Ôn tập chính trị tốt nghiệp môn: Tư tưởng hồ chí minh

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÌNH DƯƠNG ÔN TẬP CHÍNH TRỊ TỐT NGHIỆP Môn: Tư tưởng Hồ Chí Minh Giảng viên cao cấp: Lê Quang Tự Trưởng bộ môn: Mác-Lênin  TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH 1. Nguồn gốc hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh 2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về cách mạng giải phóng dân tộc 3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về CNXH 4. Những luận điểm chủ yếu của Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc 5. Những luận điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam 6. Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước 7. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức Phần 1 NGUỒN GỐC HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH. • Một là: Tư tưởng văn hóa truyền thống Việt Nam • Truyền thống yêu nước Việt Nam • Lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước đã hình thành cho Việt Nam các giá trị truyền thống dân tộc phong phú, vững bền: • Đó là ý thức chủ quyền quốc gia dân tộc, ý chí tự lập, tự cường, yêu nước, kiên cường, bất khuất... tạo thành động lực mạnh mẽ của dân tộc • Là tinh thần tương thân, tương ái, nhân nghĩa, cố kết cộng đồng dân tộc • Thủy chung, khoan dung, độ lượng; là thông minh, sáng tạo, quý trọng hiền tài, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại để làm phong phú văn hóa dân tộc... + Trong nguồn giá trị tinh thần truyền thống đó, chủ nghĩa yêu nước là cốt lõi, là dòng chảy chính của tư tưởng văn hóa truyền thống dân tộc, xuyên suốt trường kỳ lịch sử, là động lực mạnh mẽ cho sự trường tồn và phát triển của dân tộc. • Chính sức mạnh truyền thống tư tưởng và văn hóa đó của dân tộc đã thúc giục Hồ Chí Minh ra đi tìm tòi, học hỏi, tiếp thu tinh hoa văn hóa của nhân loại để làm giàu cho tư tưởng cách mạng và văn hóa của Người. Truyền thống đoàn kết của dân tộc + Đoàn kết tạo nên sức mạnh để chiến đấu và chiến thắng ngoại xâm + Đoàn kết tạo nên sức mạnh to lớn để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ĐOÀN KẾT LÀ SỨC MẠNH VÔ ĐỊCH Truyền thống lạc quan yêu đời của dân tộc + Lạc quan là truyền thống qúy báu của cha ông ta. + Lạc quan yêu đời của dân tộc đẫ thấm sâu vào con người Hồ Chí Minh Cần cù dũng cảm thông minh sáng tạo + Được thể hiện trong lịch sử dựng nước, giữ nước KHÁNG CHIẾN TRƯỜNG KỲ CẦN CÙ LAO ĐỘNG Hai là: Tinh hoa văn hóa của nhân loại Tinh hoa văn hóa phương Đông + Tư tưởng Nho giáo + Tư tưởng Phật giáo + Tư tưởng Tam dân của Tôn Trung Sơn dân tộc độc lập, dân quyền tự do và dân sinh hạnh phúc ĐỘC LẬP + Giá trị của Tuyên Ngôn độc lập nước Mỹ 1776 + Giá trị của Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của cách mạng Pháp 1789 + Tư tưởng tiến bộ của những nhà văn Pháp thời phục hưng DÂN QUYỀN PHỤC HƯNG -Tinh hoa văn hóa phương Tây Ba là: Chủ nghĩa Mác- Lênin Hồ Chí Minh kế thừa vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác- Lênin vào Việt Nam Bốn là: Nhân tố chủ quan của Hồ Chí Minh Trí tuệ, yêu nước, sống có lý tưởng hoài bão Đức tính kiên trì, chịu khó, ham học hỏi, khiêm tốn PHẦN 2 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC 1. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của đạo đức cách mạng - Đạo đức là “gốc” nền tảng của mỗi con người - Đạo đức có vai trò quan trọng trong xã hội - Vai trò của đạo đức còn được thể hiện trong chức năng điều chỉnh 2. Những phẩm chất đạo đức của con người Việt Nam trong thời đại mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh. - Trung với nước, hiếu với dân - Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư - Yêu thương con người - Tinh thần quốc tế cao cả, trong sáng thủy chung 3. Những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới - Nói đi đôi với làm, nêu gương về đạo đức - Xây dựng đạo đức mới đi đôi với chống hành vi vi phạm đạo đức - Tu dưỡng đạo đức suốt đời PHẦN 3 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CÁCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘC -Cách mạng GPDT muốn thắng lợi phải đi theo con đường cách mạng VS -Lực lượng của cách mạng GPDT bao gồm toàn dân tộc -Cách mạng GPDT cần được tiến hành chủ động, sáng tạo và có khả năng nổ ra và giành thắng lợi trước cách mạng VS ở chính quốc -Cách mạng giải phóng dân tộc phải được tiến hành bằng con đường cách mạng bạo lực Lấy mốc lịch sử từ khi Pháp xâm lược 1858, con đường cách mạng của giai cấp PK, TS...? Trước khi ĐCS Việt Nam ra đời đã có các đảng ra đời, Đảng Lập hiến 1923, Việt Nam Nghĩa Đoàn 1925, Việt Nam quốc dân Đảng 1927...họ lãnh đạo đều thất bại - Cách mạng GPDT muốn thắng lợi phải đi theo con đường mới là cách mạng vô sản - Giải phóng dân tộc phải gắn liền với giải phóng nhân dân lao động, giải phóng giai cấp công nhân, phải kết hợp độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội. Lực lượng của cách mạng GPDT bao gồm toàn dân tộc Nhận thức học thuyết Mác-Lênin về lực lượng cách mạng, kế thừa truyền thống của dân tộc ta về sức mạnh của toàn dân, trước kẻ thù mới. Hồ Chí Minh xác định lực lượng cách mạng bao gồm toàn dân tộc. 1. Cách mạng thuộc địa và cách mạng vô sản ở chính quốc có quan hệ mật thiết với nhau. - Cách mạng thuộc địa không lệ thuộc vào cách mạng ở chính quốc mà có tính chủ động, độc lập. - Cách mạng thuộc địa có thể giành thắng lợi trước cách mạng ở chính quốc và giúp cho cách mạng ở chính quốc trong nhiệm vụ giải phóng hoàn toàn. 2. Cách mạng giải phóng dân tộc phải được tiến hành bằng con đường cách mạng bạo lực - Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, của cả dân tộc đại đoàn kết. - Phải tổ chức quần chúng, lãnh đạo và tổ chức đấu tranh bằng các hình thức và khẩu hiệu thích hợp. - Phương pháp đấu tranh để giành chính quyền, giành lại độc lập tự do là bằng bạo lực của quần chúng và có thể bằng phương thức khởi nghĩa dân tộc. Phần 4 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Con đường hình thành tư duy Hồ Chí Minh về CNXH ở Việt Nam • Hồ Chí Minh đã tiếp thu, vận dụng sáng tạo lý luận Mác-Lênin về sự phát triển tất yếu của xã hội loài người theo các hình thái kinh tế-xã hội. • Quan điểm của Người là: Tiến lên CNXH là bước phát triển tất yếu ở Việt Nam sau khi chúng ta đã giành được độc lập theo con đường cách mạng vô sản. • Mục tiêu giải phóng dân tộc theo con đường cách mạng vô sản mà Người đã lựa chọn cho dân tộc Việt Nam là: - Nước nhà được độc lập, nhân dân được hưởng cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc.  