Nguyên tắc sử dụng văcxin

145 PHÇN II VACXIN PHßNG BÖNH CHO VËT NU¤i WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM 146 Ch−¬ng 8 NGUY£N T¾C KHI Sö DôNG VACXIN 1. Nguyªn lý t¸c dông C¸c chÕ phÈm sinh häc dïng ®Ó phßng bÖnh nhiÔm trïng ®−îc gäi lµ Vacxin. C¸c Vacxin ®ã ®−îc chÕ b»ng b¶n th©n mÇm bÖnh g©y ra bÖnh mµ ta muèn phßng. Khi chÕ b»ng mÇm bÖnh ®· bÞ giÕt chÕt ®−îc gäi lµ Vacxin chÕt. Vµ chÕ b»ng mÇm bÖnh ®−îc lµm yÕu ®i th× gäi lµ Vacxin nh−îc ®éc. Vacxin ®−îc ®−a vµo c¬ thÓ ®éng vËt kh«ng cßn kh¶ n¨ng g©y bÖnh hoÆc chØ g©y ra mét thÓ bÖnh rÊt nhÑ kh«ng cã h¹i cho ®éng vËt. Nh−ng nã g©y ra mét ph¶n øng lµm cho ®éng vËt cã miÔn dÞch chèng l¹i sù x©m nhiÔm cña mÇm bÖnh t−¬ng øng. Ph¶n øng Êy gäi lµ ®¸p øng miÔn dÞch. C¸c Vacxin chÕt, cßn gäi lµ v« ho¹t th−êng rÊt an toµn, æn ®Þnh dÔ sö dông; nh−ng hiÖu lùc th−êng kÐm, thêi gian miÔn dÞch ng¾n. C¸c Vacxin nh−îc ®éc, tøc lµ Vacxin sèng cho miÔn dÞch m¹nh, æn ®Þnh, thêi gian miÔn dÞch dµi. Nh−ng cã thÓ g©y ra ph¶n øng vµ ®ßi hái ph¶i cÈn thËn trong b¶o qu¶n, sö dông nh−: dông cô sö dông Vacxin kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng, ®¶m b¶o ®óng nhiÖt ®é qui ®Þnh ®Ó b¶o qu¶n Vacxin. Vacxin bao gåm trong ®ã lµ mét hoÆc mét sè mÇm bÖnh ®· giÕt chÕt hoÆc lµm yÕu ®i ®−îc gäi lµ kh¸ng nguyªn, lµ thµnh phÇn chñ yÕu, cßn cã ho¸ chÊt ®Ó giÕt mÇm bÖnh vµ ho¸ chÊt ®Ó gi÷ cho kh¸ng nguyªn æn ®Þnh hoÆc tån t¹i l©u trong c¬ thÓ ®éng vËt, lµm t¨ng hiÖu lùc vµ thêi gian miÔn dÞch ë ®éng vËt, gäi lµ chÊt bæ trî (®èi víi c¸c lo¹i Vacxin v« ho¹t). §¸p øng miÔn dÞch t¹o ra trong c¬ thÓ ®éng vËt sau khi sö dông Vacxin ®−îc gäi lµ kh¸ng thÓ hiÖn diÖn chñ yÕu trong huyÕt thanh, miÔn dÞch nµy ®−îc goi lµ miÔn dÞch dÞch thÓ. §¸p øng miÔn dÞch còng t¹o ra nh÷ng tÕ bµo cã vai trß diÖt mÇm bÖnh hoÆc g©y dÞ øng ®−îc gäi lµ miÔn dÞch tÕ bµo 2. Mét sè ®iÒu cÇn chó ý khi sö dông Vacxin - Vacxin lµ thuèc th−êng ®−îc dïng ®Ó phßng bÖnh cho ®éng vËt khoÎ, ch−a m¾c bÖnh. NÕu tiªm cho ®éng vËt ®· nhiÔm bÖnh råi th× bÖnh cã thÓ ph¸t sím h¬n, nÆng h¬n. Tr−êng hîp ngo¹i lÖ cã thÓ dïng Vacxin khi mµ ®éng vËt ®· nhiÔm mÇm bÖnh. ThÝ dô: sö dông Vacxin chèng bÖnh d¹i cho ng−êi ®· bÞ chã d¹i c¾n. Tr−êng hîp nµy Vacxin ®· t¹o ra kh¸ng thÓ chèng Virut d¹i tr−íc khi Virut lªn n·o, g©y bÖnh vµ tiªu diÖt Virut d¹i. - Vacxin phßng bÖnh nµo th× th−êng chØ phßng ®−îc lo¹i bÖnh ®ã th«i, kh«ng phßng ®−îc c¸c bÖnh kh¸c. ThÝ dô: Vacxin phßng bÖnh dÞch t¶ lîn th× chØ phßng ®−îc bÖnh dÞch t¶ lín, kh«ng phßng ®−îc bÖnh ®Ëu lîn. - HiÖu lùc cña Vacxin phô thuéc vµo t×nh tr¹ng søc khoÎ cña ®éng vËt v× nã lµ kÕt qu¶ ®¸p øng miÔn dÞch cña ®éng vËt. V× lÏ ®ã, chØ dïng Vacxin cho ®éng vËt ë tr¹ng th¸i khoÎ m¹nh, ®−îc ch¨m sãc nu«i d−ìng tèt, kh«ng m¾c c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm vµ m·n tÝnh kh¸c, ®Ó t¹o ®−îc tr¹ng th¸i ®¸p øng miÔn dÞch tèt. WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM 147 Trong c¸c ®ît tæ chøc tiªm phßng chØ chän nh÷ng ®éng vËt ®ñ tiªu chuÈn ®Ó tiªm nªn khã cã thÓ ®¹t tû lÖ tiªm phßng 100%. Còng cÇn chó ý thªm r»ng trong sè ®éng vËt ®¹t tiªu chuÈn ®−îc sö dông Vacxin kh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu sinh miÔn dÞch tèt. Cã mét sè ®éng vËt sau khi sö dông Vacxin, do ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh cã thÓ sinh miÔn dÞch kÐm, kh«ng cã kh¶ n¨ng chèng ®−îc sù x©m nhiÔm cña mÇm bÖnh vµ vÉn m¾c bÖnh. Tû lÖ ®éng vËt t¹o ®−îc miÔn dÞch chèng bÖnh gäi lµ hiÖu gi¸ b¶o hé, ®ã chÝnh lµ hiÖu lùc cña Vacxin. - B×nh th−êng kh«ng nªn dïng Vacxin cho ®éng vËt qu¸ non vµ thËn träng ®èi víi ®éng vËt ®ang mang thai. ë ®éng vËt non, c¸c c¬ quan ®¶m nhËn chøc n¨ng miÔn dÞch b¶o vÖ c¬ thÓ ch−a hoµn chØnh nªn ®¸p øng miÔn dÞch ®èi víi Vacxin cßn yÕu. Ngoµi ra, ®éng vËt non cßn cã mét l−îng kh¸ng thÓ thô ®éng do mÑ truyÒn cho, nh÷ng kh¸ng thÓ ®ã, cã thÓ trung hoµ kh¸ng thÓ trong Vacxin, ng¨n c¶n Vacxin t¸c dông. Do ®Êy, chØ sö dông vacxin cho ®éng vËt ë løa tuæi nhÊt ®Þnh khi mµ l−îng kh¸ng thÓ mÑ truyÒn cho ®· ph©n huû gÇn hÕt. NÕu kh«ng cã dÞch ®e do¹ th× chØ nªn dïng Vacxin cho sóc vËt tõ 2 - 7 tuÇn tuæi, dïng Vacxin cµng muén cµng tèt. Khi cã ®e do¹ buéc ph¶i tiªm Vacxin sím cho ®éng vËt non. Nh−ng sau ®ã cÇn dïng Vacxin bæ sung: ë ®éng vËt mang thai, tr¹ng th¸i sinh lý cã nh÷ng thay ®æi nªn dïng Vacxin dÔ g©y nh÷ng ph¶n øng m¹nh vµ lµm s¶y thai. §Æc biÖt kh«ng nªn dïng Vacxin sèng cho sóc vËt mang thai, nhÊt lµ c¸c Vacxin Virut nh−îc ®éc. - Thêi gian t¹o miÔn dÞch ë ®éng vËt: sau khi sö dông Vacxin, ®éng vËt sÏ t¹o ®−îc miÔn dÞch sau 