Nội dung các vấn đề cơ bản về công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam

Lêi nãi ®Çu Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc ban chÊp hµnh trung ­¬ng §¶ng gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII (1-1990) ®· nhËn ®Þnh r»ng: “MÆc dï cßn nhiÒu yÕu kÐm ph¶i kh¾c phôc nh÷ng thµnh tùu quan träng ®· ®¹t ®­îc, ®· vµ ®ang t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò ®­a ®Êt n­íc sang mét thêi kú ph¸t triÓn míi ®Èy tíi mét b­íc c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc” C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ sÏ gióp chóng ta lùc míi ®Ó t¨ng tr­ëng nhanh tèc ®é ph¸t triÓn, kh«ng nh÷ng thÕ nhê cã hiÖn ®¹i ho¸ chóng ta cã ®iÒu kiÖn ®i t¾t, ®ãn ®Çu ®ã lµ bµi to¸n tæng hîp ®Ó gi¶i bµi to¸n ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Nghiªn cøu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc trong nÒn kinh tÕ lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc, nãng báng trong nhiÒu n¨n nay vµ ®­îc ®«ng ®¶o c¸c nhµ nghiªn cøu, trong ®ã cã ®éi ngò sinh viªn quan t©m. Nghiªn cøu nh»m nhËn thøc râ tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy sö dông tèi ®a mäi nguån lùc trong n­íc vµ tranh thñ sù ñng hé quèc tÕ phôc vô sù c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ . Cïng víi sù nç lùc cè g¾ng chung cña toµn §¶ng, toµn d©n trong c«ng cuéc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Lµ mét c«ng d©n t­¬ng lai cña ®Êt n­íc, em mong muèn ®­îc gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c«ng nghÞªp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. Néi dung cña ®Ò tµi gåm c¸c ch­¬ng sau: Ch­¬ng 1 – TÝnh tÊt yÕu vµ kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. Ch­¬ng 2 – Néi dung c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. Ch­¬ng 3 - KÕt luËn chung vÒ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. Ch­¬ng 1 TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë viÖt nam C«ng nghiÖp ho¸ vµ tÝnh tÊt yÕu cña nã trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë viÖt nam. N­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ mét nÒn kinh tÕ l¹c hËu mang tÝnh chÊt tù nhiªn sang mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã nghÜa lµ chóng ta ®ang trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ tõ mét nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt nhá sang mét nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt lín ngµy cµng hiÖn ®¹i. Mét nÒn s¶n xuÊt lín ®ßi hái ph¶i cã mét c¬ cÊu c¬ së h¹ tÇng vµ nh÷ng c«ng cô lao ®éng ngµy cµng tiÕn bé. §Ó t¹o lËp ra nh÷ng c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®ã th× theo nguyªn lý cña chñ nghÜa M¸c, mäi quèc gia ®Òu ph¶i tiÕn hµnh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸. C¬ së kü thuËt lµ hÖ thèng c¸c yÕu tè vËt chÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi phï hîp víi tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghiÖp thÝch øng cña nã mµ lùc l­îng lao ®éng x· héi sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ to lín vµ lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan. C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña mét nÒn s¶n xuÊt lín ®ßi hái ph¶i dùa trªn tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i vµ kh«ng ngõng hoµn thiÖn. Chóng ta kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc c¬ khÝ ho¸ c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt mµ cßn ngµy cµng hiÖn ®¹i ho¸ ë tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ th­êng xuyªn ®æi míi. §©y lµ mét nhiÖm vô khã kh¨n vµ mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi sù sèng cßn cña mçi quèc gia. ChØ cã t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i míi cã thÓ lµm thay ®æi c¨n b¶n ®êi sèng vËt chÊt còng nh­ tinh thÇn cña x· héi, ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng, ngµy cµng tho¶ m·n vµ ®¸p øng nhu cÇu cu¶ nh©n d©n. C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ chÝnh lµ con ®­êng vµ b­íc ®i tÊt yÕu ®Ó t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®ã. C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®­îc hiÓu lµ “Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªu biÓu hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ vµ tiÕn bé khoa häc cång nghÖ t¹o ra n¨ng xuÊt lao ®éng cao”. Nh­ vËy, trong ®iÒu kiÖn thÕ giíi ®ang chuyÓn tõ v¨n minh c«ng nghiÖp sang hËu c«ng nghiÖp, nhiÒu n­íc ch©u ¸ ®· chän con ®­êng “c«ng nghiÖp ho¸ ®uæi kÞp ®Ó nhanh chãng hoµ nhËp vµo nÒn v¨n minh hiÖn ®¹i, biÕn nh÷ng vïng nghÌo nµn l¹c hËu tr­íc ®©y thµnh nh÷ng x· héi hiÖn ®¹i” C¸c n­íc nµy ®· t¹o nªn nh÷ng kinh nghiÖm bæ Ých, thiÕt thùc cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã n­íc ta. ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung vµ n­íc ta nãi riªng c«ng nghiÖp ho¸ lµ ®iÒu cÊp b¸ch sèng cßn.C«ng nghiÖp ho¸ lµ ch×a kho¸ cña sù ph¸t triÓn ®Æc biÖt g¾n chÆt víi sù ph¸t triÓn ®Æc biÖt g¾n chÆt víi sù t¨ng tr­ëng bëi v× “c«ng nghiÖp ho¸ ch¼ng ph¶i lµ c¸i g× kh¸c ngoµi mét ph­¬ng tiÖn ®Æc biÖt m¹nh mÏ ®Ó t¨ng n¨ng xuÊt cña con ng­êi qua ®ã mµ t¨ng sè l­îng s¶n phÈm, tÝnh ®a d¹ng vµ sè l­îng s¶n phÈm. C¸c n­íc gäi lµ ph¸t triÓn kh¸c h¼n c¸c n­íc kh¸c chÝnh lµ ë chç lµ c«ng nghiÖp ho¸”. C«ng nghiÖp ho¸ t¹o nªn nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i víi nh÷ng ­u thÕ næi bËt: n¨ng suÊt cao, c¬ cÊu s¶n suÊt ®a d¹ng, c«ng ¨n viÖc lµm phong phó h¬n nhiÒu so víi mét nÒn kinh tÕ ch­a c«ng nghiÖp ho¸. §Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao th× c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i ®i ®«i víi hiÖn ®¹i ho¸, kÕt hîp víi nh÷ng b­íc tiÕn tuÇn tù vÒ c«ng nghÖ vËn dông ph¾t triÓn chiÒu réng, t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ®éi ngò ®«ng ®¶o lao ®éng hiÖn nay. Víi viÖc tranh thñ víi b­íc ®i t¾t ®ãn ®Çu ph¸t triÓn chiÒu s©u t¹o nªn nh÷ng mòi nhän theo tr×nh ®é phÊt triÓn cña khoa häc vµ c«ng nghÖ trªn thÕ giíi. Khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i lµ nh©n tè then chèt cña hiÖn ®¹i ho¸, nh­ng hiÖn ®¹i ho¸ cã néi dung s©u s¾c vµ réng lín h¬n nhiÒu, bao gåm c¸c mÆt kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ v¨n ho¸. HiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh mµ nhê ®ã c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn t×m c¸ch ®¹t ®­îc sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, tiÕn hµnh c¶i c¸ch chÝnh trÞ vµ cñng cè x· héi cña hä nh»m tiÕn tíi mét hÖ thèng kinh tÕ x· héi chÝnh trÞ v¨n minh tiªn tiÕn . C«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc con ng­êi nh÷ng vÊn ®Ò nan gi¶i c¶ trong quan hÖ gi÷a con ng­êi víi con ng­êi vµ con ng­êi víi thiªn nhiªn. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nµy chóng ta ph¶i thay ®æi s©u s¾c c¸ch nh×n, c¸ch nghÜ vµ hµnh ®éng cña m×nh. N¾m b¾t ®­îc t­ t­ëng ®ã, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh thùc chÊt cña c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸ch m¹ng kü thuËt, thùc hiÖn sù ph©n c«ng míi vÒ lao ®éng x· héi lµ qu¸ tr×nh tÝch luü x· héi chñ nghÜa ®Ó kh«ng ngõng qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng. §­êng lèi c«ng nghiÖp hãa x· héi chñ nghÜa ®­îc x¸c ®Þnh lµ ­u tiªn cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng mét c¸ch hîp lý trªn c¬ së ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ. Nh­ vËy, kh«ng cßn nh­ tr­íc kia coi c«ng nghiÖp nÆng lµ c«ng nghiÖp hµng ®Çu tuyÖt ®èi. C«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i ho¸ cã nh÷ng nÐt riªng ®èi v¬Ý tõng n­íc nh­ng ®ã chØ lµ sù vËn dông mét qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi cã tÝnh chÊt phæ biÕn cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng n­íc mµ th«i. C«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh réng lín vµ phøc t¹p, b¶n chÊt cña qu¸ tr×nh nµy bao gåm c¸c mÆt sau: Trang bÞ kü thuËt ngµy cµng hiÖn ®¹i cho nÒn kinh tÕ. X©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ ngµy cµng hîp lý. Thùc hiÖn tèt c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ cã ý nghÜa v« cïng to lín: lµm thay ®æi lùc l­îng s¶n xuÊt thay ®æi c¨n b¶n c«ng nghÖ kü thuËt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng t¹o ra tèc ®é ph¸t triÓn cao, thùc hiÖn x· héi ho¸ vÒ mÆt khoa häc kü thuËt. H¬n thÕ n÷a trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh lµ rÊt phøc t¹p vµ ®a d¹ng ®ßi hái ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n­íc, t¹o kh¶ n¨ng tÝch luü vèn. TÊt c¶ chØ cã thÓ thùc hiÖn nhê qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. ChØ cã c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i ho¸ míi cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó quan t©m ph¸t triÓn tù do toµn diÖn cña yÕu tè con ng­êi t¹o kh¶ n¨ng më réng hîp t¸c quèc tÕ vµ cñng cè quèc phßng. N¾m b¾t ®­îc tÇm quan träng vÊn ®Ò, sù bøc b¸ch ph¶i c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó xö lý nguy c¬ tôt hËu xa h¬n vÒ kinh tÕ, kh«ng ph¶i b©y giê mµ ngay tõ ®¹i héi VIII( th¸ng 9-1996), §¶ng ta ®· ®Ò ra ®­êng lèi c«ng nghiÖp ho¸ vµ coi ®ã lµ nhiÖm vô xuyªn suèt thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë n­íc ta. Trong nh÷ng n¨m ®Êt n­íc cã chiÕn tranh §¶ng vµ nhµ n­íc ta vÉn kiªn tr× ®­êng lèi c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó tõ ®ã t¹o ra søc m¹nh cho ®Êt n­íc. Ngµy nay trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc, x©y dùng XHCN, c¸c nghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng( tõ ®¹i héi VI ®Õn ®¹i héi VIII) ®Òu kiªn ®Þnh ®­êng lèi ®æi míi vµ ®Ò ra nh÷ng néi dung cô thÓ thÝch hîp cho tõng thêi kú. §¹i héi §¶ng VIII ®· nªu râ: “ Giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2000 lµ b­íc rÊt quan träng cña thêi kú ph¸t triÓn míi- ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc”. Víi tÊt c¶ ý nghÜa to lín trªn, c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ lµ tÊt yÕu vµ mang tÝnh kh¸ch quan lµ néi dung vµ con ®­êng duy nhÊt ®óng ®¾n ®Ó dùa trªn kinh tÕ x· héi n­íc ta ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng, cã hiÖu qu¶ nh»m thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. Thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN lµ con ®­êng phÊt triÓn cña ®Êt n­íc ta trong giai ®o¹n míi. Trong cuéc hµnh tr×nh ®i ®Õn t­¬ng lai chóng ta kh«ng quªn r»ng ®Êt n­íc m×nh cßn nghÌo nµn, l¹c hËu, kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn so víi c¸c n­íc quanh ta cßn kh¸c xa, nguy c¬ tôt hËu xa h¬n vÒ kinh tÕ vÉn lµ th¸ch ®è gay g¾t. Mét sè thÕ lùc vÉn muèn ©m m­u diÔn biÕn hoµ b×nh ®Ó chèng ph¸ c¸ch m¹ng n­íc ta. Trong khi ®ã n¹n quan liªu tham nhòng vÉn cßn lµ nguy c¬ lín. Tuy nhiªn, chóng ta cã nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ nh÷ng kh¶ n¨ng ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Nh÷ng yÕu tè thuËn lîi do m«i tr­êng quèc tÕ ®em l¹i cïng nh÷ng b­íc chuyÓn m¹nh mÏ do chóng ta t¹o ra ®· trë thµnh nguån lùc tæng hîp ®Ó ®­a ®Êt n­íc ®i lªn. M«i tr­êng quèc tÕ hiÖn nay cã nhiÒu biÓu hiÖn tÝch cùc rÊt thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn. §ã lµ xu h­íng quèc tÕ hãa víi viÖc ph©n c«ng lao ®éng kh«ng ngõng ph¸t triÓn lµ t¸c ®éng m¹nh mÏ cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ xu thÕ hoµ b×nh, hîp t¸c trong khu vùc vµ trªn toµn thÕ giíi.Bèi c¶nh chung ®ã gióp nh÷ng n­íc ®i sau nh­ n­íc ta cã ®iÒu kiÖn ®Ó nh×n tr­íc tr«ng sau, t×m ra cho m×nh nh÷ng nh©n tè hîp lý, rót ra cho m×nh nh÷ng bµi häc thµnh c«ng cña c¸c n­íc ®i tr­íc vÒ nhiÒu lÜnh vùc, tõ qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« thóc ®Èy doanh nghiÖp ®Õn b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, gi÷ g×n b¶n s¾c d©n téc. Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang quèc tÕ ho¸ vµ khu vùc ho¸ xu thÕ hoµ b×nh vµ hîp t¸c ®ang ph¸t triÓn. Chóng ta cã thÓ tranh thñ ®­îc nh÷ng kh¶ n¨ng vÒ vèn, thÞ truêng, c«ng nghÖ vµ qu¶n lý thÕ giíi. §Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m tíi nh÷ng thuËn lîi ®ã ®ang ph¸t triÓn theo h­íng thuËn lîi h¬n n÷a cho chóng ta, ®ã lµ nh÷ng thµnh tùu cña c«ng cuéc ®æi míi më réng quan hÖ ®èi ngo¹i cña chóng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y( gia nhËp ASEAN, b×nh th­êng ho¸ quan hÖ víi Hoa Kú, ký hiÖp ®Þnh chung víi EU) còng nh­ nh÷ng diÔn biÕn trªn thÕ giíi t¹o cho chóng ta nh÷ng thô©n lîi míi, t×nh h×nh chÝnh trÞ, x· héi n­íc ta æn ®Þnh. Sù kÞªn ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cu¶ ASEAN ngµy 28/7/1975 vµ lÖnh cÊm vËn cña Mü ë ViÖt Nam baÜ bá ngµy 3/2/1994 më ra mét h­íng ph¸t triÓn míi cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Chóng ta cã thªm ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng hîp t¸c quèc tÕ. HÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ luËt ®Çu t­ ®ang tõng b­íc ®­îc söa ®æi, bæ sung vµ hoµn thiÖn, t×nh h×nh kinh tÕ x· héi trong n­íc æn ®Þnh…., còng lµ nh÷ng yÕu tè gãp phÇn t¹o dùng mét m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi, thu hót nguån ®Çu t­ tõ c¸c doanh nghÞªp, c¸c tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc vµo ViÖt Nam. Mét thÕ lîi n÷a mµ chóng ta ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ nguån tµi nguyªn ViÖt Nam. ViÖt Nam cã nguån tµi nguyªn phong phó, ®a d¹ng cã vïng biÓn vµ thÒm lôc ®Þa réng lín víi chiÒu dµi bê biÓn 3.260km, diÖn tÝch vïng biÓn, thÒm lôc ®Þa thuéc quyÒn tµi ph¸n quèc gia réng lín gÊp 8 lÇndiÖn tÝch ®Êt liÒn g¾n víi mét tiÒm n¨ng ph¸t triÓn tæng hîp ®­îc ®¸nh gi¸ lµ to lín vµ ®a d¹ng. Thùc tiÔn cho thÊy, nh÷ng n­íc biÕt tËn dông vµ khai th¸c lîi thÕ tiÒm n¨ng mét mÆt cña biÓn ®· ®¹t ®­îc tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao. Nh÷ng “Con rång” Ch©u A ®Òu lµ nh÷ng quèc gia l·nh thæ h¶i ®¶o hoÆc b¸n ®¶o cña c¸c ngµnh kinh tÕ biÓn lu«n ®ãng vai trß mòi nhän trong ph¸t triÓn. VÒ yÕu tè thÞ tr­êng, chóng ta ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t h¬n so víi giai ®o¹n thËp niªn 1960-1970.ThÞ tr­êng ViÖt Nam ra ®êi cßn qu¸ non trÎ, mét mÆt cßn thiÕu nhiÒu yÕu tè thÞ tr­êng nh­ thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng lao ®éng bÊt ®éng s¶n kÓ c¶ thÞ tr­êng chÊt x¸m…mÆt kh¸c c¬ chÕ thÞ tr­êng vËn ®éng cßn nh÷ng trôc trÆc ch­a thËt th«ng suèt. Trong khi ®ã c¸c ®èi thñ c¹nh tranh víi ViÖt Nam cã nhiÒu lîi thÕ h¬n vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ, kinh nghiÖm bu«n b¸n quèc tÕ. Cã thÓ nãi r»ng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh l©u dµi ®Çy khã kh¨n gian khæ ®ßi hái chóng ta ph¶i hÕt søc nç lùc phÊn ®Êu. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô chiÕn l­îc nµy, chóng ta ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu khã kh¨n thö th¸ch nh­ng chóng ta còng cã ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc mµ toµn §¶ng, toµn d©n ta ®· ®Ò ra quyÕt t©m thùc hiÖn. Ch­¬ng 2 Néi dung c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ë ViÖt Nam Néi dung chñ yÕu cña c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸. C«ng nghiÖp ho¸ mÆc dï cã thÓ ®Ó l¹i nh÷ng hËu qu¶ tiªu cùc nh­ lµm suy tho¸i m«i tr­êng g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng… nh­ng nã vÉn hiÖn lµ mét giai ®o¹n ph¸t triÓn mµ c¸c quèc gia trõ mét nÒn kinh tÕ chñ yÕu dùa vµo n«ng nghiÖp muèn v­ît lªn víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cao ®Òu nhÊt thiÕt ph¶i tr¶i qua. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khã kh¨n kÓ trªn, §¶ng ta ®· chñ tr­¬ng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ theo hai néi dung c¬ b¶n: Trang bÞ kü thuËt ngµy cµng hiÖn ®¹i cho nÒn kinh tÕ. X©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ ngµy cµng hîp lý. Trang bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cho c¸c ngµnh kinh tÕ §Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ trong ®iÒu kiÖn kü thuËt ngµy nay, qu¸ tr×nh trangbÞ c«ng nghÖ hÞªn ®¹i cho c¸c ngµnh kinh tÕ lµ v« cïng quan träng, nã ph¶i g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i hãa c¶ ë phÇn cøng vµ phÇn mÒm cña c«ng nghÖ. ThÕ giíi ®· tr¶i qua hai cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn thø nhÊt næ ra kho¶ng nh÷ng n¨m 30 cuèi thÕ kû XVIII vµ diÔn ra ®Çu tiªn ë n­íc Anh víi néi dung chñ yÕu lµ chuyÓn lao ®éng thñ c«ng lªn lao ®éng c¬ khÝ ho¸. Cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt lÇn thø hai diÔn ra vµo kho¶ng thÕ kû XX víi tªn gäi lµ cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. C¶ hai cuéc c¸ch m¹ng trªn khoa häc- kü thuËt thÕ giíi ®· vµ ®ang ®ãng vai trß to lín ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ trong tÊt c¶ c¸c n­íc nhÊt lµ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn. Nã t¹o ra nÒn mãng v÷ng ch¾c cña c¬ së h¹ tÇng, lµ qu¸ tr×nh ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc vµo thùc tÕ t¹o ra t­ liÖu s¶n xuÊt, nhµ x­ëng, bÕn b·i… hiÖn ®¹i, phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm cña tõng n­íc hay nãi c¸ch kh¸c lµ x©y dùng mét kÕt cÊu h¹ tÇng ®ñ m¹nh. KÕt cÊu h¹ tÇng chi phèi tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Tr¶i qua kinh nghiÖm cña c¸c n­íc thµnh c«ng ë ch©u ¸- th¸i B×nh D­¬ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chóng ta cµng thÊy vai trß vµ sù bøc b¸ch cña nhu cÇu cñng cè, më réng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ kh«ng chØ liªn quan ®Õn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp mµ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tÊt c¶ c¸c ngµnh c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña mét n­íc. §ã lµ lÏ tÊt yÕu v× nÒn kinh tÕ cña mét n­íc lµ hÖ thèng thèng nhÊt c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Sù thay ®æi kinh tÕ sÏ kÐo theo hoÆc ®ßi hái sù thay ®æi thÝch øng ë c¸c ngµnh c¸c lÜnh vùcho¹t ®éng kh¸c. X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý lµ yªu cÇu tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. C¬ cÊu kinh tÕ ®ã ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau ®©y: + Ph¶n ¸nh ®óng ®¾n vµ ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña c¸c quy luËt kh¸ch quan, ®Æc biÖt lµ c¸c quy luËt kinh tÕ. + Phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi hiÖn nay. + §¶m b¶o cho phÐp tèi ­u ho¸ viÖc sö dông lîi thÕ so s¸nh vÒ tµi nguyªn, lao ®éng cña n­íc ph¸t triÓn muén vÒ c«ng nghiÖp. ChØ cã nh­ vËy míi cho phÐp chóng ta cã thÓ khai th¸c tèi ®a vµ cã hiÖu qu¶ nh÷ng tiÒm n¨ng vèn cã cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së. X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ míi hîp lý trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh cã ý thøc, cã kÕ ho¹ch vµ do ®ã tÊt yÕu ph¶i dùa vµo c¸c nh©n tè vµ nhu cÇu, ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc. Trªn c¬ së xem xÐt thùc tr¹ng cña ®Êt n­íc §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh c«ng nghiÖp ho¸ ë n­íc ta lµ qu¸ tr×nh t¹o ra “ c¬ cÊu kinh tÕ C«ng- N«ng nghiÖp- DÞch vô” g¾n víi sù ph©n c«ng vµ phï hîp quèc tÕ s©u réng. Tãm l¹i, hai néi dung c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ trang bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i cho tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ h×nh thanh, ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu hîp lý. Thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµm h×nh thµnh nªn nh÷ng ngµnh nghÒ míi cã t¸c dông tèt tíi qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh, bÒn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶ x· héi. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®­îc môc tiªu, nh÷ng thuËn lîi khã kh¨n vµ néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n cña n­íc ta, th× mét vÊn ®Ò kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ®¹t ®Õn c¸c môc tiªu ®ã. Theo em cÇn h­íng vµo bèn vÊn ®Ò chÝnh sau: Mét lµ, c¸c gi¶i ph¸p vÒ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. §Ó thùc hiÖn th¾ng lîi nh÷ng nhiÖm vô to lín trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸®Êt n­íc trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn vai trß qu¶n lý, ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ. Hai lµ, gi¶i ph¸p vÒ t¹o vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶. Vèn lµ tiÒn ®Ò c¬ b¶n cho mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. N­íc ta tiÕn hµnh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong ®iÒu kiÖn rÊt thiÕu vèn. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó huy ®éng ®ñ vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶. Ba lµ, gi¶i ph¸p vÒ c«ng nghÖ. C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c¸c ngµnh cã hµm l­îng khoa häc c«ng nghÖ cao, gi¸ trÞ gia t¨ng cao. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy ph¶i ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ph¶i ®æi míi c«ng nghÖ trong tßan bé nÒn kinh tÕ ph¶i sö dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ cña thÕ giíi. Bèn lµ, gi¶i ph¸p n©ng cao tr×nh ®é ng­êi lao ®éng. X©y dùng vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt, ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ, lÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc cña con ng­êi lµm yÕu tè chiÕn l­îc. Gi¶i ph¸p nµy nh»m vµo viÖc kh«ng ngõng ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i, n©ng cao tr×nh ®é ng­êi lao ®éng, chó träng x©y dùng ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ am hØÓu vÒ kinh tÕ thÞ tr­ên, mét ®éi ngò viªn chøc nhµ n­íc cã phÈm chÊt vµ n¨ng lùc ®Ó ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ theo luËt ®Þnh. 2.2 Huy ®éng nguån vè tõ bªn ngoµi. Ngoµi viÖc t¹o vèn trong n­íc cÇn ph¶i thu hót nguån vè tõ bªn ngoµi. Do ®ã cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch hîp lý nh»m tranh thñ quyÒn viÖn trî, vèn vay vµ ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi. §Ó thùc hiÖn vÊn ®Ò nµy cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p sau: + Thi hµnh chÝnh s¸ch më cöa víi thÕ giíi bªn ngoµi lµ ®iÒu kiÖn kiªn quyÕt më ®­êng thu hót cho mäi nguån vèn tõ bªn ngoµi vµo ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­¬c. th«ng qua c¸c ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ ngo¹i giao tÝch cùc gióp cho ho¹t ®éng kinh tÕ ®a ph­¬ng hãa vµ ®a d¹ng ho¸, gãp phÇn kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n to lín cña t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ n­íc ta nh»m t¹o mét m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi. + C¶i t¹o n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng: HÖ thèng gÝao th«ng vËn t¶i viÔn th«ng, kho tµng bÕn b·i, nhµ x­ëng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt thuËn lîi thu hót tèi ®a c¸c nhµ ®Çu t­, c¸c tæ chøc kinh tÕ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. + Thùc hiÖn duy tr× vµ ®Èy m¹nh chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn n©ng cao tr×nh ®é , chÊt l­îng nÒn kinh tÕ quèc doanh, më réng kinh tÕ t­ nh©n vµ gia ®×nh nh»m thu hót c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­, t¹o søc l«i cuèn c¸c nhµ ®Çu t­ quèc tÕ. + §Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ, tham gia tÝch cùc h¬n n÷a vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng trong khu vùc vµ trªn toµn thÕ giíi. Th«ng qua nhiÒu ho¹t ®éng tÝch cùc, uyÓn chuyÓn vµ khÐo lÐo ®Ó tranh thñ sù gióp ®ì cña c¸c chÝnh phñ vµ nh©n d©n c¸c n­íc, t¹o tiÒn ®Ò l«i cuèn c¸c nguån vèn vµo ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng. Bªn c¹nh ®ã, cÇn ph¶i x©y dùng vµ kiÖn toµn hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch chuÈn bÞ cho c¸c dù ¸n ®Çu t­: x©y dùng vµ hoµn thÞªn hÖ thèng ph¸p luËt, ®æi míi hÖ thèng hµnh chÝnh gi¶m bít phiÒn hµ, hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn vµ qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp cã vèn n­íc ngoµi, ®ång thêi ph¶i t¹o c¬ së ®Ó ®èi t¸c ®Çu t­ thÊy ®­îc kh¶ n¨ng hoµn vèn cña bªn vay vèn, th«ng qua tiÒm n¨ng hiÖn cã vµ luËt ®Çu t­ còng nh­ cã thÓ qu¶n lý. Cïng víi viÖc khai th¸c tèi ®a mäi nguån vèn phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ lµ viÖc sö dông tõng ®ång vèn ®ã mét c¸ch hiÖu qu¶ tèi ­u nhÊt, chèng c¸c tÖ n¹n tham nhòng, l·ng phÝ trong ®éi ngò c¸n bé còng nh­ trong c¸c tÇng líp d©n c­. Ch­¬ng 3 KÕt luËn Tãm l¹i, c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ chÝnh lµ lêi gi¶i cña bµi to¸n ph¸t triÓn, trùc tiÕp ®­a ®Êt n­íc tho¸t khái nguy c¬ tôt hËu. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ t¹o nªn nh÷ng khuynh h­íng chuyÓn biÕn c¨n b¶n vÒ kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc trªn c¬ së khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc vµ lîi thÕ trong n­íc, më réng quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ ®a ngµnh víi tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i. C«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ chÝnh lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, t¹o h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu trong c¸c ngµnh n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. MÆc dï cßn nhiÒu khã kh¨n, nh­ng chóng ta còng cã nhiÒu yÕu tè thuËn lîi, thêi c¬ vµ cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸. Ngµy nay, tèc ®é t¨ng tr­ëng cao vµ ®Çy Ên t­îng trong sù æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi cña chóng ta qua nh÷ng n¨m ®æi míi, chøng tá tiÕn tr×nh c«ng nghÞªp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh, nÒn kinh tÕ ®· cã sù khëi s¾c dï míi chØ lµ b­íc ®Çu, cßn nhiÒu vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn tiÕp tôc ®­îc bæ sung vµ hoµn thiÖn. C«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Æt chóng ta tr­íc nh÷ng th¸ch thøc lín, v× vËy cÇn ph¶i x©y dùng mét hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p nh»m kh¾c phôckhã kh¨n ®©û lïi nguy c¬, thóc ®Èy tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ tiÕn tr­íc mét b­íc. §ã lµ c¸c gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch vÜ m« cña nhµ n­íc, vÒ ®æi míi c«ng nghÖ, vÒ t¹o vèn, sö dông vèn cã hiÖu qu¶ vµ n©ng cao tr×nh ®é ng­êi lao ®éng, tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ.Trong ®ãviÖc t¹o vèn vµ t¹o vè cã hiÖu qu¶ lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch quan träng nhÊt hiÖn nay. Cïng víi viÖc ph¸t huy c¸c nguån vèn trong n­íc cÇn ph¶i ®Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ, më cöa kinh tÕ nh»m khai th¸c nguån vèn viÖn trî, cho vay, ®ång thêi t¹o mét m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, x©y dùng mét kÕ ho¹ch sö dông vèn cã hiÖu qu¶. C«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ lµ “ch×a kho¸ vµng” ®Ó v­¬n tíi sù hiÖn ®¹i vµ ph¸t triÓn. Chóng ta nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy kh«ng nh»m mét môc ®Ých g× kh¸c ®ã lµ t×m ra ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Th«ng qua nh÷ng ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ vÒ mÆt lý luËn vµ kinh nghiÖm thùc tiÔn cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi vÒ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i ho¸ tõ ®ã chóng ta cã thÓ rót ra nh÷ng nÐt phï hîp víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ t×m ra nh÷ng ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. Tµi liÖu tham kh¶o T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ. T¹p chÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn. T¹p chÝ céng s¶n. S¸ch: Vai trß cña Nhµ n­íc trong ph¸t triÓn kinh tÕ. S¸ch: C¬ chÕ thÞ tr­êng vµ vai trß nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. ViÖt Nam tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020, NXB chÝnh trÞ quèc gia 1995. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng VI, VII, VIII.