Tức là sau khi giành độc lập dân tộc, nhân dân ta sẽ xây dựng một xã hội mới, xã hội XHCN. - Người tiếp thu lý luận về CNXH khoa học của lý luận Mác-Lênin trước hết là sự khát vọng giải phóng dân tộc. - Người tìm thấy trong lý luận Mác-Lênin sự thống nhất biện chứng của giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người. - Đó cũng là mục tiêu cuối cùng của chủ nghĩa cộng sản theo đúng bản chất của chủ nghĩa Mác-Lênin. Giải quyết tốt quan hệ giữa cá nhân với xã hội theo quan điểm của Mác và Ăngghen trong bản tuyên ngôn của Đảng Cộng sản mà hai ông công bố tháng 2-1848: Sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do của tất cả mọi người. - Hồ Chí Minh tiếp cận CNXH trên phương diện là đạo đức, hướng tới giá trị nhân đạo, nhân văn mácxít. - Bao trùm lên tất cả là Hồ Chí Minh tiếp cận CNXH từ văn hóa. - Văn hóa trong CNXH ở Việt Nam có quan hệ biện chứng với chính trị, kinh tế. - Quá trình xây dựng CNXH là quá trình xây dựng một nền văn hóa mà trong đó kết tinh, kế thừa, phát triển những giá trị truyền thống văn hóa tốt đẹp hàng ngàn năm của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa thế giới, kết hợp truyền thống với hiện đại, dân tộc và quốc tế. - Người có quan điểm tổng quát khi coi CNCS, CNXH như là một chế độ xã hội bao gồm các mặt rất phong phú, hoàn chỉnh, trong đó con người được phát triển toàn diện, tự do. - Trong một xã hội như thế, mọi thiết chế, cơ cấu xã hội đều nhằm tới mục tiêu giải phóng con người. - Người diễn đạt quan điểm của mình về CNXH ở Việt Nam trong một số mặt như chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội • Chẳng hạn: - Khi Người nói chuyện tại lớp hướng dẫn giáo viên cấp II, III và Hội nghị sư phạm, tháng 7-1956, Người cho rằng: • CNXH là lấy nhà máy, xe lửa, ngân hàng làm của chung. Ai làm nhiều thì ăn nhiều, ai làm ít thì ăn ít, ai không làm thì không ăn, tất nhiên là trừ những người già cả, đau yếu và trẻ con. - Về mặt kinh tế, Người đưa ra chế độ sở hữu công cộng của CNXH và phân phối theo nguyên tắc của chủ nghĩa Mác-Lênin là: làm theo năng lực, hưởng theo lao động, có phúc lợi xã hội, mọi người được phát triển toàn diện với tinh thần làm chủ. • Là làm sao cho dân giàu nước mạnh, là làm cho Tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng, là nâng cao đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân, là làm cho mọi người được ăn no, mặc ấm, được sung sướng, tự do, là nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta đựợc hoàn toàn tự do,đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc ai cũng được học hành. - Người quan điểm về CNXH ở nước ta bằng cách nhấn mạnh mục tiêu vì lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân. Từ các định nghĩa trên HCM khái quát vấn đề gồm có các đặc trưng chủ yếu sau: • + Đó là một chế độ chính trị do nhân dân làm chủ. - CNXH có chế độ chính trị dân chủ, nhân dân lao động là chủ và nhân dân lao động làm chủ, Nhà nước là của toàn dân, do dân và vì dân, dựa trên khối đại đoàn kết toàn dân mà nòng cốt là liên minh công- nông-trí thức, do Đảng cộng sản lãnh đạo. - CNXH là một chế độ xã hội có nền kinh tế phát triển cao, gắn liền với sự phát triển của khoa học kỹ thuật. • Đó là xã hội có một nền kinh tế phát triển dựa trên cơ sở năng xuất lao động xã hội cao, sức sản xuất luôn luôn phát triển với nền tảng phát triển khoa học kỹ thuật, ứng dụng có hiệu quả những thành tựu khoa học kỹ thuật của nhân loại. + CNXH là một xã hội phát triển cao về văn hóa, đạo đức - Đó là một xã hội có hệ thống quan hệ xã hội lành mạnh, công