2 - 3 tuÇn. Trong thêi gian 2 - 3 tuÇn ®ã, ®éng vËt ch−a cã miÔn dÞch ®Çy ®ñ, vÉn cã thÓ m¾c bÖnh vµ ph¸t bÖnh. HiÖn t−îng ®ã cã thÓ ®−a ®Õn nh÷ng nhËn ®Þnh sai lÇm, cho r»ng Vacxin kh«ng cã hiÖu lùc hoÆc Vacxin g©y ra ph¶n øng, Vacxin g©y ra bÖnh. Còng cÇn nãi thªm: mét sè ®éng vËt ®ang mang trïng hoÆc ñ bÖnh, khi sö dông Vacxin th× sÏ ph¸t ra nhanh h¬n. - ChÊt bæ trî cña Vacxin: mét sè Vacxin ®−îc cho thªm chÊt bæ trî víi môc ®Ých gi÷ l©u kh¸ng nguyªn trong c¬ thÓ ®éng vËt, t¨ng søc miÔn dÞch vµ kÐo dµi thêi gian miÔn dÞch. ChÊt bæ trî th−êng dïng lµ keo phÌn vµ Vacxin cã keo phÌn gäi lµ Vacxin keo phÌn; mét chÊt bæ trî kh¸c lµ dÇu kho¸ng hoÆc dÇu thùc vËt trén vµo Vacxin t¹o thµnh nhò vµ gäi lµ Vacxin nhò ho¸. Khi sö dông Vacxin nhò ho¸ ph¶i l¾c ®Òu vµ tiªm vµo b¾p thÞt ®Ó Ýt g©y ra ph¶n øng keo phÌn hay Vacxin nhò ho¸ khi tiªm cã thÓ g©y ph¶n øng côc bé t¹i chç tiªm: s−ng, nãng, ®au... sau mét thêi gian ph¶n øng sÏ gi¶m ®i. CÇn chó ý thao t¸c v« trïng khi dïng Vacxin ®Ó tr¸nh nhiÔm trïng côc bé. Khi cã ph¶n øng côc bé cã thÓ ch−êm chç nãng ë n¬i tiªm vµ tiªm Cafein ®Ó gi¶m ph¶n øng mau h¬n. Khi n¬i tiªm bÞ nhiÔm trïng g©y apxe mñ th× ph¶i trÝch vµ tiªm ®iÒu trÞ b»ng kh¸ng sinh - Mét sè Vacxin cã thÓ g©y ph¶n øng dÞ øng. Ph¶n øng x¶y ra nhanh sau khi tiªm. §éng vËt thÓ hiÖn: sèt, run rÈy, n«n möa, thë gÊp, næi mÈn trªn mÆt da (lîn). Ph¶n øng nhÑ th× sau thêi gian ng¾n sÏ hÕt ph¶n øng nÆng cã thÓ lµm sóc vËt bÞ chÕt th−êng gäi lµ ph¶n øng qu¸ mÉn. Nguyªn nh©n cña dÞ øng cã thÓ do b¶n chÊt cña ®éng vËt dÔ bÞ dÞ øng víi chÕ phÈm sinh vËt l¹ ®−a vµo c¬ thÓ, còng cã thÓ ®éng vËt ®· tiÕp xóc hoÆc sö dông nh÷ng chÕ phÈm g©y mÉn c¶m t−¬ng tù hoÆc b¶n chÊt cña Vacxin. §Ó tr¸nh ph¶n øng nÆng, ®iÒu cÇn quan t©m lµ sau khi tiªm Vacxin ph¶i theo dâi cÈn thËn tr¹ng th¸i søc khoÎ cña ®µn sóc vËt vµi ba giê liÒn. NÕu cã hiÖn t−îng dÞ øng th× WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM 148 ph¶i xö trÝ ngay b»ng c¸c lo¹i thuèc chèng Histamin nh−: Dimªdron, Ephªdrin, Phenergan, Adrenalin... - LiÒu sö dông Vacxin: cÇn sö dông Vacxin (cho uèng, nhá m¾t hay tiªm) ®óug theo liÒu chØ ®Þnh ®· ghi trªn nh·n cña lä thuèc. NÕu tiªm thÊp h¬n liÒu quy ®Þnh cã thÓ lµm gi¶m qu¸ tr×nh ®¸p øng miÔn dÞch. NÕu tiªm liÒu cao h¬n quy ®Þnh cã thÓ lµm tª liÖt miÔn dÞch hoÆc g©y ra ph¶n øng. §èi víi Vacxin Virut nh−îc ®éc th−êng dïng liÒu gièng nhau cho c¸c løa tuæi ë ®éng vËt. Cßn Vacxin vi khuÈn ph¶i dïng theo thÓ träng theo tuæi mµ cho c¸c liÒu kh¸c nhau. - Sè lÇn dïng Vacxin: khi dïng Vacxin lÇn ®Çu th× ®éng vËt sím nhÊt sau mét tuÇn míi cã miÔn dÞch nh−ng kh¸ng thÓ h×nh thµnh ch−a nhiÒu, vµ gi¶m ®i rÊt nhanh . §Ó tr¸nh nh−îc ®iÓm ®ã, ph¶i sö dông Vacxin lÇn thø 2 c¸ch lÇn thø nhÊt 3 - 4 tuÇn. §¸p øng miÔn dÞch lÇn nµy sÏ m¹nh h¬n, chØ sau 2 - 3 ngµy l−îng kh¸ng thÓ ®· t¨ng nhanh, hµm l−îng kh¸ng thÓ sau 1 - 2 tuÇn ®· cao gÊp nhiÒu lÇn so víi ®¸p øng miÔn dÞch lÇn ®Çu vµ kh¸ng thÓ tån t¹i l©u h¬n. Nh− vËy ®ît tiªm ®Çu tiªn cho ®éng vËt nªn gåm hai mòi tiªm c¸ch nhau 3 - 4 tuÇn, cã thÓ gäi lµ ®ît tiªm s¬ chñng. Tiªm nh− vËy, ta cã thÓ kh¾c phôc ®−îc nh÷ng nh−îc ®iÓm vµ miÔn dÞch kÐm ë ®éng vËt non. Sau ®ã, ®Ó duy tr× ®¸p øng miÔn dÞch vµ n©ng cao søc miÔn dÞch, cø kho¶ng 4 - 12 th¸ng tiªm l¹i mét lÇn cho ®éng vËt, tuú theo Vacxin, tuú theo ®éng vËt vµ tuú theo t×nh h×nh dÞch tÔ. - KÕt hîp Vacxin: mét sè Vacxin cã thÓ dïng kÕt hîp, kh«ng ph¶i trén lÉn víi nhau, mµ tiªm cïng lóc ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau, víi nh÷ng liÒu quy ®Þnh, vÉn t¹o ®−îc miÔn dÞch cïng lóc chèng ®−îc mÊy bÖnh t−¬ng øng víi Vacxin ®−îc sö dông, kh«ng g©y ra ph¶n øng ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ ®éng vËt. ThÝ dô: Trong c¸c ®ît tiªm phßng cho lîn, ng−êi ta vÉn cïng lóc tiªm 3 lo¹i Vacxin: lµ Vacxin dÞch t¶ lîn nh−îc ®éc Vacxin tô huyÕt trïng keo phÌn vµ Vacxin ®ãng dÊu lîn (VR2). ë c¸c tr¹i gµ c«ng nghiÖp cã thÓ dïng cïng mét lóc Vacxin Niucatxon vµ Vacxin Gumboro cho ®µn gµ. - Vacxin ®a gi¸: cã mét sè Vacxin ®−îc dïng theo ph−¬ng ph¸p hçn hîp cïng lóc vµi lo¹i Vacxin phßng vµi bÖnh, ®−îc gäi lµ Vacxin ®a gi¸. C¸ch sö dông hoµn toµn gièng c¸c Vacxin kh¸c. thÝ dô: Vacxin tô dÊu dïng cho lîn lµ hçn hîp 2 lo¹i Vacxin nh−îc ®éc phßng bÖnh ®ãng dÊu vµ phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho lîn. Vacxin Tetradog (do h·ng Rh«n-Pulenc) s¶n xuÊt phßng cïng lóc 4 bÖnh ë chã: bÖnh Carª, bÖnh viªm gan do Virut, bÖnh viªm ruét do Virut Parvo vµ bÖnh xo¾n trïng Lepto do trén 4 lo¹i Vacxin víi nhau. - Vacxin ®«ng kh«: Vacxin Virut nh−îc ®éc th−êng ®−îc ®«ng kh« ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n. Trong cïng ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n nh− nhau, Vacxin ®«ng kh« cã thÓ gi÷ ®−îc l©u h¬n Vacxin d¹ng t−¬i kh«ng ®«ng kh«. Tuy nhiªn, khi vËn chuyÓn hoÆc b¶o qu¶n vÉn ph¶i gi÷ Vacxin ®«ng kh« ë nhiÖt ®é tõ 40C ®Õn 100C. Kh«ng ®−îc ®Ó Vaxcin ®«ng kh« trong nhiÖt ®é th−êng. Khi sö dông ph¶i pha Vacxin víi n−íc cÊt v« trïng ë nhiÖt ®é th−êng, n−íc cÊt ph¶i trung tÝnh, (pH: 7 - 7,2) theo ®óng liÒu l−îng quy ®Þnh cho mçi Vacxin. - B¶o qu¶n Vacxin: ph¶i trong c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh, lµ ®iÒu ®Æc biÖt quan träng quyÕt ®Þnh chÊt l−îng vµ hiÖu lùc cña Vacxin. C¸c ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n chñ yÕu: WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM 149 + §Ó trong tñ l¹nh hay phßng l¹nh víi nhiÖt ®é: +40C ®Õn 100C. Trong ®iÒu kiÖn ®ã gi÷ ®−îc Vacxin ®Õn h¹n dïng ®−îc ghi trong nh·n cña lä hoÆc èng Vacxin. NÕu kh«ng b¶o qu¶n nh− vËy h¹n dïng Vacxin sÏ rót ng¾n hoÆc mÊt hiÖu lùc ngay. + Kh«ng ®−îc ®Ó Vacxin ë chç nãng, cã ¸nh s¸ng mÆt trêi, v× nh− vËy, Vacxin sÏ mÊt hiÖu lùc. Vacxin ®· rót tõ lä ra, ®· ®−îc pha víi n−íc cÊt kh«ng ®−îc cÇm l©u trong tay vµ chØ cßn h¹n sö dông kh«ng qu¸ 1 - 2 giê nghÜa lµ ph¶i dïng ngay. + Kh«ng ®−îc gi÷ Vacxin ë ®é l¹nh ©m, v× ®é l¹nh ©m sÏ ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn chÊt l−îng Vacxin, ®Æc biÖt víi nót cao su, lµm cho kh«ng khÝ vµ Èm ®é thÊm vµo c¸c lä Vacxin ®«ng kh«. + Kh«ng ®−îc dïng Vacxin ®· qu¸ h¹n ghi trªn nh·n mÆc dï Vacxin cã thÓ vÉn ®−îc b¶o qu¶n tèt... - KiÓm tra lä Vacxin: tr−íc khi sö dông bÊt cø lä Vacxin nµo còng ph¶i kiÓm tra vËt lý; mµu s¾c, ®é trong hay ®ôc, tuú theo lo¹i Vacxin. Tr−íc khi xuÊt x−ëng, Vacxin ®· ®−îc kiÓm tra vËt lý, an toµn vµ hiÖu lùc. Nh−ng qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, b¶o qu¶n t¹i ®Þa ph−¬ng cã thÓ cã nh÷ng thay ®æi ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh chÊt, ®é an toµn vµ hiÖu lùc cña Vacxin. ThÝ dô: do ®Ó Vacxin ë chç nãng vµ Èm, nÊm vµ vi sinh vËt cã h¹i sÏ mäc ë bªn ngoµi nót cao su vµ lan vµo trong lä, g©y ra nh÷ng sîi nÊm. Vacxin nh− vËy ph¶i huû bá. Nh÷ng chi tiÕt cÇn x¸c ®Þnh cho tõng lä Vacxin ph¶i ghi trªn nh·n cña lä: - Tªn Vacxin cã ®óng víi nhu cÇu kh«ng. - Sè l« sè liÒu liÒu sö dông. - Ngµy s¶n xuÊt, sè kiÓm nghiÖm xuÊt x−ëng. - Thêi h¹n sö dông, quy c¸ch b¶o qu¶n. Nh÷ng chi tiÕt nµy cÇn ghi vµo sæ tr−íc khi sö dông ®Ó dÔ tra cøu nÕu nh− khi sö dông cã sù cè. Còng nªn ®¸nh sè lä ®Ó biÕt thuèc nµo cÇn sö dông cho ®éng vËt nµo cña ai, ë ®©u? Nh÷ng h− háng trong lä Vacxin cÇn biÕt ®Ó lo¹i trõ: - Nót: chÆt hay láng, nguyªn vÑn hay bÞ r¸ch, t×nh tr¹ng líp s¸p phñ ngoµi. - Lä thuû tinh cã bÞ r¹n nøt kh«ng. - T×nh tr¹ng thuèc trong lä: mµu cã b×nh th−êng kh«ng, vacxin cã bÞ vÈn hay bÞ vãn kh«ng, cã vËt l¹ trong lä thuèc (bôi than, c«n trïng, sîi b«ng...), khi l¾c lä thuèc cã thµnh mét dung dÞch ®ång nhÊt hay vÉn chia lµm 2 líp (nÕu Vacxin nhò ho¸ hoÆc keo phÌn vÉn chia 2 líp khi l¾c lµ Vacxin ®· háng, kh«ng dïng ®−îc). Khi kiÓm tra thÊy lä thuèc ®· thay ®æi so víi b×nh th−êng th× ph¶i lo¹i bá, tuyÖt ®èi kh«ng sö dông. - Thao t¸c vµ sö dông Vacxin: Khi pha c¸c lo¹i Vacxin ph¶i cã dông cô: èng tiªm, kim, lä thuû tinh vµ n−íc cÊt ®Òu ®· tiÖt trïng. Dông cô khi hÊp hoÆc luéc tiÖt trïng ph¶i ®Ó nguéi míi dïng. Tr−íc khi pha thuèc, vµ dïng thuèc tay ng−êi còng ph¶i tiÖt trïng b»ng cån 700. Nót cao su cña lä thuèc còng ph¶i s¸t trïng tr−êc khi ®©m kim qua. VÞ trÝ tiªm trªn th©n ®éng vËt còng ph¶i s¸t trïng b»ng cån 700. §¶m b¶o tèt Ýt v« trïng kh«ng nh÷ng ®−îc nhiÔm trïng n¬i tiªm mµ cßn t¹o ®−îc ph¶n øng miÔn dÞch cho ®éng vËt ®−îc tèt. WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM 150 CÇn chó ý: §èi víi Vacxin sèng, c¸c dông cô ®Ó pha thuèc vµ dïng thuèc ®Òu ph¶i ®Ó nguéi, kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng: Khi dïng xong, dông cô ph¶i tiÖt trïng b»ng ®un n−íc s«i, råi röa b»ng n−íc s¹ch (®un s«i ®Ó nguéi). §−êng cho thuèc vµo c¬ thÓ ®éng vËt mçi lo¹i Vacxin cã quy ®Þnh vÒ ®−êng cho Vacxin vµ liÒu dïng nghiªm ngÆt, ®ßi hái ng−êi sö dông ph¶i tu©n thñ. C¸c ®−êng cho thuèc chñ yÕu: - Cho uèng Vacxin hoÆc nhá m¾t mòi nh−: Vacxin Lax«ta phßng bÖnh Niucatxon cho gµ. - Tiªm d−íi da nh−: Vacxin Niucatxon hÖ I, Vacxin dÞch t¶ vÞt, Vacxin tô huyÕt trïng keo phÌn. - Tiªm s©u vµo b¾p thÞt nh−: Vacxin nhò ho¸ phßng bÖnh tô huyÕt trïng tr©u bß. WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM