60 tuổi phải về hưu/ được nghỉ hưu và hưởng chế độ hưu trí chungHạn tuổi đề bạt đối với nữ giới sớm hơn nam giới 5 nămYêu cầu “ cùng thời gian nghỉ hưu”: Có nhu cầu khác biệt giữa Lao động hành chính, nghiên cứu với lao động nặng nhọc, giáo dục, khu vực không hưởng lươngĐộ an toàn của quỹ bảo hiểm XHQuyền được thăng tiến hay cơ hội thăng tiến ngang bằng?Tác động của thuế và lệ phí tới Giới (T.Kê giới 2002, Hội LH PN)Chi giáo dục chiếm 28%, y tế 16% thu nhập Tổng 44% cho hai khoản nàyTác động Giới: Chi giáo dục và y tế tăng sẽ tác động xấu tới phụ nữ nghèo.10Câu hỏi chính sáchMột chính sách mới, một sắc thuế mới, tăng phí, lệ phí có thể liên quan tới những vấn đề giới. ĐBQH – người thẩm tra, người chất vấn, làm gì để đưa vấn đề giới vào thảo luận chính sách?PTCS Giới và sau đó làm gì? Thẩm tra tác động giới của các chính sách lập pháp;Giám sát tác động của pháp luật (thi hành) tới vị thế bình đẳng giới ;Đề xuất thảo luận chính sách: sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh thực hiện luật, chính sách;Nâng cao ý thức giới trong xã hội và nhân viên nhà nước.11 Ví dụ 2. Phân tích tác động giới của CS lập phápCS BĐG liên quan tới các vấn đề :Cơ hội làm việc, chia sẻ công việc gia đình, thăng tiến, bảo hiểmCơ hội giáo dục, đào tạo Cơ hội nắm bắt thông tin, tài sản, ngân sách, nguồn lực khác Cơ hội gìn giữ sức khoẻ và Chăm sóc sức khoẻTrong khi bàn về CS trong các dự án luật, các vấn đề này có được nêu ra không? th.kê giới 2004 về chia sẻ công việc70% việc nhà do phụ nữ và em gái đảm tráchThời gian làm việc kiếm thu nhập, trung bình theo độ tuổi 15-17 - Gái: 27 giờ/tuần, Trai: 19 giờ.24-44 – nữ: 54 giờ/tuần, nam: 46 giờ.12Giải pháp gì để BĐG trong việc làm?Chia sẻ việc nhà (đạo đức) và cha nghỉ con ốm (luật), đưa con đi học (đạo đức)  Giải pháp can thiệp trực tiếp vào đối tượngCải thiện dịch vụ, tăng năng suất lao động xã hội  Can thiệp giảm gánh nặng (gián tiếp):Tiếp cận nước sạch, điện, chất đốt, nhà ở...Tiếp cận dịch vụ chăm sóc trẻ.Cải thiện sức khoẻTăng năng suất, thu nhậpThống kê giới 2004: Nông nghiệp và phi nông nghiệpNữ: đa số trong lao động nhà nông1993: 52% 1998: 58%Nam nhiều cơ hội kiếm việc phi nông nghiệp :1998: nam 64% việc hưởng lương; nữ 36%.Lương, thu nhập từ Phi nông nghiệp thấp hơn13Thông kê giới 2004: Khu vực hưởng lươngĐô thị75% nữ trong khu vực phi nhà nước76% bấp bênh việc làm: không có hợp đồng Nữ chiếm 40% tổng lực lượng lao động hưởng lươngLao động hưởng lương chỉ là cơ hội cho nữ đã tốt nghiệp 12 trở lên  BĐG và giáo dục Thống kê giới về giáo dục (tuổi trên 15 -2002)Không qua tiểu học Tiểu họcCấp haiCấp baNam21.827.329.512.0Nữ32.825.625.89.4Ở cấp phổ cập không thấy khoảng cách giới Ở cấp ba, nữ bỏ nhiều hơn nam ! Nữ kém may mắn kiếm việc thu nhập cao 14 Tham khảo: Điều tra (2002) về Tác động của chi Ngân sáchKhoản chi NS nào nâng mức sống của bạn?Khoản chi nào tác động rõ nhất tới đời sống dân cư?Nếu có quyền, bạn ưu tiên chi NS cho mục gì để xã hội có lợi?Cảm nhận Nam – Nữ về tác động tích cực của chi NSNN tới chất lượng cuộc sống Nữ NamHạ tầng cơ sở88.186.7Giáo dục94.776.5Sức khỏe83.378.1Điện100.085.7Nước85.790.6Văn hoá-thông tin75.965.5Thể thao75.057.1Hành chính40.616.7Hỗ trợ nghèo, chiến tranh65.744.715Ưu tiên chi NSNN tại nông thôn- quan điểm nam và nữ Nữ %Nam %Không biết37.5 38.5 Giáo dục18.87.7Thông tin18.80Phát triển nông nghiệp07.7Khuyến nông12.523.1Khác12.523.1Thảo luận nhóm: Chuẩn bị phát biểu về dự án luật theo cách tiếp cận PTCSTình huống: Dự án Luật BHYT đưa ra một số nội dung CS; thông tin, số liệu chưa rõ chứng lý một số nội dung như BHYT bắt buộc và BHYT toàn dân.Nhiệm vụ thảo luận:T1: Cân nhắc mặt ưu-nhược nhìn thấy của một nội dungT2: Phân tích tính khả thi, điều kiện thi hành của nội dung T1T3. Phân tích nguy cơ, rủi ro với các chính sách khácT4: Thảo luận chung và điều hành Thảo luận CS, kết luận16Xem xét dự án luật theo bốn công đoạn PTCS Xác định mức nghiêm trọng của vấn đề : Quỹ BHYT có nguy cơ khó bảo tồn - Thông tin kiểm chứngXem xét các lựa chọnGiải pháp lập pháp  Luật BHYT: CS bảo toàn, chi trảGiải pháp khác: Hành chínhPhân tích giải pháp tối ưu của Ban soạn thảo Nguồn lực - mục tiêu - các nhóm lợi íchTính khả thi và tác động của dự án i) tới mục đích, ii) tới các đối tượng liên quan, iii) rủi roTiêu chí đánh giá CSTiếp cận các mục tiêu? đúng việc và đúng cách? Chính sách hướng tới mục đích điều chỉnh nào? Dự liệu tác động thuậnBiện pháp điều chỉnh tác động ngượcĐiều chỉnh tác động ở đối tượng đặc thùCách thức và nguồn lực nào được huy động (mệnh lệnh hành chính, cơ chế thuế hay nguồn lực xã hội).Cơ chế bảo đảm khi thay đổi.Thang điểm Được-Mất về xã hội 17