Những vấn đề cơ bản về quản lý tổng hợp vùng bờ

hát triểnGiảm nguy cơ đe doạ vùng bờ do thiên tai và các tác hại của các phương án phát triển trong tương lai; Bảo toàn các quá trình sinh thái quan trọng, các hệ thống hỗ trợ đời sống các loài (gồm cả loài người) và đa dạng sinh học ở vùng bờ.Cải thiện sinh kế, góp phần xoá đói giảm nghèo cho các cộng đồng ven biển và trên các hải đảo ven bờ.Môc tiªu cô thÓ B¶o tån, bảo vệ vµ kh«i phôc c¸c HST vïng bê N©ng cao nhËn thøc cña céng ®ång ven biÓn trong qu¶n lý tµi nguyªn bê Thóc ®Èy sinh kÕ bÒn v÷ng vµ c¸c hÖ thèng c«ng nghÖ T¨ng c­êng c¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý liªn ngµnh nh»m duy tr× chÊt l­îng m«i tr­êng vµ tµi nguyªn bê Thùc hiÖn khu«n khæ QLTHVB ë c¸c khu vùc nghiªn cøu t×nh huèng/träng ®iÓm vµ phæ biÓn nh÷ng kÕt qu¶ ®ãXóc tiÕn ph©n vïng chøc n¨ng vïng bê vµ ph©n bæ tµi nguyªn bê mét c¸ch c«ng b»ng, còng nh­ nh÷ng gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu m©u thuÉn lîi Ých trong viÖc sö dông ®a ngµnh. §Æc ®iÓm cña mét Chu tr×nh QLTHVB Cã tÝnh liªn tôc, gåm nhiÒu chu kú vµ cã thÓ ®iÒu chØnh Cã ranh giíi x¸c ®Þnh gåm c¶ hai phÇn: phÇn biÓn vµ ®Êt liÒn Cã mét thiÕt chÕ tæ chøc víi t­ c¸ch lµ mét tæ chøc ®éc lËp hoÆc mét m¹ng l­íi cña c¸c tæ chøc. Tæng hîp c¸c dù b¸o, bao gåm c¶ dù b¸o thùc t¹i vµ tiÒm n¨ng; c¸c dù b¸o trong vïng bê vµ ngoµi vïng bê. Duy tr× vµ t«n träng v¨n ho¸ truyÒn thèng, t©m linh vµ nh÷ng kiÕn thøc b¶n ®Þa. Thu hót céng ®ång ®Þa ph­¬ng vµ xem xÐt tÝnh nhËy c¶m vÒ giíi TiÕp tôc gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn KHH§ Söa ®æi ChiÕn l­îc/KHHH§ LËp KÕ ho¹ch QLTHVB cho chu tr×nh tiÕp sau C¬ chÕ ®iÒu phèi vµ qu¶n lý KÕ ho¹ch QLTHVB C¬ chÕ gi¸m s¸t thùc hiÖn KHH§ KÕ ho¹ch triÓn khai C¬ chÕ tæ chøc vµ ph¸p luËt ChiÕn l­îc vµ KÕ ho¹ch hµnh ®éng C¬ chÕ tµi chÝnh Thu thËp d÷ liÖu §¸nh gi¸ rñi ro lÇn 2 ChiÕn l­îc m«i tr­êng KÕ ho¹ch hµnh ®éng S¾p xÕp thÓ chÕ Tµi chÝnh/®Çu t­ Quan tr¾c m«i tr­êng Tham gia cña c¸c bªn liªn quan Hå s¬ vïng bê §¸nh gi¸ rñi ro lÇn 1 X¸c ®Þnh vÊn ®Ò vµ lùa chän ­u tiªn T¹o lËp sù tham gia cña c¸c bªn liªn quan Tuyªn truyÒn ChiÕn l­îc QLTHVB HÖ thèng th«ng tin tæng hîp C¬ chÕ qu¶n lý dù ¸n KÕ ho¹ch vµ ng©n s¸ch ChuÈn bÞ nh©n lùc, tµi chÝnh T­ vÊn c¸c bªn liªn quan §µo t¹o nh©n viªn Ch­¬ng tr×nh gi¸m s¸t dù ¸nChuÈn bÞKhëi ®éngX©y dùngTh«ng quaThùc hiÖnChän läcvµ cñng cèChu tr×nh míiC¸c nguyªn t¾c chØ dÉnQLTHVB V­ît ra ngoµi c¸ch tiÕp cËn QL§N, chó träng b¶o toµn chøc n¨ng sinh th¸i vïng bê, ®ång thêi lu«n ®Æt ho¹t ®éng QLV§ vµo khu«n khæ QLTH ®Ó gi¶i quyÕt. Tøc lµ theo c¸ch tiÕp cËn tæng hîp, tæng thÓ vµ ®a ngµnh.Mét qu¸ tr×nh ph©n tÝch nh»m t­ vÊn cho chÝnh phñ nh÷ng môc tiªu ­u tiªn, c¸c tho¶ thuËn, c¸c vÊn ®Ò vµ c¸c gi¶i ph¸p.Mét qu¸ tr×nh qu¶n lý hµnh chÝnh n¨ng ®éng vµ liªn tôc ®èi víi viÖc sö dông, ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ vïng bê, còng nh­ tµi nguyªn bê phï hîp víi môc ®Ých ®· ®­îc x· héi chÊp nhËnC¸c nguyªn t¾c chØ dÉnQLTHVB (2)Nh»m khai th¸c vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo mét hÖ thèng, theo chøc n¨ng trong mèi quan hÖ gi÷a c¸c hÖ thèng vµ viÖc sö dông vïng bêB¶o ®¶m c©n b»ng gi÷a viÖc b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i quan träng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ l©u dµi vïng bê. X¸c ®Þnh c¸c môc tiªu ­u tiªn cã tÝnh ®Õn yªu cÇu gi¶m thiÓu hoÆc phôc håi c¸c hÖ sinh th¸i bÞ suy tho¸i hoÆc chÊt l­îng m«i tr­êng vµ ®Þnh ra c¸c h­íng dÉn hîp lý ®Ó xö lý vÊn ®ÒThùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý trong ph¹m vi nhÊt ®Þnh, do c¸c c¬ quan phèi hîp x¸c ®Þnh (kÓ c¶ tµi nguyªn vïng bê nµy)C¸c nguyªn t¾c chØ dÉnQLTHVB (3)Mét qu¸ tr×nh ®ßi hái cã nh÷ng gi¶i ph¸p lËp ®i lËp l¹i ®èi víi c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ, x· héi, m«i tr­êng vµ luËt ph¸p phøc t¹p. Chøc n¨ng chÝnh cña mét kÕ ho¹ch QLTHVB lµ hîp nhÊt nhu cÇu cña c¸c ngµnh vµ vÊn ®Ò m«i tr­êng mµ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c tho¶ thuËn ph¸p lý gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp.Ph¶i ®Þnh ra mét c¬ cÊu ®Ó gi¶m thiÓu hay gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn cã thÓ ph¸t sinh ë møc ®é kh¸c nhau liªn quan ®Õn viÖc ph©n phèi vµ sö dông tµi nguyªn vïng bê C¸c nguyªn t¾c chØ dÉnQLTHVB (4)Ph¶i khuyÕn khÝch n©ng cao nhËn thøc cho céng ®ång, cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ nh÷ng ng­êi liªn quan ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý vïng bê vµ l«i cuèn céng ®ång tham gia trong suèt qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý. Chó ý ®Õn môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ c¶i thiÖn sinh kÕ cho céng ®ång ®Þa ph­¬ng khu vùc dù ¸n.Lµ mét hµnh vi chñ ®éng, ®i cïng víi nh©n tè ph¸t triÓn, chø kh«ng ph¶i lµ hµnh vi thô ®éng, ®îi cã nh÷ng dù kiÕn ph¸t triÓn råi míi hµnh ®éng. Nh­ vËy QLTH chøa ®ùng c¶ nh÷ng nguyªn t¸c c¬ b¶n trong x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch/ch­¬ng tr×nh kinh tÕ-x· héi c¸c cÊp.X©y dùng c¸c c¬ chÕ tµi chÝnh tù chñ ®Ó qu¶n lý l©u dµi vµ æn ®Þnh. C¸c néi dung chÝnh cña QLTHVB Qui ho¹ch/lËp kÕ ho¹ch vïng bê: c¸c kÕ ho¹ch sö dông vïng bê hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai, cung cÊp mét tÇm nh×n dµi h¹n ®èi víi ph¸t triÓn vïng bêXóc tiÕn ph¸t triÓn kinh tÕ: xóc tiÕn sö dông thÝch hîp vïng bê nh­ nu«i trång h¶i s¶n, du lÞch sinh th¸i vµ ph¸t triÓn c¶ng...Qu¶n lý nguån lîi: b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i vïng bê, b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ b¶o ®¶m tÝnh bÒn v÷ng cña viÖc sö dông tµi nguyªn bê.Gi¶i quyÕt m©u thuÉn lîi Ých: hoµ gi¶i vµ c©n b»ng kÕ ho¹ch sö dông tr­íc m¾t vµ l©u dµi vµ gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn trong sö dông vïng bêB¶o vÖ an toµn cho c«ng d©n trong vïng bê khái c¸c hiÓm ho¹ thiªn tai vµ sù cè nh©n t¸c.C¸c ho¹t ®éng chñ yÕu cña QLTHVB Qui ho¹ch/lËp kÕ ho¹ch vïng bê tæng hîpNghiªn cøu m«i tr­êng vµ t×nh h×nh sö dông tµi nguyªn vïng bê. X©y dùng c¬ së d÷ liªô vµ Hå s¬ (b¸o c¸o tæng quan) vïng bê nghiªn cøu.Ph©n vïng chøc n¨ng sö dông vïng bê nghiªn cøuDù ®o¸n kÕ ho¹ch sö dông míi (dù kiÕn) ®èi víi vïng bê nghiªn cøu§iÒu chØnh c¸c dù ¸n ph¸t triÓn trong vïng bêGi¸o dôc c«ng chóng vÒ gi¸ trÞ cña vïng bê nghiªn cøu Xóc tiÕn ph¸t triÓn kinh tÕPh¸t triÓn nghÒ c¸Ph¸t triÓn c¶ng vµ hµng h¶iPh¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cho du lÞch gi¶i trÝ, du lÞch ®¹i trµ vµ du lÞch sinh th¸iPh¸t triÓn nu«i trång thuû h¶i s¶nKhai th¸c dÇu khÝQu¶n lý tµi nguyªnThùc hiÖn c¸c ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng tæng thÓThùc hiÖn ®¸nh gi¸ rñi ro m«i tr­êngThiÕt lËp vµ c­ìng chÕ thùc hiÖn tiªu chuÈn m«i tr­êngThiÕt lËp vµ qu¶n lý c¸c khu b¶o tån biÓnB¶o tån vµ phôc håi c¸c hÖ sinh th¸i ven biÓn ®· bÞ suy tho¸iGi¶i quyÕt m©u thuÉnNghiªn cøu sö dông ®a ngµnh/®a môc tiªu ë vïng bê vµ c¸c t­¬ng t¸c qua l¹i cña chóng¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt m©u thuÉnGi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng xÊu kh«ng tr¸nh khái ®èi víi mét sè ho¹t ®éng sö dông vïng bêQui ho¹ch/LËp kÕ ho¹ch QLTHVB Quan niÖm Qui ho¹ch cßn ®­îc quan niÖm rÊt kh¸c nhau. VÝ dô:"... lµ qu¸ tr×nh chuÈn bÞ mét lo¹t quyÕt ®Þnh cho hµnh ®éng trong t­¬ng lai, nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu qua nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp h¬n." (Dror 1963 trong tµi liÖu cña Fauldi 1973).“ NhiÖm vô c¬ b¶n cña qu¶n lý lµ ph©n bæ nguån tµi nguyªn khan hiÕm trong sù c¹nh tranh (vµ th­êng m©u thuÉn) gi÷a nh÷ng ng­êi h­ëng dông, víi môc ®Ých cuèi cïng lµ tèi ­u ho¸ viÖc sö dông nguån tµi nguyªn nµy" (Awosika et al.1993).Trªn thùc tÕQui ho¹ch (planning) lµ mét qu¸ tr×nh gåm mét sè b­íc c¬ b¶n. S¶n phÈm cña qui ho¹ch lµ mét kÕ ho¹ch dµi h¹n (strategic plan) kÌm theo mét sè ®Ò xuÊt dù ¸n ®Çu t­ (investment project). §Ó tiÕn hµnh qui ho¹ch cÇn cã c¸c th«ng tin tr­íc qui ho¹ch (tiÒn qui ho¹ch-preplanning) thu ®­îc qua c¸c cuéc ®iÒu tra c¬ b¶n ®Þnh h­íng cho qui ho¹ch.H×nh thµnh kÕ ho¹ch QLTHVB Nh÷ng nhu cÇu g× ? (X¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò) Nh÷ng nhu cÇu nµo chóng ta cã thÓ ®¸p øng vµ khi nµo ? (§¸nh gi¸ vÊn ®Ò ­u tiªn vµ x¸c lËp môc tiªu) Chóng ta sÏ ®¸p øng ®iÒu ®ã nh­ thÕ nµo ? (h×nh thµnh chiÕn l­îc) Ai sÏ lµm c¸i g× ? (tæ chøc thùc hiÖn) Chóng ta cã thÓ ®­¬ng ®Çu víi nh÷ng t¸c ®éng m«i tr­êng nh­ thÕ nµo ? (c¸c c¬ chÕ ®¸nh gi¸) C¸c nguån lùc nµo cÇn ®­îc ph¸t triÓn ? (x¸c ®Þnh nguån lùc vµ lËp ng©n s¸ch) C¸c b­íc sÏ ®­îc thùc hiÖn khi nµo? (lËp kÕ ho¹ch c«ng viÖc) Chóng ta ®¶m b¶o tiÕn ®é thÕ nµo ? (kÕ ho¹ch gi¸m s¸t)C¸c yÕu tè hîp thµnh trong QLTHVB C¸c yÕu tè cña vÊn ®Ò qu¶n lý ¤ nhiÔmX¸c ®Þnh møc ®é « nhiÔm, nguån vµ so víi tiªu chuÈn cho phÐp, ®ång thêi t¸c ®éng cña nã trong ph¹m vi vïng bê. Ph¸ huû n¬i c­ tró ven bêX¸c ®Þnh qui m«, kh¶ n¨ng phôc håi, nguån lîi vµ møc ®é t¸c ®éng còng nh­ hËu qu¶. Khai th¸c qu¸ møcX¸c ®Þnh c­êng lùc ®¸nh b¾t, ho¹t ®éng ®¸nh b¾t vµ c¸c ph­¬ng tiÖn ®¸nh b¾t huû diÖt C¸c yÕu tè cña hµnh ®éng qu¶n lý ThiÕt chÕ tæ chøc, c¬ chÕ ®iÒu hµnh vµ ra quyÕt ®ÞnhLµm râ quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc hoÆc céng ®ång liªn quan. Lµm râ tr¸ch nhiÖm vµ hÖ thèng ph¸p lý ®èi víi c¸c ho¹t ®éng Ph­¬ng thøc gi¸m s¸t vµ c­ìng chÕ C¸c qui chÕ lµm thay ®æi hµnh vi VÊn ®Ò quota ®¸nh b¾t, thuÕ, phÝ ... L«i cuèn vµ trùc tiÕp ®Çu t­ HÖ thèng Khu b¶o tån biÓnH×nh thµnh M¹ng l­íi, gåm c¶ nhµ ®Çu t­/tµi trî C¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh qu¶n lý Qui ho¹ch tæng hîp Thùc chÊt lµ lËp kÕ ho¹ch lång ghÐp kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr­êng ë vïng bê, trong ®ã qui ho¹ch/kÕ ho¹ch sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn vïng nghiªn cøu lµ rÊt quan träng Thùc hiÖn qui ho¹chBao gåm viÖc thiÕt chÕ tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch qu¶n lý, triÓn khai kÕ ho¹ch tµi chÝnh vµ nguån lùc thùc hiÖn kÕ ho¹ch Gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸Gi¸m s¸t tiÕn ®é vµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng sÏ ®­îc tiÕn hµnh hµng n¨m. Môc ®Ých nh»m xem xÐt dù ¸n/kÕ ho¹ch tiÕn triÓn ra sao? Cã thÓ lµm tèt h¬n n÷a ®­îc kh«ng? C¸c bµi häc cÇn rót ra lµ g×?Các nhu cÇu th«ng tin ®èi víi QLTHVBM«i tr­êng tù nhiªn vïng bêCác ®Æc tr­ng sinh học vµ tài nguyªn bêKinh tÕ – x· héiThÓ chÕ và chÝnh s¸chC¸c c«ng cô ¸p dông trong QLTHVB§¸nh gi¸ nhanh m«i tr­êngChuÈn bÞ Hå s¬ m«i tr­êng vïng bêQu¶n lý d÷ liÖuøng dông viÔn th¸m vµ GIS§¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng chiÕn l­îc/ tæng thÓ vµ ®¸nh gi¸ rñi ro m«i tr­êngChuÈn bÞ ChiÕn l­îc qu¶n lý m«i tr­êng vµ KÕ ho¹ch hµnh ®éng QLTHVBPh©n vïng chøc n¨ngPh©n tÝch kinh tÕ m«i tr­êngT¹o nguån tµi chÝnh bÒn v÷ngKiÓm to¸n vµ h¹ch to¸n tµi nguyªn m«i tr­êngTruyÒn th«ng m«i tr­êngL«i cuèn sù tham gia cña c¸c bªn liªn quanMonitoring m«i tr­êng tæng thÓXin c¶m ¬n !