bằng, bình đẳng, không có áp bức, bóc lột, bất công, không còn sự đối lập giữa lao động chân tay và lao động trí óc, giữa thành thị và nông thôn, con người được giải phóng, có điều kiện phát triển toàn diện, có sự hài hòa trong phát triển của xã hội và tự nhiên. + Chủ nghĩa xã hội là chế độ không còn người bóc lột người - Đây là một xã hội như là một chế độ hoàn chỉnh, đạt đến chín muồi. - Trong CNXH, không còn bóc lột, áp bức bất công, thực hiện chế độ sở hữu xã hội về TLSX và thực hiện nguyên tắc phân phối theo lao động.  Đó là một xã hội được xây dựng trên nguyên tắc công bằng, hợp lý. Câu hỏi: Quan điểm của Hồ Chí Minh về mục tiêu và động lực của CNXH. a. Những mục tiêu cơ bản • Mục tiêu chung: đó là “độc lập, tự do cho dân tộc, hạnh phúc cho nhân dân” “Mục đích của CNXH là gì? Nói một cách đơn giản và dễ hiểu: không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, trước hết là nhân dân lao động”. “CNXH là làm sao cho nhân dân đủ ăn, đủ mặc, ngày càng sung sướng, ai nấy được đi học, ốm đau có thuốc, gìa cả không lao động được thì nghỉ ngơi, những phong tục tập quán không tốt dần dần được xóa bỏ...Tóm lại xã hội ngày càng tiến, vật chất ngày càng tăng, tinh thần ngày càng tốt đó là CNXH” Mục tiêu cụ thể trên các lĩnh vực - Mục tiêu chính trị: Theo tư tưởng của Người, trong thời kỳ quá độ lên CNXH, chế độ chính trị phải là do nhân dân làm chủ, nhà nước là của dân, do dân và vì dân. Nhà nước có hai chức năng: dân chủ với nhân dân, chuyên chính với kẻ thù của nhân dân. - Mục tiêu kinh tế: Theo Người, chế độ chính trị của CNXH chỉ được bảo đảm và đứng vững trên cơ sở một nền kinh tế vững mạnh. - Nền kinh tế mà chúng ta xây dựng là nền kinh tế XHCN với công-nông nghiệp hiện đại, khoa học-kỹ thuật tiên tiến, cách bóc lột theo CNTB được bỏ dần, đời sống vật chất của nhân dân ngày càng được cải thiện. - Mục tiêu văn hóa-xã hội: Theo Người, văn hóa là một mục tiêu cơ bản của cách mạng XHCN. • Văn hóa thể hiện trong mọi sinh hoạt tinh thần của xã hội, đó là xóa nạn mù chữ, xây dựng, phát triển giáo dục, nâng cao dân trí, xây dựng, phát triển văn hóa nghệ thuật, thực hiện nếp sống mới, thực hành vệ sinh phòng bệnh, giải trí lành mạnh, bài trừ mê tín dị đoan khắc phục phong tục tập quán lạc hậu. b. Các động lực của CNXH • Người khẳng định, động lực quan trọng và quyết định nhất là con người, là nhân dân lao động, nòng cốt là công- nông-trí thức. - Người thường xuyên quan tâm đến lợi ích chính đáng, thiết thân của họ; đồng thời chăm lo dồi dưỡng sức dân. Đó là lợi ích của nhân dân và từng cá nhân. • Người rất coi trọng động lực kinh tế, phát triển kinh tế, sản xuất, kinh doanh, giải phóng mọi năng lực sản xuất, làm cho mọi người, mọi nhà trở nên giàu có, ích quốc lợi dân, gắn liền kinh tế với kỹ thuật, kinh tế với xã hội. • Cùng với động lực kinh tế, Người cũng quan tâm tới văn hóa, khoa học, giáo dục, coi đó là động lực tinh thần không thể thiếu của CNXH. • Ngoài các động lực bên trong, theo Người phải kết hợp được với sức mạnh thời đại, tăng cường đoàn kết quốc tế, chủ nghĩa yêu nước phải gắn liền với chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân, phải sử dụng tốt những thành quả khoa học-kỹ thuật thế giới. - Đẩy lùi các lực cản kìm hãm đến quá trình xây dựng CNXH + Chủ nghĩa cá nhân + Tham ô, lãng phí, quan liêu + Chủ quan bảo thủ giáo điều Phần 5 NHỮNG LUẬN ĐIỂM CHỦ YẾU CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC Một là: Đại đoàn kết dân tộc là vấn đề có ý nghĩa chiến lược quyết định thành công của cách mạng Đại đoàn kết có ý nghĩa chiến lược + Đại đoàn kết được Bác thể hiện từ rất sớm, xuyên suốt + Đại đoàn kết của Bác được thay đổi về chất từ sau khi gặp CNMLN + Phạm vi và địa bàn đoàn kết + Bác giải quyết vấn đề đoàn kết trên 2 khía cạnh lý luận và chỉ đạo thực tiễn - Đại đoàn kết quyết định thành công của cách mạng + Bác tổng kết lịch sử Việt Nam và kết luận + Cách mạng là một việc to lớn, khó khăn, lâu dài, gian khổ Hai là: Đại đoàn kết là mục tiêu là nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng Mục tiêu của đại đoàn kết + Mục tiêu của đại đoàn kết là mang lại lợi ích tối cao cho toàn dân tộc, cho số đông “làm cho số đông ai cũng có cơm ăn, áo mặc, được học hành, sống tự do và một đời hạnh phúc” ĐOÀN KẾT TOÀN DÂN, PHỤNG SỰ TỔ QUỐC - Nhiệm vụ của cách mạng của Đảng là phải tập hợp đoàn kết... Ba là: Đại đoàn kết dân tộc là đại đoàn kết toàn dân DÂN và NHÂN DÂN Bác xây dựng khối ĐK Bốn là: Đại đoàn kết dân tộc phải biến thành sức mạnh vật chất, có tổ chức là Mặt trận dân tộc thống nhât đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng PHẦN 6 NHỮNG LUẬN ĐIỂM CƠ BẢN CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ ĐCS VIỆT NAM Một là: ĐCS Việt Nam là nhân tố cơ bản hàng đầu đưa cách mạng Việt Nam đi đến thắng lợi. Hai là: ĐCS Việt Nam là sản phẩm của sự kết hợp của chủ nghĩa Mác- Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam. Ba là: ĐCS Việt Nam là Đảng của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và đồng thời là Đảng của dân tộc Việt Nam Bốn là: ĐCS Việt Nam phải lấy chủ nghĩa Mác-Lênin “làm nòng cốt” Năm là: ĐCS Việt Nam phải được xây dựng theo nguyên tắc đảng kiểu mới của giai cấp vô sản (có 5 nguyên tắc) * Tập trung dân chủ * Tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách * Tự phê bình và phê bình * Kỷ luật nghiêm tự giác * Đoàn kết thống nhất trong Đảng Sáu là: Tăng cường củng cố mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với dân Bảy là: Đảng thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn PHẦN 7 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC 1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước của dân, do dân, vì dân Làm rõ nhà nước của dân, do dân và vì dân 2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về sự thống nhất giữa bản chất giai cấp công nhân với tính nhân dân và tính dân tộc của Nhà nước -Bản chất giai cấp của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa là bản chất giai cấp công nhân -Bản chất giai cấp công nhân thống nhất với tính nhân dân, tính dân tộc 3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về một Nhà nước pháp quyền có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ - Nhà nước ra đời phải hợp Hiến - Quản lý Nhà nước bằng pháp luật và đưa luật vào cuộc sống - Xây dựng đội ngũ công chức Nhà nước đủ đức, đủ tài 4. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Nhà nước trong sạch vững mạnh, hoạt động có hiệu quả - Đề phòng và khắc phục những tiêu cực trong hoạt động của bộ máy nhà nước (cậy thế, trái phép, hủ hóa, tư túng, kiêu ngạo, chia rẽ...) “phải công minh chính trực” - Tăng cường pháp luật đi đôi với việc đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng